Voorzitter verduisterde 'smartegeld' 1 Profeste Partijconferentie beslist over rol Hongaarse leider Lnlichtingendienst bespioneerde SPD- top Actiegroep in Zuidafrika opgericht tegen doodstraf ANC er mag van regering niet naar Congres VS WOENSDAG 18 MEI 1988 PAGINA 5 Uitkering joden in eigen bedrijf gestoken BONN - De begin dit jaar overleden voorzitter van de Cen trale Joodse Raad in West-Duitsland, Werner Nachmann, heeft miljoenen aan 'Wiedergutmachungsgeld' verdui sterd. Zijn opvolger Heinz Galinski bevestigde dat bij afre keningen grote onregelmatigheden zijn vastgesteld. JOHANNESBURG Een aantal juristen en verdedigers van men senrechten is gisteren een nationa le campagne gestart om de doodstraf in Zuidafrika afgeschaft te krijgen. Na China, Rusland en Iran is Zuidafrika het vierde land waar de rechtbank doodstraffen uitspreekt, die door ophanging worden uitgevoerd. Vorig jaar wer den er 164 personen in de Centrale Strafgevangenis van Pretoria op gehangen. door Ruud de Wil Het is voor het eerst sinds lange tijd dat er in Zuidafrika weer een discussie wordt gevoerd over de zin en vooral onzin van de doodstraf. De mentaliteit van zo wel de regering-Botha alsook bre de lagen van het blanke publiek is, dat de doodstraf het enige overge bleven, afschrikwekkende middel is geworden om de nog altijd stij gende geweldsspiraal in het land te keren. Maar daarin lijkt enige verande ring te zijn gekomen na de interna tionaal hevig bekritiseerde dood vonnissen van de zogenaamde 'Zes van Sharpeville' waarvan de uit voering nog steeds is uitgesteld. De minister van justitie, Koetzee, heeft zich zelfs in het parlement af gevraagd of het niet tijd wordt dat een commisssie van juristen en rechters zich buigt over het in de grondwet vastgelegde principe van 'automatische doodsstraf in geval van moord, als er geen verzachten de omstandigheden knnen worden aangetoond'. Alleen al de afgelopen vijf jaar werden 627 personen in Pretoria opgehangen, waarbij vorig jaar een triest record werd gevestigd met 164 executies. Dit aantal is nage noeg gelijk (632) aan het aantal per sonen dat in Groot-Brittannie werd opgehangen gedurende de laatste vijftig jaar dat de doodstraf daar nog van kracht was. Vanaf januari dit jaar zijn er inmiddels al weer 59 anderen ter dood veroordeelden in Pretoria geëxecuteerd, terwijl er bijna 300 personen in de doodscel worden vastgehouden in afwach ting van hun ophanging. Verreweg de meesten ter dood veroordeelden zijn trouwens zwar te mannen en hebben dit vonnis te danken aan moord, verkrachting of een combinatie van deze twee mis drijven. Zo'n 55 personen, onder Volgens Galinski heeft Nachmann miljoenen in zijn eigen bedrijven gestopt. Hoeveel is verduisterd kon hij nog niet zeggen, maar Ga linski beloofde dat de zaak zonder aanzien des persoons tot op de bo dem zal worden uitgezocht en dat geen enkel slachtoffer van het nazi regime de dupe zal worden van Nachmanns fraude. De voorzitter van de joodse gemeente in West- Berlijn was zeer geschokt door de daden van zijn voorganger. door Hans Hoogendijk Nachmann verduisterde de rente op 400 miljoen mark, die de West- duitse regering tussen 1980 en 1987 had overgemaakt op het nummer van de Centrale Joodse Raad als extra schadeloosstelling voor die joden, die de nazi-gruwelen had den overleefd zonder ooit een cent te hebben ontvangen. Het zou volgens betrouwbare in lichtingen gaan om 33 miljoen mark rente. Vast staat dat Nach mann 22 miljoen mark heeft ge bruikt om openstaande rekenin gen van zijn eigen bedrijven te be talen. Ruirn 1,2 miljoen werd op een Zwitserse bankrekening ge stort en 9,5 miljoen is overgemaakt op de rekeningen van onbekende instellingen. Verbazingwekkend is dat de So- ciété Général, de bank die al die tijd deze illegale transacties