Zwerver wordt gemeden als grof vuil
m
De weke potato-chip (2)
Denkwijzer
Onze taal
'Ook thuislozen hebben recht op een mensehjke behandeling'
eu.
UI.
1J-
oe.
ZATERDAG 28 MEI 1988
EXTRA
PAGINA 27
Volgens een opgave van hulpverlenende instanties zijn er in ons
land rond 200.000 thuislozen. Het ministerie van wvc houdt het
op een kwart van dat aantal, en daarop wordt de overheidshulp
afgestemd. Bij thuislozen wordt vaak alleen aan mannen
gedacht. Dat er ook veel vrouwen een zwervend bestaan leiden
is minder bekend. De Landelijke Vereniging voor Thuislozen pleit
al jaren voor meer dagverblijven. Deze vereniging organiseert
vandaag in de Amsterdamse Mozes en Aaronkerk een
manifestatie onder het motto Toekomst voor Thuislozen'. Een
verhaal over mensen die 'al bij hun geboorte niet welkom waren
op deze wereld'.
in wereldsteden als Londen en Pa
rijs worden ze erkend en herkend als
een toeristische attractie. In Neder
land daarentegen worden zwervers
meestal als grof vuil gemeden.
Zwervers ziet men liever niet en
ruikt men liever niet.
door Hans Beuzel
Sinds jaar en dag bieden de medewer
kers van de Haagse Kessler-stichting
thuislozen hulp. Onder meer gebeurt dat
in de buurt van het Centraal Station, van
oudsher een vrijplaats voor thuislozen.
De Kessler-stichting heeft in de onmid
dellijke nabijheid van Den Haag CS een
bus geparkeerd die dienstdoet als hulp
post en slaapplaats. Thuislozen kunnen
er binnenlopen voor koffie, soep en
brood.
Wennen
Ook veel vrouwen melden zich bij de
bus voor een slaapplaats. Nogal wat
mannelijke zwervers hebben de grootste
moeite te wennen aan het bestaan van
zwerfsters. In het tehuis van de Kessler-
stichting aan de Haagse De la Reyweg
geeft een vaste klant daar uiting aan:
"Het straatleven is voor een vrouw hele
maal mensonwaardig". Niettemin
zwalkten er naar het oordeel van het be
stuur van de Kessler-stichting zoveel
vrouwen langs de straat, dat vorig jaar
het besluit moest worden genomen ook
«zwerfsters op te vangen.
In de bus, een door de Haagse Tram
Maatschappij afgedankt vehikel, over
nachtten vorig jaar ruw geschat circa
5000 mannen en 600 vrouwen.
De thuislozen die in Den Haag iets lan
ger dan een nacht van de straat willen,
kunnen terecht bij het passantenverblijf
van de stichting aan de De la Reyweg.
Maximaal vijf nachten per maand kun
nen thuislozen daar onderdak vinden.
Een vrouw die geregeld van die gelegen
heid gebruik maakt, heet Tamara. Ze be
landde er, nadat haar de huur van een
etage in Rotterdam was opgezegd. De
verhuurster, een verslaafde prostituée,
bestemde de woonruimte als werkter
rein voor drie Dominicaanse vrouwen.
"Ik kon meteen vertrekken. In een zwaar
depressieve stemming vond ik uiteinde
lijk in een Leids centrum onderdak. Na
derhand ben ik hier naartoe gegaan. Ik
was hier al eens geweest en besloot daar
om weer te komen".
Bijna afstandelijk vertelt Tamara haar
levensverhaal dat zich voortsleept van
dieptepunt naar dieptepunt. Tamara,
Weense van geboorte, kwam als baby
van drie maanden naar Nederland. Ze
werd bij een tante en een oma grootge
bracht. Al vroeg bleek ze een uithuizig
type te zijn, een vrijbuitster. "Ik kon niet
thuis zijn. Op negenjarige leeftijd was ik
vertrokken en kwam in een tehuis in Lei
den. Ook daar liep ik weg, omdat ik de
vrijheid rook. En, ik schaam me er niet
voor, ik werd prostituée. Getrouwd ben
ik ook geweest. Mijn man was chauffeur,
de hele dag van huis. Ik was vader en
moeder tegelijk. Mijn man begon te drin
ken. Dat huwelijk, nu zo'n dertien jaar
geleden, duurde kort".
