'Programma met valse emoties zou ik niet willen presenteren'
Jazz
Irriterend
geneurie
Ouderwetse
hartige kost
Pulserend
slagwerk
Goed gevoel
voor ritme
Zak en As:
brutaal knap
knap brutaal
Kuyken laat vleugel zingen
Tentoonstelling Fontana in Stedelijk Museum
ZATERDAG 30 APRIL 1988
KUNST
PAGINA 33
Hemiie Huisman over de Surprise-show:
AALSMEER Tijdens een pauze in de opnamen van zijn Surpri
se-show, zegt presentator Henny Huisman onverwachts: „Wat
een nep allemaal." Het blijkt echter niet de ontboezeming te zijn,
waarvan velen al gedacht hadden dat die niet lang kon uitblijven.
De showmaster wil het studiopubliek alleen duidelijk maken wat
er technisch komt kijken voor een zogenaamde rechtstreekse uit
zending.
Sommige reacties van mensen na
verrassende ontmoetingen met ge
liefden die ze in geen jaren hadden
gezien, deed het vermoeden ont
staan dat er sprake was van doorge
stoken kaart. De familie of vrien
den zouden al enige dagen zijn her
enigd en dat werd, zo was de in
druk, even voor de Surprise-show
overgedaan. Duidelijkst voorbeeld
was de surprise voor de vrouw die
na vele jaren haar naar Canada geë
migreerde vader en broer terugzag.
Met name de broer kon bij het
weerzien nauwelijks enige emotie
tonen. Hoe kan dat ook anders als
ze al dagen met elkaar optrokken.
De waarheid is dat de broer niet
zoveel zin had in de ontmoeting,
zegt produktieleider Rein Sluik.
Bovendien was de man al wel voor
bereid op de .verrassing, wat de re
actie hoe dan ook beinvloedt. Vol
gens Sluik is nog geen enkele keer
iets uitgelekt. „Anders blazen we
het binnen een seconde af. Er
wordt niets genept. Het gaat juist
om de spontaniteit."
Ontknoping
De emoties, de ontroering, de
tranen, die de programmamakers
beogen op te roepen, komen er in
derdaad uit bij de opnamen van de
vierde show. Het gaat zelfs zover
dat de vader die zijn naar Nieuw-
Zeeland uitgeweken dochter al
tien jaar niet had- gezien, onwel
wordt. Het is hem allemaal even te
veel.
De man, dit jaar al drie keer in
het ziekenhuis opgenomen vanwe
ge ernstige hartklachten, moet snel
een pilletje nemen. Zijn echtgeno
te, eveneens hartpatiënt, doorstaat
de door Hennie Huisman gelever
de surprise beter. Beiden vinden
de verrassing niettemin fantas
tisch; ze wisten echt van niets.
Was het niet een beetje onverant
woord om bij dit echtpaar zo onver
wachts zoveel emoties teweeg te
brengen? Een in ons land woon-
door
Weert Schenk
achtige dochter antwoordt snel:
„Als je hier naar buiten stapt, kan
je ook onder een auto komen. Ben
je er ook geweest." Het echtpaar
knikt: „Zo is 't".
De Nieuwzeelandse dochter en
haar gezin verbleven al drie dagen
in ons land, voordat de opnamen
voor de Surprise-show plaats von
den. „Ze weten nog van niets", zegt
ze vlak voor de ontknoping. Sluik
vertelt hoeveel moeite het kost om
de mensen bij hun familie of vrien
den vandaan te houden.
„Zodra ze in Nederland komen,
vangen we ze op. We zetten ze er
gens in een hotel en houden hen
constant bezig. Gaan naar de Keu
kenhof, naar musea, uit eten. Als
we dat niet doen, is de kans groot
dat ze zich gaan vervelen. De tele
foon is dan snel gepakt om de fami
lie of vrienden te berichten waar ze
zitten".
Tot het moment van de omhel
zing tijdens de opnamen blijft het
produktieteam in spanning zitten.
