'Mijn leven is beetje bij beetje weggeveegd...' Perfect taalgevoel Dichter breekt met N aarding-Instituut Meest uitgeleende auteur Mien van 't Sant (87): Staal-en chroom-funk Reggae van vader op zoon Spectaculair gitaarwerk Melige hoes en teksten Schilderijen weer te zien in Stedelijk LEERSUM - Na in de recrea tiezaal van het verzorgings huis gezamenlijk koffie met cake te hebben genoten, gaat ze ons voor naar haar kamer tje. Haar enig overgebleven stukje privacy meet een paar luttele vierkante meters. Een bed in de hoek, twee stoelen voor het raam, een televisie in de andere hoek en verder een antiek bureautje en een bijna antieke kast. Mien van 't Sant, voor de tweede achtereenvolgende keer uitgeroepen tot de meest uitgeleende auteur in de bi bliotheken, slijt haar leven in toenemende eenzaamheid. Sinds de dood van haar man, nu drie jaar geleden, woont ze in de .Keihof in Leersum. "Hier zal mijn leven ook wel eindigen", zegt ze. "Hoe ouder je wordt, hoe minder je over houdt. Je leven wordt, als het ware als een beetje vuil, weg geveegd". "Geestelijk kom ik hier veel tekort. Een groot aantal van de bewoners is dementerend. Ik probeer ze een beetje te ontlopen. U heeft dat zelf zojuist gezien. Dat gehak op elkaar aan de koffietafel. Omdat de één denkt een kleiner koekje te hebben dan de ander. Of omdat er iemand op een stoel zit, waar zonodig die ander op moet zitten". door Rob Hirdes) "Ik probeer mijn dagen een beetje te vullen met lezen. Een beetje wetenschappelijk onder bouwde lectuur. En met selectief televisie-kijken. Zoals naar ,Met tachtig vragen de wereld rond'. Verder zit ik met een paar anderen, die ook nog hersens hebben, in de bewonerscommissie". Eindstreep In 1983 haalde Mien van 't Sant, voor wat het schrijven betreft, de eindstreep. "Ik had me voorgeno men na mijn honderdste boek defi nitief te stoppen. Honderd vond ik een mooi aantal. Daar heb ik me aangehouden. Ik wilde voorkomen een soort Heintje Davids te wor den. Door steeds maar weer op- Try-out 'Paul in t klad' van Paul van Vliets nieuwe show 'Het gat in de lucht'. Gehoord op 27 mei in de Droomfabriek, Oude Sin gel, georganiseerd door het cultureel ge nootschap Leitheri Burch. LEIDEN - Je vraagt je op zo'n avond af: hoe kan die man, elke keer weer, dingen die zo oud zijn als de wereld, verrassend en nieuw maken, en er verwonde ring over oproepen. In Paul van Vliets geval heb ik besloten om deze gave niet te zoeken in zijn naïviteit, niet in zijn actualiteit, niet in zijn gevoel voor drama, maar in zijn fenomenaal gevoel voor taal en tegenstellling. Bij het verwerken van zijn stof tot onderhouden, of het nu proza is of het lied, 't is steeds met een perfect taalgevoel (of het nu be kakt of plat is) in woord en vooral in ritme gecomponeerd. Meteen in zijn eerste overdonde rend lied 'Ik heb een kolossaal gevoel van binnen' had én van Vliet én het publiek al die cadans te pakken. Hij wil groots en mee slepend verder leven, als een overwinning op ruimte en tijd, maar dan moet toch eerst nog die vuilnisbak naar buiten, de bak waarop hij gaat doorborduren, een opruim-actie van oude tek sten. Dolle tegenstellingen binnen de tekst en tussen de nummers wa ren er legio. Zoals de leerlingen van vijf havo die hun onderwerp voor een scriptie bespreken, de een tegen de ander: doe het over incest, moet je naar de vader van Annelies gaan. Dit in wrange te genstelling tot 'Jan Tamelijk' die niet meer in toveren gelooft, zijn schild ende betrouwen is alles cynisch afhouwen. Binnen een act was het schaakspel een gaaf voorbeeld van contrast. Blank