Klappen
„Later ontmoette ik een nieuwe
vriend, zwaar alcoholist was hij. Ik kreeg
klappen om niks, werd bedreigd met een
mes. Ik ben weggegaan, ik kon 't niet
meer vinden. En leerde weer een man
kennen. Die had een koffiehuis. M'n ex-
vriend kwam daar op een dag met een
zooitje verslaafden binnenvallen. Ze
droegen messen en pistolen. Bij een
schietpartij viel een dode. Het blijft je je
een leven lang bij. Ik weet de datum nog
precies. Zeven januari, negen jaar gele
den".
Ze voelt zich inmiddels redelijk thuis
in de Kessler-stichting, Tamara. Maar in
het jaarverslag over 1987 valt te lezen dat
de toelating van de vrouwen tot de Kes
sler-stichting niet zonder problemen is
verlopen. Vrouwen zijn voor veel man
nelijke bewoners 'heilige madonna's of
hoeren'. De mannen waren daarom bang
voor vrouwen. Ze waren bang hun priva
cy te verliezen en vreesden dat de sfeer in
het huis zou veranderen of verdwijnen.
"De bewoners gaven te kennen dat de
vrouwen een aparte ruimte moesten krij
gen", zegt Tom Hessing, directeur van de
Kessler-stichting. "Alleen al om prakti
sche redenen. Mannen gaan nog wel eens
snel in hun ondergoed naar de wc of de
douche, daar hebben ze liever geen vrou
wen bij. Het is van oudsher een mannen
huis met mannengewoonten".
Op hun beurt konden de vrouwen daar
weer moeilijk mee leven. Soms werd er
in het gebouw heftig gebakkeleid. Een
voudig, omdat de een de ander niet be
greep. Nu nog zijn ze bepaald niet el-
kaars vrienden en vriendinnen, maar in
elk geval accepteert men thans eikaars
aanwezigheid. Hessing: "De vrouwen
vonden mannen vreemde wezens, en
omgekeerd was dat ook zo. Sommige
mannen hebben ook iets stoers. Ze zijn
'de mannen van de straat'. Nu zien ze dat
er ook 'vrouwen van de straat' zijn. De
verhouding wordt wat normaler. De erg
ste vijandigheid is eraf. De
drinken nu ook koffie met de r
Onderscheid
Fred Mook van de Landelijke Vereni
ging voor Thuislozen (LVT) vertelt dat
de opvanghuizen in eerste instantie uit
sluitend voor mannen zijn ingericht. "In
het verleden had je wel de Blijf van m'n
Lijf-huizen. Maar die waren niet be
stemd voor thuislozen. Hooguit eén pro
cent van die categorie kwam daar te
recht".
In de hulpverlening wordt overigens
een duidelijk onderscheid gemaakt tus
sen thuisloos en dakloos. Een thuisloze
man of vrouw is niet per definitie
dakloos. Thuislozen bevinden zich ook
in commerciële pensions of in de tehui
zen. Wie thuisloos is, is dat structureel.
Een dakloze heeft tijdelijk geen dak bo
ven zijn of haar hoofd. Met andere woor
den: een dakloze is geholpen zodra die
aan onderdak is. Een thuisloze heeft
daarentegen nooit een thuis gehad. Hij of
zij laat zich herkennen, zo vermeldt het
jaarverslag van de Kesslerstichting, door
een "fundamenteel wantrouwen" ten op
zichte van alles en iedereen. De thuisloze
lijkt gedoemd overal te mislukken. De
genoten opleiding doet er in dat verband
weinig toe.
Gehard door de praktijk van alledag
heeft directeur Hessing een vrij cynische
kijk op de samenleving gekregen. De
volgende, meer dan bittere uitspraak
zegt wat dat betreft genoeg. "Zelfs aan
zelfmoord zal een thuisloze niet begin
nen, bang als-ie is dat ook die mislukt. Ik
heb het meegemaakt dat een man in het
De thuisloze: in Parijs aangegaapt als een toeristische attractie, op het
Haagse Centraal Station gemeden als grofvuil «foto's gpd>
water wilde springen. Hij bleef leven om
dat het water niet diep genoeg was".
