Moed, vechtlust en hardheid
'Dit is voor
honderd
procent sport,
je moet
allebei in
topvorm zijn'
De Sleutelstad schudt 'sociale' honden zomaar uit de mouw
ZATERDAG 14 MEI 1988
EXTRA
PAGINA 31
Eén enkele blik op de mouw maakt
hem compleet wild. De voordien zo
rustige Ivo begint onmiddellijk
angstaanjagend te grommen, spant
zijn pezige spieren en rukt uit alle
macht aan de ketting bij het zien van
het enige voorwerp waarin hij mag
bijten.
door Paul de Tombe
Op het moment dat hij wordt losgelaten,
schiet hij er met turbo-snelheid op af om
meteen toe te happen. Het woord dat
hem wordt nageroepen weerhoudt hem
er echter van toe te geven aan zijn
diepste instinct. In plaats van te bijten
blijft Ivo staan blaffen bij de mouw. Pas
bij het volgende commando vanuit de
achtergrond gaat hij met zijn tanden 'vol'
erin hangen; het eenvoudige bevel 'los'
brengt hem meteen weer terug op de
grond.
'De mouw'
In 'de mouw' steekt de arm van Willem
Veerman. En Ivo is een jonge Duitse her
der die op afstand verbaal wordt be
stuurd door Nico Filippo. Alle drie zijn ze
lid van De Sleutelstad, de vereniging die
zich in Leiden bezig houdt met het af
richten en opleiden van herdershonden
met stamboom tot verdedigingshond
(VH) I, II en HL
Ivo is verdedigingshond I, zijn baas Ni
co Filippo is hoofdinstructeur/commis
saris africhting, en Willem Veerman is
behalve instructeur ook nog pakwerker
(de naam voor de man die bereid is met
de bijtmouw rond te lopen) en boven
dien het Sleutelstad-lid dat nationaal en
internationaal het meest aan de weg tim
mert in de hondensport. Als vijfde van de
wereld bedrijft Veerman 'topsport' met
zijn hond die hij Kunta Kinte heeft ge
noemd, "omdat ik in Nederland op dat
niveau de enige zwarte jongen ben".
Op dat niveau werkt hij provinciale,
landelijke en Europese wedstrijden af en
dit jaar worden voor het eerst wereld
kampioenschappen gehouden (in het
Westduitse Münster) op onderdelen als
gehoorzaamheid (appèl), verdedigings
werk (pakwerk) en speuren. "En dat is
echt sport. Voor honderd procent", bijt
hij van zich af wanneer hij bij z'n ge
sprekspartner enige twijfel bemerkt. Sa
men met Filippo draagt hij de argumen
ten aan om die bewering te onderbou-
"Je moet er heel veel voor trainen en je
moet er een speciale band voor hebben
met je hond, anders kom je er niet. Hond
en geleider zijn even belangrijk; ze moe
ten een soort twee-eenheid vormen. Jij
moet hem aanvoelen en hij moet jou aan
voelen. Om orestaties te leveren moet je
allebei in topconditie zijn. Ben ik dat bij
voorbeeld niet, dan voelt mijn hond dat
onmiddellijk, maar die hond van mij is
nu al zo ver dat hij mijn fouten by wijze
van spreken corrigeert. Instinctmatig,
door de gewoonte, door de regelmaat van
trainen. Alleen daarmee kom je zo ver.
Met voortdurende herhaling, het steeds
verder perfectioneren van de onderde
len. De geleider moet daarvoor veel ge
duld hebben. De hond heeft moed, zelf
beheersing en gehoorzaamheid nodig".
Speuren
Die twee laatste begrippen staan cen
traal bij De Sleutelstad, als club aange
sloten by de landelijke Vereniging van
Fokkers en Liefhebbers van Duitse Her
dershonden. Ze gelden voor iedere hond
met stamboom (want dat is voorwaarde),
die zich onder leiding van zijn baas ver
voegt bij de clubkantine in het Jeugd
dorp aan de Voorschoterweg. Verscho
len tussen de bomen oefenen daar elke
woensdagavond zo'n 25 van de in totaal
50 leden, die ook nog elke zondagoch
tend vroeg hun honden laten speuren op
de landerijen achter Rhijnhof. Uiteraard
niet allemaal om wedstrijden van dat ho
ge niveau af te werken dat is slechts
voor één of twee echt sluitende combina
ties weggelegd maar ook de hobbyis
ten blijken over het algemeen fanatiek
als ze er eenmaal door zijn 'gegrepen'.
