Nederland zorgt slecht voor z'n kroost
m
De weke potato-chip 1
Denkwijzer
Onze taal
Kindvriendelijkheid in geld gemeten
Keuze wel of geen kinderen steeds vaker afweging van relatieve armoede of rijkdom
ii-
oe.
eu.
ui.
ZATERDAG 21 MEI 1988
EXTRA
PAGINA 27
De kosten die ouders voor kinderen maken zijn aanzienlijk gestegen.
rigens zonder een bedrag te noemen, ook
al over een tegemoetkoming in de kosten
voor kinderopvang. "Tja, het lijkt er op
dat het CDA onze voorstellen heeft over
genomen", lacht Marco Kastelein.
Het CNV staat niet alleen in zijn opvat
ting over de geringe zorg van de Neder
landse overheid voor kinderen. In het
onderzoek 'Private leefvormen, publieke
gevolgen' van de Wetenschappelijke
Raad voor het Regeringsbeleid stelt on
derzoeker R.M.A. Jansweijer onomwon
den: kiezen tussen wel of geen kinderen
is in toenemende mate een afweging tus
sen relatieve armoede en relatieve rijk
dom.
De verschillen in welvaart tussen
tweeverdieners zonder kinderen ener
zijds en een gezin met slechts één kost
winner anderzijds zijn groot. Twee kin
deren kosten ouders globaal genomen
15.000 gulden per jaar. Van dat geld had
den pa en ma driemaal naar het buiten
land met vakantie gekund, de midden
klasse-auto kunnen houden en als ze zui
nig waren geweest hadden ze nog geld
over voor een nieuwe video. "Het valt
moeilijk vol te houden dat geld geen rol
speelt bij de keuze tussen wel of geen
kinderen", zegt Jansweijer in het rap
port.
De onderzoeker beschrijft hoe de Ne
derlandse samenleving zich steeds wis
selend heeft opgesteld voor wat betreft
de financiële verantwoordelijkheid voor
kinderen. "Vooral onder invloed van de
katholieke kerk, die grote gezinnen een
warm hart toedroeg, is een deel van de fi
nanciële verantwoordelijkheid buiten
het gezin terechtgekomen, aanvankelijk
in de vorm van een werknemersverzeke
ring, later in de vorm van de Algemene
Kinderbijslagwet. De kinderbijslag had
tot doel de lasten te verlichten van ou
ders met veel kinderen. Het ging daarbij
alleen om de materiële lasten, zoals kle
ding en voeding. De verzorging was im
mers gratis doordat de moeder tot gesub
sidieerde huisvrouw was gemaakt".
"Gaandeweg begon echter het idee te
ontstaan dat wie voor kinderen koos
daar ook maar voor moest zorgen. De
omvang van de kinderbijslag werd gelei
delijk teruggebracht. Kinderen behoor
den tot de welvaart van de ouders, zelfs
op het niveau van het sociaal minimum.
Er is immers buiten de kinderbijslag
geen verschil tussen de sociale minima
van echtparen met of zonder kinderen".
Som van tegemoetkomingen per
maand aan ouders met een gezin met
drie kinderen van 1,9 en 13 jaar via de
sociale zekerheid, belastingen en
overheidsvoorzieningen in vijf Eu
ropese landen:
Nederland
België
Frankrijk
Westduitsland
Zweden
f 405,-
f 862,-
f 457,-
Idem, maar i
vier kinderen
oud:
Nederland
België
Frankrijk
Westduitsland
Zweden
Opvallend is dat na jarenlange 'bevrie
zing' van het niveau van de kinderbijslag
(terwijl de kosten voor levensonderhoud
wel stegen) het kabinet enige tijd gele
den de toelage enigszins heeft verhoogd
en momenteel binnen het CDA de dis
cussie over verdubbeling gaande is. Een
nieuwe kentering? Een hogere tege
moetkoming in de kosten voor kinderen
is volgens het onderzoek van de Weten
schappelijke Raad zeker op zijn plaats.
"Kinderen komen in toenemende ma
te direct voor rekening van de ouders,
terwijl daar afnemende opbrengsten te
genover staan. Vroeger was er nog een
periode waarin thuiswonende kinderen
geld inbrachten of meewerkten in het be
drijf. Tegenwoordig is het niet meer ge
bruikelijk dat kinderen hun inkomen
thuis afdragen maar veeleer dat ze een
vaak symbolisch bedrag voor kost en in
woning afdragen. De kosten die ouders
voor kinderen maken zijn aanzienlijk ge
stegen. De uitgaven groeien mee met de
welvaartstoename".
