'Een mand met rotte appels' Reportage Belgische rijkswacht in opspraak door tal van schandalen 9 Autoriteit mannelijke dominee vanzelfsprekender PAGINA 2 DINSDAG 3 MEI 1988 België heeft de hoogste 'politie- dichtheid' in Europa. Er zijn 33.300 politiemensen (16000 rijkswachters, 16.000 gemeentelijke politieagenten en 1300 leden van de speciale ge rechtelijke politie), wat overeen komt met 300 per inwoner (in Neder land is dat een op ruim 450). Die poli tiediensten blinken vooral uit om dat ze op een soms groteske manier langs elkaar heenwerken. Er zijn 612 verschillende korpsen, die allemaal hun eigen gang gaan. Soms gebeurt dat zelfs bewust, omdat het ene korps het niet kan hebben als het andere met de eer van een opgeloste misdaad gaat strijken. Nu komt dat niet zo vaak voor. Slechts een of de vijf misdrij ven in Belgie wordt opgelost. Het gebrek aan samenwerking kwam schrijnend naar voren bij de rellen in het Heizelstadion, waar in mei 1985 op het punt van de coördinatie en de orde-handehaving zowat alles fout ging wat maar fout kon gaan. In het onderzoek naar de bomaan slagen van de CCC en naar de Bende van Nijvel werden de blunders op el kaar gestapeld. Deels voorkomend uit onkunde, deels uit onwil en voor al door een gebrekkige organisatie op alle niveaus. De moordenaars van de Bende profiteerden daarvan, toen zij in september 1985 op een avond een aanslag in Eigenbrakel (Waals Brabant) en een in Overijse (Vlaams Brabant) pleegden. De poli tiekorpsen aan beide zijden van de taalgrens werkten niet samen. De opsporing begon pas toen 'Brussel' werd ingeschakeld. De daders wa ren toen allang verdwenen. Bij de militair georganiseerde rijkswacht lopen de zaken nog het best. Bovendien worden de rijks wachters - ondanks alle hiernaast geschetste problemen - goed opge leid. Een officier vijf jaar, een onder officier twee jaar en een wachtmees ter een jaar. Maar bij de gemeentelij ke politiekorpsen is de toestand veel zorgelijker. Een doorsnee rijks wachter krijgt een opleiding van 4000 uur. Een gewone politieagent komt soms niet eens aan 400 uur. Enkele jaren geleden, toen er grote personeelsnood was, werden agen ten na enkele weken opleiding met een wapen de straat op gestuurd. De betaling is te laag en de motiva tie dientengevolge gering. De mate riële uitrusting van de korpsen is volstrekt onvoldoende, terwijl veel onnodige spullen dubbel aanwezig zijn. Een verhaal over misstanden. men. Bij de rellen in het Heizelsta dion op 29 mei 1985 vielen de rijks wachters vooral op door een com pleet falende organisatie bij het handhaven van de orde. Maar dat soort voorvallen kan dan nog als beroepsfouten worden aangere kend. De berichten en beschuldi gingen over corruptie en pure mis dadigheid onder rijkswachters zijn nieuw en hebben voor grote onrust gezorgd. Berichten die overigens op een typische rijkswachtmanier worden behandeld. Degene die klaagt en beschuldigt wordt aangepakt, en de verdachten blijven buiten schot. Dat ondervond diezelfde vak bondsman Louis Naegels onlangs. Zijn beweringen, in het BRT-tv- programma Panorama, zijn hem hoogst kwalijk genomen. Zijn hoogste baas, minister van defen sie 'Ridder' Francois-Xavier de Donnea de Hamoir riep hem op het matje voor een uitbrander. Want Naegels had zich bezon digd aan een van de ergste dingen die een rijkswachter kan doen: het korps in diskrediet brengen. De vuile was hoort binnenshuis te blij ven, naar buiten toe dient de rijks wacht één te zijn. Dat vindt zijn oorsprong in de uiterst strakke or ganisatie van de rijkswacht. Het is een militair korps, dat rechtstreeks valt