Een voortijdige ontmoeting be
derft immers alles. Zelfs tijdens de
opnamen van de show kan het nog
fout gaan. Zo liep een vrouw die
verrast zou worden op aanwijzing
van een wat onoplettende mede
werker naar de personeelstoilet-
ten. Daar stond een familielid uit
een ver land. Een regie-assistente
die het zag gebeuren kon net op tijd
een ramp voor Hennie Huisman
voorkomen door de vrouw een an
der toilet te wijzen.
Veel werk
Het programma heeft veel weg
van 'Dit is uw leven', dat vele jaren
geleden op de Nederlandse televi
sie was te zien. Daarin werden ook
ontmoetingen georganiseerd met
De emoties in de Surprise-show van Hennie Huisman.
de geemigreerde geliefde. Het idee
is echter afkomstig uit Engeland,
waar de Engelse zangeres Cilla
Black de show al vijfjaar met groot
succes presenteert.
Sluik: „We wilden een nieuw
programma voor Hennie Huisman.
Dit programma was erg geschikt
voor hem. Hij is een vriend van het
volk. Populair bij alle leeftijden.
Dit programma is een mengeling
van iets vrolijks, iets nostalgisch en
iets weemoedigs. Dat spreekt de
Aan een programma gaan vele
weken voor research vooraf. Voor
dat twee Tsjechische hartsvrien
dinnen elkaar huilend van geluk in
de armen vallen, is er veel werk
verzet. Het valt niet mee om men
sen uit het Oostblok over te laten
komen. Het kost af en toe bloed,
zweet en tranen om mensen op te
sporen en soms lukt het ook ge
woon niet.
De produktieleider vindt dat het
programma nog heel goed past in
deze tijd van snelle communicatie
en vervoersmogelijkheden. „De
mensen hebben vaak het geld niet
om een grote reis te maken. En je
kan van alles doen. bellen, casset
tebandjes sturen, videobanden ma
ken, maar pas als ze elkaar kunnen
aanraken barsten de emoties los.
Als je dat kan regelen, breng je een
stuk geluk. Iedereen vindt dat fan
tastisch."
Niet elk weerzien tot nu toe leek
erg geslaagd. Het gebeurde dat de
reacties uitgesproken lauw waren
Een meisje uit Beilen en de jongen
uit Argentinië die elkaar voor het
eerst na drie jaar corresponderen
zagen, moesten door Hennie Huis
man aangezet worden om elkaar te
omarmen en te kussen. Het werd
een wat genante vertoning, mede
doordat Huisman tevoren het
meisje ook al allerlei uitspraken
had willen ontlokken over de zan
ger Gerard Joling.
Stapelverliefd
Huisman: „Dat meisje zat ge
woon te liegen. Ik wist dat ze hele
maal blind is op Gerard Joling. Ze
breit voor hem en stuurt hem eigen
gebakken cake.' Nu deed ze voor
komen alsof er weinig aan de hand
was. Ook met die Argentijnse jon
gen sprak ze niet de waarheid. Haar
familie had verteld dat ze enorm
verliefd is op die jongen. En als ze
dan zo reageert, denk ik: ja, wacht
'ns tante. Zo gaat 't niet en dan pro
beer ik het uit haar te trekken."
Die Argentijn leek met de situa
tie behoorlijk verlegen te zijn.
Schijn bedriegt. Huisman: „Hij
was erg verliefd. Dat kwam er in
derdaad niet zo uit. Na de uitzen
ding is er tussen het produktie
team en het stel nog contact ge
weest. En wat bleek: stapelver
liefd; beiden."
Huisman en Sluik wijzen er op
dat alles heel goed kan zijn voorbe
reid, maar dat de reacties nooit zijn
te voorspellen. Huisman: „Ik geef
toe dat je zoals met die Argentijn
op iets anders hoopt. Ik kan me
voorstellen dat de mensen thuis
gaan zitten speculeren hoe het tus
sen die twee zit, maar wij kunnen
daar verder niets aan doen."
Hij vervolgt: „We zijn afhanke
lijk van de reacties van de mensen.