speelt met zwart, en blijft letter lijk spelen, totdat zwart zich niet meer in een hoek laat drukken door de blanke raadsheer en re mise opeist. In de Droomfabriek stond de heie show nog in de steigers, zon der muziek, zonder toeters en bellen, alles geïmproviseerd. Met handen en voeten legde van Vliet voortdurend uit hoe het allemaal zal gaan lopen op 29 juli in het Circustheatr, als de flow er hele maal in zit, wanneer de show 'Het gat in de lucht' mag gaan he ten. Nu noemde hij deze try-out nog maar: 'Paul in 't klad'. Dit be looft zeer veel voor Paul in 't gat. Reden genoeg om zijn na afloop aan het publiek gestelde vraag ernstig te nemen: wat was het minst leuk, wat kan er nog af? Voor mij zou dat de trits zijn van het interview met journalist, con frontatie met verkeerspolitie, en terugkeer in echtelijk bed, met tamelijk flauwe spinsels van wie- doet-me-wat en maak-ik-zelf- wel-uit. LIDY VAN DER SPEK Herbie Hancock 'Perfect machine' - (.CBS) Als jazzmusicus treedt Herbie Hancock 8 juli op tijdens het North Sea Jazz festival in Den Haag. Maar ook is hij bekend als de maker van computergestuur de funk. De hit 'Rockit' van en kele jaren geleden is daar een sprekend voorbeeld van. Op 'Perfect machine' gaat Hancock verder in deze richting. De titel van de plaat geeft al aan hoe belangrijk machines voor hem zijn. Innovatie en automati sering in de muziek. Synthesi zers, vocoders en een talk-box worden onder meer gebruikt. William 'Bootsy' Collins hanteert de basgitaar en Sugar Bonner (Ohio Players) zingt. Bill Laswell (bekend van werk met onder an deren Sly Robbie) deed de pro- duktie. De staal-en-chroom-funk van Hancock klinkt op 'Perfect Ma chine' veel tè metalig. Geen en kel nummer is zo swingend als bijvoorbeeld 'Rockit' wel is. De zang van Sugar Bonner is in slechts twee nummers te horen. Deze nummers hebben nog iets menselijks. De overige vier lange stukken associeer je vooral met het zenuwcentrum van een groot modern bedrijf. E.S. Ziggy Marley 'Conscious party' - (Virgin) Popmuziek is inmiddels zo oud dat de kinderen van beken de popsterren zelf in de hitpara de staan. In de voetsporen van hun vaders traden Dweezil Zap pa, Julian Lennon ea Ziggy Mar ley (waar blijven de dames?). Ziggy Marley lijkt uiterlijk sprekend op vader Bob en zingt ook bijna hetzelfde. Op zijn der de lp 'Conscious party' staat reg gae zoals Bob Marley die zou kunnen hebben gezongen. Ras- ta-muziek in een modern jasje, met iets meer pit dan pa had. Ziggy is een welopgevoed knaapje dat bewust, conscious, leeft. Geen alcohol en een leven gewijd aan God, Jah. 'Conscious party' staat dan ook vol religieu ze nummers. Geloof je niet in Jah dan ben je gek, zegt Ziggy. En: ben je 'schuldig' dan kom je in de hel. Vertaal de teksten in het Ne derlands en je luistert naar Elly en Rikkert. In de begeleidingsband van Ziggy, de Melody Makers, doet zo'n beetje de hele familie Marley mee. Drie zusjes, broer Steve en moeder Rita zijn van de partij. Talking Head Tina Weywouth verleende als producer haar me dewerking aan Ziggy, die met 'Conscious party' bewijst een waardige opvolger van zijn vader te zijn. E.S. Van Halen 'OU812' - (VVEA) De Amerikaanse hardrockers van Van Halen hebben steeds meer moeite met het bedenken van plaattitels. In 1983 bracht het gezelschap een plaat uit met '1984' als titel. Twee jaar geleden werd de nieuwe plaat '5150' ge doopt en dit keer is gekozen voor een combinatie van cijfers én let ters 'OU812'. Bij Van Halen gaat het dan ook nergens over. Dat is misschien maar beter want als het in hard rock wél ergens over gaat, wordt het des te gevaarlijker. In het genre is 'OU812' desal niettemin een erg sterke plaat met spectaculair gitaarvuurwerk van Edward van Halen en opzwe pende zang van Sammy Hagar, de waardige opvolger van David Lee Roth. Zij het dat sinds Ro th's vertrek ook de humor uit de groep is verdwenen. In vergelijking met '5150' is 'OU812' meer ingetogen. 