onder de minister van defen sie. Maar wat de taken betreft is het veel meer een gewoon politie korps. Daarom heeft de rijkswacht, af hankelijk van de taak, ook op drachten uit te voeren van de mi nisters van binnenlandse zaken, justitie en verkeer. Het gevolg den die een bank overviel. In Tong eren werd een rijkswachter veroor deeld die drie overvallen had ge pleegd op bejaarden. Een kapitein in Brussel sjoemel de met processen verbaal van hard rijders. Er waren zelfs speciale for mulieren in omloop waarmee ver zocht kon worden om een ver keersovertreding van een familie lid of bekende te seponeren. Kort geleden maakte het kamerlid van de Volksunie, Hugo Coveliers, be kend dat tegen elf officieren een onderzoek loopt. Zij zouden rijks- wachtmaterieel en -personeel ge bruikt hebben om hun huizen op te knappen, een stacaravan te schil deren of zelfs het restaurant van de zoon van een van hen te helpen in richten. Een van de betrokkenen is volgens Coveliers nota bene luite nant-generaal Devos, de inspec teur van het korps die juist zou moeten toezien op de goede gang van zaken. De parlementariër zegt dat het onderzoek naar deze geval len van binnenuit gesaboteerd wordt door hoge officieren die hun collega's waarschuwen dat een on derzoek tegen hen loopt. Rotte appels Al deze gevallen deden zich de laatste anderhalfjaar voor. Het ver weer van de rijkswacht-top tegen deze gebeurtenissen is zwak. Vol gens luitenant-generaal Robert Bernaert, de scheidende comman dant van het korps, gaat het om 'rotte appelen in de mand, maar de mand is schoon'. Dat verleidde vakbondsman Naegels ertoe om enkele weken ge leden bij wijze van ludieke actie BRUSSEL - Vraag: Waar- om zijn rijkswachters altijd met z'n tweëen? Antwoord: omdat er een kan lezen en de ander schrijven. En waarom houdt een rijks wachter zijn hoofd scheef als hij een bon uitschrijft? Dan vallen zijn hersens op een hoopje. Belgen zitten vol met dit soort 'grappen' over hun rijkswacht. Sinds kort is er een nieuwe: Waarom zie je rijkswachters nooit met zijn drieën naast elkaar lopen? Antwoord: Omdat het pu bliek dan denkt dat de mid delste gearresteerd is. door Hans de Bruijn De rijkswacht op controle langs de snelwegenvaak een hondse behandeling voor wie wordt aangehouden. (foto GPD) daarvan is juist een gebrek aan controle, waardoor de rijkswacht de kans heeft haar eigen zaakjes te regelen. Orde De rijkswacht is een soort krui sing tussen de Nederlandse Mare chaussee en het korps rijkspolitie. Met dien verstande dat de rijks wacht door heel Belgie, zowel in als buiten de steden optreedt. Tot voor twee jaar vervulde zij feitelijk alle politietaken, van verkeerscontro les tot het aanhouden van misdadi gers. Er werd veel dubbel gedaan, en de misverstanden waren dan ook veelvuldig. 'Dankzij' het Hei- zeldrama is daarin sindsdien enige verandering gebracht. In 1986 werd besloten de rijks wacht een aantal 'gewone' politie taken te ontnemen. De rijkswach ters houden zich nu in hoofdzaak bezig met het handhaven van de openbare orde. En dat wel in de ruimste zin des woords. Dat bete kent dat zij optreden bij demon straties en rellen, de veiligheid in voetbalstadions verzorgen en de zware misdadigheid en het terro risme moeten bestrijdén. Voor dat laatste is er de Bijzondere Opso- ringsbrigade BOB, een speciale re cherche-eenheid. Het gevolg hiervan is dat de ge meentelijke politieagenten zich vooral met de kleine criminaliteit en de verkeersveiligheid bezighou den. Het 'grote' werk gaat naar de rijkswachters. De rivaliteit tussen beide groepen is dan ook groot. De enige 'oude' taken die