Eruit knippen, omdat ze volgens
ons niet goed reageerden, zou bij
zonder oneerlijk zijn. Als je dat
doet, ben je bezig met valse emo
ties. Ik zou zo'n programma niet
eens willen presenteren."
Weerzien met geliefden is een
onderdeel van de show. Andere
originele wensdromen gaan ook in
vervulling. Tenminste, wensdro
men waarvan familieleden denken
dat die bestaan. Soms lijkt het er
eerder op dat iemand een poets
wordt gebakken. Een vrouw die
van natuurfilms met reptielen
houdt, moet ineens een krokodil
vast houden en krijgt even later
een wurgslang om haar nek. De
vrouw moet hard slikken, maar wil
zich voor het miljoenenpubliek
toch niet laten kennen.
Tranen
Zo is de reactie van de veehande
laar die wordt opgehaald om te gol
fen met prins Bernhard evenmin
enthousiast te noemen. Sluik „Je
gaat af op familie. Maar de reacties
van degene voor wie de verrassing
bestemd is, zijn tevoren niet in te
schatten. Dat onderdeel viel tegen.
Maar niettemin hadden we prins
Bernhard in de show. Dat maakte
heel veel goed."
Huisman is bijzonder tevreden
met de show. „De mensen zijn zo
dankbaar. Ik krijg ontzettend veel
brieven en ik vind het zo ontzet
tend mooi watje teweeg brengt. Ik
kreeg bijvoorbeeld een brief van
een vrouw die schreef dat ze haar
man in dertig jaar niet had zien hui
len. „Maar na een uitzending van
uw show had hij de tranen in zijn
ogen. Ik wil u daarvoor bedanken,"
stond er in haar brief. Dat vind ik
zo mooi. Dat is zo leuk, zo fantas
tisch."
De showmaster wijst op de kijk
cijfers: „Een zeven en een acht
voor de eerste uitzendingen. Het
Journaal wordt weggevaagd als de
Surprise-show wordt uitgezonden
Daarmee mag ik me gelukkig prij
zen. De show slaat enorm aan."
Voor zichzelf is Huisman ook erg
blij dat hij op een andere toer is ge
gaan. „De mensen spraken me aan
op de playback-show en de sound-
mix-show. Ik was de man met de
moppentrommel die iemand be
roemd kon maken. Ik had het
beeld om me heen van de snelle
jongen, die ik in feite helemaal niet
ben. Nu kijken ze me aan alsof ik
sinterklaas ben. De weldoener.
Mijn image verandert. Dit past be
ter bij me. Ik vind het vreselijk leuk
en ik kan laten zien dat ik ook iets
anders kan die die Soundmix-
show."
Het gesprek met Huisman wordt
onderbroken. Een dertig man ster
ke familie wil hem bedanken voor
de Grote Verrassing. De vrouwen
zoenen hem alsof hij het familielid
is dat weer terug gaat naar het verre
land. Even later, zegt hij: „Mooi hè,
die dankbaarheid. Ik ben blij dat ik
dit werk mag doen."
Keith Jarret
Keith Jarrett: 'Still Live' (13
juli 1986. ECM 1360/61 en
835008-1 (CD)).
Het vierde deel in de serie van
het trio Jarrett-Peacock-DeJoh-
nette, waarin standards centraal
staan. Meteen een dubbel-lp,
want de vorige edities liepen erg
goed in de winkel. De CD, ook in
dubbele uitvoering, bevat overi
gens een extra nummer, 'Billie s
Bounce'. Het gebodene is van
een kwaliteit die we nu wel ge
wend zijn van dit drietal en het
Duitse label. Zonder meer goed
in technisch opzicht. Een stuk
dat veel beter is dan de flauwe
soloprojecten van Jarrett. Er
wordt heel goed gemusiceerd,
zodat de keuze van dit concert
voor een plaat terecht is, maar er
moeten toch kanttekeningen bij
worden geplaatst.
