Lang wachten, even vuren
Alleen op Vlieland mag de Nederlandse huzaar met scherp schieten
Uitzicht op de schietbaan vanuit de veiligheidstoren. De zwarte puntjes aan de horizon zijn de doelen.
Een duinrug ontneemt het zicht
op het schietterrein. Er klinken
zware en doffe knallen van
vurend geschut, die
nieuwsgierig maken. Tijdens
de wandeling naar boven,
waar de veiligheidstoren
uitkijkt over de uitgestrekte
Vliehors op Vlieland, roept
commandant ritmeester Ben
M. Wolters dat de kans op
oorbeschadiging niet
denkbeeldig is. De bezoekers
volgen meteen zijn voorbeeld
als hij demonstratief een vinger
in zijn oren prikt.
Eenmaal boven klinken de
schoten het hardst.
Op de schietbaan staan vier
Leopard 1-tanks te vuren op
afgedankte tanks in de verte.
Het is de enige plek in
Nederland waar met de
Leopard 1 - en Leopard 2-tanks
met scherp geschoten kan en
mag worden. Hier is een heel
ander Vlieland dan de toeristen
kennen. Het Vlieland van
discipline, orde en verveling,
van hoogstaande techniek,
en veiligheidsmaatregelen:
Cavaleriekamp de Vliehors.
Het laden van een 120 milimeter granaat: met 1800 meter per seconde door
de geluidsbarrière.
Noem een beroepsmilitair of dienst
plichtige in het cavaleriekamp nooit
soldaat. Dat vindt hij niet leuk, want
hij zit bij de cavalerie en is dus een
huzaar. Daar is hij trots op. Com
mandant Wolters waarschuwt er
voor de zekerheid maar even voor.
door Anko de Jong
„En de commandant wordt ritmeester
genoemd", verduidelijkt de vertegen
woordiger van legervoorlichting die het
gesprek bijwoont. Wolters tikt hem
meteen op de vingers. „Die fout maken
jullie nu altijd. Ik word niet zo genoemd,
ik bén ritmeester en daar ben ik ook op
gesteld. Ooit waren er mannen die liever
ritmeester wilden blijven dan te worden
bevorderd tot majoor. Maar dat is al weer
wat jaren geleden".
De cavalerie heeft een rijke geschiede
nis. Vroeger moest je vermogend zijn om
erbij te mogen horen, want het benodig
de paard moest op eigen kosten worden
aangeschaft. De cavalerie rijdt nog
steeds, maar dan met tanks. Die vormen
de zware cavalerie. De enige stal met
paarden die de cavalerie nog heeft is on
dergebracht bij het opleidingscentrum,
de schiet- en wapenschool in Amers
foort. Alle huzaren krijgen daar hun
theoretische training en functieoplei
ding.
Faciliteiten
,Wij bieden hier de faciliteiten om de
huzaren hun schietopleiding te laten
afronden door met scherp te schieten",
vertelt Wolters. „De theoretische oplei
ding van acht weken gebeurt met behulp
van een simulator, maar dan hoor je al
leen een plof. Hier moet een huzaar de
bewegingen leren, hij moet het kruit rui
ken en voelen dat de tank naar achteren
gaat als hij schiet. Hij moet zien dat wat
hij geleerd heeft in werkelijkheid ook
lukt". 'Lukken* betekent op de Vliehors
raak schieten. Later zal blijken dat huza
ren zelfs bereid zijn hun instructeurs te
bedotten om meteen bij het eerste schot
maar een treffer te kunnen plaatsen.
In de eetzaal nuttigt een deel van de
honderd man vaste staf de lunch. Hun
gemoedelijke omgang met commandant
Wolters verraadt dat ze hem langer ken
nen. Als het burgergezelschap de kar
met eten bekijkt roept iemand van ach
ter uit de zaal: „Ja, keuringdienst van wa
ren. Jullie zijn de pineut". Hard gelach.
Wolters glimlacht mee.
Wolters is in alles commandant: onbe
rispelijk van kleding en gedrag en altijd
alert op navolging van voorschriften. Als
iemand uit de wc komt en zo de gang in
loopt, voegt hij hem toe: „Handen was
sen hé, als je gaat eten". Maar de dienst
plichtige gaat de andere kant op, naar de
buitendeur. „Maakt u zich over mij maar
geen zorgen".