bleven zijn het surveilleren op de autosnelwe gen en het optreden op het platte land waar geen gemeentepolitie is. En dat alles in een strakke militaire organisatie en tegen een belache lijk laag inkomen. Bovendien is het een gevaarlijke baan. Het grote wapenbezit in Bel- ►gie (een vuurwapen op tien inwo ners) leidt tot veel wapengebruik en ook de rijkswachter trekt daar om gauw het wapen. Tal van hen hebben dan ook bij schietpartijen het leven verloren of raakten ge wond. Omgekeerd worden ook on schuldige burgers het slachtoffer van 'triggerhappy' rijkswachters. In Leuven werd per ongeluk een student doodgeschoten, elders een toevallig passerend meisje op de fiets.Een andere rijkswachter werd veroordeeld omdat hij - in burger - met 1,4 promille alcohol in zijn bloed na een ruzie met een automo bilist de man doodschoot. Daarbij komt voor de lagere rijkswachters de militaire tucht en discipline, die als knellend wordt ervaren. Die tucht is vaak nog strenger dan in het gewone leger. Wie even uit de pas loopt wordt hard aangepakt. Een net pak, kort haar, kordaat optreden, tucht en discipline. Zo omschreef een offi- cier-in-opleiding vol trots zijn op dracht. Opvattingen als in een ko lonelsregime, minachting voor de politiek, zo schetste de Leuvens hoogleraar criminologie Lode van Outrive de andere kant van de me daille. Rijkswachters mogen geen lid zijn van een politieke partij of van een burger-vakbond. „Door de korpsgeest vervreemdt men van de samenleving. Tucht wordt een doel". En die sfeer is uitstekend om misstanden toe te dekken. Misstanden Die zijn er de laatste tijd volop. Tot het rijtje van verdachten dat lid zou zijn (geweest) van de beruchte Bende van Nijvel, de moordenaars bende die 15 overvallen en 28 do den op zijn geweten heeft, behoren maar liefst vier (ex-)rijkswachters. Bij de Antwerpse rijkswacht is een onderzoek aan de gang naar rijks wachters die smeergeld van verze keringsmaatschappijen zouden hebben aangenomen voor tips die leiden tot het terugvinden van ge stolen goederen. Een rijkswachter die knoeide met geld en paspoorten vervalste, werd onlangs in Gent tot een jaar gevangenisstraf veroordeeld. Een Brussels lid van de Bijzondere Op sporingsbrigade was jarenlang te vens pooier. Een kapitein van de rijkswacht in Waver - die betrok ken was bij het onderzoek naar de Bende van Nijvel - staat terecht omdat hij klanten van een met hem bevriende prostituee chanteerde. Hij gaf zijn ondergeschikten op dracht om de kandidaat-slachto- fers op te sporen. Een rijkswachtkolonel uit He- kelgem kreeg een voorwaardelijke celstraf voor valsheid in geschrifte, diefstal en oplichting. Drie rijks wachters in Brussel kwamen voor de rechter omdat zij zich lieten om kopen door hoeren. Een rijkswach ter in Brussel werd veroordeeld omdat hij valse processen-verbaal had opgesteld tegen betaling van 4000 gulden.In Schaarbeek werd 1985 een rijkswachter aangehou- een mand met appelen op de stoep van de generaal te deponeren. Een actie die hem hoogst ernstig wordt aangerekend. Bernaert weigerde publiekelijk over deze zaken ver klaringen af te leggen of vragen te beantwoorden. In het BRT-pro- gramma wilde hij niet verschijnen omdat daarin politici en vakbonds mensen kritiek uitten, en daarmee wil hij niet publiekelijk in discus sie treden. Toen een jaar geleden een aantal van deze gevallen in de publiciteit kwamen, schreef Bernaert een brief aan het hele personeel waarin vooral de politievakbonden en de media een veeg uit de pan kregen. Opvallend was wel de zinsnede dat - hoe slecht dat ook is - rijkswach ters nu eenmaal in de