Wat de luisteraar na enkele ke
ren gaat irriteren is het geneurie
van Jarrett in vele passages, net
zo feilloos opgenomen als instru
menten maar wat mij betreft
doet het alleen afbreuk aan het
goede pianospel. Daarnaast be
staat hier en daar de neiging van
de musici om dynamisch en rit
misch nogal rechtlijnig te spelen,
zodat na een tijdje de aandacht
wel eens pleegt te verslappen,
hoewel dat de muziek natuurlijk
wel ideaal maakt voor achter
grondgeluid bij andere activitei
ten dan luisteren. Naast de typi
sche beat van Jack DeJohnette
die een goed contrast vormt voor
de virtuoze lyriek van Jarrett.
heb ik vooral genoten van het
melodieuze spel van bassist Gary
Peacock. Geen echte uitschieter,
wel kwaliteit.
Great Friends
Great Friends: 'Great Friends'
(7 juli 1986. Black Blue 233220
(CD)).
Een nogal onverwachte uitgave
van het op swing en blues gespe
cialiseerde Franse label Black
Blue. Een vijftal heren van mid
delbare leeftijd, ieder met een
duidelijk herkenbare stijl en zeer
veel ervaring, maakte twee jaar
geleden een Europese tournee.
De Fransen zagen daar wel
brood in en lieten de Amerika
nen even snel de studio in dui
ken. Het resultaat is een slordige
produktie waarop echter goed
tot zeer goed gespeëld wordt. De
leden van het kwintet zijn qua
ideeënrijkdom volkomen aan el
kaar gewaagd en ieder, op drum
mer Billy Hart na, deed een
greep in zijn eigen composities -
alle al eerder op de plaat gezet
onder eigen naam - die zonder
uitzondering goed van kwaliteit
zijn.
De aardigste nummers zijn van
Reggie Workman (bas), die veel
te weinig gelegenheid heeft ge
kregen om onder eigen naam op
te nemen. Hetzelfde geldt voor
de zwaar onderschatte Sonny
Fortune, ditmaal alleen op alt
sax, die zich verre houdt van de
platgetreden paden a la Parker
en wat dies meer zij. Er wordt
stevig tekeer gegaan in het
idioom dat tien tot vijftien jaar
geleden zeer populair was bij
zwarte Amerikanen die zich be
wust waren van Coltranes ver
worvenheden. Dat houdt in veel
soloruimte waarin solist en rit
mesectie goed op elkaar reage-
Andere opvallende zaken zijn
de krachtige begeleiding van pia
nist Stanley Cowell en het kei
harde, hese tenorgeluid van Billy
Harper, die makkelijk drie ge
middelde tenorsaxofonisten te
gen de wand kan spelen. Ouder
wets hartige kost zo ongeveer de
abolute tegenpool van new age
music. Redelijke opname.
Frisell Band
Power Tools: 'Strange meeting'
Antilles 90627-2 (CD), 805543
(LP).
Bill Frisell Band: 'Lookout
for hope' ECM 1350 (LP), ECM
833495-2 (CD).
Bill Frisell, een Amerikaanse gi-
van de
platgetreden
paden a la
Parker. Op defoto
de legendarische
Charly Parker.
tarist van midden dertig, is een
van de weinige gitaristen die
goed in de gaten gehouden moet
worden. Niet alleen heeft hij re
gelmatig oorspronkelijke inval
len, die hij zonder veel omhaal op
de plaat zet, hij lijkt ook met de
dag beter te klinken. Zoals zijn
recente werk aangeeft, is hij
moeilijk te categoriseren en niet
bang om risico's te nemen. Zijn
spel dat evenzeer beïnvloed is
door rock als jazz, biedt aankno
pingspunten met mensen als Ja
mes Blood Ulmer en Terje Ryp-
dal, zonder daarmee ooit verwis
seld te kunnen worden. Frisells
gitaargeluid is een bedachtzame
combinatie van allerlei elektro
nische effecten, hoewel op de
ECM-palaat te horen is hoe be
dreven hij ook op de akoestische
gitaar is.