heeft uitgevoerd, nu van de Centrale Joodse Raad bewijsstukken ver langt. Nachmann maakte namelijk steeds als hij rekeningen van zijn bedrijf moest voldoen, bedragen over uit het tegoed van de Centrale Joodse Raad. Daarvoor gebruikte hij betalingsopdrachten van zijn ei gen bedrijven, waarbij hij simpel weg zijn eigen nummer door streepte en dat verving door het nummer van de centrale rekening. Het wordt niet uitgesloten ge acht dat de voormalige Russische dissident en huidige secretaris-ge neraal van de Centrale Joodse Raad, Alexander Ginzburg, op de hoogte is geweest van deze malver saties. Vast staat dat hij uiterlijk op Buitenland kort ||ip Verkiezingen Michael Dukakis,heeft gisteren in de verkiezingen om het presi dentskandidaatschap een overwin ning behaald bij de democraten in de westelijke staat Oregon. George Bush behaalde hier de overwin ning onder de republikeinen. Uit opiniepeilingen van de New York Times en de televisie-maatschappij CBS, die gisteren gepubliceerd werden, blijkt dat 49 procent van de Amerikaanse kiezers de voor keur geeft aan Dukakis als nieuwe president. Slechts 39 procent sprak de voorkeur uit voor Bush. Afval Havenautoriteiten hebben giste ren voor de tweede maal geweigerd het Syrische schip 'Tobalo Ship ping' toestemming te geven de ha ven van het Italiaanse plaatsje Ma rina Di Carrara binnen te lopen. Het schip heeft een lading van ruim 2.000 vaten chemisch afval aan boord. Door lekkage van de va ten zijn twee van de 18 beman ningsleden ernstig ziek geworden. Etiopië Het Eritrese Volksbevrijdings front heeft gisteren in een clande stiene radio-uitzending verklaard, dat de regering op 12 mei een tank- aanval heeft uitgevoerd op het dorp Sheib in het oosten van Eritrea. Rond de 400 mensen zou den daarbij de dood hebben gevon den. Ruim 8.000 mensen die kon den ontkomen, zijn nu dakloos. Het was de „grootste massamoord" van het regeringsleger sinds 1976, aldus het Volksbevrijdingsfront. Gifwolk De politie van Neukirchen- Vluyn in de Westduitse deelstaat Nordrhein-Westfalen heeft giste ren een kleuterschool en basis scholen geëvacueerd, nadat een gifwolk ontsnapt was bij een be drijf dat ventilatiemateriaal maakt. Bij het hergebruiken van oude che micaliën kwamen onverwacht zwavel- en salpeterzuur met elkaar in contact, waardoor een gele gas wolk ontstond die de longen kan beschadigen. Bewoners van het dorp, dat op 40 km van de Neder landse grens ligt, moesten drie uur binnen blijven met gesloten ra il februari lont rook, omdat hij toen, de dagafschriften opeiste. Ginzburg wilde geen commentaar geven. Galinski zei dat de joodse ge meenschap in Duitsland nu in één van de ergste crises sinds de oorlog verkeert. "Ik heb een erfenis aan getroffen, die ik zelfs mijn ergste vijand niet zou toewensen". De Westduitse regering, die op de hoogte is gesteld van het schan daal, onthield zich van commen taar. De in januari op 62-jarige leeftijd overleden Nachmann vluchtte in 1938 voor de nazi's naar Zuid- Frankrijk. Hij ging in het verzet en keerde na de oorlog als officier van het Franse leger terug naar zijn ge boortestad Karlsruhe. In 1965 werd hij voorzitter van het bestuur van de Centrale Joodse Raad in Duits land. Hij was altijd zeer gematigd in zijn kritiek op de Westduitse re gering, maar waarschuwde wel steeds voor het gevaar dat veroor delingen door Bonn van de staat Is raël zouden kunnen omslaan in an- ti-semitisme in de Bondsrepu bliek. In 1985 deed hij voor het laatst van zich spreken. Nadat de Duitse Bank het Flick-concern had opge kocht, appelleerde hij aan de bank nu eindelijk acht miljoen schade vergoeding te betalen aan de dwangarbeiders die het concern in de Tweede-Wereldoorlog groot hadden gemaakt, maar nooit een cent hadden gezien. ZUIDKOREAANSE STU P; 11 1 *mËim