verleiding ge bracht kunnen worden om op het verkeerde pad te gaan, omdat zij te weinig verdienen. Dat is ook onbe twistbaar. Een jonge gehuwde rijkswachter met een kind verdient ongeveer 1500 gulden netto in de maand, een fractie meer dan de uitkering voor werklozen. Een onderofficier met 14 dienstjaren vertelde in het BRT- programma 2200 gulden per maand te hebben, inclusief alle toe lagen. Volgens voorzitter Paul Van Keer van het Nationaal Syndicaat voor het Rijkswachtpersoneel, de grootste bond, krijgt de rijkswacht door de slechte betaling te weinig personeel. En om het korps toch op sterkte te houden worden noodge dwongen mensen aangenomen die mep liever niet zou hebben. Corruptie Volgens Naegels is de corruptie het grootst onder de 700 officieren. Meer dan eenderde van hen zou op het verkeerde pad zijn of zijn ge weest. En officieren hebben nu eenmaal de middelen en de macht om te voorkomen dat hun misstap pen in de publiciteit komen. Een wachtmeester die een klacht indiende tegen een officier die slachtoffers van verkeersongeval len bestal, werd geschorst. Hetzelf de gebeurde met de onderofficier die bekendmaakte dat een officier van het anti-drugsbureau zelf in drugs handelden. De onderofficier, met 25 jaar ervaring, werd overge plaatst en mocht voortaan de rijks wachtkazerne schoonhouden. Hij nam ontslag. De beklaagde, wiens betrokkenheid vaststond, is nog steeds officier. Velen zien als de enige manier om aan deze toestanden een einde te maken het 'demilitariseren' van de rijkswacht. Het zou een gewoon politiekorps moeten worden, zoals de Nederlandse rijkspolitie. De po litieke partijen die onderhandelen in de kabinetsformatie zijn het daar al goeddeels over eens. De mi litaire structuur zou moeten v^r dwijnen. Dat zou ook het toez' van de politiek makkelijker k. ken. Die krijgt nu nauwelijks d kans om tot in het korps door te dringen. Vorige week daarom werd een speciale parlementaire com missie voor de politiediensten op gericht. Een actuele, want de rijkswacht is in opspraak. Het aantal leden van dit 16.000 man (en 50 vrouwen) sterke politiekorps dat beschul digd wordt van misdrijven of daar voor al veroordeeld is begint on rustbarende vormen aan te nemen. Volgens voorzitter Lucien Naegels van het Syndicaat voor het Rijks wachtpersoneel, een kleine radica le politievakbond, is 30 tot 40 pro cent van de officieren bij dit keur korps op de een of andere manier betrokken bij strafbare feiten. Maar dat geldt niet alleen voor de rijkswacht. Het lijkt erop alsof het hele politie- en justitie-apparaat be smet is. Het bijhouden van de Bel gische pers levert al gauw een was lijst op van overvallen, fraudeza ken, mishandelingen en diefstallen waarbij rijkswachters, gewone po litiemensen en zelfs rechters be trokken zijn of zijn geweest. Het aantal ontsporingen bij de rijks wacht is echter het meest opval lend. Rijkswachters zijn in Belgie toch al niet geliefd. Zij beschou wen zich als een elitekorps en laten dat graag merken door tegenover de gewone burgers een grote arro gantie tentoon te spreiden. Ver- keersovertreders worden vaak als misdadigers behandeld. Bij een gewone wegcontrole is niemand meer verbaasd als plotse ling een machinepistool door het autoraampje naar binnen priemt. Vreemdelingen, of het nu gastar beiders of toeristen zijn, worden vaak honds bejegend. Intimidatie als dagelijkse kost. Met hun hard handige optreden bij demonstra ties zijn de rijkswachters tot over de grens berucht geworden. Vorig jaar vielen zij zelfs een Turkse mos kee in Eisden binnen waar een ge bedsdienst aan de gang was en mis