Van de twee produkties is de
Power Tools-plaat, de eerste, de
meest avontuurlijke. Hier is te
recht gekozen voor een groeps-
naam, omdat alle drie de musici
een essentiële rol spelen. Frisell
speelt hier met basgitarist Mei
vin Gibbs en drummer Ronald
Shannon Jackson, die qua spel
opvatting ongeveer eikaars te
genpolen zijn en desondanks uit
stekend bij elkaar passen. Jack
sons wilde opwindende en pulse
rende slagwerk wordt als het wa
re in toom gehouden door het
harmonisch en ritmisch duidelij
ke plukken van Boggs. Daar
overheen en regelmatig in com
binatie met de andere twee kan
Frisell naar hartelust zijn klank
fantasieën ontwikkelen. Door
het compacte samenspel is het
een onverwacht originele pro
duktie geworden, niet perfect,
maar het belooft veel voor de toe
komst van dit trio.
telijker en behoudender. Even
eens in New York opgenomen,
maar met een geheel andere be
zetting, sluit dit album aan op
eerdere ECM-platen van Frisell.
Hier is de gitarist de belangrijk
ste stem, terwijl de anderen,
Hank Roberts op cello, Kermit
Driscoll op bas en Joey Baron op
drums, een grotendeels begelei
dende rol toebedeeld krijgen. De
muziek is introverteren dromeri
ger en net iets te tegendraads om
als achtergrond te dienen voor
karweitjes in huis. Op beide pla
ten blijkt dat Frisell een bekwam
componist is, die er ook in slaagt
om bekende nummers een
nieuw geluid te geven ('Unchai
ned Melody op 'Strange Meeting'
en 'Hackensack' op 'Lookout')."
De Antilles-plaat (Amerikaanse
CD) is goed opgenomen en ge
perst, terwijl aan de ECM-pro-
duktie (LP) het technisch predi
kaat 'zeer goed' gegeven kan
worden.
Jeanne Lee
Jeanne Lee Ran Blake:
The Legendary Duets' (15 16
november en 7 december 1961.
RCA Bluebird 6461-2-RB
(CD).
Na jaren van betrekkelijke stilte
is de Amerikaanse tak van RCA
begonnen met een veelbelovend
reissue-programma, waarin,
door hier en daar nooit eerder
uitgebracht nummers toe te voe
gen, rekening wordt gehouden
met de extra capaciteit van de cd.
Vaak is de geluidskwaliteit aan
zienlijk opgekrikt, alleen in het
onderhavige geval valt dat een
beetje tegen. Het beteft hier in
derdaad een in het begin van de
jaren zestig opzienbarende plaat,
waarin voor het eerst gospeltra
ditie en moderne improvisatie
aan elkaar werden gekoppeld.
Zangeres Jeanne Lee, toen net
over de twintig, had in 1961 al
een opvallende stembeheersing
en dictie. Ook heeft Lee een goed
gevoel voor ritme, zodat Blake
zich kan wijden aan improvisatie
en structuurontwikkeling. 'Lee
zingt twee nummers a capella
zonder dat de afwezigheid van
begeleiding opvalt. Het was te
vens de eerste opname voor Bla
ke, die zich later zou ontwikke
len tot een pianist die twintigste
eeuwse Europese muziek met
succes vermengt met elementen
uit de jazz.
Het programma bestaat uit een
goede selectie van standards, tra
ditionals en eigen stukken, alle
in langzaam tempo, zodat we
moeiteloos kunnen genieten van
de subtiliteiten van het duo. Nog
steeds een belangrijke plaats, nu
aangevuld met vier extra titels,
die muzikaal van gelijk niveau
zijn. Geluidstechnisch is er min
der reden tot enthousiasme: de
modulatieruis en bandecho zijn
zonder pardon meegeperst.