'Feels so good' is een onschuldig nie- mandalletje dat het als single nog ver kan schoppen en bij 'Finish nieuw afscheid te nemen. Het be gon me ook allemaal wat boven het hoofd te groeien. Bovendien, ik zou het niet meer kunnen. M'n handen willen niet meer. Die zijn in een paar jaar helemaal vergroeid. Dat is gruwelijk onhandig. Een knoopje dichtmaken, of een kettinkje om doen, geeft al de nodige soesa". Sinds haar besluit met schrijven te stoppen, is er toch nog een boek van haar verschenen. Een oorlogs roman met als titel ,Ook ik ben schuldig'. En daarmee kwam haar uiteindelijke oeuvre op 101 te staan. "Het is nooit mijn bedoeling ge weest dat ooit uit te laten geven. Het is me eigenlijk, hoe zal ik het zeggen, een beetje afgetroggeld. Ik heb het eens geschreven om m'n ei gen oorlogsellende op papier te zet ten. Toen het klaar was, heb ik het manuscript in m'n brandkast be waard. Na het aanvankelijk in de vuilnisbak te hebben gegooid. Eén van m'n uitgevers kwam daar ach ter en die heb ik het na lang zeuren van zijn kant uitgeleend. Het zat onder de vlekken en de modder. Twee dagen later belde hij met de mededeling: We nemen 't. Ik was totaal overrompeld". Opvallend is het ontbreken van al haar boeken in haar bescheiden kamertje. Op een enkel nog vrij re cent exemplaar na. "Waar zou ik ze ook moeten laten", zegt ze het ver trek rondkijkend, waarbij haar ogen blijven rusten op het portret van haar man Wim. Nageslacht "Het is zo'n klein hokje. Ikzelf zit hier goed opgeborgen en van elk van mijn boeken heb ik een stel bij twee vriendinnen ondergebracht. De eén bewaart ze in een grote hut koffer en de ander heeft ze ook vei lig opgeslagen, zodat ze in elk geval voor het nageslacht blijven behou den. Ons huwelijk is helaas kinder loos gebleven en familie is er nage noeg niet meer. Daarom heb ik mijn bezittingen op een andere ma nier moeten veiligstellen. Zodoen de heb ik het ,Mien van 't Sant fonds' opgericht, waarvan de gel den voor een goed doel bestemd zijn. Dat alles is vastgelegd bij de notaris". Dit najaar komt opnieuw een boek van Mien van 't Sant uit. Dit maal een verhalenbundel, bestaan de uit een collectie eerder geschre ven verhalen. "De mensen kunnen er kennelijk niet genoeg van krij gen", glimlacht ze. Dat blijkt ook uit de fanmail, die ze nog geregeld krijgt bezorgd. Tot uit Canada aan toe. Ze toont een prentbriefkaart, die ze juist die dag heeft ontvan gen: "Ik moet u even een groetje sturen. Want ik vind u zo'n enig en moedig mens. Als u zich eens een zaam mocht voelen, wil ik u graag opzoeken. Ik heb twintig jaar mijn moeder in huis gehad. Ik zou graag contact met u hebben, want ik houd van moedige mensen". Opnieuw glimlacht ze. "En dan te bedenken, dat ik totaal niet weet wie die mevrouw is. Nee; ik bewaar i 't Sant: 'Geestelijk kom ik hier veel tekort' die post allemaal niet. Dat voert me te ver. Ik zou ook niet weten, waar ik alles moet laten". Ze begrijpt niet, kan het in elk geval niet uitleggen, waarom haar boeken zo in de smaak vallen bij velen. "Ik ben slechts voor mijn ei gen plezier gaan schrijven. Zoals anderen een handwerkje doen". Bijdragen: Wim Koevoet wi I Erna Straatsma Jan Rot: '24 fans kunnen het