Vergeleken met het geschatte aantal
herdershonden in de regio ("tegen de
duizend") zijn het er niet veel die zich
melden bij De Sleutelstad. En waar dat
nou aan ligt? Nico Filippo kan er alleen
naar gissen. "Echt duur is het niet, want
het lidmaatschap kost all-in 240 gulden
per jaar. En gehoorzaamheid bij je hond
is toch nooit weg? Toch zien we negentig
procent van de hondenbezitters hier
niet. Die doen het dus verkeerd", stelt hij
glashard.
"Kijk, als je aan deze sport wil gaan
doen, moetje daar een hond voor hebben
met moed, vechtlust en hardheid. Met
een zwakke hond red je dat niet. Maar ge
hoorzaamheid kan elke hond leren en
ook daarvoor hebben we cursussen. De
opleiding tot verkeerszekere hond en de
cursus gehoorzaamheid en goed gedrag.
En die zijn heel belangrijk, want het
komt heel vaak voor dat de hond de baas
is in huis. Bij gebrek aan een goede op
voeding heeft zo'n hond zichzelf num
mer één geplaatst in de roedel die de fa
milie voor hem is. Dat leidt tot de meest
merkwaardige situaties. Dat pa de slaap
kamer niet meer in mag omdat de hond
zijn slaapplaats heeft gekozen naast het
bed van de vrouw. Of de hond gaat en
komt maar wanneer hij dat wil. Die men
sen worden geleefd door hun hond en
het gevolg is dat die na enige tijd wordt
weggedaan. Terwijl het zijn schuld hele
maal niet is, maar de schuld van de ba
zen. Die hebben te veel toegestaan en
dan is het te laat".
Sociaal
Tenzij in een nog redelijk vroeg stadi
um een vereniging als De Sleutelstad
wordt opgezocht. Dan kan het dier nog
worden bekeerd tot een 'sociale' hond
die op commando bij je komt, volgt, zit
en 'af-gaat', zoals het in die termen heet.
"Daar geven we garantie op", grapt Filip
po, de hoofdinstructeur van de club die
alleen met Duitse ras-herdershonden
werkt.
De trend van de jachtige en agressieve
jaren tachtig mag de populariteits-rang-
lijst van honden dan gewijzigd hebben
(de brave Lassie is nagenoeg verdwenen
en grote en grimmige dieren als Dober-
mann en bouvier bekleden nu de eerste
leider waarschuwen dat hij de man heeft
gevonden. Bij een vluchtpoging moet hij
hem vol in de mouw bijten, bij het trans
port moet de hond hem bewaken, zonder
dat hij die vent nog wat doet. Na het op
brengen vlucht de pakwerker weer en
moet de hond er weer achteraan".
Na een examen waarbij voor elk onder
deel minimaal 70 punten moeten zijn ge
haald, gaat de hond op voor verdedi
gingshond II. en later III, met strengere
beoordelingen en zwaardere onderdelen.
Filippo: "De hond moet niet alleen over
een haag van een meter hoog apporteren,
maar ook over een haag van 1 meter 80.
En er zijn nog een paar verschillen. Een
VH I-spoor wordt door de geleider zelf
uitgelegd. Dat spoor loopt via twee hoe
ken en moet twintig minuten oud zijn als
de hond gaat speuren naar de voorwer
pen die erop liggen. Een VH Il-spoor
wordt door een vreemde 'uitgelopen' en
moet 40 minuten oud zijn voor de hond
erop mag. Een VH III-spoor heeft vier
hoeken, is door een vreemde uitgelopen
en moet minimaal 50 minuten oud zijn.
Behalve de zit- en af-oefening moet de
VH III-hond ook sta-oefeningen doen.
Als een blok blijven staan na gewone pas
en na een looppas".
Sport
"Dat is echt moeilijk", zegt Filippo.
"En dat is ook de sport. De ene hond zal
dat wel doen, de andere doet het niet. Je
werkt tenslotte met levende wezens en
tijdens wedstrijden gaat het tussen hon
den die zeer goed of uitmuntend zijn.
Dan gaat het dus echt om kleine details,
om de combinatie. Een hond trekt zich
op aan zijn baas. Als hy een slome gelei
der heeft wordt hij zelf ook sloom. Is de
geleider temperamentvol, dan wordt de
hond dan ook".