'Hel nut van de neushoorn' door cabaret
groep Zak en As. Regie: Fred Florusse
Gezien op 29 april in de Leidse schouw-
LEIDEN - Daar stonden ze dan
weer op het podium van de
schouwburg, waar de grote door
braak in 1985 begon: Cabaret
Zak en As. Sinds de toenmalige
finale van het Leids Cabaretfesti
val is de voortvarende groep in
middels toe aan zijn tweede pro
gramma, dat zo'n vijf maanden
geleden m première ging. De
professionele allure van het der
halve goed ingespeelde pro
gramma bleek gisteravond on
miskenbaar. Het stadium 'veel
belovend' zijn deze drie cabare
tiers ondertussen wel gepas
seerd; nu begint een soort rij
pingsproces.
Vaak zijn Justus van Oei (de be
langrijkste tekstschrijver voor
de groep), Erik van Muiswinkel
(de meest in het oog springende
performer van het drietal) en
Eric Eygenraam (vooral de muzi-
kaal begeleider) brutaal knap -
soms zijn ze wel eens knap
brutaal. En da's meer dan een
goedkope woordspeling. Zak en
As brengt degelijk cabaretwerk
met een intellectualistisch, tik
keltje snobistisch, accent.
Als Erik en Justus twee rechtse
ballen op de tribune van het hoc
keyveld spelen, wordt deze
sketch af en toe knap brutaal.
Om verbaal geweld en een be
paald soort denktrant aan de
kaak te stellen, slaan ze nogal
wat racistische taal uit. Zulk
soort scènes balanceren langs de
rand: lachen de mensen om wat
hier op cynische wijze wordt
doorgeprikt, of krijg je onbe
doeld met deze volstrekt verwer
pelijke uitspraken op een hoogst
twijfelachtige wijze de lachers op
je hand?
Daarentegen is het nummer met
Erik van Muiswinkel als Afrik
aander veel indrukwekkender
uitgewerkt, terwijl toch ook hier
harde dingen worden gezegd.
Thema's als Zuidafrika, de Pales
tijnse kwestie, incest, ontwikke
lingshulp, religie en de vergrij
zing komen ruimschoots aan bod
bij Zak en As, dat duidelijk niet
wenst mee te doen aan de huidi
ge amusementstrend binnen het
cabaret.
Dat neemt overigens niet weg,
dat de heren ook met wat onge
compliceerdere zottigheid wel
raad weten. Het openingsnum
mer met exotische dieren en de
twijfel over het nut van de neus
hoorn zijn daarvoor een bewijs.
Onzin als één colum - twee cola
en één spum - twee spa keert ee
paar maal terug. Kwalitatief i
'het nut van de neushoorn' dan
misschien nog niet helemaal
evenwichtig: het is grotendeels
een 'primum programmum'.
WIJNAND ZEILSTRA
Recital door de pianist David Kuyken, met
werken van Janacek, Beethoven en
Brahms. Gehoord op 29 april in de kapel-
LEIDEN - De stichting Douwe
Egberts Koffieconcerten spon
sort in samenwerking met Ver-
kade de laatste tijd concerten
waar jonge musici zich kunnen
laten horen. Zo was gisteravond
in de Kapelzaal de 28-jarige pia
nist David Kuyken te beluiste
ren, die in het Trompconcours
1986 de tweede prijs won (hij is
trouwens geen familie van de be
kende Belgische muziekfamilie
Bart, Sigiswald en Wieland).
Vandaag zou hij vertrekken naar
een concours in Tsjechoslowa-
kije, waar hij waarschijnlijk de
compositie van de Tsjechische
componist Janacek zal spelen
waarmee hij gisteravond begon:
De sonate l-X-1905. Dit betekent
niet: één keer 1905, maar 1 okto
ber 1905, de dag waarop bij een
nationalistische opstand een
timmerman om het leven kwam.
