Kritiek op Verkades Carmiggelt-beeldjes Liggend in het geluids theater Bedrieglijke verwachtingen van Biliinger Perfecte foto's Van Manen Blik over de (kunst)grenzen bij Stelling Carmen in sobere omlijsting Ingrijpende sanering Opera van Vlaanderen DONDERDAG 26 MEI 1988 AMSTERDAM (GPD) 'Dat borstbeeld lijkt toch veel beter? In dat staande beeld herken ik Simon niet. Dat is net een jas op een kle renhanger met twee dunne been tjes eronder!" Misprijzend schudt de vrouw haar hoofd. Op dat mo ment stormen een paar scholieren de zaal binnen. "Hé, daar heb je Si mon Carmiggelt! Wat doet die hier? door Gerlof Leistra Even later komt een tekenleraar binnenwandelen. Na even gekeken te hebben, zegt hij op dicteersnel- heid: "Dat staande beeld kan ieder een zijn. Maar dat borstbeeld vind ik ook niet zo sterk. Zeer zwak vormgebruik. Die enorme massa waar dan zo'n trendy hoofd uit komt. Nee, voor mij hoeft geen van beide". Vijf dagen lang zijn in het Neder lands Theater Instituut in Amster dam dia's te zien van de twee beeld jes die Kees Verkade van de eind vorig jaar overleden schrijver Si mon Carmiggelt gemaakt heeft. Bezoekers kunnen op een formu lier kenbaar maken welk beeld in hun ogen de voorkeur verdient. De bedoeling is dat het beeld met de meeste stemmen op 7 oktober in het Amsterdamse Weteringplant soen wordt onthuld. Dan zou Car miggelt jarig zyn geweest. De reacties lopen uiteen. Een jonge vrouw: "Ik vind ze beide zo ontzettend kneuterig. Maar ik ben toch maar gekomen om een keus te maken. Anders had ik er later weer spijt van gekregen. Ik denk dat ik maar voor het borstbeeld kies". Een scholier: "Ik ook. In dat borst beeld kun je veel beter de karakter trekken van die man herkennen". Volgens initiatiefnemer Ton van Duinhoven zijn de reacties op zijn actie overweldigend. "Wij hebben Bioscoop van de toekomst AMSTERDAM - „Beeld heeft de vervelende neiging om geluid op de achtergrond te dringen. In het kader van het Holland Festival heb ik op het podium van de Stads schouwburg in Amsterdam eens een schitterend verhaal verteld. Naast mij had ik echter een stripte- ase-danseres neergezet, die zich op elegante wijze van haar kleding ontdeed. Gevolg van haar show was dat niemand ook maar iets van mijn verhaal begreep. In mijn bio scoop van de toekomst is geen plaats voor beeld". door Gerlof Leistra Vanaf vrijdag 3 juni begint ge luidskunstenaar Willem de Ridder - trendsetter bij uitstek - in de nieu we vleugel van De Melkweg in Am sterdam met een geluidstheater: het Sonor Theatrum. De avondvul lende openingsvoorstelling ver zorgt De Ridder met zijn eigen ge- luidsgroep FNTC. De rest van het programma wordt binnenkort be kendgemaakt. Per dag zullen twee voorstellin gen van een uur worden gegeven. Anders dan in een normale bio scoop, liggen de bezoekers languit op de grond en worden er geen beelden vertoond. De Ridder: „Het is aardedonker en je hoort alleen maar geluiden, van alle kanten. Be doeling is dat die geluiden maar in de toekomst ook ingrediënten als water, wind en geuren - je eigen in nerlijke projector stimuleren. Ie dereen 'ziet' dus zijn eigen film en de fantasie is weer terug ih de bio scoop". Volgens De Ridder zijn de moge lijkheden van deze 'bioscoop van de toekomst' ongekend en is de be langstelling voor „dit nieuwe medi um" groot. „Allerlei kunstenaars en componisten staan te springen om mee te doen. Van Louis An- driessen tot Martin van Duynho- ven. Je kunt alle kanten uit. In de toekomst zouden kunste naars apart voor het geluidstheater moeten werken. De Ridder: „Mijn ideaal is natuurlijk, dat er een heel netwerk van dergelijke theaters komt. Momenteel ben ik aan het onderhandelen om in het centrum van