niet verkeerd hebben'. (foto pr) what you started' dacht ik tijdens het gitaristische intermezzootje zelfs even met Little Feat van doen te hebben. Op de cd-versie van deze plaat prijkt trouwens een Little-Featcover dus hele maal toevallig zijn de gelijkenis sen niet. Ondanks de bepaald niet onin teressante uitstapjes is en blijft het kwartet op zijn best als het zich bij zijn leest houdt. Het op windende 'Mine all mine', waar mee de plaat furieus opent, vormt daarvan het bewijs, even als 'Source of Infection' en afslui ter 'Sucker in a three piece". De rillingen krijg ik van de tek sten van 'Black and blue' met Erotel-zinsneden als: Slip 'n sli de, push it in, the bitch sure got the rhythm, I'm holding back, I got control, hooked into her system, the harder the better, we'll do do it 'till we're black and blue'. Ik denk dat die arme dame dan nog liever met de door Van Halen zo bekritiseerde 'zuiger in een driedelig pak' van doen heeft. Bij die nare jongens van Kiss verwacht je niet anders, bij deze in principe nette hardroc kers niet. Of is OU812 soms het een sekslijn? W.K. Jan Rot 'Rot, warm tender' - (Mer cury) Dé hoes van de nieuwe Jan Rot lp 'Rot, warm tender' is opge sierd met minstens veertig pasfo to's van verschillende mensen. '24 Jan Rot fans can't be wrong' is de ondertitel van de plaat. Op de achterkant kun je je eigen foto plakken. Beetje melig, maar allé. De teksten zitten ook vol hu mor. Ruziënde koren (tussen so pranen en tenoren) in Hawaï, seks via contactadvertenties en aids in de jaren negentig (met ghetto's vol aan aids lijdende mannen). Alle twaalf liedjes zijn door Jan Rot zelf geschreven en gear rangeerd. Ook de instrumenten neemt hij grotendeels voor eigen rekening. 'Rot, warm tender' is een lp vol grappige, lieve, leuke liedjes. Jammer dat het platen kopend publiek nog steeds niet echt warm loopt voor Jan Rot. E.S. Het schrijven heeft haar altijd al in het bloed gezeten. "Ja. Als kind al. Op school schreef ik voor ande ren de opstellen, terwijl zij in ruil daarvoor mijn strafwerk maakten. Ik was in die tijd nogal een wilde. Ik had altijd zo graag een jongen willen zijn. Vol streken zat ik. Naast mijn brave zusje was ik maar een ondeugend meisje". Aanvankelijk schreef ze alleen maar korte verhalen. "Toen ik na deoorlog overspannen raakte en in een rusthuis terecht kwam, dacht ik: Ik wil eigenlijk wel eens wat an ders dan korte verhalen. Wat die per op de karakters van hoofdper sonen ingaan. In het dorpswinkel tje kocht ik een schriftje en daarin schreef ik toen mijn eerste twee boeken". De boeken van Mien van 't Sant zijn alle uit het gewone leven ge plukt. "Ik heb altijd geschreven over doorsnee-gezinnen, waar op groeiende meisjes of moeders aller lei probleempjes moeten overwin nen. Probleempjes, die veelal met liefde en naastenliefde hebben te maken". Haar lezerspubliek behoort, zoals ze zelf zegt, tot de "braaf-le zende middelmaat". "Zelf zou ik mijn eigen boeken niet als voor keur lezen. Ik heb liever iets met een tikkeltje wetenschappelijke in houd. Dat heeft meer m'n interes- Se. In dit tehuis zijn ook geen boe ken, die me werkelijk boeien. Maar als een hommage aan mijn man, die hier in Leersum voorzitter was van de bibliotheek, komt een dame me steeds opnieuw lectuur Bren gen. Want zelf kom ik de deur niet meer uit. Zeker niet, nu ik kort ge leden ben gevallen en m'n heup been heb gescheurd". Schrijverij "Wim heeft altijd enorm meege werkt aan mijn schrijverij. Door zich er niet mee te bemoeien. Hij zou trouwens mijn eerste boek nog moeten lezen. Want hij vond