rjup mm fZMm, i i [f JM ««Mr" i 1 ■y w "j gmk' fsJr |j Wf u JBr WÊ m jim 1 KWANJU - Duizenden studenten raakten gisteren in de Zuidkoreaanse stad Kwanju slaags met de politie aan de vooravond van de herdenking van de met veel geweld neergeslagen opstand in deze stad in 1980. Ook in de Zuidkoreaanse hoofstad Seoul en op universiteiten in Teajon, Chongju en Pusan was het onrustig. (foto ap» BONN (GPD) - De commissie van het Westduitse parlement die is be last met de controle op de geheime diensten, buigt zich vandaag over de beschuldiging van het week blad 'Stern' dat de militaire contra spionage MAD de top van de soci aal-democratische SPD heeft be- spionneerd. De SPD eist direct en onvoor waardelijk opheldering. Het ver antwoordelijke ministerie van de fensie heeft gerechtelijke stappen tegen Stern aangekondigd. De de fensiewoordvoerder noemde het artikel 'absurd'. Volgens het morgen verschij nende weekblad, dat bij zijn be schuldigingen blijft, zijn voor de al gemene verkiezingen van 1987, SPD-lijsttrekker en minister-presi dent van Noordrijn-Westfalen, Rau, en zijn ministers van binnen landse zaken Schnoor en economi sche zaken Bühn geschaduwd. Later dat jaar zou de sociaal-de mocratische lijsttrekker bij de ver kiezingen in de deelstaat Schleswig-Holstein, Engholm, zijn gevolgd. Deze verkiezingen eindig den met een patstelling in het par lement en de zelfmoord van de toenmalige CDU-minister-presi- dent Barschel, die Engholm ook op eigen houtje, had laten schaduwen. Vorige week wonnen de sociaal-de mocraten de noodzakelijk gewor den nieuwe verkiezingen in Schleswig-Holstein met overweldi gende meerderheid. Stern meldt dat documenten over deze acties zijn vernietigd on der verantwoording van staatsse cretaris van defensie Fahl en de di recteur van de MAD, Schwenke. JOHANNESBURG (GPD) - De 77- jarige ANC-leider Govan Mbeki is gisteren door het Amerikaanse Congres uitgenodigd om naar Was hington te komen. Het ziet er even wel niet naar uit dat Mbeki "aan dit verzoek gehoor zal kunnen geven, omdat de Zuidafrikaanse autoritei ten hem nog steeds weigeren een paspoort te verstrekken. De 77-jari- ge Mbeki werd begin november vo rig vrijgelaten na een gevangenis straf van 23 jaar op het beruchte Robbeneiland voor de kust van Kaapstad, te hebben uitgezeten. De brief die Mbeki van het Ame rikaanse congres ontving en die in de publiciteit werd gebracht door zijn advocate Jana, was onderte kend door de senatoren Kennedy en Kassebaum. In de brief verzoe ken zij hem om het Amerikaanse Congres toe te spreken over de si- tuatie in Zuidafrika en om zijn per soonlijke visie te geven op de toe komst van het land. Het lijkt evenwel uitgesloten, dat de hoogbejaarde Mbeki aan dit ver zoek gehoor zal kunen geven, net zomin als hij de afgelopen maan den kon ingaan op uitnodingen uit Amsterdam, Londen en een aantal Scandinavische landen. Immers sinds zijn spraakmakende invrij heidstelling in november vorig jaar heeft hij lange tijd tevergeefs ge wacht op een paspoort en enige we ken geleden lieten de Zuidafri kaanse atoriteiten hem zonder op gaaf van redenen weten, dat hij dat ook niet zal krijgen. Volgens advocate Jana is Mbeki erg depressief geworden door de behandeling die hem van de kant van de Zuidafrikaanse regering na zijn vrijlating ten deel is gevallen. Hij mag zonder toestemming de Het ministerie van defensie ver klaarde dat de MAD op geen enkel tijdstip particuliere detectives der gelijke opdrachten heeft verstrekt. De SPD-politicus Rau noemde de ze 'routine-ontkenning' gezien de ernst van de beschuldigingen alles behalve bevredigend. Een pikant detail is dat de ver antwoordelijke minister, Manfred Wörner, met ingang van 1 juli se cretaris-generaal van de NAVO wordt'en zijn opvolger, de Berlijn- se senator