Amsterdam een permanente ruimte te krijgen". Het hele project doet De Ridder zonder ook maar een cent subsidie. De circa vijftig bezoekers betalen per keer 7,50 entree. De Ridder: „En dat is echt geen geld voor een unieke ervaring". Kunstkennis TILBURG (ANP) - Op de vijfde kunstkermis die op 4 en 5 juni in Tilburg wordt gehouden worden dit jaar 25.000 bezoekers verwacht. Dat is 10.000 meer dan het vooraf gaande jaar. Dat heeft de organise rende stichting van studenten (TEST) meegedeeld. De'manifesta tie, onder meer bekend door de jaarlijkse kunstprocessie, is in de loop der jaren uitgegroeid tot een Zuidnederlands-Vlaams cultureel evenement waaraan enkele hon derden kunstenaars deelnemen. inmiddels 95.000 gulden binnen en' er zijn afgelopen dagen honderden formulieren ingevuld. De overwel digende meerderheid daarvan is voor het borstbeeld. Dat heeft toch ook veel meer status. Je moet niet vergeten, dat dat beeld er over hon derd jaar nog staat. Dan is dat staande beeld een leuk mannetje met een tassie geworden. Meer niet. Ook Kees Verkade heeft de voorkeur voor het borstbeeld. En datzelfde geldt voor de familie Car miggelt". Van Duinhoven is verbaasd over de korrelige reacties die hij van di verse kanten op zijn actie krijgt. "Maar ik wilde bewust eerst iets la ten maken en dan praten. Niet an dersom. Dan komt er nooit wat van. Ik was doodsbenauwd, dat het met Simon dezelfde kant op zou gaan als met Wim Kan. Dat beeld van Wim en Corry op het Leidse- plein lijkt toch nergens op? Het is net een demente man die een blind kind de straat over helpt. Simon verdient een mooi beeld!" Geruchten dat de weduwe van Carmiggelt ongelukkig zou zijn met plaatsing van het beeld in het plantsoen voor haar huis ontkent Van Duinhoven in alle toonaarden. "Dat is echt gelul! Zij heeft de plaats samen met mij uitgezocht! Wat Simon er zelf van gevonden zou hebben? Hij heeft alles grinne- kend gadegeslagen". 'So Long' i Justin Bil iinger. Uitgevoerd door de acteurs Els Hu berts. Ruud Wessels en Karin Elze Sluizer, door een ensemble van 4 zangers en 20 muzikanten. Dirigent: Rutger van Leycken. Conservatorium. DEN HAAG De geur van ont smettingsmiddelen heb ik niet geroken, maar verder was al het beloofde aanwezig; het toneel als operatiekamer, in witte dokters- jassen geklede orkestleden (de violisten zelfs met mondkapjes voor). Justin Biliinger, de Voor- schotense componist die naar aanleiding van zijn blindedarm operatie daarover een theater stuk schreef heeft zijn belofte waargemaakt: "So Long" heeft de volgestroomde Kees van Baarenzaal een uur lang in haar grillige ban gehouden door de veelheid en de verscheidenheid van indrukken. Muzikale in drukken als de 'hartslag-solo' op grote trom, de ambulance-viool, de disco (operatie)muziek en de elektronische hallucinatie-mu- ziek. Elke muzikale scène had zijn visuele uitbeelding, waarvan ik het chirurgen-(disco)'ballet' bijv. prachtig vond. De toneel fragmenten speelden zich af in de zaal temidden van het pu bliek, eruitgenomen door felle spots. Billingers opzet is ge slaagd; ik heb zo'n veelsoortige ervaring opgedaan tijdens het stuk dat het moeilijk is een vluchtig oordeel te geven. Ik zou er een paar nachtjes over moeten slapen. Misschien werkt dat zo wel positief als negatief; ze strij den met elkaar om de voorrang. Bovendien werden we voortdu rend op het verkeerde been ge zet; Biliinger is (door zijn Britse afkomst?) een meester in het lachwekkend 'bedriegen' van de verwachtingen die hij heeft ge wekt. Je moet oppassen: het is al tijd anders dan je denkt! 