Wat dat betreft zit Kunta Kinte goed
met Willem Veerman, die ook het kick
boksen beoefent. "Ik zie veel van mijn
temperament terug in die hond", beaamt
hij. "Ik heb een grote bek, hij ook. Hij is
een heel drukke hond en dat is maar
goed ook, want een zacht hondje zou ik
niet kunnen africhten. Of nou ja, ik zou
het wel kunnen, maar ik zou het niet leuk
vinden. Ik heb een hond nodig die een
beetje een rauwdauwer is, die ik kan cor
rigeren".
Dat het werkt bewijzen zijn prestaties.
Veerman was dit jaar negende en vorig
jaar tweede op de 'Nederlandse kam
pioenschappen' en staat op de vijfde
plaats in Europa. Resultaten behaald in
stadions waar de wedstrijden op dat ni
veau worden gehouden.
Hij beschrijft er een stukje aantrek
kingskracht van de sport mee ("die en
tourage"), maar kan verder niet precies
aangeven wat hem nou zo in die wereld
fascineert. "Dat kun je ook niet vertellen,
dat moetje voelen. Je moet er ook feeling
voor hebben, snel kunnen corrigeren als
de hond in de fout dreigt te gaan. Je moet
steeds proberen 'm voor te zijn, wantje
werkt met een levend wezen. Dat is ei
genlijk het leukst".
Niet gehecht
Het klinkt misschien vreemd, maar
echt gehecht is Veerman niet aan zijn
hond. Althans, niet in de sentimentele
zin die je zo vaak aantreft in de hond
baas verhouding. Waar Filippo stelt: "Ik
zou niet meer zonder Ivo kunnen", daar
zegt Veerman: "Ik ga voor 'm door het
vuur als dat nodig is, en hij voor mij. We
hebben ook een speciale band, maar het
is echt niet zo dat hij als een kind voor me
is. Een hond blijft een hond en ik heb
geen hond als huishond, maar voor de
sport. Het klinkt misschien egotistisch,
maar ik heb het pas naar m'n zin als die
hond het goed doet. Faalt hij, laat hij zich
verjagen door de pakwerker. dan waar
deer ik 'm niet minder als hond, maar
dan is het voor de sport voorbij. Dan zorg
ik dat hij terecht kan bij naaste kennis
sen. Er zit natuurlijk wel liefde bij voor
de hond, maar als je sentimenteel bent
kom je er niet in deze sport".
Perfectionisme is het sleutelwoord
voor een goede combinatie tussen mens
en dier. Veerman traint dan ook niet al
leen op de club, maar laat Kunta Kinte
zeker drie keer in de week nog apart
speuren. "Net zolang tot ie precies de
hoeken loopt. Maar dat is natuurlijk niet
voor elke hond weggelegd. Als ie niet wil
en je dramt toch door, dan gaat zo'n hond
stuk. Dan moet je een andere werkwijze
zoeken, en voor sommige honden is er
gewoon geen oplossing. Althans, op
sportgebied. Gehoorzaamheid kun je ze
allemaal leren. Ik zie in mijn omgeving
heel wat mensen die worden uitgelaten
door hun hond, dan begrijp ik echt niet
dat ze niet naar zo'n club als deze ko
men", zegt Veerman, die als 'pakwerker'
per trainingsavond heel wat honden van
z'n mouw moet schudden.
Gegrepen
Helemaal zonder gevaar is dat niet
("want voor de hond is het een echt ge
vecht, en als ie dan opeens moet loslaten
geeft dat vooral in het begin moeilijkhe
den"), maar Veerman zegt het leuk te
vinden.
Bij de demonstratie met Ivo gaat-ie
dan ook op z'n gemak in het veld staan,
en die houding verandert nauwelijks als
de herder 'vol' in de mouw gaat hangen
en zijn poten om het been van Veerman
knelt. Het meest spectaculaire onderdeel
volgt dan nog. Ivo wordt op een afstand
van zo'n vijftig meter neergelegd en da
vert op commando wild dreigend op 'de
mouw' af en duikt er denderend in. Hij
krijgt de mouw mee als beloning en gaat
ermee in het gras liggen.
"Dat is het mooiste van de Duitse her
der. Hij heeft net een gevecht geleverd
waarbij z'n stoppen ongeveer zyn door-
-geslagen, maar nog geen vijf minuten la
ter kun je 'm rustig aanhalen", aldus
Veerman, die met enige schroom ten
slotte toch de daad bij het woord voegt.
Het is de eerste keer dat ik blij ben niet
echt door een onderwerp te zijn gegre
pen.