"Thuisloze mannen en vrouwen waren
vaak al voor de geboorte niet welkom",
zo meent de hulpverlener uit ervaring te
kunnen spreken. "Ik heb al eens het ver
schil proberen aan te geven tussen vrou
wen die 'in blijde verwachting' zijn en
vrouwen die 'zwanger' zijn. Dat lijkt het
zelfde, maar dat is het niet. Het verschil
tussen die woorden geeft aan hoe wel
kom iemand is. Een thuisloze was niet
welkom. Je zou haast denken aan een
lotsbestemming, maar het nadeel van
een denkelijke uitspraak is wel dat je
50.000 mensen bij elkaar harkt. Je gene
raliseert".
Kindertehuizen
Voor zover de directeur zicht heeft op
zijn vaste klanten, zijn ze meestal in kin
dertehuizen opgegroeid. En dat heeft bij
sommigen nogal wat sporen nagelaten,
ook al is de zorg in talloze tehuizen rede
lijk tot goed te noemen. "Wanneer een
meisje daar op haar derde terechtkomt,
krijgt ze aardig wat vaders en moeders.
Een groepsleider, die je als 'vader' of
'moeder' kunt zien, werkt acht uur per
dag. Je hebt dan al drie ouders per dag.
Het aantal vaders en moeders dat een
kind dan heeft tot 17-, 18-jarige leeftijd
kun je uittellen".
Vrouwen met een verleden in kinder
tehuizen en opvoedingsgestichten kun
nen zich in de maatschappij doorgaans
wel beter handhaven dan mannen. De
kans dat een man de straat op gaat, is vol
gens Hessing beduidend groter dan bij
een man. Hessing: "Neem een echtpaar
waarvan de man overlijdt maar als voor
beeld. De buurvrouw van de weduwe
heeft er een vriendin bij. Maar als de
vrouw overlijdt, ligt dat iets anders. De
man gaat 's morgens niet zo snel bij de
buurvrouw op bezoek. Omdat hij door de
buurman als een concurrent zal worden
beschouwd. Het gevolg is dat de man
niet weet waar hij naar toe moet met zijn
doelloze vrije tijd. De kans dat hij zijn
vertier op straat gaat zoeken is dan niet
denkbeeldig".
Erik Maan, medewerker van het op
vanghuis van het Leger des Heils in Rot
terdam, laat zich in nagenoeg identieke
bewoordingen uit. Vrouwen zijn volgens
hem sociaal vaardiger, omdat hun tij
dens de opvoeding is geleerd zichzelf be
zig te houden. "Een vrouw heeft geleerd
sfeer te maken, een huishouden te voe
ren. Een man kan niet de hele dag bezig
zijn met zijn hobby, een vrouw kan een
dag breiend doorbrengen. Vrouwen heb
ben van oudsher ook nog een uitwijkmo
gelijkheid in de prostitutie. Mannen heb
ben dat niet. Hoewel, tegenwoordig zie je
natuurlijk ook veel jongens die zich aan
bieden".
Contact
Contacten leggen met thuislozen op
het station is niet eenvoudig. De thuislo
zen die helpen in de bus, fungeren in de
regel als tussenpersonen. Hessing van de
Haagse Kessler-stichting: "Zij spreken
eikaars taal". Zelf is Hessing ook gere
geld op het station te vinden. Hij wordt
herkend als 'iemand van de bus'.
En omgekeerd kent de directeur de
Haagse 'zwerfpalen' die bij tijd en wijle
in de bus stappen. Hij heeft ze leren als
mensen zonder have en goed. Het per
soonlijke bezit is doorgaans niet meer
dan datgene wat zich aan zijn of haar li
chaam bevindt. Zo er al persoonlijk con
tact kan worden gelegd met de thuisloze,
dan mag die per se niet uitmonden in li
chamelijk contact. In het jaarverslag van
de Kessler-stichting staan de gedragsre
gels omschreven in een taal waarin wel
zijnswerkers zich bij voorkeur plegen uit
te drukken. "Je moet niet meteen iets
van iemand willen. Je vraagt niet meteen
of-ie meekomt, maar je moet als hulpver
lener laten blijken dat je fret leuk vindt
hem of haar te zien. Je vraagt hoe het er
mee is, of hij of zij al gegeten heeft".
