lÉÜL
'Het zijn prachtige, grote teksten'
Wagners complete 'Ring':
zestien uur muziekdrama
Leidse groep in finale 'Grand Prix'
DINSDAG 10 MEI 1988
PAGINA 19
ROTTERDAM (ANP) - Het Staats-,
theater van het Westduitse. Kassei
voert deze maand de complete
Ring des Nibelungen van Richard
Wagner uit in Rotterdam, de stad
die tachtig jaar geleden vooral
operaliefhebbers, voor het laatst
liet genieten van de marathonvoor
stelling die zestien uur muziekdra
ma omvat. In Rotterdam worden
de vier delen uitgevoerd op acht-
gereenvolgens 12, 15, 25 en 28 mei.
Het evenement heeft plaats in het
kader van de opening van de nieu
we Schouwburg en de culturele
manifestatie 'Rotterdam '88, de
stad als podium'.
De vier delen zijn: Das Rhein-
gold, Die Walküre, Siegfried en
Götterdammerung.
Met de produktie van de opera-
red's is een fors bedrag en veel orga
nisatietalent gemoeid. De uitvoe
ring in Rotterdam vergt eveneens
handen vol geld. Alle transport van
mensen en goederen kost bijna een
half miljoen gulden en verder moe
ten betrokkenen in het geheel
25/000 overnachtingen maken in
Rotterdam en omgeving. Daarmee
is de zaak financieel nog niet ger-
geld. De stad Kassei en de deelstaat
Hessen nemen de overige kosten,
250.000 gulden, voor hun rekening.
Het Staatstheater van Kassei be
hoort tot de tien hoogstgeklasseer-
de in West-Duitsland. Het geniet
veel meer belangstelling dan de
aantallen inwoners van de stad
(200.000) en de deelstaat doen ver
onderstellen. Behalve een opera
afdeling met koor en orkest kent
deze instelling een toneelgroep en
een balletgezelschap. Met de pro
duktie van de Kasseier Ring heb
ben dirigent Woldemar Nelsson,
regisseur Siegfried Schönbohm en
ontwerper Wolfgang Reuter al de
lof van velen geoogst.
De produktie is, sedert de eerste
opvoering vorig jaar in het kader
van de tentoonstelling Dokumen-
ta, bejubeld en aangemerkt als be
horend tot de belangrijkste uit de
geschiedenis. De producenten
hebben van de mythologische ka
rakters in het oerverhaal mensen
gemaakt met fraaie en minder
fraaie eigenschappen, met goede
en slechte kanten. Ze konden daar
bij beschikken over veel meer mo
gelijkheden dan die waarover het
theater in 1876 beschikte. In stand
gehouden is wat Wagner voor ogen
stond: een kunstwerk waarin alles
ten dienste is van het dramatische
gegeven. De muziek is ingegeven
door de tekst en alle tekst krijgt
weerklank in de muziek.
De Ring werd in januari 1883
voor het eerst in ons land gespeeld
in het Paleis voor Volksvlijt in Am
sterdam door een reizend Wagner-
gezelschap. De opvoering van de
tatralogie werd nog een keer her
haald. Ook werden toen in steden
in Zuid-Holland, waaronder Rot
terdam, enkele concerten gegeven
met delen uit de Ring.
In 1907 werd de Ring in ons land
uitgevoerd in de Groote Schouw
burg tijdens de Rotterdamse Mei
feesten. Het succes in Rotterdam
was zo groot, dat plannen werden
opgesteld voor een herhaling in
1908. Deze voorstelling werd door
een ander gezelschap verzorgd,
was niet volledig, en ging behalve
in Rotterdam ook in Amsterdam.
DEN HAAG (ANP) - Op het dertiende North Sea Jazz Festival, dat 8,9 en
10 juli in het Congresgebouw in Den Haag wordt gehouden, zullen vele ou
de bekenden optreden. Onder degenen die voor minstens de tweede keer
aan het gesponsorde festival deelnemen zijn George Benson, Oscar Peter
son, Herbie Hancock, Michel Petrucciani, Dizzy Gillespie, Buddy Tate,
Art Blakey, Stephane GrappelliWall Street Crash, Carmen Mc Rae, B.B.
