Newyorkse kunstenaars op Kunstrai 88
Samensteller Fred Wagemans: 'Kunst is één taal'
Grootmeester
in elektronica
POP
IJsland op
zijn best
Pleziertje
voor fans
Strijd tussen
seks en God
"KUNST
PAGINA 35
Wim van Krimpen staat ons te
woord in zijn galerie aan de Prin
sengracht in Amsterdam. Deze ligt
op een steenworp afstand van het
gebouw van de Stichting Kunst
beurs waarvan hij directeur is. Van
oorsprong is Van Krimpen beurs-
organisator. Als verzamelaar
kwam hij in de kunst terecht. Later
werd hij galeriehouder. Naar zijn
mening onderscheidt de Kunstrai
zich in een aantal opzichten van an
dere kunstbeurzen.
"De Kunstrai is in het totaal van in
ternationale kunstbeurzen een bui
tenbeentje" zegt hij. "Het is geen
spektakel of harde commerciële
kunstmarkt zoals in Basel of Keu
len. Daar moet je enorme sommen
betalen om er te kunnen staan.
Door ons word je uitgenodigd. En
dat kan omdat de beurs financieel
mogelijk wordt gemaakt door sub
sidie van de overheid en sponso
ring van het bedrijfsleven. Verder
is het de enige beurs die ifc ken die
door eén persoon wordt geleid. Ik
bepaal samen met de architekt. ïr.
Postma. het totale ontwerp en daar
krijgt iedere galerie dezelfde ruim
te in. Daar doorheen wordt de cen
trale tentoonstelling gevlochten".
Aan de presentatie wordt bijzonde
re aandacht besteed. Men wil in het
buitenland een goede indruk ma
ken. "Het belang van een goede
presentatie wordt in de Nederland
se kunstwereld schromelijk onder
schat", meent Van Krimpen. "Je
moet aan een tentoonstelling kun
nen zien dat die met liefde is opge
bouwd. Op de Kunstrai gebeurt
dat. Ook voor de contacten met de
buitenlandse galeries, de musea,
de verzamelaars is een goede pre
sentatie uitermate belangrijk. Deze
beurs is ook een plek waar men el
kaar op een informele manier ont
moet. Mensen uit New York
wat hier gebeurt. De galeries
ken elkaar attent op hun werk. Zo
ontstaat er een beeld van wat er nu
gemaakt wordt in Nederland, Bel
gië en New York terwijl er ook ga
leries uit New York zijn die Eu
ropese kunst tonen".
Gastheer
Voor het eerst is de Kunstrai dit
jaar een Beneluxevenement, wat
wil zeggen dat Nederland en België
samen de uitnodigende landen
zijn. In totaal nemen 80 galeries uit
beide landen deel en 15 uit New
York. De keuze voor deze stad is
volgens Van Krihipen een logische
omdat vorig jaar Europa gastland
was. De promotie van de Neder
landse en Belgische kunst is im
mers een belangrijke doelstelling
van deze kunstmarkt.
"Het feit dat wij gastheer zijn geeft
ons een heel andere positie dan
wanneer we in het buitenland
moeite moeten doen om met be
langrijke mensen in contact te ko
men. New York is natuurlijk een
belangrijke stad in de kunst en ik
heb dan ook de verwachting dat uit
deze beurs verdere contacten zul
len voortkomen. Ook de vorige ja
ren is dat gebeurd". Volgens Van
Krimpen is de Nederlandse kunst
in opmars en hoeft zij niet onder te
doen voor de buitenlandse kunst.
De promotie kan echter nog steeds
verbeterd worden. "Duitsland,
Frankrijk en Italië zijn veel chauvi
nistischer dan wij. Zij komen op
voor wat er bij hun ontstaat. Bui
tenlandse kunstenaars vinden het
erg belangrijk om in Nederland te
exposeren. Bij ons is daarom altijd
vroeg veel te zien. Alleen als orga
nisator van de Kunstrai vinden wij
dat dat verkeer vice versa moet
zijn. Daar spannen wij ons voor in.