Een ongeneselijk zieke zonder vaste
woon- en verblijfplaats kan overal én
nergens heen. Hessing noemt het voor
beeld van een man op het Centraal Sta
tion in Den Haag, die nauwelijks kan lo
pen omdat hij een open been heeft. Hes
sing: „Die man moet nodig verzorgd
worden. Maar het ziekenhuis eist een zie-
kenfondskaart. De man kan of wil zijn
naam niet zeggen, dus krijgt hij die niet.
De politie grijpt niet in, de man is geen
gevaar voor anderen, dus ligt die man
daar maar.".
Bezuinigingen
In Rotterdam lopen er al evenzeer tal
loze thuislozen rond die eigenlijk drin
gend de hulp behoeven van een arts of
psycholoog. Erik Maan van het Leger
des Heils: "Zwervende vrouwen hebben
vaak psychische problemen, maar wor
den niet altijd in een inrichting opgeno
men. Pure bezuinigingen spelen daarin
mee. Vrouwenhuizen selecteren. Je
moet in een bepaalde mate mishandeld
zijn om aangenomen te worden. Een
vrouw die de hele dag sherry drinkt, om
dat ze moeilijkheden heeft met haar
man, wordt door een tehuis voor alcohol
verslaafden afgewezen omdat ze een 're
latieprobleem' heeft. Wanneer ze daar
voor bij een instantie aanklopt, wordt
haar verteld dat drank het probleem is".
"In sommige gevallen zou ik voor ver
plichte opname zijn", vult Hagenaar
Hessing aan. "Ook mensen die geen ge
vaar voor anderen zijn, moetje soms van
straat oppakken. Niet iemand die lijdt
aan geloofswaanzin, of iemand die hard
op in zichzelf praat. Maar wel iemand die
van top tot teen onder de zweren zit".
Waarmee de Haagse hulpverlener
maar gezegd wil hebben dat mensen die
leven aan de zelfkant van de maatschap
pij er ook recht op hebben menselijk te
worden behandeld.
DOOR JOOP VAN DER HORST
Aller ogen zijn gericht opJa, waarop
zijn aller ogen eigenlijk gericht? De oude
re lezers weten het nog. Aller ogen zijn
gericht op Kwatta. Het is een reclameleus
van lang geleden. Zo lang geleden dat
men toen nog schreef: aller oogen. Kwat-
ta-chocola bestaat nog steeds, maar de
ze reclameleus wordt niet meer gebruikt.
Toch is hij blijven bestaan, gewoon in de
volksmond. Het is bijna een vaste uitdruk
king geworden, want voor Kwatta kunnen
wij ook iets anders invullen: aller ogen zijn
gericht op minister Deetman, de schaal
met aardbeien of de nieuwe caravan van
de buren.
Het is niet de enige keer dat een slagzin
tot een vaste uitdrukking werd. In onze
tijd heeft de taal nog heel wat meer te
danken aan de reclame. Een paar weken
geleden schreef ik al over vakmanschap
is meesterschap, blij dat ik rij en hapt zo
heerlijk weg. Het zijn geen spreekwoor
den, want ze bevatten geen levenswijs
heid en we gebruiken ze liefst voor iets
anders dan hun oorspronkelijke bestem
ming. Het grappige zit 'm juist in die ande
re toepassing. In iedere moeilijke situatie
kunnen we tegenwoordig zeggen: Even
Apeldoorn bellen en van alles wat kwali
teit heeft kunnen we met een knipoog be
weren: the best there is. Ik heb daarom
voorgesteld om ze speelwoorden te noe
men. Ik vroeg me toen ook af of oudere le
zers er nog meer van vroeger zouden
kennen.