Scholz, vandaag wordt beëdigd als minister. wie een aantal vrouwen, bevinden zich nu echter in de dodencel van wege een politiek misdrijf. Dit houdt in nagenoeg alle gevallen in dat de veroordeelden een moord hebben gepleegd die in verband stond met de politieke situatie in het land. Het bekendste voorbeeld hiervan is de al eerder genoemde 'Zes van Sharpeville'. De nu gestarte campagne is op gezet door de vermaarde jurist pro fessor John Dugard, de advocaat Jules Browde en de voormalige voorzitster van de Black Sash, Sheena Duncan. Op een persconfe rentie zei de laatste dat het een illu- ssie is om het geweld in Zuidafrika met de doodstraf af te schrikken: "Je zou bijna het omgekeerde kun nen zeggen. Het aantal executies in dit land is evenredig aan het enor me geweld in het land". Duncan verwees onder meer naar cijfers, die aantonen dat het vergelden van misdrijven door de dader te execu teren nooit enig effect hebben ge had: "Ondanks de doodstraf wordt er in Zuidafrika nog altijd drie maal meer gemoord dan in de Ver enigde Staten". 'Europa moet meer bijdragen aan defensie' BRUSSEL (DPA) - De Europese NAVO-bongenoten van de Vere nigde Staten moeten in de jaren ne gentig meer aan hun eigen defensie bijdragen. Dit staat in een rapport van een commissie van de Noord- atlantische Assemblée, een samen werkingsverband van 188 parle mentariërs uit de 16 NAVO-landen. De commissie vindt dat nog voor het einde van het jaar een nieuwe NAVO-top moet worden belegd. Op deze bijeenkomst zouden de Europese staats- en regeringslei ders moeten toezeggen dat hun landen 'langzamerhand een groter deel van de NAVO-verplichtingen op zich zullen nemen'. Volgens het rapport heeft de NAVO een nieuw politiek mandaat nodig gezien de fundamentele wij ziging die is opgetreden in de ver houding tussen de VS en het poli tiek en economisch sterker gewor den West-Europa. Dat betekent, al dus de commissie, de vorming van een werkelijk Europese pijler in het bondgenootschap. Om daartoe te komen is niet alleen nauwere sa menwerking nodig op militair en bewapeningsgebied, maar bijvoor beeld ook de oprichting van een Europese divisie naar het model van de gemeenschappelijke Frans- Duitse brigade. Aan het rapport over de Navo in de jaren negentig werd meege werkt door 15 politici uit tien NAVO-landen. De werkgroep stond onder leiding van de Ameri kaanse senator William Roth. Eén van de leden was de in Washington invloedrijke senator Sam Nunn. Indische leger verovert deel Gouden Tempel AMRITSAR (GPD) - Ten minste honderd mensen zijn in de afgelo pen 48 uur in de Indische deelstaat Punjab om het leven gekomen, bij vergeldingsacties van vermoede lijk militante sikhs. Onder hen zijn 29 arbeiders die in hun slaap wer den doodgeschoten in een buiten wijk van de hoofdstad Chandigar. De sikhs, die zich hebben ver schanst in een onderaards gewelf en in andere delen van de Gouden Tempel in Amntsar, hebben van de Indische politieautoriteiten een laatste kans gekregenom zich over te geven. Indische commando's hebben gisteren, na de bestorming van twee strategische minaretten, een deel van het tempelcomplex in handen, waar de militanten zich in de onderaardse gangen hebben te ruggetrokken. Moordcomplot tegen Jackson in VS ontdekt ST-LOUIS (Rtr) - Een echtpaar uit Washington werd afgelopen vrijdag gearresteerd op verden king van een moordcomplot te gen Jesse Jackson, de Democra tische kandidaat voor het Ameri kaanse presidentschap. De 30-jarige man en zijn 27-ja- rige vrouw zijn volgens de politie lid van een groep blanke extre misten. Ze zijn ook aangeklaagd wegens het bedreigen van een tipgever van de politie en verbo den wapenbezit. Justitie beschikt over een bandje met een telefoongesprek waaruit zou blijken dat een orga nisatie die zich "The Covenant, The