King, Lionel Hampton, Pia Beck, Rita Reys en de Dutch Swing College
Band. Het festival wordt ook dit jaar weer geopend met het trompetge
schal van Miles Davis.
De opvallendste kenmerken van dit dertiende festival zijn verder de
grote aantallen big bands, pianisten en vrouwelijke artiesten. In totaal
komen duizend artiesten die samen 272 uur muziek maken. De kaarver
koop begint 20 mei.
Organisator Paul Acket (links) toont hier samen met de Rotterdamse
kunstenaar André Smits de festivalposter van diens hand. (foto gpdi
LEIDEN- De Leidse theatergroep
Gruppo Trutto Dramatico speelt
donderdagavond 12 mei de voor
stelling 'Quarter Quote' in de finale
van de Grand Prix du Theatre. De
ze finale heeft plaats in theater De
Balie in Amsterdam.
De Grand Prix du Theatre is
navolging van De Grote Prijs
Nederland voor Popmuziek) een
festival met daaraan verbonden
een prijs voor de beste produktie
van het lopende seizoen. Meedoen
aan dit festival is voorbehouden
aan professionele theatergroepen,
zonder subsidie, met een duidelij
ke band met 'toneel'. Uit een aan
melding van ongeveer zestig groe
pen selecteerde de organisatie ze
ven groepen, waaronder die uit
Leiden, voor de finale.
De voorstelling van Gruppo
Trutto Dramatico is gemaakt op
basis van citaten uit toneelteksten,
televisieprodukties en vroegere
GTD-stukken. Het geheel vormt
een absurde opeenvolging van
beelden en gebeurtenissen, v
het publiek participeert.
PODIUMBUK
Redactie Pieter C. Rosier
LEIDEN- Het Leids theaterleven
loopt zo langzamerhand op zijn
laatste benen. Tot eind mei kan-
men in de schouwburg en in het
LAK-theater nog terecht, daarna
gaan de deuren nog slechts voor
een enkele incidentele voorstel
ling open.
On dine
In het LAK gaat donderdag
avond de voorstelling Ondine
die wordt uitgebracht door de
Stichting Strooker. Het gaat om
een groep, die zich rond de per
soon van Shireen Strooker heeft
verzameld en voor haar eerste
produktie een bewerking heeft
gemaakt van een sprookje uit
1939 van de Franse schrijver Gi-
raudoux. Een waternimf, zo laat
de programmatoelichting weten,
wordt verliefd op een menselijke
prins. Een illusie, die, zoals dat
in sprookjes gaat, onherroepelijk
leidt tot de dood van de nimf. Het
thema, de onmogelijkheid van
een volmaakte, absoluut zuivere
liefde tussen twee mensen, is door
Strooker al eerder uitgebuit. In
deze nieuwe produktie lardeert
ze de tegenstelling tussen het
menselijke en het sprookjesachti
ge met humor. Giradoux' hoog
dravendheid wordt in elk geval
gerelativeerd. Muziek en vormge
ving komen voor rekening van
Bram Vermeulen.
Heimelijk
De Balie uit Amsterdam komt
met haar eerste, pas uitgekomen
produktie 'Heimelijk' op vrij
dag- en zaterdagavond naar het
LAK. De actrice Marie Louise
Stheins speelt in deze door Jose
Alders geregisseerde voorstelling
samen met Jacqueline Blom.
Twee ogenschijnlijk fatsoenlijke
dames kunnen niet langer weer
stand bieden aan een lang ge
koesterde wens: met alle geweld
een identiteit veroveren op het
niet-zijn, desnoods op elkaar, als
Lou Landré, Yvonne van den Hurk en Hans Ligtvoet in 'Othello'.
dat de prijs is die zij daarvoor
moeten betalen. De voorstelling is
voornamelijk geïnspireerd op
'Whatever happened to Baby Ja
ne', de bekende psychologische
thriller van Robert Aldrich uit
1961.