Failliet
De beroepsmilitairen - achttien in to
taal - betalen f2,50 voor de lunch: brood,
beschuit, een gebakken ei, melk, koffie
en verschillende soorten beleg. „We krij
gen de meeste spullen hier van het ei
land. De slager heeft wel eens gezegd dat
hij 's winters wel kon sluiten als wij er
niet waren. We hebben een goede ver
standhouding met de eilanders. Op een
enkeling na misschien vinden ze het pri
ma dat wij hier zijn".
„Het dorp heeft echt wel last van ons,
maar daar staan weer andere dingen te
genover. Ik heb hier 28 burgers in dienst.
Ik zeg wel eens, dat ik op het eiland de
grootste werkgever ben. Ooit was er
sprake van dat het cavaleriekamp zou
worden gesloten. Toen kreeg ik een tele
foontje van de burgemeester. Hij vroeg
bijna in paniek wat daar van waar was.
Dan zouden die burgers op straat staan.
In één keer 28 man in de bijstand en de
gemeente zou failliet zijn. Zoveel geld
hebben ze niet".
Het is niet het enige wat de militaire
vestiging voor het eiland betekent. Een
keer per jaar maken de huzaren het
strand schoon. Het leger doet ook mee
aan oefeningen voor het rampenplan en
vroeger hielp het met het afdekken van
de vuilstort. Dat er ook onderling ver
trouwen is blijkt wel uit de soepele rege
ling voor het ongevraagd 'lenen' van fiet
sen van de verhuurder in het dorp.
„Soms nemen ze wel eens een fiets mee,
als het laat is. Maar ze kunnen er toch
niet mee van het eiland en de fietsver-
huurder weet wel dat ik ze later weer te
rugbreng".
Op de binnenplaats bij een oude Ame
Soms zou je wensen dat we eens een
gaatje in een van die schepen boorden
om ze wat nederigheid te leren, maar
schrijf dat maar niet op".
Op de schietbaan heerst een georden
de drukte. Er zijn vier schietploegen, die
elk bestaan uit een commandant, een
schutter, een lader en een bestuurder. Ze
vormen een vast team, maar schieten nu
voor het eerst met scherp. Bij de barak
staan en zitten de overige tankbeman
ningen in de zon op hun buurt te wach
ten.
Gemak
Enkele huzaren nemen er hun gemak
van in een duinpan, net achter het waar
schuwingsbord met de tekst „Vanaf hier
niet roken - oorbeschermers verplicht".
De commandant heeft het gezien en
geeft de opdracht ze weg te sturen uit
zijn 'tuintje'. „Daar zit pas geplant helm
gras in". Even later klinkt een forse serie
krachttermen en langzaam en verbaasd
vertrekken de luierende huzaren.
Dan verzamelen de tankbemanningen
zich in de barak. Oscar Godding geeft
uitleg over een nieuwe oefening, waarbij
de commandant moet vuren, terwijl de
schutter met zijn richtapparatuur buiten
spel staat. „Als je mist dan is het jouw
schuld en niet die van de schutter. Vra
gen mannen? Geen vragen". Een van de
commandanten vertelt dat hij het best
naar zijn zin heeft. Het is weer eens wat
anders dan alleen het oefenen. „En je
kunt nu echt samenwerken en kijken of
je op kunt schieten zonder meteen de
schutter voor zijn kop te knallen". Zijn
naam? Nee, die vertelt hij niet.
Luuk Hoeckel praat voor het vader
land weg. De jongens luisteren geamu
seerd. „We zitten hier nu al de hele tijd al
leen maar te wachten. We zijn hier een
week. Viereneenhalve dag wachten en
een halve dag schieten. En je kunt hier
ook niet van het kamp weg. Kom je hier
voor het eerst van je leven op Vlieland en
misschien ook voor het laatst en dan kun
je niet eens het eiland bekijken. De jon
gens van de vaste staf wel natuurlijk, die
hebben hier een prachtige diensttijd. Die
zitten gewoon wat te luieren op het
strand".
Het ergste vindt hij dat het schieten
telkens wordt onderbroken. „We lopen
nu ook al weer achter op het schema, om
dat er weer zo'n baggerboot van Urk
voorbijvaart". Zijn monoloog wordt plot
seling onderbroken door vurend ge
schut. Deze keer is het de leiding zelf -
onder wie commandant Kiersch - die
met zes schoten van elk zo'n f 2000,- zijn
vaardigheid bijhoudt. Het eerste schot is
meteen raak en de manschappen roepen
goedkeurend. Als het volgende schot
mis gaat, lachen en klappen ze.