'So Long' stond op het program ma van de mei-concerten van de compositieafdeling van het Haags Conservatorium. In een vrij gemoedelijke stemming speelde vóór de pauze het Maar ten Altena Oktet werken van o.a. Gene Carl, Frederic Rzewski en Maarten Altena. De improvisa- tie-muziek van Altena met zijn democratische dirigeerstijl klinkt me af en toe toch wel geda teerd in de oren. Ook "Waves", muziek voor spreekstem (tek sten van Shakespeare door de componist in fasen gezegd) met begeleiding van het oktet maak te minder indruk dan indertijd "Coming together" eveneens van Frederic Rzewski. "Scena Rurale" van van Bergeijk en "Roscoe Boulevard" van Gene Carl maakten op het eerste ge hoor een frissere indruk. MONICA SCHIKS Bij Fotomania Expositie met foto's van Hans van Manen, t/m 4 juni. Galerie Fotomania, Koppenhink- steeg 6, Leiden. Openingstijden: wo. t/m LEIDEN - Op de, helaas voor laatste expositie van Fotomania in Leiden, staat het fotowerk van de befaamde choreograaf Hans van Manen centraal. De zwart wit foto's uit de periode 1983- 1987 worden gekenschetst als portretten, maar zij zijn eigenlijk meer dan dat. Door de persoon lijk en tegelijk zeer esthetische benadering vormt dit werk een ode aan het mannelijk naakt, dat in tegenstelling tot het vrouwe lijk naakt in kunst en fotografie nog niet volledig is geaccep teerd. Het is natuurlijk verleidelijk om bij een choreograaf die zich ook heeft toegelegd op de fotografie, naar parallellen in deze zo ver schillende kunstvormen (hoewel de discussie over kunstfotogra fie nog niet beëindigd lijkt te zijn) te zoeken. Van Manen is als fotograaf duidelijk aanwezig in zijn werk: in letterlijke zin is dit het geval in het portret van Henk van Dijk, maar ook in de overige foto's zijn de aanwijzingen van de maker in het resultaat duide lijk zichtbaar. De interesse in de houding en zijn betrokkenheid bij de persoon zijn onmisken- De relatie met de dans is het dui delijkst in portretten als 'Impro visation' (Rob van Woerkom) of 'In and out' met Rachel Beaujean en Leo Besseling. Daarnaast heeft de omgeving waarin het portret gemaakt is veel weg van een bühne, wat gesuggereerd wordt door de horizontale lijn evenwijdig aan het beeldvlak: de achtergrond is meestal neutraal gehouden, grijs of zwart, waar door alle aandacht geconcen treerd is op de geportretteerde persoon. Naast deze constante composito rische lijn is de technische per fectie een kenmerk van Van Ma- nens fotowerk. Volmaaktheid in de weergave schoonheid schoon heid trof ik vooral aan in de klas siek aandoende torso van Taco Lent en in 'Shoulder Pads', het portret van Andrew Lam. De fo to's van Van Manen worden ge karakteriseerd als "een bijdrage tot de emancipatie van de man nelijke naaktfotografie", verge lijkbaar met het werk van de Amerikaanse fotograaf Robert Mapplethorpe. Wie zich hiervan wil vergewissen, kan tot en met 4 juni terecht bij Fotomania. Daar na volgt nog één expositie op de inmiddels zo vertrouwde locatie. Met ingang van zoen moet men naar Rotterdam om met vaste regelmaat foto werk van niveau te zien. Het lijkt mij niet zo lang geleden dat Linda Roodenbug aandacht vroeg voor de activiteiten van haar foto-galerie. Goed op de hoogte van de mogelijkheden, kennis van de fotografie en en thousiasme maakten Fotomania in enkele jaren een galerie met een landelijke reputatie. Het ver trek van Fotomania naar Rotter dam, een stad die hard werkt aan het culturele imago, is tekenend voor de crisis in de Leidse gale riewereld. Een jaar geleden kon Leiden nog trots zijn zeven gale ries presenteren, al was de toe komst van een aantal van hem onzeker door reorganisaties en verschuivingen. Binnenkort zul len nog maar drie van de zeven actief zijn, nu ook Denise Step- i Hans van Manen, wiens werk bij han haar laatste tentoonstelling heeft aangekondigd. Het