handelden gelovigen, op zoek naar een voortvluchtige. Onrust Ook anderszins is de rijkswacht de laatste jaren in opspraak geko- Bernaert: rotte appels in de mandmaar de mand. is schoon, (foto gpd> k tm iiiih 1 Naegels: éénderde pan rijkswachtofficieren gaat over de schreef. (foto GPD) LEUSDEN - "Je hebt het ge voel altijd vriendelijk te moeten zijn en anderen ruimte te laten. Maar je wordt pas gehoord en je dwingt pas erkenning af als je uit die vriendelijkheidsrol stapt". Een typerend dilemma voor veel vrouwelijke predikanten, zo bleek gisteren op een bijeen komst voor gereformeerde pre- dikantes in Leusden. Voor het eerst sinds ruim achttien jaar werd daar de eerste predikante in de Gereformeerde Kerken aangesteld. De neiging als man op te tre den is groot, maar eigenlijk ware het beter dat vrouwen een eigen invulling aan het predikants schap gaven. „Vriendelijk zijn tot de dood er op volgt, leren je zelf te zijn en ruimte voor jezelf te scheppen", zo vatte de hervorm de theologe Riet Bons-Storm de keuze samen waarvoor vrouwe lijke predikanten zich gesteld Het traditionele domineesjasje waaraan veel mannelijke predi kanten hun autoriteit ontlenen, blijkt voor vrouwen niet te vol doen: de coupenaadjes ontbre ken. Zonder jasje gaat het echter ook niet. „We oefenen immers een functie uit en spreken niet op persoonlijke titel", aldus Bons. Het ontbreken van autoriteit in het beeld van zowel de buitenwe reld als de predikantes is vaak kenmerkend. Veel vrouwen ge bruiken hun eigen autoriteit ook 9? te weinig, betoogde Tine de Jong, predikante in een psychia trische inrichting. Zo doen predi kantes vaak geringschattend over hun werk en beschouwen dat pas van waarde als anderen dat vinden. Verder durven ze geen nee te zeggen waardoor ze zichzelf overladen met werk. Een der deelneemsters meen de dat twijfel en onzekerheid geen typisch vrouwelijke proble men waren. Ook (jonge) manne lijke predikanten zijn tenslotte vaak onzeker. „Maar hun autori teit is vanzelfsprekender", aldus Bons. „Ze kunnen zich boven dien spiegelen aan grote voor beelden. Iets wat vrouwen niet kunnen." Besloten werd een groep in het leven te roepen die zich gaat bui gen over de praktische proble men die samenhangen met het ambt. Daarbij gaat de aandacht bovenal uit naar zwangerschaps verlof en parttime-werk. Bons: "We moeten een duidelijke stra tegie ontwikkelen als we verder willen komen. Predikantes wor den nog te vaak gezien als een aardige opvulling tussen de plan tenbakken in de kerk". paus Johannes Paulus II be noemd tot camerlengo van het college van kardinalen. Dit heeft het Vaticaan medegedeeld. Wil- lebrands, president van het se cretariaat voor de eenheid der christenen, volgt als zodanig de Italiaanse kardinaal Giuseppe Paupini op. De camerlengo (hoofd van de administratie) van het college van kardinalen is verantwoorde lijk voor bestuurlijke zaken van dit college. Hij bestuurt het Vati caan na de dood van de ene en tot de verkiezing van de volgende paus. Deze camerlengo regelt de begrafenis van de overleden paus en bereidt het conclaaf voor dat de nieuwe paus moet kiezen. Klein Haneveld overleden. De evangelist Jb. Klein Hane veld is vrijdag op 69-jarige leef tijd in zijn woonplaats Bodegra ven overleden. Klein Haneveld genoot vooral in evangelische kringen maar ook daarbuiten grote bekendheid door zijn vele evangelisatie-activiteiten Teleurgesteld. Isaac Neuman, de Amerikaan se rabbi die een jaar geleden de zielzorg op zich nam voor de klei ne joodse gemeenschap in de DDR, legt zijn functie teleurge steld neer. Neuman, een Ameri kaan van Poolse