Ik heb nu een aardige brief gekregen van
een lezeres uit Oegstgeest met een hele
lijst van zulke speelwoorden uit vroeger
tijd. Sommige zijn ondertussen weer ver
dwenen, maar een heleboel bestaan nog
steeds. Bijvoorbeeld Er is maar één Karei
I (sigaren). Ook nu nog kunnen we deze
toepassen: Er is maar één en dan
komt er iets wat we bijzonder goed vin
den. Andere blijvertjes zijn Elke dag één
glaasje (Bols), Vlug. veilig en voordelig
(N.S.) en Ach vader, niet meer (onder
schrift bij een prent van de drankbestrij
ding). Die laatste werd al gauw voor de
grap veranderd in: Acht vader, niet méér.
Mij niet meer bekend zijn Even tijd voor 'n
Caravellis (sigaretten). Wees slim. koop
Glim (een koperpoetsmiddel), Goed zo,
moeder, laat je kinderen onderzoeken
voor het te laat is (tbc-bestrijding), Al een
vat, kist of krat van de Phoenix gehad?
(een emballagefabriek onder Halfweg),
Kreymborg is waarborg (kleding), Spreek
met Loeb en 't komt in orde (kleding op af
betaling), Haagsche Hopjes: u raadt de
maker (Rademaker), Forma Natura-
schoenen, ruimte voor 6 tenen, Druk op
de knop en je staat erop (een automa
tisch fototoestel).
Wel nog steeds bekend zijn Vliegen is
goedkoper dan u denkt (KLM), Laat niet
als dank voor 't aangenaam verpoozen,
den eigenaar van 't bosch de schillen en
de doozen (ANBW), Gun u De Tijd (toen
dat nog een dagblad was) en Behandel
de dieren met zachtheid. Spaarde vogels
(Dierenbescherming).
Maar het meeste succes had Een kind
kan de was doen. Oorspronkelijk de re
clameleus voor een wasmachine, maar
ondertussen de vaste uitdrukking gewor
den voor iets dat erg gemakkelijk is. Ik
weet niet om welk merk wasmachine het
ging en wanneer deze reclame gebruikt
werd. Kan iemand ons dat vertellen? Ik
zou zo graag eens een oude advertentie
zien waarin deze leuze nog echt als recla
me-slagzin in gebruik was.
Tom Hessing: "Wat thuislozen ook
doen, het lijkt gedoemd te misluk
ken".
Scholieren hebben grote invloed op het
gedrag van hun leraren. Ze kunnen zelfs
bepalen aan welke kant van het klaslo
kaalhij of zij les geeft, mits ze op een slim
me manier positieve aandacht geven.
Een van mijn collega's vroeg een groep
scholieren, zonder dat hun leraren dat
wisten, om met volle aandacht de les te
volgen en de leraar aan te kijken als deze
links voor het bord stond. Stond hij of zij
rechts voor het bord, dan toonden de scho
lieren zich ongeïnteresseerd en keken de
leraar niet aan. Wat gebeurde? Binnen
de tijd van 30 tot 60 minuten stonden de
meeste leraren als genageld links voor het
bord les te geven.
Als positieve aandacht al bij volwasse
nen (zonder dat ze zich daarvan bewust
zijn) zo'n grote invloed kan hebben, dan
is dat bij kinderen natuurlijk helemaal
het geval. Positieve aandacht dat wil
zeggen: het belonen van gewenst gedrag
door woord, gebaar of een presentje
werkt vooral krachtig als het zo snel mo
gelijk wordt gegeven. Het werkt trou
wens ook als het later gegeven wordt met
een opmerking als: "Je hebt je vanmor
gen prima zelf aangekleed, dusOm
iemand gewenst gedrag te leren moet po
sitieve aandacht in het begin betrekke
lijk vaak worden gegeven. Maar al heel
gauw heeft een kind genoeg aan af en toe
een beloning omdat het geleerd heeft zich
goed te voelen bij goed gedrag. Natuur
lijk moet de ouder wel tegelijk ongewenst
gedrag van het kind negeren. Dat wil dus
zeggen: niet reageren of zich gewoon met
iets anders blijven bezighouden als het
kind zeurt of zijn speelgoed niet opruimt.