is alle maal droevig maar waar. Leiden koestert het verleden, maar voor de kunst van nu is slechts een kleine rol weggelegd. Als je de achtergronden van het vertrek van Fotomania leest in het inter view met Linda Roodenburg in Oy-Oy kan je eigenlijk niet meer spreken van een verlies of een gemiste kans voor Leiden; erger nog - het is een overgeeflijke fout. NANCY STOOP. Expositie met werk van de Deense kunste naarsgroep 'Frontal', t/m 28 mei. Galerie Stelling, Burgsteeg 14, Leiden. Openings- LEIDEN Stelling richt zich met enkele recente tentoonstel lingen meer op het buitenland en hiermee loopt deze Leidse gale rie op artistiek gebied al vooruit op 1992, wanneer de grenzen bin nen de Europese Gemeenschap opgeheven worden. Nadat dé ex positie van Eric Hirdes en Ben Hoezen in België te zien is ge weest, volgt een ander interna tionaal initiatief, de uitwisseling van werk van Deense en Neder landse (lees: Leidse) kunste naars. De eerste stap is gezet met de tentoonstelling van de groep 'Frontal' uit Arhus. Na afloop van de expositie gaat dit werk te rug naar Denemarken, samen met een selectie Leidse kunst. Veertig jaar na de oprichting van Cobra, geniet deze groep van ex perimenteel werkende Deense, Belgische en Nederlandse schil ders en schrijvers nog steeds gro te bekendheid. Het is nu aan de acht jonge kunstenaars van Frontal om de hedendaagse Deense kunst onder de aandacht te brengen. Deze expositie bij Stelling is aanleiding om de ont wikkeling binnen deze groep te vergelijken met de situatie hier. Het is opvallend, maar niet ver wonderlijk dat de doorwerking van de Cobra-taal nog steeds zichtbaar is. Dit blijkt uit de bij drage van Hanne Toftdal waarin het kleurgebruik en de semi-ab- stracte vormentaal in de soms decoratieve, soms fantastische composities deze invloed ver raadt. Eén van de reliëfs i Ook de meer recente, expressio- toonde, is op deze tentoonstel- miek weet Rix een lyrisch gevoel nistische golf, waarmee vooral ling vertegenwoordigd in het in deze stukken te leggen. Sterke Stelling sterke verwantschap werk van Mette Rix. Naast dyna- associaties met de natuur spre ken het duidelijkst uit een mooie compositie, die in de sociëteits ruimte hangt. Niet onaardig zijn de reliëfs van Frank Franzefi die veel weg heb ben van het werk van Franse kunstenaar Jean Dubuffet door de grillige, donkere lijnen die kleurige vlakken begrenzen zo dat een puzzelachtig patroon ontstaat. Een veel minder ge slaagde navolging vormen de beelden van Jens Romer die zich in zijn werk duidelijk heeft laten inspireren door het beeldhouw werk van Giacometti. Romers beelden zijn een flauwe afspiege ling hiervan, waarbij zijn enige eigen bijdragen de toevoeging van kleur en de erotische thema tiek zijn. Tot het overige driedimensiona le werk behoren, behalve de ke- ramiek-objecten van Ginette Wien, de dansers van Michael Topp en de grote, lichte con structies van Birthe Meingaard. De egaal zwarte, vaak gestileerde beelden van Topp leken mij hier tamelijk misplaatst; overmatige stilering naast grove details laten nergens een eigen inbreng zien, zodat het vlakke werk erg onder de maat blijft. Anders ligt dit bij Meidgaards objecten die zeer tot de verbeelding spreken, zoals 'Buil', dat de suggestie van een pre-historische rotsschildering wekt. Wat de acht leden van Frontal bindt, is niet zozeer de benade ring als wel het feit dat zij geza menlijk exposeren. Uit het werk komt naar voren, dat diverse bronnen van inspiratie in het verleden gezocht werden. Een blik over de nu nog bestaande grenzen dwingt hen misschien naar de ontwikkelingen elders te kijken en naar de toekomst. Mis schien dat de uitwisseling en het contact met de kunst