Stellen, aanblaffen, volgen, af
gaan, lossen. Zomaar een
greep uit de terminologie
waarvan hondenafrichters zich
bedienen. Bij de Leidse
vereniging 'De Sleutelstad'
weten ze er ook wel raad mee.
"Een goed opgevoede hond is
het mooiste dat er is". Op
Tweede Pinksterdag is er bij
het Jeugddorp aan de
Voorschoterweg een
internationale
africhtingswedstrijd voor
verdedigingshonden I, II en III.
Inzet: de Sleutelstad-bokaal.
Ivo in gevecht met de pakwerker
(foto onder). Hij is met daverende
snelheid in diens mouw gedoken
en laat pas los op het bevel van
zijn baas. "Dat is nou het mooie
van de Duitse herder. Hij levert
een gevecht waarbij z'n stoppen
zo ongeveer doorslaan, maar nog
geen vijf minuten later kun je 'm
weer rustig aanhalen".
twee plaatsen), De Sleutelstad 'zweert'
nog altijd bij de herder. De spreekwoor
delijk uitzondering op de tendens om
temperamentvolle en hapgrage viervoe
ters aan te schaffen.
"De Dobermann en de bouvier zijn ty
pische modehonden. Net als de pitbull-
terriër. Vermoedelijk een weerspiege
ling van het agressieve gedrag van men
sen. Dat zie je terug in hun hond", stelt
Filippo. "In het begin van de jaren tach
tig stond de Duitse herder nog op de eer
ste plaats. Daarin is verandering geko
men door allerlei negatieve berichten.
Als een hond met staande oren iemand
beet werd-ie onmiddellijk als een Duitse
herder omschreven, terwijl ie dat lang
niet altijd was. Want een Duitse herder
bijt niet zomaar. Als hij goed is gefokt
heeft hij vechtlust, hardheid, en vooral
moed. Een mens met moed slaat niet zo
maar iemand en zo is het ook met die
honden. Een hond met moed valt niet zo
maar iemand aan. En een goed gefokte
Duitse herder heeft meer moed dan elke
andere hond. Bovendien is hij all-round.
Hij kan dienst doen als blinde-geleide-
hond, als hasjhond en als 'herders'-hond,
en hij is heel betrouwbaar. Natuurlijk is
hij betrouwbaar. Als je consequent bent
is de herder de betrouwbaarste hond die
er bestaat".
Steekje los
Mits hij goed wordt opgevoed natuur
lijk. Aan een relatief groot aantal honden
zit een steekje los. Die zijn agressief, on
betrouwbaar of vernielzuchtig. Volgens
kenners ligt de voedingsbodem voor die
complexen in de vroegste ervaringen
van de hond. "En deze verenigingen zijn
er juist voor mensen die hun hond niet
zelf kunnen opvoeden", zegt Filippo, die
'echt gestoorde honden' overigens altijd
met hun baas naar de dierenarts stuurt.
Ivo brengt over een hoge haag een blok terug naar zijn baas. Het is een van
de onderdelen van de opleiding tot verdedigingshond.
Nico Filippo (links, met Ivo) en Willem Veerman met Kunta Kinte: "Hond
en geleider zijn even belangrijk, ze moeten een soort twee-eenheid vormen".
"En dan blijkt meestal dat ze een ziekte
hebben".
Honden met talent kunnen bij De Sleu
telstad de opleiding tot verdedigings
hond volgen. "Dat gaat in drie trappen",
legt Filippo uit. "Verdedigingshond I is
daarin het gemakkelijkste programma.
Dat zijn de beginselen. Het volgen, waar
bij de hond naast je moet leren lopen, de
zit- en af-oefening, het laten terugbren
gen van een weggegooid voorwerp".
"Beheerst-ie dat na een week of drie,
vier, dan gaat ie naar de tweede groep
waarin hij leert zoeken/speuren. Daarna
moet de hond zich tonen in het verdedi-
gings- of pakwerk. Hij moet een vent
gaan pakken, wordt eerst gek gemaakt
met het geluid van een zweep, en als ie
dan echt driftig is laatje hem eerst in een
zak bijten en na een paar weken ga je
over op een mouw die vastzit aan een
vent (de pakwerker). Als de hond een
maal goed vol in de mouw zit, ga je 'm op
commando leren lossen. Dat levert in het
begin nogal eens problemen op, want
eerst mag hij vol bijten en dan moet ie
opeens loslaten. Maar na een paar weken
gaat dat best".
Aanblaffen
"Dan kryg je het aanblaffen, het opzoe
ken van een pakwerker achter een schot
en 'm niet pakken, maar blaffend de ge-