Verzorgingstoeslag
Anders dan het CNV en het CDA ziet
de Wetenschappelijke Raad voor het Re
geringsbeleid meer in de introductie van
een verzorgingstoeslag dan in een verho
ging van de kinderbijslag. Die verzor
gingstoeslag zou in de plaats moeten ko
men van de partnervoorzieningen. De
hoogte van belastingen en uitkeringen is
nu nog afhankelijk van het feit of de
kostwinner al dan niet is getrouwd of een
vriend of vriendin onderhoudt. Het toe
kenningscriterium 'afhankelijke partner
zijn' moet in de ogen van de Wetenschap
pelijk Raad vervangen worden door 'ver
antwoordelijkheid voor kinderen dra
gen'. De ouders kunnen de toeslag be
nutten om één van hen vrij te stellen van
beroepsarbeid, maar ook om op andere
wijzen in de verzorging van kinderen te
Het grote voordeel van de verzorgings
toeslag is dat de sterk ontmoedigende
werking van de huidige regels op de ar
beidsdeelname van gehuwde vrouwen
wordt ondervangen, zonder dat er een
plicht tot arbeidsdeelname ontstaat.
'Wie zal dat betalen, zoete lieve Gerrit-
je?' luidft een bekend kinderliedje. De
Wetenschappelijke Raad blijft vaak over
de kosten van de verzorgingstoeslag.
CDA-voorzitter Van Velzen heeft wel uit
gerekend dat verdubbeling van de kin
derbijslag een toename van de begro
tingspost van 5,5 naar 10 miljard bete
kent. Over waar dat geld vandaan moet
komen wil hij zich niet expliciet uitspre
ken.
Ook het PvdA-Kamerlid Flip Buur-
meijer vraagt zich af "in welke afweging
dit alles plaats vindt. Minister Brinkman
heeft voor de zorg voor ouderen een
steeds krappere portemonnee, op de ge
zondheidszorg wordt nog fors bezuinigd
en bij de zwakzinnigenzorg bestaat een
enorme achterstand. Als je dat weet
vraag ik me af: moet je wel zoveel geld
brengen naar mensen die het eigenlijk
niet nodig hebben? Want dat doe je als je
de kinderbijslag verdubbelt. Dan gaat
dat geld ook naar de betere inkomens".
Principe
Marco Kastelein van het CNV is tegen
inkomens-afhankelijke kinderbijslag.
"In de eerste plaats gaat het om het prin
cipe. Volksverzekeringen zijn er voor ie
dereen, dat geldt ook voor de aow en de
uitkeringen voor weduwen en wezen. In
andere Europese landen is de kinderbij
slag eveneens onafhankelijk van het in
komen. En bovendien: waar plaats je de
grens? En als je ergens een inkomens
grens plaatst, zorgt die er dan niet voor
dat de besparen niet langer opwegen te
gen de uitvoeringskosten?"
"De kinderbijslag fiks omhoog?
Prima, maar dat mag niet ten
laste gaan van het
financieringstekort",
reageerde minister De Koning
van sociale zaken laconiek.
"Te fors en te veel", bromde
minister-president Lubbers.
De gedachte van
partijvoorzitter Van Velzen om
de kinderbijslag in de komende
jaren geleidelijk te verdubbelen
krijgt dus niet overal binnen het
CDA de armen enthousiast
omhoog. Toch bestaat in brede
politieke kring de behoefte het
de ouders financieel wat
makkelijker te maken.
door Annemiek Veelenturf
Ondanks zijn praktische bezwaren
vindt minister De Koning dat een
verhoging van de kinderbijslag bin
nen de uitgangspunten van het CDA
past. Onafhankelijk van elkaar zijn
WD en PvdA al eerder met plannen
gekomen om Nederland kindvrien
delijker te maken.
Want zeker in vergelijking met andere
Europese landen zorgt de Nederlandse
overheid maar slecht voor haar koters.