hier hierbij kunnen helpen. NANCY STOOP Kleine Komedie krijgt kwart miljoen van hamburger-reus AMSTERDAM (GPD) - Theater De Kleine Komedie in Amsterdam heeft van de hamburgergigant Mc Donalds een donatie van 250.000 gulden gekregen. Met dit geld wil men in de zomer van 1989 het thea ter een forse opknapbeurt geven. De Kleine Komedie krijgt het geld in vijf jaarlijkse termijnen. Joost Nuisl, directeur van de Kleine Ko medie, toont zich "aangenaam ver rast". De donatie van Mc Donalds is volgens Nuisl een reactie op de be nefietvoorstelling die vorige week in theater Carré voor De Kleine Ko medie werd gegeven. "Ze hebben zichzelf gemeld. Het blijkt uitste kend in hun straatje te passen om overal waar hun restaurants geves tigd zijn iets voor de lokale ge meenschap te doen." De Kleine Komedie kwam on langs in de problemen toen de Am sterdamse wethouder van cultuur, mevrouw Luimstra-Albeda, het theater wilde sluiten. Dit werd voorkomen door een reddingsactie onder aanvoering van cabaretier Youp van 't Hek. De avond in Carre leverde vijftig mille op. Daarnaast fourneerden de Postbank en IBM samen ook nog eens vijftig mille. Volgens Nuisl is De Kleine Ko medie nu bijna uit de problemen. "Wij hadden onszelf drie doelstel lingen gesteld. Overbrugging van dit moeilijke seizoen. De gemeen telijke subsidie is immers een ton minder dan vorig jaar. Verder een renovatie van het interieur en een uitbreiding van het programma budget. Om nog meer geld binnen te halen, zijn we net een actie be gonnen met accept-girokaarten die worden toegestuurd aan theater liefhebbers. Dat gaat ook wel lo pen. Ik zag al weer een dikke giro envelop bij de post liggen. Of er aan die donatie van Mc Donalds voor waarden verbonden zijn? Nee, het is geen sponsoring. Er komt geen hamburger in de hal te hangen en wij hoeven ook niet met petjes op te lopen." Concert door afgestudeerden van de opera-opleiding van het Kon. Conserva torium Den Haag in het LAK-theater m Leiden. Gehoord op woensdag 25 mei. LEIDEN Stonden er vorig jaar in het eerste opera-pro gramma in het LAK-theater slechts onbekende stukken op het programma, voor gister avond had men onder meer ge kozen voor fragmenten uit de overbekende Carmen van G. Bizet. Ook dit jaar wekte de aankondiging dat die fragmen ten zouden worden uitgevoerd door afgestudeerden van de opera-opleiding van het Kon. Conservatorium Den Haag daarom weer grote verwach ting. Die verwachting werd gis teravond ook grotendeels waar gemaakt. Dit mag altijd weer een prestatie heten, nu elke opera het uiterste van de uit voerenden vraagt op allerlei ge bied. Er moet worden geac teerd, gezongen, gesproken en gemusiceerd; en dat alles in dusdanige samenhang dat het zingend communiceren door het publiek als natuurlijk wordt ervaren. Het Kon. Con servatorium stelde bepaald niet teleur. De vrijgevochten zigeunerin Carmen werd overtuigend neergezet en gezongen door Karin Jónthóvel, al was haar kledü niet overdadig. In een voudig zwart en begeleid door slechts, een vleugel trad juist haar geoefende zangstem op de voorgrond. Haar tegenspeler, de arme soldaat Don José die door haar verleiding bezwijkt, kwam wat stemvolume betreft wat minder uit de verf, al was zijn acteertalent uitstekend. Ook de overige zangstemmen waren boven de maat. Deze kwaliteit vraagt echter om een grootschalige muzikale omlijs ting. En dat was dan ook direct de zwakte van de uitvoering gisteravond. Bizet schreef voor Carmen grootse, onstuimige en vaak sensuele muziek die slechts tot haar recht komt bij een groot orkest. Hoe goed men een enkele vleugel ook be speelt, de dramatiek van de opera gaat voor een belangrijk deel verloren. Natuurlijk moe ten we reëel