Er zou ook meer steun moeten ko
men voor galeries die aan buiten
landse evenementen deel nemen".
Van Krimpen benadrukt dat de
kwaliteit wel voorop dient te staan.
Slechts kwalitatief goede kunste
naars uit professioneel gedreven
galeries worden voor de Kunst
markt uitgenodigd. Om subsidie te
krijgen moet de beurs elk jaar weer
haar waarde bewijzen. Door goede
kunst ten toon te stellen en door de
toenemende internationale belang
stelling voor Nederlandse kunst
verder te stimuleren. "Als marktin-
strument speelt de Kunstrai een
geweldige rol", zegt hij "en daar
kan WVC gewoon niet omheen".
Een keuze
Zoals ieder jaar wordt aan een per
soon uit de kunstwereld gevraagd
om de centrale tentoonstelling sa
men te stellen. In afwijking van de
vorige jaren is nu niet gekozen voor
een bekend museumdirecteur
maar voor een jonge kunsthistori
cus: Fred Wagemans, voormalig
wetenschappelijk medewerker
van het Kröller Möllermuseum.
Van Krimpen over hem: "Hij is ie
mand die weet wat er in de wereld
van de kunst gebeurt en die een
grote historische kennis bezit. Ver-
In de Amsterdamse Rai wordt van 25 tot 29 mei de vier
de Kunstrai georganiseerd. Een kunstbeurs met een
heel eigen karakter, die het contact tussen de Neder
landse en internationale kunstwereld wil bevorderen.
Vorige jaren was Europa te gast met kunst uit Duitsland
en Frankrijk. Dit jaar zijn kunstenaars uit New York
uitgenodigd om hun werk te laten zien. Zoals ieder jaar
is er een centrale tentoonstelling naast aparte presenta
ties van de verschillende uitgenodigde galeries.
Een gesprek met hooi'dorganisator Wim van Krimpen en
met kunsthistoricus Fred Wagemans, de samensteller
van de tentoonstelling. Daarnaast een ontmoeting met
een van de deelnemende kunstenaars. Corrie de Boer.
en de haar vertegenwoordigende galeriehouder Albert
Waalkens uit Finsterwolde.
door Rik van Boeckel
der is hij in staat om een duidelijke
vastomlijnde keuze te maken met
betrekking tot het tentoongestelde
werk".
'Een keuze' zo heet dan ook de spe
ciale tentoonstelling die in een dia
gonaal door de grote Holland Hal
zal lopen. Als een soort straat die
heel toepasselijk Broadway is ge
noemd. Naar links en rechts zal de
ze straat zich openen naar zeven za
len. Wagemans heeft er één ten
toonstelling van gemaakt. Dit in te
genstelling tot 1987, toen de kun
stenaars individueel werden gepre
senteerd. Nu loopt alles door el
kaar, van figuratief tot abstract
werk, en kan het publiek volgens
Wagemans op een vanzelfspreken
de manier van allerlei vormen van
kunst kennis nemen.
"Ik hoop ook dat er mensen komen
die er niet zoveel vanaf weten",
zegt hij. "Er wordt vaak gesproken
over de ontoegangkelijkheid van
kunst maar naar mijn idee is kunst
beschouwing niet afhankelijk van
kennis van kunst. Voor mij is zij
een uitdrukkingsvorm die mensen
verbindt. In de context van zo'n
beurs lijkt het me boeiend het uni
versele karakter te benaderen. Ik
wil de mensen ervan doordringen
dat kunst één taal is. Hieruit vloeit
voort dat kunstwerken uit Neder
land, Belgie en New York eenzelf
de waarde hebben".
Als onafhankelijk curator krijgt hij
alle vrijheid om kunstenaars uit de
deelnemende landen te zoeken.