Onderzoekster Brigitte Nijland heeft
voor het CNV vorig jaar een vergelijking
gemaakt tussen de tegemoetkomingen
via de sociale zekerheid, belastingen en
overheidsvoorzieningen die ouders, in
vijf Europese landen genieten. België en
Zweden steken gunstig af bij West-
Duitsland en Frankrijk. Nederland loopt
hopeloos achter. De onderzochte landen
kennen allemaal een uitkering voor wer
kende moeders. In Nederland bestaat
het zwangerschapsverlof van twaalf we
ken. In Zweden mogen moeders een jaar
lang van hun werk wegblijven. De overi
ge landen kennen zwangerschapsverlo
ven van veertien tot achttien weken.
Behalve Nederland hebben de vier
overige onderzochte landen naast zwan
gerschapsverlof ook nog een moeder
schapsuitkering die ook geldt voor moe
ders die niet buitenshuis werken: in Bel
gië geldt het 'kraamgeld' (bij het eerste
kind 1895 gulden ineens), de Duitse over
heid keert tien maanden lang 660 gulden
per maand uit. Franse moeders krijgen
tienmaal 291 gulden en Zweden kent een
maandelijkse moederschapsuitkering
van 484 gulden, die twaalf maanden
duurt.
Achterop
"Op het terrein van de kind vriende
lijkheid loopt Nederland achterop", zegt
Marco Kastelein van het CNV. Volgens
de vakbond kunnen in Nederland de
laagst betaalden het zich nauwelijks ver
oorloven kinderen te krijgen, terwijl dit
een universeel recht is. "De minimum
uitkeringen zijn gebaseerd op het aantal
volwassenen. Met kinderen wordt geen
rekening gehouden. De kinderbijslag
dekt in een gezin met een minimum in
komen met twee kinderen slechts 40 tot
45 percent van de werkelijke kosten."
Om het besteedbaar inkomen van
mensen met en zonder kinderen in grote
lijnen vergelijkbaar te maken, wil het
CNV verdubbeling van de kinderbijslag
en een uitkering van 500 gulden per
maand gedurende zes maanden voor
werkende en niet-werkende moeders.
Waar hedden we dat eerder gehoord?
CDA-voorzitter Van Velzen had het, ove
DOOR JOOP VAN DER HORST
Het probleem van de stiefkinderen is nog
niet opgelost. Verschillende lezers heb
ben erover nagedacht en hebben ons een
briefje geschreven. De vraag was: hoe
moet je de dochter noemen van de man
met wie je samenleeft? Of de zoon van je
LAT-vriend? Een paar weken geleden
schreef ik op deze plaats over de kwestie.
Ik blijk in elk geval niet de enige te zijn die
daarmee zit. Er zijn in onze taal eigenlijk
geen goede woorden voor. Stiefdochter,
stiefzoon en stiefmoeder zijn in deze situ
atie onbruikbaar. Wie bedenkt er een op
lossing? Ik weet het ook niet, maar de
antwoorden voldoen me evenmin.
Bestaande woorden als voorkind en half-
bedskind zijn nog minder geschikt dan
stiefkind. Al was het alleen maar omdat
zulke kinderen moeilijk de vriendin van
hun vader hun voormoeder kunnen noe
men. of de vriend van hun moeder hun
halfbedsvader. Voorvader zou trouwens
nog gekker zijn; je verwacht dan nog eer
der achtervader of navader.
Wat dat betreft is het nieuw bedachte
woord bijkind heel wat beter. Je kunt dan
spreken van een bijdochter, een bijvader,
enzovoort. Hoe langer ik erover nadenk,
hoe geslaagder ik deze oplossing vind.
Bijvader en bijzoon: als je deze woorden
een paar keer achter elkaar zegt is het net
alsof ze al lang bestaan. Ik moet voor alle
zekerheid even in het woordenboek kij
ken of bijzoon inderdaad niet al lang be
staat. Nee. het staat er niet in. Dat is je
ware: een nieuw woord dat er zo ver
trouwd uitziet dat je denkt dat het er al
lang is.
Ik zie eigenlijk maar één probleem, en
een van de lezers schrijft daar ook over:
bijvader, bijmoeder en bijzoon doen ons
misschien te veel denken aan bijvrouw.
De partner met wie iemand samenwoont
of met wie iemand althans een vaste rela
tie heeft, willen we beslist geen bijvrouw
noemen. Een bijvrouw is een tweede
vrouw naast de echtgenote. En ons pro
bleem speelt zich juist af in overwegend
monogame relaties. Ik weet niet hoe
zwaar dit probleem weegt. Voor het overi
ge vind ik bijvader en bijdochter heel ge
schikt.