blijven. In het ka der van deze uitvoering is een dergelijk orkest gewoon onbe taalbaar. De soberheid in kle ding en begeleiding overscha duwde echter niet de professio nele zangkwaliteit. En daarvan kon dan ook voor een kleine prijs worden genoten. MIEKE VAN DOMMELEN Frans toneel DEN HAAG (ANP) - De Alliance Frangaise in Nederland bestaat honderd jaar. De Haagse afdeling van deze vanuit Frankrijk bestuur de internationale culturele organi satie viert dat, samen met het Insti- tut Francais de la Haye en de Ko ninklijke Schouwburg in Den Haag, met de opvoering van twee Franse toneelstukken. Op 7 juni wordt in de Koninklij ke Schouwburg „Le Clou aux Ma- ris" van Eugène Labiche, een van de grootmeesters van het 19de eeuwse boulevard-toneel, op de planken gebracht. Er wordt gere gisseerd door Raymond Acquaviva en gespeeld door leerlingen van de Cours Florent, een belangrijke par ticuliere toneelschool in Parijs. 'Le clou aux Maris' is nog maar het voorprogramma. Het hoofd programma is «Madame de la Car- lière' van Denis Diderot, een gees tig spel waarin de strijd tussen man en vrouw om wederzijds respect en gelijkwaardigheid wordt bena drukt. De regie is van Pierre Ta- bard. BRUSSEL (GPD) - De Opera van Vlaanderen moet drastisch worden gesaneerd. Eenderde van het per soneel zal worden ontslagen, het koor en orkest worden flink inge krompen. Tot juli volgend jaar zal de opera, met vestigingen in Gent en Antwerpen, geen eigen produk- ties meer kunnen uitvoeren. door Hans de Bruijn Dat staat in het reddingsplan voor de Opera van Vlaanderen dat de liberale Vlaamse cultuurminis ter Patrick Dewael deze week heeft gepresenteerd. Het plan is bij de personeelsleden van de opera als een bom ingeslagen. De valkbon den hebben de voorstellen van de bewindsman al ronduit afgewezen. De Opera van Vlaanderen ver keert in grote financiële proble men. De schuld vooral in de vorm van achterstallige salarissen aan het personeel bedraagt zo'n 650 miljoen frank (f. 35 miljoen). Omdat zij niet vorige maand niet uitbetaald werden, houdt het 300 man tellende personeel nu al drie weken de operagebouwen in Gent en Antwerpen bezet. De Vlaamse deelregering wil bei de gezelschappen volledig laten fu seren. Op korte termijn zouden al 130 van de 365 werknemers ontsla gen moeten worden. Ook de ande re banen staan op de tocht, maar een deel van het personeel zou vol gens Dewael na een soort examen weer aangenomen kunnen wor den. Een nieuwe manager moet dat gaan organiseren. Er zou nog maar een koor en een orkest overblijven, die beide zalen moeten bespelen. Nu nog zijn koor en orkest zo groot dat in beide za len tegelijk aan produkties ge werkt kan worden. Het operakoor zou 18 zangers kleiner moeten wor den, het orkest zou 53 leden verlie- zen.De 150 losse medewerkers zou den in elk geval op straat komen te staan. De vaste personeelsleden zouden vijfjaar lang niet meer dan 75 procent van hun salaris gegaran deerd krijgen. Dewael stelt dat de Vlaamse deelregering bereid is het grootste deel van de schuld te delgen, mits aan zijn eisen wordt voldaan. Bo vendien zouden de gemeenten Antwerpen en Gent elk 90 miljoen frank (f. 5 miljoen) moeten bijdra gen. Dewael is ook bereid geld te steken in de restauratie van het vervallen opelagebouw van Gent. De straks gesaneerde opera zal nog maar 45 voorstellingen per jaar mogen geven. De Vlaamse opera voelt zich nog altijd achtergesteld bij de beroemde 'Nationale Opera' van de Munt in Brussel, die door de nationale overheid wordt gesubsi dieerd. Door een weinig aanspre kende programmering en dus slechtgevulde zalen Hepen de in komsten de laatste jaren sterk te rug.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 23