Liesbeth List
Liesbeth List staat vrijdag
avond met haar nieuwe solo-pro
gramma op het podium van de
Leidse Schouwburg. Dit pro
gramma bevat een selectie uit
nieuw en speciaal voor de zange
res gemaaktrepertoire. Liedjes
op teksten van o.a. Herman van
Veen, Annie M.G. Schmidt, Ivo de
WijsHans Dorrestijn en Wim
Hogenkamp worden afgewisseld
door conferences van o.a. Remco
Campert en Frans Mulder. De re
gie van deze voorstelling berust
bij Willem Nijholt.
Othello
Tot de grootste liefdesdrama's
in de literatuur behoort zeker
Shakespeares 'Othello'. Een spel
van liefde en jaloezie, waarin de
verrader Jago er langzaam
maar zeker in slaagt de edele Ot
hello te doen geloven dat zijn ge
liefde Desdemona hem ontrouw
is. Met de dood van zowel Desde
mona als Othello als onvermijde
lijk einde. Een tragedie, die door
de Italiaanse componist Giusep
pe Verdi in diens gelijknamige
opera zo'n aangrijpende ver
klanking kreeg.
De toneeltragedie 'Othello'
wordt zaterdagavond door Glo
be, in de regie van Ronald Kla
mer, in de Leidse Schouwburg
opgevoerd. Daar het én voor Glo
be én voor Ronald Klamer om een
afscheid gaat hieronder een in
terview met de regisseur, die
Shakespeares meesterwerk voor
al waardeert om zijn krachtige
poëzie en zijn prachtige plot.
Vluchtweg
De Leidse toneelvereniging
'Tot Ieders Genoegen' geeft
maandagavond in het theater
aan de Oude Vest een voorstel
ling van Dré Campers 'Vlucht
weg afgesloten'. Het stuk voert de
toeschouwer naar de roerige ja
ren zestig, toen het begrip 'koude
oorlog' en de tegenstelling tussen
Oost en West groter leek dan ooit.
Het verhaal speelt zich af in een
flat in Oostberlijn, bewoond door
een vrouwelijke arts (en haar
dochter), wier man voor het com
munistische regime is gevlucht.
Het stuk is geregisseerd door Gé
van Haaren.
Reflex
Het dansgezelschap van
Noord-Nederland, Reflex, komt
op dinsdagavond 17 mei naar de
Leidse Schouwburg met twee
werken. Op het programma
staan 'Vedrai come si biforca la
cantina' van Laura Corradi en
het uit twee delen bestaande
'Pertnership', aan de totstandko
ming waarvan hebben meege
werkt de choreografen Ellen
Cornfield, Karei Vandeweghe,
Hans Tuerlings en Bob Folz.
Reflex heeft bij een vorige gele
genheid dansminnend Leiden
zeer tevreden gesteld, zodat een
hernieuwde kennismaking ei
genlijk wel voor de hand ligt.
Kindertheater
Frans Malschaert van Theater
Sirkel speelt morgenmiddag in
de schoiLwburg 'Zand', een pro
duktie voor kinderen vanafvier
jaar. Het is volgens een toelich
ting op het programma een zoek
tocht naar de oorsprong van het
geluid. Deze voorstelling voor de
kinderen begint om half drie.