er ge woon niets aan. Dat zei 'ie ook eer lijk. Maar hij leefde op zijn manier met me mee. Hij bond de ma nuscripten altijd samen en bracht ze keurig netjes weg. Bovendien heeft hij leren koken. Om me daar in te ontlasten". In haar boeken valt steevast een sterke scheiding tussen het goede en het kwade op en er zijn nogal wat bijbelcitaten in opgenomen. Ook seks schuwt Mien van 't Sant geenszins in haar romans. "Maar dat laatste druipt er zeker niet van af', merkt ae gedecideerd op. "Als seks goed wordt bedreven, is dat een mooi onderdeel van het leven. Ik heb er altijd heel aarze lend over geschreven. Omdat ik het als iets intiems, puur tussen man en vrouw, ervaar. Maar in veel boe ken, zoals van Harold Robbins en Jan Wolkers, wordt de seks als een verkoopargument naar voren ge bracht. En als de portemonnee er aan te pas komt, weet je van tevo ren dat er weinig goeds uit ont staat". ASSEN (GPD) - De Drentse dich ter, schrijver en zanger Ab Drijver wil niets meer met het Naarding- Instituut te maken hebben. Hij weigert voortaan nog op door deze instelling georganiseerde bijéén komsten op te treden. Een optre den voor een vereniging in Vries op 11 maart 1989 waarvoor het Naar- ding-Instituut als agentschap heeft bemiddeld heeft hij afgezegd. Dit heeft hij in een brief aan het be stuur van het instituut laten weten. Drijver vindt dat het bestuur een andere naam had moeten kiezen na de studie van dr. Boekholt over het oorlogsverleden van dr. Jan Naar- ding. ,,Het feit dat u een vriende lijk, dichterlijk, idealistisch, maar ook uiterst reactionair mens als Naarding tot naamgever van uw in stituut hebt gekozen, betekent voor mij dat u zich niet distantieert van zijn gedachtengoed. Dat ge- dachtengoed is voor mij absoluut onaanvaardbaar", aldus Drijver. In een toelichting op zijn brief noemt Drijver Naardings geschriften uit de oorlogstijd ultrarechts. „Als het bestuur zich daarvan niet distanti eert zit het zelf in de ultra-rechtse hoek. Als dat niet zo was dan zou het inzien dat er socialisten, com munisten en christenen waren die in de oorlog heel principieel nee zeiden tegen het nationaal socialis me. Dit valt me verschrikkelijk te gen van het bestuur. Ik had gezond verstand verwacht, en invoelings vermogen, ook jegens de mensen die in de oorlog familieleden heb ben verloren. Mijn grootvader zat in de oorlog in een kamp, niet omdat hij in het verzet zat, maar omdat hij commu nist was. Op hetzelfde moment schreef Naarding zijn teksten". Drijver zegt niks tegen de doel stelling van het Naarding-Instituut te hebben. En, zegt hij: „Mensen mogen van mij zo rechts zijn als ze. maar willen. Maar ik wil er niksl mee te maken hebben". In maart publiceerde het Naar ding-Instituut nog Drijvers gedicht 'Vreding' op een poster, dat op alle Drentse NS-stations is gehangen Drijver daarover: „Dat zou ik nu nooit meer doen". (foto GPD) Ooit las ze .Turks Fruit' van Jan Wolkers. Louter uit nieuwsgierig heid. "Dat kwam, omdat de domi nee destijds aan mijn man vroeg, of .Turks Fruit' ook eens door de bi bliotheek kon worden aangeschaft. Toen dat eenmaal het geval was, was er een hele tijd niet aan te ko men. Steeds opnieuw uitgeleend... Maar tenslotte kreeg ik het toch in handen". Worstelen Ze las het. En haar man ook. Zon der er met elkaar over te praten. "Ik heb me echt door het eerste stuk heen moeten worstelen. Na zes we ken had ik het eindelijk eens uit. "Toch geen rot boek", zeiden we nadien tegen elkaar. Alleen had die vuiligheid er niet in moeten staan. Maar dan had je maar een heel klein boekje overgehouden". In