Sword and The Arm of God" (CSA) noemt, een moordaanslag op Jackson zou voorbereiden, die 4 juli zou moeten plaatsvin den. De politie onderzoekt of er nog andere extremisten bij het com plot waren betrokken. In 1985 deed de politie een inval op het 91 hectaren tellende terrein van de CSA en vond toen een heel ar senaal verboden wapens, zoals anti-tankgranaten en luchtaf weergeschut. Verder trof men vergif, explosieven, goud, gesto len vrachtwagens en racistische haatlectuur aan. Jackson ontvangt regelmatig dreigementen van blanken die menen dat het blanke ras superi eur is en niet geregeerd mag wor den door een zwarte president. ADVERTENTIE zwarte woonwijk New Brighton bij Port Elizabeth niet verlaten. Even min mag hij journalisten ontvan gen, vergaderingen toespreken of zich wijden aan het schrijven van boeken of andere publicaties. Om dezelfde reden kon hij begin deze maand niet de begrafenis van zijn schoonzuster in het thuisland Transkei bezoeken en zal hij, naar alle waarschijnlijkheid, ook een in vitatie moeten afslaan om als ere gast het concert in het Londense Wembley-stadion bij te wonen, dat op 11 juni ter gelegenheid van de zeventigste verjaardag van Nelson Mandela wordt georganiseerd. Ad vocate Jana heeft wel beroep aan getekend tegen de weigering van de autoriteiten om een paspoort aan Mbeki te verstrekken, alsook tegen de belemmeringen die hem zijn opgelegd, maar ze acht de kans gering, dat dit wordt toegewezen. Dit lijkt me nou een lekker jack voor het weekend..." Van mij mag je het door-de-week óók PROVESTE MAAKT DE KEUS GEMAKKELIJK MANNENMODE Haarlemmerstraat 149, Leiden BUDAPEST Het slijpen der messen dat de Hongaarse commu nisten dezer dagen met overgave beoefenen, is tot ver buiten het hoofdkwartier van de partij hoor baar. Gewoonlijk onttrekt het schemerduister in dit gebouw de onderlinge schermutselingen aan de ogen van het 'gewone volk'. Dit keer liggen de zaken anders. Iedere Hongaar weet het: de kameraden bereiden zich voor op een konings drama. door Hans Geleijnse Aanstaande zondag viert partij leider Janos Kadar zijn 76ste ver jaardag. De brandende vraag is, welk cadeautje de Hongaarse com munisten voor hem in petto heb ben. Want het is.toevallig de dag waarop een driedaagse buitenge wone partij conferentie wordt be sloten met de verkiezing van een nieuwe partijleiding. Als de coup van 'de echte hervor mers' (dit onderscheid wordt ge maakt omdat iedere Hongaarse communist zich tooit met het pe restrojka-etiket), slaagt zal de naam Kadar niet meer, zoals de afgelo pen 32 jaar, zijn verbonden aan de functie van partijleider. Niemand durft dat echter met zekerheid te voorspellen. Vast staat wel dat een aantal van ziin generatiegenoten hun posities in het politbureau, het dagelijkse bestuur van de partij, zal moeten opgeven. Een hoge partijfunctionaris voorspelt 'geen schokkende veran deringen in de top'. Hij voegt daar aan toe: "Ik geloof niet dat partij en staat het zonder de persoonlijkheid van Kadar kunnen stellen". De per soon, maar niet de functie. Want na enig aandringen volgt de verduide lijking dat Kadar zijn invloed ook zou kunnen laten gelden vanuit een andere positie dan partijleider. "Kijk naar Deng Xiaoping in China of Husak in Tsjechoslowakije". Toch was de partij zo'n twee maanden geleden nog niet op dit punt aanbeland. Nog in maart leek Kadar geruchten over een mogelijk aftreden te ontzenuwen door tij dens een vergadering van het cen traal comité met ijzeren hand te re geren. Hervormers zoals de voor zitter van het Patriottisch Front, een massa-organisatie van de com munisten, Poszgay, en de architect van de hervormingen van 1968, het parlementslid Nyers, kregen de wind van voren. Partijleden die de nog derd geldende strikte discipline schonden door buiten