ONDERHANDEL MET UW KIND. Belo
ning of positieve aandacht is eenrich
tingsverkeer, waarbij de ouder beslist
welk gedrag beloond wordt; het kind
heeft daar geen inbreng in. Met oudere
kinderen is het vaak zinnig om hen wel
een inbreng te geven en een afspraak te
maken of een contract te sluiten. Bij een
contract heeft het kind een stem in wat hij
zal moeten doen om een bepaalde belo
ning te krijgen. Kind en ouder maken een
'deal' met elkaar. Wanneer het kind
daarbij inbreng heeft gehad en het gevoel
heeft dat het contract ook voor hem voor
delen heeft, dan heeft het er belang bij dat
het werkt. Op die manier heeft iedereen
er baat bij.
Een voorbeeld. Als het kind de hele week
na het avondeten zonder dat het er aan
herinnerd moest worden de tafel heeft af
geruimd, dan mag het samen met vriend
jes of vriendinnetjes iets in de oven bak
ken, bijvoorbeeld koekjes. Of als het kind
zich goed heeft gedragen bij de oppas,
dan wordt het beloond met een presentje
onder zijn kussen de volgende morgen.
De combinatie van afspraken maken en
positieve aandacht is vaak een heel effec
tieve.
Een contract maken bespaart vaak een
heleboel bekvechten, omdat de partijen
wederzijds de voorwaarden zijn overeen
gekomen. Zorg er wel voor dat het kind de
beloning pas krijgt nadat het zijn deel
van het contract heeft ingelost, en niet
eerder. (Als de ouder zich aan zijn belofte
houdt, maar het kind doet dat nietwaar
blijf je dan? Het omgekeerde geldt na
tuurlijk ook.) Maar laat u niet uit het
veld slaan als uw kind kreunt en steunt
bij het uitvoeren van zijn deel van de af
spraak. Uw kind heeft er recht op te kla
gen over wat hij moet doen: "Waarom
moet ik eigenlijk iedere keer de tafel op
ruimen. Waarom maken jullie altijd zo
veel borden en pannen vies?" Het hoeft
het karweitje niet leuk te vinden, als het
maar gebeurt.
Soms beloven ouders iets naar een
pretpark gaan of een nieuwe fiets dat
tamelijk ver in de toekomst ligt. Dan is
het belangrijk om korte termijn belonin
gen te geven, om het kind bewust te ma
ken van het feit dat het 'op weg' is. Kinde
ren vinden het vaak leuk om stickers of
bonnen te krijgen die ze kunnen inleve
ren voor de grote beloning als ze hun
werk af hebben. Als u de kleine stappen
op weg naar het doel beloont, dan lijkt
het niet zo onbereikbaar en is het kind
niet zo gauw geneigd op te geven. Het
vermindert ook de neiging die ouders
nogal eens hebben om na een hele moeilij- -
ke dag de grote beloning in te trekken ("je
denkt toch niet dat we na vandaag nog
zin hebben om met jou naar een pretpark
te gaan, alsof jij zo'n prettig kind bent")
en daarmee een aantal dagen van heuse
moeite door het kind weg te gooien.
PAUZES OP MOEILIJKE MOMENTEN.
Een van de meest effectieve manieren om
kinderen te leren met ongewenst gedrag
te stoppen is de zogenaamde time-out. Als
een kind echt onmogelijk is andere kin
deren slaan, dingen kapot maken, met
eten gooien neem dan niet de moeite
straf te geven. Maak in plaats daarvan
precies duidelijk wat u onaanvaardbaar
vindt. Zeg zoiets als: "Louis, je blijft
maar bezig met Johnny te slaan en dus
heb je behoefte aan een pauze. Ik zet de
wekker op 5 minuten. Ga naar je kamer
totdat ie afloopt". Het idee is om 5 minu
ten lichamelijke afstand tussen het kind
en zijn probleemgedrag te scheppen. Vijf
minuten afzondering is geen negatieve
aandacht. Het is beslist ook geen belo
ning. Het is een periode om te kalmeren.