Imperium
In Imperiums Microtheater
Oude Vest) worden vrijdag- en
zaterdagavond weer voorstellin
gen gegeven van Dario Fo's 'Vol
wassen Orgasme ontsnapt uit
Amerikaans circus'. Aanvang
negen uur
Ronald Klamer'Niets is zo trendmatig als theater'. ttoto gpd)
Ronald Klamer: 'Othello' is goed
voor je ontwikkeling als regis
seur. Het is uiteraard een uitda
ging. Een prachtig voorbeeld
van een klassieker. Zowel qua
vorm als voor wat betreft de in
houd ben je gedwongen bij dit
stuk keuzes te maken. En boven
dien zie ik het als een mooi voor
beeld voor een behoorlijk op el
kaar ingewerkt ensemble; het is
tenslotte de laatste voorstelling
dit seizoen. Toen Gijs (Scholten
van Aschat) en Lou (Landré) de
rollen van Jago, respectievelijk
Othello zouden vertolken, toen
viel alles op z'n plaats. Ik zie hen
wat dat betreft als een ideaal
koppel".
"Jaloezie wordt inderdaad
vaak de leidraad genoemd bij
'Othello'. Ik denk dat het veel
meer is. Natuurlijk is in het eer
ste bedrijf iedereen jaloers op de
man, maar later gaat het stuk
toch veel meer over God, over
hoe de wereld in elkaar steekt,
hoe jij in de wereld staat, het
marginale verschil tussen goed
en kwaad... Het is ook een man
nelijk stuk, dat zich afspeelt in
een kleine, laffe, kleinzielige we
reld. De chaos terug; dat vind ik
een belangrijk aspect. De vol
strekte onttakeling van het ge
bouw 'de mens'".
"Het stuk is ook mooi; nooit
week. Ik vind het vooral zo
prachtig vanwege z'n krachtige
poëzie. Het zijn echt heel grote
teksten. En verder zit er ook nog
eens een prachtige plot in. Als je
mij vraagt: doe je 'Othello' over
vier jaar weer, dan zeg ik onmid
dellijk ja! Uiteraard met andere
accenten; andere nadrukken.
Dat is het bijzondere van dit
stuk: het is zo ongelooflijk rijk.
'Othello' in z'n totaliteit spelen is
dan ook onmogelijk. Ik heb het
stuk niet klein gekregen: dat
pretendeer ik ook niet. Sterker
nog: het zal me ook nooit luk
ken. Het mooie van de teksten is
ook dat ze met je meegaan. En
ook: ik hou van grote teksten,
teksten waar je als het ware naar
toe moet kruipen. Dat is hier ook
het geval".
Ronald Klamer neemt afscheid met 'Othello'
EINDHOVEN (GPD) - Hij heeft
een goed gevoel over 'Othello'.
Ondanks de enigszins negatieve
kritiek noemt hij het een van zijn
betere voorstellingen. Het is ook
z'n laatste regie bij Globe, het ge
zelschap dat na 'Othello' op
houdt te bestaan en plaats maakt
voor de zuidelijke theatervoor
ziening onder aanvoering van
Eric Atonis. Klamer ziet er niet
veel in: "Wat is de noodzaak van
dat alles, zeg me dat eens! Wéér
opnieuw moet het wiel worden
uitgevonden: belachelijk".
door
Rob Schoonen
Ronald Klamer (33) is niet blij
met het voorstel van de provin
cie om de komende jaren een
miljoen te bezuinigen op de po
diumkunsten. "Neen, natuurlijk
is dat een ramp. Maar de grote
klap is eigenlijk toch al gevallen.
Op het moment dat bekend werd
dat Globe geschiedenis zou wor
den. Och, het is allemaal treurig-
makend. Je vraagt je af hoe men -
en dan vooral de politiek - dénkt
over kunst. Je kunt je daar
kwaad over maken; en dat moet
ook, maar ik heb nu een beetje
een lacherig gevoel. Wat is de
noodzaak van dit alles... Er zit
toch geen enkele lijn in dat be
leid!"
De regisseur doelt op zijn eer
der geuitte mening dat voor goed
theater continuiteit een voor
waarde is. Globe, een repertoire
gezelschap, is een goede manier
om die continuiteit te waarbor
gen. Een voorziening, zoals die
onlangs in Eindhoven is begon
nen, is te ad hoe om, zeker op den
duur, kwaliteit te kunnen leve
ren, aldus Klamer. "Kijk naar de
dans in Nederland op dit mo
ment. Dat loopt toch prachtig.