Toch is die vrijheid betrekkelijk,
want als kunthistoricus is Wage
mans, zo zegt hij zelf, geconditio
neerd door zijn studie en door een
promotie-onderzoek waarvoor hij
regelmatig in Leiden is. Door het
bestuderen van tekeningen van de
eerste directeur van het Prentenka
binet, D.P.G. Humbert de Super-
ville (1770-1849), kwam hij tot de
conclusie dat kunst niet in de con
text van land of tijd beschouwd
moet worden. "Ik zoek in de kunst
naar wat over de grenzen van land
bijdrage is voelbaar dat het maken
van kunst de bedoeling heeft op di
recte wijze deel uit te maken van de
circulatie (rondstroming) die de na
tuur is. Die circulatie bestaat in het
groot in de natuur maar ook in het
klein in het menselijk lichaam. In
de kunst gaat het bijvoorbeeld om
mensen die eten, ademhalen, een
bloedsomloop hebben, vocht inne
men en afstoten" zo licht Wage
mans het verband tussen thema
tiek en kunstenaar toe.
Zeventien New Yorkse kunste
naars zijn op de centrale tentoon
stelling te zien. Sommigen van hen
(Christopher Wool, Kiki Smith)
werken met het vooroorlogse sur
realistische procédé, dat het ma
ken van schilderijen een niet be
wuste handeling is. Centrale figuur
wordt Peter Fend en zijn Ocean
Earth Corporation. Wagemans:
"Fend maakt het oppervlak van de
aarde tot onderwerp, bezien vanuit
de ruimte. Hij heeft jarenlang
satellieten onttrokken materiaal
gedecodeerd en in foto's omgezet.
Hij zag op die manier als eerste
beelden van Tsjernobyl. Verder
houdt hij zich bezig met de stro
ming van water en wel waar die
stilhoudt, bij de bassins. De Noord
zee is zo'n bassin. Hij wil het pu
bliek laten zien dat er bassins be
staan en hoe die gemanipuleerd
worden. Hij knipt landkaarten uit
elkaar om aan te tonen dat die bas-
niet overeenkomen met de
grenzen van landen".
Wat de Nederlanders en de Belgen
betreft (7 en 3 kunstenaars in to
taal) heeft hij gezocht naar een kon
trast met New York. Wagemans:
"hun bijdrage heeft een vrij onper
soonlijk karakter. Er is namelijk
grootheid die omvangrijker is
dan de persoon van de kunstenaar,
dat is de kunst zelf, de taal van de
kunst. Er is dan ook geen sprake
van individuele emotie".
Zo legt de jonge beeldhouwer Joep
van Lieshout bijvoorbeeld een te
gel op een vuilniszak en daarop
weer een tegel. Uitgangspunt is dat
voorwerpen dezelfde maat moeten
hebben. Zijn handen hebben niks
gemaakt maar hij legt dingen neer
op een beeldende manier die heel
intelligent is" aldus Wagemans, die
ervan overtuigd is dat het een goe
de tentoonstelling zal worden.
Stripverhaal
en tijd heen gaat, en dat is dus geen
actuele kunst". Een van de belang
rijkste stromingen van de 20e eeuw
die dat ook doet, is het surrealis
me". Vanuit deze visie heeft Wage
mans zijn keuze gemaakt, een keu
ze die hij toelicht in zijn opstel in de
catalogus bij de tentoonstelling.
'Gelukkig en prettig geconditio
neerd' is de positief klinkende titel.
Rondstroming
Vanuit zijn belangstelling voor het
surrealisme en voor oudere stro
mingen die verwant zijn aan het
surrealisme is Wagemans in New
York op bezoek gegaan bij bepaal
de galeries en kunstenaars. "Ik
kende uiteraard al veel werk" zegt
hij "maar ik moest voor de tentoon
stelling een thematiek bepalen.
Door de ontmoeting met de kun
stenaars en de keuze van de kunst
werken ben ik pas op die thema
tiek gekomen. En die bestaat uit
drie elementen: rondstroming, op
name en afstoten van vocht. In het
centrale deel van de Amerikaanse
Britse koningin toont haar
particuliere lainstverzameling
LONDEN (RTR) - In Londen is gisteren een tentoonstelling geopend
met werk uit de particuliere kunstverzameling van koningin Eliza
beth, naar aanleidftig van de 25e verjaardag van de Queen's Gallery.