Bovendien geeft de time-out ook de ouder
de gelegenheid even na te denken over
hoe vervolgens het kind zo goed mogelijk
aan te pakken. Als het kind weigert naar
zijn kamer te gaan, breng het er naartoe.
Ên tenzij het daar de dingen dreigt te
vernielen, laat het aan het kind over wat
het daar doet. Opleggen wat het in zijn
kamer wel en niet mag doen leidt maar al
te gauw tot een machtsstrijd. Als het kind
daar klaagt of huilt, negeer het. Laat het
gewoon even met zichzelf zijn.
■Als de time-out over is, ga dan niet aller
lei toespraken houden. Zeg eenvoudig:
"De tijd is om" of laat het kind zelf op het
geluid van de wekker naar buiten ko
men. Als het dan weer op dezelfde r.
begint te donderjagen, breng het 1
door René Diekstra
hoogleraar psychologie te Leiden
naar zijn kamer voor een time-out. Als
het kind dan meteen weer naar buiten
rent staat u weinig anders te doen dan
het heel stevig aan te pakken. U kunt zelfs
besluiten hem even in zijn kamer op te
sluiten.
Ik weet dat zoiets wreed klinkt, maar
denk er eens over na hoeveel wreder het is
om een kind maar zijn gang te laten
gaan, het te laten opgroeien zonder enig
ontzag voor anderen. Hoe goed, denkt u,
dat zijn contacten met anderen in de toe
komst zullen zijn? Het grote voordeel van
het time-out systeem is dat wanneer het
kind ,ef eenmaal aan gewend is geraakt,
het over het algemeen de onvermijdelijk
heid ervan accepteert.
Laat u zich niet door de aanwezigheid
van anderen ervan weerhouden deze ma
nier te gebruiken. Als uw kind zich slecht
gedraagt wanneer u bij vrienden op be
zoek bent, probeer dan een kamer te vin
den waar hij alleen kan zijn en doe dan
alsof u thuis bent. Het is beslist vervelend
als anderen het niet met uw aanpak eens
zijn en u kritiek geven. Maar u hebt het
recht te doen wat het beste voor uw kind
werkt.
RICHT DE OMGEVING NIET ZO IN
DAT U MOEILIJKHEDEN UITLOKT.
Een andere manier om het jonge kind te
leren zich te gedragen is door middel van
wat psychologen noemen: omgevingscon
trole. Al te vaak plaatsen we jonge kinde
ren in een omgeving die in werkelijkheid
alleen maar geschikt is voor volwasse
nen. We leggen breekbare, kostbare voor
werpen zomaar voor het grijpen van peu
ters en kleuters neer, maar gaan wel uit
onze bol als ze beschadigd worden.
Een fraai voorbeeld van gebrek aan om
gevingscontrole zag ik een tijd geleden
bij een voetbalwedstrijd. Een vader mep
te zijn 2-jarige dochtertje omdat het kind
omgekeerd op haar zitplaats stond en
handjes vol popcorn aan het gooien was
naar de mensen die erachter zaten. Als de
vader had nagedacht over wat voor soort
middag het voor zijn kind was, had hij
zich gerealiseerd dat hij zijn kind prak
tisch voor verveling en frustratie aan het
programmeren was, en dus het onge
wenste gedrag in feite had uitgelokt. Ik
zou wel eens willen weten of de vader het
zo leuk had gevonden om gedwongen te
moeten zitten tussen mensen die minstens
twee keer zo groot waren als hijzelf en die
urenlang niks anders deden dan bezig
zijn met dingen waarvan hij niets be
greep en waarin hij niet geïnteresseerd
Diezelfde vader had overigens niet eens
opgemerkt hoe zijn dochtertje praktisch
totaan de pauze als een olijf zo braaf op
haar stoel had gezeten. Pas toen ze begon
te klieren had hij haar aandacht ge
schonken. Geen wonder dat ze ook na het
pak slaag was blijven dreinen. Want
zoals zachtgeworden potato-chips üoor
een hongerig kind nog altijd beter zijn
dan helemaal geen, zo is negatieve aan
dacht nog altijd meer dan geen aan
dacht.