De commandant die anoniem wenst te
blijven, vertelt dat hij wel een trucje ach
ter de hand heeft om straks meteen bij
het eerste schot raak te schieten. „Daar
zijn wel foefjes voor". Hij zal de schutter
stiekem wel op het doel laten richten,
hoewel het de bedoeling is dat eerst
wordt gemist en het schot vervolgens zo
danig wordt gecorrigeerd dat het tweede
raak is.
De oefening vordert. Een van de com
mandanten richt op een doel dat 1800
meter weg is. Op het beeld staat dat de
commandant op 900 meter schiet, maar
toch is het schot raak. „Commandant
bravo kunt u dat verklaren, over?" Ge
ruis uit de luidspreker. „Nee, geen idee".
Godding kijkt glimlachend om. „De
schutter heeft in dit geval gericht, al
dwingen we ze eigenlijk om mis te schie
ten. Maar ze schieten natuurlijk liever di
rect raak". Even tevoren had de tank
commandant hetzelfde gezegd. „Wat
dacht je. Ik wil hem meteen raken. Dan
ben je er meteen van af'.
Warmtebeeld
Na de kortstondige schietoefening en
het langdurig wachten verzamelen de
manschappen zich in de namiddag voor
het eten van half vijf. Er is echter ook in
de avond nog veel werk te doen. Er moet
dan rijdend worden geschoten op een be
wegend doel. Als het donker is wordt er
met lichtspoormunitie geschoten en met
gebruik van het infrarood richtsysteem,
dat voor f450 miljoen in alle Nederlandse
Leopard 1-tanks is ingebouwd.
Dat systeem is overigens al weer ver
ouderd. De Leopard 2 heeft een richtsys
teem dat werkt met warmtebeeld. Zelfs
een haasje verraadt zichzelf dan op kilo
meters afstand door de warmte die hij
uitstraalt. Met een warme motor werkt
het precies zo. De kunst is dan alleen nog
om raak te schieten. En daar weet de hu
zaar die op Vlieland is geweest alles van.
rikaanse AMX-tank uit de Tweede We
reldoorlog vindt het appèl plaats. De
ober-huzaar die ook de lunch verzorgde
draagt zijn legeroveijas, zoals Wolters
hem onder het bedienen had gezegd. Hij
is een van de vier huzaren die tot huzaar
eerste klas worden bevorderd. De bevor
deringen zijn een weerkerende gebeurte
nis in het kamp.
Strandrit
Het schieten is inmiddels in volle
gang. Met zichtbaar genoegen rijdt Wol
ters de Nekaf-jeep door opgestoven
zandruggen. „Dat is het mooie van zo'n
plek. Je kunt nog eens een ritje maken
over het strand". De motor brult en met
woest geweld scheurt de wagen bij een
zandhelling op. Het handgeschreven
briefje op het dashboard, dat voorzichtig
rijden geboden is vanwege de nieuwe
koppeling, is vergeten. „Ik zeg wel eens",
roept Wolters boven de motorgeluiden
uit, „dat als je er met de Nekaf niet door
komt, je het ook met een Leopard niet
hoeft te proberen".
Wat de verbeterde Leopard 1 en de be
trekkelijk nieuwe Leopard 2 presteren
blijkt op de schietbaan op de westpunt
van de Vliehors: het hart van het Cavale
riekamp, de rechtvaardiging van haar
bestaan sinds de eerste oefeningen in
1956, toen twee Centurion-tanks aan
land werden gezet, alsmede twee jeeps,
een drietons vrachtwagen ('dikke Daf)
munitie en wat tenten.
Het kamp is inmiddels uitgebreid met
enkele - alweer verouderde - stenen ba
rakken voor de schietploegen en de vaste
staf. De leden van de laatste categorie be
schikken over wat luxueuzer ingerichte
kamers, omdat ze hun hele diensttijd in
het kamp doorbrengen. In het kamp is
verder een detachement van de Konink
lijke Luchtmacht een vaste gast. Onder
leiding van commandant Paul Schneider
bemant deze de schietrange op de Vlie
hors: een schietbaan die gevechtsvlieg
tuigen van NATO-landen de faciliteiten
biedt om raketten te werpen, te bombar
deren en te mitrailleren.