de partij om minderheidsstandpunten te ver kondigen, werden geroyeerd. Het moest duidelijk zijn: niemand an ders dan Kadar bepaalt wat in de partij wel en niet kan. Het resultaat was echter ave rechts. In de partij stak een storm van kritiek op tegen de royemen ten. De partijafdeling op de Karl Marx universiteit in de hoofdstad eiste zelfs het aftreden van centraal comité en regering. Maar boven dien dreef de kritiek van Kadar en zijn getrouwen op de 'anarchisti sche hervormers' en 'fractievor mers' in de partij een aantal van zijn rivalen in eikaars armen. Pre mier Grosz, gepikeerd over de te genstand die het economisch her stelprogramma van zijn regering in de partijtop ondervond, zocht steun bij mensen als Nyers en Pos zgay. Partij-ideoloog Berecz, met Grosz één van de voornaamste kan didaten voor de opvolging van Ka dar, werd geconfronteerd met mas sale kritiek uit de partijafdelingen op het ontwerp-document voor de partij conferentie. "Veel te alge meen", was een veel gehoorde klacht. Maar bovenal "laat de ver antwoordelijken voor gemaakte fouten de consequenties trekken en die niet afschuiven naar de ge wone partijleden". Berecz, een ambitieus man, zag de bui hangen en schoof voorzich tig in de richting van het Grosz- kamp. Vorige week viel de beslis sing. Het centraal comité nam de opmerkingen van binnen en buiten de partij op het ontwerpdocument ter harte. De agenda van de partij- conferentie zou uit twee punten be staan: een uiteenzetting door Ka dar over de taken van de partij en personele veranderingen, die op de conferentie zullen worden voorge steld door een voorbereidingsco mité. Een hoge partijfunctionaris des gevraagd: "Het ontwerpdocument werd op een groot aantal punten gewijzigd. Dat veranderde niet veel aan de algemene strekking, maar wel aan de kwestie van de verant woordelijkheid. Waar oorspronke lijk stond 'wij' worden nu man en paard genoemd". De verantwoordelijkheidskwes tie speelt enorm en niet eens in de eerste plaats omdat de economi sche neergang en bezuinigings maatregelen de bevolking in de portemonnee treffen. Mensen als Grosz en Poszgay beseffen als geen ander dat alleen vergaande demo- cratiseringsmaatregelen kunnen helpen het vertrouwen van volk in regeerders te herstellen en zonder dat, het vragen van economische offers een onbegonnen zaak is. Waar Kadar en de zijnen onvoor waardelijk vasthouden aan disci pline en de leidende rol van de par tij en schoorvoetend stappen wil len maken in de richting van een markteconomie, zien zijn tegen strevers de oplossing in socialis tisch pluralisme, waarbij zelfs de mogelijkheid uit het éénpartijstel sel te breken niet ongenoemd blijft en radicale economische hervor mingen, waarbij de factor kapitaal een veel grotere rol krijgt toebe deeld. De beslissende slag moet op de partijconferentie worden geleverd. De onvoorspelbaarheid van de uit komst wordt nog in de hand ge werkt door het nieuwigheidje dat vanuit de top niet wordt bepaald welk percentage werkers, intellec tuelen, functionarissen of anders zins naar Budapest moet worden afgevaardigd. De districtscomites moeten de gedelegeerden aanwij zen, volgens een proportioneel stel sel. Bovendien kunnen de gedele geerden op de conferentie zelf kan didaten voor het nieuwe centraal comité voorstellen. Beperkende bepaling is, dat die de steun van de helft plus één van de gedelegeer den dienen te krijgen. Vanuit Mos kou zullen de discussies met grote aandacht worden gevolgd. Het is niet zonder betekenis dat deze bij eenkomst (in de leninistische hië rarchie op één na - het congres - de hoogste) voorafgaat aan de speciale partijconferentie die Gorbatsjov voor juni heeft uitgeschreven. Hongarije blijft een voorbeeld functie vervullen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5