de loop der jaren zijn volgens één van haar uitgevers - "Ik heb er verschillende, omdat één uitgever in al mijn werk zou verzwelgen" - miljoenen boeken van Mien van 't Sant verkocht. In respect afdwin gende oplagen van doorgaans 25.000 tot 30.000 exemplaren. En dat terwijl een gemiddelde auteur hooguit een oplage van 3000 stuks haalt. Rekent ze zichzelf tot de literaire schrijvers van ons land? Ze schudt het grijze hoofd. "Ik heb tenminste niet de illusie dat mijn boeken er over honderd jaar nog zijn. Per slot van rekening ben ik zelf ook geen blijvertje". Maar heeft ze, onder meer gelet op het feit, dat haar boeken zeer frequent in de bibliotheken wor den uitgeleend, niet stilletjes gere kend op de laatst uitgereikte Pu blieksprijs? Ze laat het antwoord diplomatiek in het midden. "Kees van Kooten heeft die gekregen. Ik ben hem daarom gaan lezen en ik moet zeggen; heel intelligent alle maal. Heel knap in zijn soort. Hoe hij het verzint om over de meest uiteenlopende futiliteiten zo te schrijven. Zoals hoe je honde-uit- werpselen op het trottoir kunt ont wijken". Charme "En als je hem dan ziet... Hij heeft ook helemaal niets mee. Geen knappe man of zoiets. Maar mis schien is dat juist z'n charme. Ik heb nu vier van zijn boekjes gele zen. Maar na die vierde dacht ik: Nou weet ik het voor een tijdje wel weer. Overigens mag ik dan niet in aanmerking zijn gekomen voor de Publieksprijs; op mijn tachtigste ben ik wel met koninklijk goud on derscheiden". Hoewel haar handen - "ze schie ten steeds alle kanten op" - haar in middels in de steek hebben gelaten voor wat het schrijven betreft, is haar van diverse zijden nog wel voorgesteld eventuele nieuwe boe ken op de band in te spreken. Maar ook dat idee heeft ze resoluut afge wezen. Een hele enkele keer levert ze nog een kleine bijdrage aan dc .Keisteen', het mededelingenblad van het verzorgingshuis. "Er is ook al gesuggereerd, dat ik het tehuis wellicht eens als inspira tiebron zou kunnen gebruiken voor een boek. Maar ik vind dat je daar vanaf moet blijven. Dat voel ik als een morele plicht. Ook al, om dat het te dichtbij is. Je zou daar mensen misschien onnodig mee kwetsen. Ik heb in mijn boeken, net als in mijn dagelijks leven, mensen altijd gerespecteerd. In hun waarde gelaten. Misschien is het ook wel daarom, dat ik in alle richtingen binnen het christendom word gelezen. Tot aan, zoals wel oneerbiedig wordt gezegd, de zwarte kousenkerk toe". Briljant Ooit is haar trouwens eens ge vraagd iets in een boek te wijzigen. "Ja", knikt ze. "Toen had ik een hoofdpersoon dood laten gaan. Dat vond die uitgever niet zo'n briljant idee. Omdat daarmee ook een eventueel vervolg op het boek was geblokkeerd. Ik heb toen voorge steld de fictieve persoon in kwestie de rest van zijn leven naar een ge sticht toe te sturen. Want ik vond dat hij weg uit het boek moest. Ik weet ook niet wat erger is. Dood of in een gesticht...". AMSTERDAM (ANP) - De kostba re schilderijen die deze week uit de zalen 16 tot en met 23 op de begane grond van het Stedelijk Museum in Amsterdam werden gehaald, om ze met het oog op de veiligheid elders in het gebouw op te bergen, zullen weer voor het publiek te zien zijn. De werken worden nu in zalen op de eerste verdieping gehangen, waar de veiligheid groter is, aldus een woordvoerder van het muse- Het gaat om schilderijen uit de periode 1850-1920. Na de kunstroof van een week geleden achtte de museumdirectie de kwetsbare za len op begane grond niet meer zo geschikt voor deze doeken.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 37