Op zoek naar een oplossing kwam ik
trouwens nog heel wat andere kinderen
tegen. Geen van alle zijn ze een ant
woord op onze vraag. Maar wist u wat
een houkind is? Of een regeringskind,
een afstandskind, een wittebroodskind?
Een houkind is een kind dat men altijd tot
zijn last zal hebben, bijvoorbeeld een de
biel kind. We begrijpen meteen waarom
dit woord in onbruik is geraakt. Het rege
ringskind is een minderjarige die zich
schuldig heeft gemaakt aan een strafbaar
feit en dat door de rechter ter beschik
king, ter opvoeding, van de regering
wordt gesteld. Het afstandskind is ie
mand die door de moeder is afgestaan
voor adoptie. Een erg verwend kind
noemt men wel een wittebroodskind.
Veel jonger is het sleutelkind, het kind dat
zelf met de sleutel het huis binnengaat
omdat zijn moeder, zijn vader of zijn bei
de ouders buitenshuis werken.
Maar het jongste kind is de reageerbuis
baby. Als die opgroeit wordt het een-
buispeuter. een buiskind. Heel vroeger
dacht men dat de kindertjes uit de bloem
kool kwamen. Dat is een achterhaald
standpunt. Ook de ooievaar schijnt geen
rol meer te spelen. Er zijn trouwens am
per nog ooievaars. Maar over een poosje
is ook de buik van je moeder ouderwets.
Op het schoolplein wordt erover gepraat:
ben jij een zelfgemaakte of ben je d'r een
uit een potje? Lieve lezer, wat ben ik blij
dat ik zelf nog uit een fatsoenlijke bloem
kool afkomstig ben.
"Ik heb het je niet één keer gezegd, ik
heb het je wel duizend keer gezegd: hou
op met aan het haar van je zusje te
trekken", zei Jeroens moeder woest te
gen hem. "Ik heb je gewaarschuwd,
nou ga je naar je kamer en blijft daar
totdat ik zeg dat je eruit mag". Zal
Jeroen, als hij eindelijk weer zijn ka
mer uit mag, genezen zijn van het pes
ten van zijn zusjeDat is niet waar
schijnlijk. Want zijn moeder heeft 'de
wet van de weke aardappelchip' over
treden. Volwassenen zeggen vaak din
gen als: "Dat kind moet eens leren te
luisteren, het moet eens wat gehoor
zaamheid en discipline leren, het moet
eens flink onder handen genomen wor
den". Duidelijk is dan dat ze nou net
niet snappen wat leren luisteren of ge
hoorzamen betekent. In tegenstelling
tot wat zoveel mensen denken, betekent
het juist niet: dreigen,- slaan, vernede
ren of straffen. Een kind leren te luiste
ren of te gehoorzamen betekent op de
eerste plaats precies dat: een kind iets
leren, ergens in onderwijzen. Vooral
het kind onderwijzen in waarom zijn
gedrag ongewenst is en hoe hij het kan
verbeteren. Met straffen of dreigen
leert een kind dat niet. Het wordt er
vaak alleen maar boos of gefrustreerd
door en geneigd tot 'betaald zetten'.
Het basisprincipe van kinderen ge
wenst gedrag leren is in feite eenvou
dig, namelijk: wanneer u ziet dat uw
kind zich op een goede manier ge
draagt, beloon het door zijn gedrag te
prijzen, hem een knipoog te geven of op
een liefkozende manier aan te raken
dus iets doen dat aangeeft dat u vindt
dat hij het prima doet. Deze simpele
aanpak kan werkelijk wonderen doen.
Een voorbeeld. Stelt u zich een 4-jarig
jongetje voor, met zijn 2 jaar jongere
broertje en hun moeder, samen in een
supermarkt. Let op wat de 4-jarige
niet doet. Hij rent niet tussen de rekken
op en neer. Hij rukt niet het speelgoed
uit de vakken. Hij schopt of bijt zijn
broertje niet. En wat is de beloning
voor zijn goede gedrag? Liefkoost zijn
mama hem of kust ze hem of prijst ze
zijn goede gedrag? Nee. Ze negeert
hem. Ze gaat gewoon door met bood
schappen doen, dankbaar voor die
paar minuten rust.