Maar denk je nu echt dat dat die
kwaliteit zou hebben gehad als
ze niet vijftig jaar door hadden
kunnen werken. Kom nou toch:
tijd heb je nodig, zo simpel is dat.
Anders komt er absoluut geen
lijn in".
Ook van de kritiek heeft Kla
mer geen hoge pet op. "Dat blijkt
maar weer eens uit de kritiek op
'Othello' in de Volkskrant: die
criticus kent het stuk gewoon
niet. Ik heb steeds meer het ge
voel dat met name bij de landelij
ke dagbladen het de critici om de
hoeveelheid ingezonden brieven
gaat en niet om de voorstelling.
Het gaat daar toch alleen maar
om diegen die het schrijft. Kwali
teit is een loos begrip geworden.
En dat heeft desastreuze gevol
gen".
"Hoe groot is niet de kloof tus
sen die critici - helaas vaak de
'smaakmakers' - en het publiek.
Daar moetje als criticus toch van
schrikken? Maar niks hoor, men
gaat gewoon door: en schrijft
trendmatig, net als veel toneel
makers die de trend heel hoog in
hun vaandel hebben staan. Op
dit moment is er niets zo trend
matig als theater, zeker in verge
lijking met bijvoorbeeld de beel
dende kunst of dans".
Publiek
Klamer is vaak verweten een
voudig, zelfs ouderwets theater
te maken. Makkelijk te verteren
stukken waar veel publiek op
zou afkomen. Heeft hij inder
daad 'publiek teruggewonnen'?
"Absoluut: het publiek komt
weer wat makkelijker. Nog niet
genoeg, maar stelselmatig... We
kunnen het jammer genoeg al
leen niet afmaken om het te be
wijzen".
"Kijk, als regisseur heb je wel
degelijk een publieke verant
woordelijkheid. Ik maak niet al
leen theater voor mezelf. Ik
maak ook theater om het publiek
te amuseren. Het valt mij op dat
veel theatermakers dat maar
smerig vinden. Ik begrijp dat
niet. Ik begrijp ook niet waarom
veel mensen zo'n angst voor het
classicisme hebben. Het is toch
heel logisch dat wanneer je veer
tig bent, je eens teruggrijpt op
klassieke stukken. Ik denk dat
dat heel goed is voor het theater.
Laat de jonge honden er dan
maar weer op reageren: op die
manier houd je het theater le
vend. Maar niet om als veertig-ja
rige zelf nog als een jonge hond
allerlei marge-stukken te doen.
Die mensen zijn nog steeds bezig
met hetgeen ze in de jaren zeven
tig deden: concept-kunst, etcete
ra. Het maakt mensen ook lui. Bij
Discordia bijvoorbeeld lopen
mensen rond die nog steeds geen
tekst kunnen uitspreken. Ik ge
loof dat dat moet. Net als schil
ders weten hoe verf of een pen
seel in elkaar steekt, heeft de ac
teur ook een aantal zaken die hij
of zij onder de knie moet hebben.
In die zin hecht ik ook heel veel
waarde aan de samenwerking
tussen oude en jonge acteurs:
daar leren ze alle twee ontzettend
veel van; zweept hen op...Prach
tig!"
"Het wordt sowieso tijd om de
acteur weer eens te ontdekken.
Wat dat betreft zeg ik: Kijk maar
eens achterom. Vraag je maar
eens af hoe nieuw dat destijds ei
genlijk wel allemaal was..".
Hard
Hij klinkt bitter, maar haast
zich na die uitgesproken consta
tering 'optimistisch' te noemen.