Onder de geëxposeerde werken zijn, voorzover men weet, enige
olieverfschilderijen van Albrecht Dürer, "Portret van Jonge Man",
Rembrandts "De scheepsbouwer en zijn vrouw", een zelfportret van
Rafael en doeken van de Noord- en Zuid-Nederlandse School.
Enkele schilderijen in de collectie van 6.000 stuks komen uit privé-
vertrekken van de koninklijke residenties, Buckingham Palace en
Windsor Castle. Andere waren in bruikleen afgestaan aan musea.
Een Pieter de Hooch is afkomstig uit de eetkamer van de koningin
in Buckingham Palace. Op de lege plek aan de muur is zolang een an
der schilderij gehangen, zei de "Surveyor of the Queen's pictures", Sir
Oliver Millar.
De meeste koninklijke schilderijen zijn verzameld door o.a. koning
Karei I, George III en George VI.
materiaal. Zij maakte composities
van lijnen die zij vond in textiel.
Verder maakte ze reliefs waaruit
een fascinatie voor geweld als ele
ment van het leven blijkt (bijv. van
het slachten van dieren in Nieuw-
Guinea). Op de Kunstrai laat zij te
keningen zien.
Ze zegt hierover: "Dat maakt het
meedoen ook zo belangrijk. Er ko-
uit het vak en daar-
Verwacht mag worden dat meer
dan 10.000 mensen de belangrijk
ste Nederlandse kunstbeurs zullen
bezoeken. Zij zullen echter niet al
leen over Broadway lopen. Voor
galeriehouders en kunstenaars
buiten de centrale tentoonstelling
is dat natuurlijk extra spannend.
"Het is heel wat anders dan wan
neer je een expositie van één kun
stenaar in je galerie hebt", vertelt
galeriehouder en voormalig akker
bouwer Albert Waalkens uit Fin
sterwolde. De 68-jarige Waalkens
begon 28 jaar geleden uit pure lief
de voor de kunst in een ongebruik
te koeiestal een galerie. Na een
brand heeft hij een nieuwe moder
ne galerie/annex woonhuis laten
bouwen waar hij sinds 1984 exposi
ties organiseert.
Voor het eerst doet hij nu mee aan
de Kunstrai. Waalkens: "Als gale
rie moetje gevraagd worden. Dat is
al eerder gebeurd maar ik heb het
afgehouden omdat ik het te groot
vond. Doordat ik Van Krimpen
heb leren kennen als adviseur van
Noordkunst (kunstbeurs in Gro
ningen, georganiseerd door gale
rieën uit het noorden), kreeg ik er
vertrouwen in en heb ik besloten
om mee te doen. Hoewel je maxi
maal met drie kunstenaars mag ex
poseren, kom ik er met twee naar
de Rai: beeldhouwer Ruud Kuijers
en Corrie de Boer".
De laatste exposeerde haar werk
(tekeningen, reliëfs, textiel) regel
matig in Duitsland. Hoewel zij veel
met textiel werkte, is zij eerder in
de vorm geïnteresseerd dan in het
HAMBURG - Een winkelende vrouw bekijkt een van de sculpturen die
zijn opgesteld in een Hamburgs winkelcentrum. In het centrum staan 150
replica's opgesteld van beelden die zich in het Louvre in Parijs bevinden.
De beelden zijn te koop voor pakweg twintigduizend gulden. (foto api
Thomas Dolby
'Aliens ate my buick' - (EMI)
Thomas Dolby heeft duidelijk
reuzepret op zijn nieuwste plaat.
De stilte rond deze Willie Wortel
der popmusici, die na 'The Flat
Earth' van zo'n vier jaar geleden
alleen maar als producer iets van
zich liet horen, wordt direct luid
ruchtig doorbroken met het uit
bundige loflied op een Ferrari.