afkomst en een overlevende van de nazi-concen tratiekampen, toonde zich ont daan over het nog heersende an- ti-semitisme in de DDR. De 65-jarige rabbi klaagde over anti-semitische ondertonen in de officiële pers in de DDR en in de bureaucratie. De Oostduitse par tij, zo zei hij, doet niet genoeg om het „nazisme uit te roeien". „Veel kranten gebruiken woor den die in de Volkische Beobachter niet zouden mis staan," zei hij. Ook de leider van de joodse ge meenschap in Oostberlijn, Peter Kirchner, zou zich niet loyaal te genover de Amerikaanse rabbi hebben opgesteld. Predikantendag. "De christelijke ethicus heeft geen aparte telefoonlijn met God. Ethiek is mensenwerk. Het betekent hard studeren en veel praten om tot bepaalde richtlij nen te komen en een begaanbare weg te vinden volgens de bakens van Schrift en traditie". Dit zei de hervormde hoogle raar dr. E. Schroten tijdens de jaarlijkse predikantendag van het Diaconessenhuis Ref^ja in Dordrecht. Schroten doceert sinds 1 februari 1987 christelijke ethiek aan de theologische facul teit van de Rijksuniversiteit te Utrecht. Komende maandag (9 mei) houdt hij zijn inaugurele re de over de beschermwaardig heid van het menselijk embryo vanuit het gezichtspunt van de christelijke ethiek. Voor ruim 150 predikanten sprak Schroten over de ethische en pastorale aspecten van het slecht-nieuws-gesprek. Ook in het pastoraat gaat het om het zoe ken van een begaanbare weg in het licht van Hem die (letterlijk vertaald) gezegd heeft: „ik ben de waarachtige weg ten leven". Het gaat dan wel om de weg van die ander. De pastor is geen mo ralist die de wegen aanwijst. Hij moet voorbereid zijn op moeilij ke vragen en in staat zijn deze zonder moralisme op zo'n ma nier te bespreken dat de ander tot zijn recht komt. Volgens Schroten leven we in een cultuur waarin de dood wordt doodgezwegen en het ge loof in de medische macht soms grenzeloos groot is. Sommige pa tiënten worden agressief wan neer de arts zegt niets meer voor hen te kunnen doen. Men wei gert dat te accepteren. Toch zal de waarheid gezegd moeten wor- den, zij het in wijsheid en gedo seerd. Schroten pleitte voor interdis ciplinaire samenwerking in de gezondheidszorg. De zieke is im mers niet te reduceren tot zijn ziekte. De pastor brengt, als re presentant van het jgoede nieuws, een zekere spanning in het slecht-nieuws-gesprek. Dat goede nieuws mag gebracht wor den, maar niet op een wijze dat van de afhankelijkheidssituatie waarin de patiënt zich bevindt, misbruik wordt gemaakt. Maar dat er Een is, die meegaat tot over de grenzen van de dood heen, dat mag en moet uiteinde lijk worden gezegd. In deze sym- boolarme tijd zal dat vooral met symbolen moeten gebeuren: een stukje brood en een slokje wijn als leeftocht voor onderweg. Nederlandse hervormde kerk. Benoemd tot vicaris te Barne- veld (deelgemeente Emanuel- kerk) C. 't Hart, kandidaat te Oegstgeest. Beroepen te Wisse- kerke: W. Smit te Dantumawou- de (part-time). Gereformeerde Kerken. Beroepen te Genemuiden: Th. P. van Belzen te Nunspeet: be roepen te Nieuwkoop (beiden part-time): drs. R. van der Weg, mevrouw drs. W. van der Weg- Rullman te Witmarsum en Ping- jum en Zurich (beiden part-time die dit beroep hebben aangeno men). Aangenomen naar Gouda: drs. J. Th. Landman te Goes. Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt. Beroepen te Emmen: L. W. de Graaff te Zuidlaren. Christelijke Gereformeerde Kerken. Beroepen te Goes: B. Witzier te 's-Gravenhage-West. Evangelisch Lutherse Kerk. Aangenomen naar Den Haag: H. Mudde te Zwolle.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2