Laten we eens aannemen dat zijn ge
drag opeens verandert. Hij duwt zijn
kleine broertje omver en begint als een
jonge hond rond te rennen. Zijn moe
der geeft hem onmiddellijk aandacht
door op hem te schelden of hem zelfs een
flinke aframmeling te geven. Wanneer
ze dit doet overtreedt ze, zonder het in
de gaten te hebben, de wet van de weke
aardappelchip. Een kind geeft natuur
lijk de voorkeur aan knapperige chips
boven zachtgeworden chips. Maar als
de enige potato chips die een kind krij
gen kan zachte zijn, dan zal hij die ne
men. Een zachtgeworden potato chip is
altijd nog beter dan helemaal geen. En
dat is dus de wet van de weke aardap
pelchip.
Met andere woorden, een kind wil ge
woonlijk positieve aandacht van zijn
ouders. Maar als de enige aandacht
die het kan krijgen negatiefis, dan zal
hij zich daarmee tevreden stellen om
dat een negatieve reactie beter is dan
helemaal geen. Als bijvoorbeeld
Jeroens moeder tegen haar zoon gilt:
"Jeroen, ik heb je al duizend keer ge
zegd: niet aan het haar van je zusje
trekken", helpt dat dan Jeroen ertoe te
krijgen dat niet meer te doen? Nee.
Door tegen hem te schreeuwen leert
zijn moeder hem dat aan zijn zusjes
haar trekken hem aandacht oplevert
- weliswaar negatieve aandacht,
maar aandacht. Het is heel wat effec
tiever om kinderen te belonen met posi
tieve aandacht wanneer ze zich goed
gedragen. Maar veel ouders geven hun
kinderen helaas veel meer aandacht
wanneer ze zich misdragen. En dat
leidt er alleen maar toe dat ze zich nog
meer gaan misdragen, omdat ze heb
ben geleerd dat dit de manier is om de
aandacht te krijgen waarnaar ze zo
snakken. Positieve aandacht vermin
dert verkeerd gedrag van kinderen
praktisch altijd. Deze en volgende
week zal ik zes gemakkelijke, positieve
manieren aangeven, waarmee we kin
deren kunnen leren zich beter te gedra
gen.
1. Leg contact met een kind op zijn ei
gen niveau. Wil positieve beloning of
aandacht echt effect hebben, dan is
goed contact met het kind van wezen
lijk belang. Goed contact is het gevoel
van warmte en harmonie tussen twee
mensen. Het is een gevoel van 'close'
zijn, van 'op dezelfde golflengte zitten'.
Het is voor een ouder gemakkelijk om
contact te voelen met een baby, omdat
liefkozend aanraken en praten als het
ware vanzelf gaat. Maar ook als een
kind het baby- en kleuterstadium een
maal is gepasseerd, is het belangrijk
voor ouder en kind om samen op een
plezierige, 'warme' manier met elkaar
door te brengen om een goede band in
stand te houden. Helaas doen niet zo
veel ouders dat. Maar al te vaak breekt
de omgang tussen ouder en kind juist
contact af. Hun gesprekken zijn vaak
helemaal geen gesprekken. "Ruud,
blijf met je handen van die boekenkast
af'. "Michiel, hoe vaak moet ik je nou
nog zeggen die radio niet altijd zo
hard aan te gooien?", enzovoort. De ge
sprekken bestaan uit aanwijzingen,
bevelen en beschuldigingen, die de ou
der gebruikt om het kind, in het gareel
te brengen. Om een goede band op te
bouwen moeten ouders dingen met hun
door René Diekstra
hoogleraar psychologie te Leiden
kind doen activiteiten die niks an
ders van het kind eisen dan plezier met
zijn ouders te hebben. Sommige ouders
doen dat met hun jonge kinderen op
een heel eenvoudige en goedkope ma
nier. Ze nemen ze mee op korte trips
door de buurt. Laten ze dingen zien
zoals de brandweerkazerne, het poli
tiebureau of een drukkerij in vol be
drijf. Jonge kinderen vinden zulke
dingen vaak prachtig en weten het
zich heel veel later nog te herinneren.
Een band opbouwen betekent op de
eerste plaats contact leggen met het
kind op zijn eigen niveau.