Glenn Miller-achtige blazers,
verwekt door Dolby's muziek-
computer, pompen het nummer
keiharcLop. De Ferran-piloot be
reikt een seksueel hoogtepunt
als de mijlenteller de honderd
passeert. De roze bekleding van
de phallus-achtige auto zit onder.
Geef me de sleutel van je Ferrari
want buitenaardse monsters
hebben mijn Buick opgegeten,
luidt de smoes aan het einde van
dit zeer opmerkelijke r
naast is het een unieke gelegenheid
om het werk aan heel veel mensen
te laten zien. Het enige wat je er
voor hoeft te doen is kunstenaars
zoeken die bij elkaar passen en zor
gen dat je een goede presentatie
hebt. Als het eenmaal zover is, laad
je de boel op een kar en rijd je er
heen. Verder is het hopen dat je
wat verkoopt. De commerciële
waarde van zo'n beurs is door de af
schaffing van de BKR alleen maar
groter geworden". Corrie de Boer
is nog niet helemaal gerust op een
goede afloop. "Eigenlijk vind ik
het wel hachelijk om mijn werk te
laten zien op zo'n grote kunst
markt. Het is zo wezenlijk voor je
zelf. Bij een gewone tentoonstel
ling is de kans ook niet zo groot dat
je voor de bijl gaat als op de
Kunstrai. Het is eigenlijk net een
kermis. Ik ga de uitdaging echter
wel aan, al is het met enige angst"
Dolby gaat tekstueel flink te
keer op deze plaat. De vrouw uit
zijn dromen wordt voor 'Hot
Sauce' uitgemaakt en ook in 'Air
head' gaat het er weinig vrouw
vriendelijk aan toe. Zeer opmer
kelijk, die bronstige bui, want op
zijn vorige twee platen was Dol
by meer een dromer, een roman
ticus.
De samenwerking met Clinton
is hem niet in de koude kleren
gaan zitten want de wiskunde
knobbel funkt zoals hij nog nooit
heeft gedaan. Hij wordt geassis
teerd door volslagen onbekende
maar zeer capabele musici.
Het mooiste van alles is 'Bud
apest by Blimp'. Met de zoge-
^ïaamde^oice-ov^
eert hij een gigantisch koor dat
zich aan het einde van het num
mer als enthousiast publiek ge
draagt. Dolby is en blijft een
grootmeester in de studio- en
müziekelektronica. Een dikke
negen voor deze plaat.
W.K.
The Sugarcubes
Life's too good (Indisc)
Popmuziek uit IJsland komen
we hier niet vaak tegen. Maar
voor The Sugarcubes staan de
grote platenmaatschappijen te
dringen. De band bestaat al sinds
1981 maar sinds de groep een En
gelse naam draagt is de belang
stelling vanuit met name Enge
land flink gegroeid.
Het debuutalbum Life's too
good" rechtvaardigt deze aan
dacht volledig. Een werkelijk
uitmuntende plaat met tien aan
stekelijke, krachtige songs. On
gecompliceerde post-punk, pop
muziek op z'n best.
Zangeres Bjork Gundmunds-
dottir heeft een ongeschoold
hoog stemgeluid. Af en gaat ze in
haar enthousiasme iets te ver,
maar bij deze impulsieve, recht-
uit-het-hart-muziek mag dat. In
combinatie met de lage stem van
Einar Benediktson doen The
Sugarcubes af en toe denken aan
de Amerikaanse B-52's.
ES.
Joe Jackson
'Live 1980-1986' (A M)
Met dit overzicht van zijn podi
umverrichtingen in de jaren
tachtig heeft Joe Jackson vooral
zijn fans en platenmaatschappij
een plezipr willen doen. Beide
waren niet zo te spreken over
Jackson's mislukte neo-klassie-
ke 'Will Power'-avontuur met ge
bakken lucht als belangrijkste
ingrediënt.
Zelf haat lange Joe live-al
bums. Vooral als de tapes in de
studio zijn opgepept met 'over-
dubs'. Je reinste nepperij vindt,
hij dat.