De bescheiden plofjes van de oefen
bommetjes die de F-16 vliegtuigen op de
schietrange afwerpen staan in groot con
trast met het zware geschut van de tanks.
Er wordt geschoten vanaf de voet van
een duin met de loop van de geschuts
koepel in de richting van de Waddenzee.
Op de top van de duinrug staan de verou
derde houten veiligheidstoren, een ba
rak en een eenvoudige latrine die bestaat
uit een in de grond gestoken pijp. „Naast
de pot pissen, want hij is vol", luidt het
advies.
Veiligheidstoren
In de veiligheidstoren schijnt de zon
onbarmhartig door de grote panoramar
uiten. De ruimte is in tweeën verdeeld
door een wand met schuifdeur en ramen.
In de eerste ruimte zitten drie instruc
teurs van de opleidingsschool in Amers
foort. Zij hebben zelf de opleiding ver
zorgd van de huzaren die nu aan het oefe
nen zijn.
Het zijn de wachtmeesters eerste klas
Oscar Godding, Frank Kuieer en Johan
van der Hoof. Achter hen staat comman
dant Arnold Kriesch van de opleidings
school en voormalig commandant van
het Vlielander Cavaleriekamp. Hij is op
vertrouwd terrein. De instructeurs ge
bruiken video en beeldschermen om de
verrichtingen van de oefenende tankbe
manning te volgen. Er zijn twee video
beelden. Het ene beeld laat het blikveld
van de schutter zien, inclusief het vizier.
Onderin het beeld zijn gegevens te zien,
zoals de afstand waarop het geschut
wordt ingesteld.
Het andere beeld is een close-up van
de doelen. Het zijn afgedankte tanks van
Italiaanse makelij, voor de schrootprijs
gekocht, die zorgen voor 'levensechte'
doelen. Als het schot valt is het beeld met
vizier door de trilling even helemaal ver
dwenen. Het beeld met het doel blijft
scherp en toont duidelijk hoe de granaat
terecht komt. De zware klap van het
Ritmeester Ben Wolters:Het dorp heeft wel last van ons, maar daar staan
voordelen tegenover".
schot wordt niet door het kruit veroor
zaakt, maar door het feit dat de granaat
met 1800 meter per seconde als een vlieg
tuig door de geluidsbarrière gaat. De 'su
per-granaat' ontwikkelt een explosieve
kracht alleen al door de snelheid. Hij
heeft met andere woorden een 'kineti
sche lading'.
Eén schot gaat ver over. Het levert een
reusachtige waterfontein op. Vogels zoe
ken een veilig heenkomen. De schutter
blijft met 18 seconden binnen de op
dracht om in 25 seconden te richten en te
vuren. „Schutter bravo, hier toren. Het is
wel de bedoeling dat er zuiver wordt ge
richt, over", roept vuurleider Oscar Red
ding in de microfoon. Dan legt hij uit dat
de Leopard nogal gebruiksonvriendelijk
is. Er moeten heel wat handelingen wor
den verricht eer het tot een schot komt.
„Sommige schutters zijn wat minder kri
tisch. Ze zullen toch moeten corrigeren
als het vizier wat afzakt".
Veiligheidszone
Veiligheidshalve is achter elk doel een
veiligheidszone van twaalf kilometer in
gesteld. In theorie kan een granaat zover
doorschieten. In de tweede kamer in de
veiligheidstoren wordt het gebied achter
de doelen met de radar afgetast. Mocht er
een vissersschip achter een van de doe
len opduiken, dan geeft de veiligheidsof
ficier aan de vuurleiding door dat dit
doel onveilig is en dat er niet op mag wor
den geschoten.
De vliegtuigen van de schietrange ko
men ook herhaaldelijk door het schietge-
bied en dan moet een deel van de doelen
eveneens worden afgesloten. Er is daar
om voortdurend radiocontact met de
vuurleiding van de schietrange. Een van
de tankcommandanten komt uit de
tanks. Hij lijkt zich te vermaken. „Hij
was wel raak, maar ik geloof dat het een
doel was in de onveilige zone".
Commandant Wolters beklaagt zich
over de voortdurende hinderingen door
de scheepvaart. „Zij mogen hier niet zijn
als we schieten en wij schieten niet als ze
er wel zijn. We hebben wel eens met de
vissers gepraat, maar het helpt allemaal
niets. Het is in feite openbaar vaarwater.
De huzaar: als het erop aankomt zeer gedisciplineerd.