Een andere manier om dat te doen is
regelmatig 'vertel een verhaal'-uurtjes
te hebben, waarbij ouder en kind om
beurten een verhaal over zichzelf ver
tellen. De ouder kan over iets grappigs
of interessants vertellen dat hem of
haar als kind is overkomen. Kinderen
vinden het vooral leuk om ouders te ho
ren vertellen over iets dat ze als kind
deden dat heel dom of verkeerd was,
iets waar kinderen heel goed in kun
nen komen en waar ze om kunnen la
chen. Dat moedigt het kind vaak aan
ook dingen over zichzelf te vertellen.
Zulke verhalen-uurtjes kunnen hele
positieve gevoelens tussen ouders en
kinderen oproepen. Een belangrijk
punt bij het opbouwen van een band is
het kind te leren dat hij de ouder kan
vertrouwen. Vertrouwen komt voort
uit het kind zo uitvoerig mogelijk in
lichten, zelfs als hem dat een tijdje
boos, bang of verdrietig maakt. Bij
voorbeeld wanneer u uw kind bij een
babysitter achterlaat, vertel hem dui
delijk waar u naartoe gaat, waarom,
en wanneer u ongeveer terug zult zijn.
U denkt misschien dat onopgemerkt
het huis uit sluipen hem een huilbui of
een trauma bespaart. Maar in werke
lijkheid bespaart u alleen maar uzelf
zijn huilbui of protesten te moeten aan
horen. Wanneer u zegt dat iets wel of
geen pijn zal doen, wees dan zo reëel
mogelijk. Als u zegt dat een injectie
niet meer pijn doet dan een zachte
muggebeet terwijl het eerder de steek
van een wesp is, loopt u het risico dat
uw kind u later bij belangrijkere za
ken ook niet meer zo gemakkelijk ge
looft.
Vertrouwen wil ook zeggen dat u uw
beloften houdt. Als u zegt dat u iets zult
doen, dan is het belangrijk voor uw
kind te weten dat u dat ook uitvoert.
Dat geldt zowel voor positieve als voor
negatieve dingen. Een ouder die een
goede band met een kind heeft opge
bouwd, is beter in staat hem dingen te
leren, gehoorzaamheid incluis. En een
goede band met zijn ouders helpt een
kind zelfvertrouwen op te bouwen, om
dat het hem helpt zichzelf als een posi
tief wezen te zien.
2. Beloon goed gedrag zo veel mogelijk.
Om positieve aandacht zo veel moge
lijk effect te laten hebben, moet u voor
uw kind eenvoudige doelen stellen. Dat
betekent dat u zich duidelijk bewust
moet zijn welke gedragingen u wilt
aanmoedigen en weikeu juist wilt ont
moedigen. Nemen we een normaal ac
tief 7-jarig meisje als voorbeeld. Als ze
geconcentreerd met haar speelgoed of
met haar broer of zus speelt, zijn dat
gedragingen om aan te moedigen. Dus
raakt haar ouder haar af en toe even
liefkozend aan, lacht haar even toe of
zegt iets waarderends over haar posi
tieve gedrag. Als de ouder vindt dat ze
in de huishouding wat moet meehel
pen, houdt-ie in de gaten wanneer het
kind dat doet en beloont haar daar
voor. Maar wanneer ze helemaal niet
behulpzaam is, krijgt ze die waarde
ring niet. Ze krijgt dan helemaal geen
aandacht, omdat dat gedrag niet op de
'positieve' lijst staat. Het is natuurlijk
van belang te weten wat voor soort
aanmoediging het kind graag heeft.
Kinderen verschillen daar sterk in. Zo
te werk gaan vraagt van de ouder van
tevoren denkwerk om vast te stellen
welk gedrag wenselijk is en welk ge
drag niet beloond moet worden, zodat
het afgeleerd wordt. Daarna moet er
een programma worden opgesteld van
beloningen voor de goede gedragin
gen. Sommige ouders beginnen op dit
punt wel eens tegen mij te zeggen:
"Poeh, dat is me allemaal veel te inge
wikkeld". En vervolgens modderen ze
maar weer op de oude manier verder.
Geen wonder dat ze vroeg of laat in de
modder vast komen te zitten. Dus zal ik
mijn memorie van toelichting op de
wet van de weke potato-chip volgende
week nog maar even voortzetten.