Ondanks die aversie is dit toch
al weer zijn tweede live-album
want 'Big World' was ook vanaf
het podium gemaakt. Geluiden
van het publiek zijn voor dat al
bum weggesneden. Ander groot
verschil met de doorsnee live
plaat was dat 'Big World' alle
maal nieuw materiaal bevatte.
Onderhavig live-overzicht
doet dat niet, zij het dat Jackson
van alle 22 stukken 'nieuwe in
terpretaties' heeft gemaakt. Het
is mede daarom dat het helemaal
niet stoort dat zijn eerste hit 'Is
she really goin' out with him' er
drie keer op voorkomt. Een keer
'naturel', een keer in een a-capel-
la-versie en de derde keer hele
maal akoestisch.
Jackson is er bijna helemaal -
echt helemaal lukt nooit - ge
slaagd de sfeer van zijn concer
ten de huiskamer in te loodsen.
Van zijn gejaagdheid, gedreven
heid, agressiviteit worden de
luisteraar vooral gewaar op de
eerste twee plaatkanten, die voor
een groot deel in ons eigen
Utrecht zijn opgenomen. 'Angry
Young Man' was in die tijd ('80-
'83) zijn bijnaam. Een rake type
ring, zo blijkt wel weer. 'I'm the
man' knalt de speakers uit, net
als 'On the Radio'. 'Cancer' vind
ik op de studioplaat beter, hier
heeft het nummer een melige uit
voering gekregen en is er niets
provocerends meer aan.
De Joe Jackson van de 'Body
and Soul'- en Big World'-toernee
klinkt volwassener maar zeker
niet bezadigd. Jackson kan zich
nog altijd opwinden. Over stom
me deejays bij voorbeeld in de
prachtversie van 'A slow song'.
Het ruim 100 minuten durende
album eindigt heel mooi met een
verstilde interpretatie van 'Step
pin Out'.
W.K.
Prince
'Lovesexy' (WEA)
Ook de zeer tolerante redac
teur geestelijk leven van deze
krant vindt Prince's pose op de
hoes van zijn nieuwe plaat niet
kunnen. "Als vent ga je er zo toch
niet bij zitten", oordeelt hij over
de naakte Prince temidden van
de lelies.
De teksten van dit concept-al
bum kunnen evenmin door de
beugel. Steeds duidelijker wordt
dat Prince een orgasme verwart
met God en seks met de hemel.
Op zijn vorige platen wendde
Prince zich ook wel eens tot God
maar dan om zijn excuses aan te
bieden over al hetgeen hij eerder
op de plaat had laten horen. Prin
ce poging om harmonie aan te
brengen in die innerlijke twee
strijd is hopeloos geforceerd en
extreem naïef. Eigenlijk gaat hij
steeds meer lijken op zijn grote
concurrent Michael Jackson. Die
leeft ook in een schijnwereld
waarin Mickey Mouse de proble
men oplost. Heerser in het rijk
van Prince is zijn piemel. Op
'Sign of the times' gebruikte hij
tenminste nog andere voelho-
Negen stukken staan er op 'Lo
ve sexy' maar de compact disc is
zodanig geprogrammeerd dat ze
niet apart of in een andere volg
orde kunnen worden beluisterd.
Dit om te benadrukken dat
'Lovesexy' een concept-elpee is.
De boel wordt aan elkaar ge
praat door Prince zelf. Zo zegt hij
aan het begin dat zijn stem zo
helder klinkt omdat hij geen
'smack' gebruikt. Dat weten we
dan, maar waar het verder op
slaat, wordt niet duidelijk.
Ondanks dit alles boeit 'Love
sexy'. De arrangementen zijn ra
zend knap en 'Anna Stesia' en
'Positivity behoren tot de meest
meeslepende Prince-songs die er
zijn.
Een raar einde van een recen
sie maar 'Lovesexy' is dan ook
een heel rare plaat waarover het
laatste woord nooit zal worden
gesproken of geschreven.
W.K.