Ofschoon: "Die gemakzucht, die
vervlakking is uiteraard een
neerslag van hetgeen je dagelijks
overal kunt waarnemen. Na die
vermoeidheid, de zachtheid van
de jaren zeventig, is er nu - ook in
de theaterwereld - sprake van
een harde sfeer. Je kunt weer
zeggen dat je manager bent zon
der dat je vreemd wordt aange
keken. Het is een marionetten
wereld, en daar past toneel niet
zo goed in. Toneel is überhaupt
een uitermate melancholische
vorm, een rare subjectieve ruim
te... en daarom zeker nu een van
de moeilijkste van alle podium
kunsten. Maar, nogmaals: ik zie
nog geen reden tot cultuurpessi-
Wat somberder ziet Klamer de
toekomst voor Eric Antonis, de
kersverse artistiek leider van de
theatervoorziening ('Neen, we
hebben nog geen kennis ge
maakt'). "Ik hoop uiteraard dat 't
ie het redt, maar ik weet wel dat
hij het heel moeilijk zal krijgen".
Klamer is er van overtuigd dat
de voorziening na verloop van
tijd zal uitmonden in (toch weer)
een repertoiregezelschap. "Ik
hoop het en ik denk het. Dat is
gewoon nodig, dat zullen ze wel
merken. Op ad hoe basis werken
met regisseurs en acteurs is on
mogelijk. Dat gaat misschien een
tijdje goed, maar na verloop van
tijd... Het is echt heel slecht voor
acteurs: het is een uithollingssys
teem".
Een klein deel van spelers
groep heeft inmiddels elders on
derdak gevonden. Waar zien we
het komende seizoen Ronald
Klamer opduiken? "Ik heb echt
geen idee. Ik wil geen paniekbe
slissingen nemen, dat is nergens
goed voor. Het buitenland lijkt
me wel iets, een tijdje. Het is in
Nederland behoorlijk benauwd
aan het worden".
SF-auteur Heinlein overleden
CARMEL (UPI) - Robert Anson
Heinlein, de auteur die Science
Fiction als literair genre hielp defi
niëren en inspiratiebron was voor
de eerste generatie ruimtereizigers,
is op 80-jarige leeftijd in Californië
overleden.
Heinlein, die al tien jaar aan hart
en longen leed, overleed thuis in
zijn slaap.
Een keerpunt in Heinleins op dat
ogenblik aan de astronomie gewij
de carrière kwam in 1939, toen hij
zijn eerste korte verhaal schreef en
stuurde aan John W. Campbell, de
Science-Fiction-autoriteit. Camp
bell kocht het verhaal, 'Lifeline', en
nog een paar.
In 1947 publiceerde Heinlein zijn
eerste boek, 'Rocket Ship Galileo'.
Andere verhalen van zijn hand zijn
'Double Star' (1956), 'Starship
Troopers' (1959), 'Stranger in a
Strange Land' (1961) en 'The Moon
is a harsh Mistress' (1966).
'Stranger in a Strange Land' zou
de bijbel van de hippies worden en
de drugscommuneleider en
moordzuchtige Charles Manson en
zijn 'familie' inspireren.
Heinlein was een harde moralist
die weinig sympathie kon opbren
gen voor onbekwaamheid of zelf
beklag en wiens helden en heldin
nen getuigen van moed, eer en zelf
tucht. Velen zijn soldaat of hebben
aspiratie in die richting en zij getui
gen zo van de passie van de auteur
voor het militaire bestaan.
Meisjesportret
Van Gogh te koop
NEW YORK (AP) - Bij Christie's in
New York zal morgen een portret
worden geveild van een jong meis
je, dat Vincent van Gogh een
maand voor zijn zelfmoord schil
derde.
Het is het portret van de 13-jarige
Adeline Ravoux, de dochter van de
herbergier van Auvers bij Parijs,
waar Van Gogh logeerde. Het was
het meisje dat Van Gogh op 27 juli
1890 aantrof, nadat hij zich in de
maag geschoten had. Twee dagen
later overleed hij.
Experts verwachten dat het doek
veel aandacht van bieders zal trek
ken vanwege het verhaal erachter.