Hierdoor aangegrepen compo
neerde Janacek een driedelige
sonate, waarvan hij zelf het der
de deel weer vernietigde (waar-
Het sombere karakter met de ob
stinate motiefherhalingen kwam
duidelijk naar voren onder de
handen van David Kuyken. Op
vallend was de volle, zangere
toon die hij uit de vleugel wist te
halen, alsof er een cellist bezig
was. Ook fortissimo gedeelten en
virtuoze passages klonken daar
door nergens grof waarbij de pia
nist de grote lijn in de gaten
hield. Dit gold ook voor de sona
te nr. 31 in As op. 110 van Beetho
ven, een introvert werk met een
milde ondertoon. Ondanks het
fragmentarische karakter zit
thematische verwantschap m de
verschillende delen. David Kuy
ken hield de spanning steeds
vast, ook na de pauze m de sona
te in f op. 5 van Brahms. Deze
vijfdelige sonate componeerde
de toen 20-jarige Brahms in een
grootse symfonische stijl rnet na
het uitbundige scherzo in het
midden een extra intermezzo,
waarna een uitgebreide finale
losbarst met een koraalthema
dat op alle mogelijke manieren
wordt verwerkt.
David Kuyken liet zien deze ste
vige kost zowel fysiek als muzi
kaal te beheersen en had zelfs
nog energie over om als toegift
de etude in f op. 10 nr. 8 van Cho
pin te spelen: razendsnel maar
toch melodieus.
FRANK DEN HERDER.
AMSTERDAM (ANP) Ongeveer
tweehonderd beelden, schilderijen
en tekeningen zijn vanaf vandaag
te zien op de grote overzichtsten
toonstelling van Lucio Fontana
(1899-1968) in het Stedelijk Muse
um in Amsterdam. De expositie
omvat werk uit verschillende pe
riodes, van zijn vroegste werk uit
1926 tot zijn latere werk waarmee
hij grote internationale bekend
heid verwierf.
Fontana, die een Italiaanse vader
had en een Argentijnse moeder,
werd in Argentinië geboren, maar
heeft het belangrijkste deel van
zijn leven in Italië gewerkt waar hij
grote invloed had op het kunstzin
nige leven. Eén van de kanten van
deze kunstenaar is dat hij zich
voortdurend vernieuwde. Dat deed
hij trouwens niet alleen in zijn beel
dend werk maar ook in zijn (theore
tische) manifesten. Fontana vorm
de vaak het middelpunt van talrij
ke artistieke groeperingen.
Fontana wordt gezien als één van
de belangrijkste grondleggers van
het moderne Europa: initiatiefne
mer van de abstracte Italiaanse
kunst, voorloper van de informele
kunst van Zero. van het verschijn
sel 'environment' (een als kunstob
ject ontworpen omgeving), van
conceptuele kunst en oprichter
van de 'Spatiale beweging' in 1947.
In 1949 ontstaan zijn 'Concetti
Spaziali',- waarbij hij perforaties
aanbrengt in zijn - vaak eenkleuri
ge (monochrome) - doeken. Aan
vankelijk bestaan die perforaties
uit gaten maar vanaf 1958 brengt
hij met een mes insnijdingen (atte-
se) aan in zijn schilderijen. Het
Concetto Spaziale neemt in de
ideeënwereld van Fontana een cen
trale plaats in. In de periode 1946-
1952 publiceerde hij over dit onder
werp diverse manifesten. Hij stelt
hierin dat door de eeuwen heen de
verandering van materiële midde
len de geestelijke situatie van de
méns heeft bepaald.
Fontana wilde daarmee onder
andere zeggen dat de kunstenaar in
het atoom- en ruimtetijdperk geen
herkenbare beelden in steen of
brons meer behoeft te maken. Er
zijn nieuwe media als radio, televi
sie, neonlicht, radar en röntgen
stralen, waarmee de kunstenaar
nieuwe kanten van tijd en ruimte
kan ontdekken.
De in de tentoonstelling in het
Stedelijk bijeengebrachte werken
laten de vele aspecten van Fon-
tana's werk zien, van barokke, ex
pressionistische werken tot de mo
nochrome doeken met een snede.
Hierin wijkt deze expositie af van
de in 1967 gehouden ëénmansten-
toonstelling van Fontana in het
Stedelijk Museum, waarin uitslui
tend werken van na 1949 werden
getoond.
De tentoonstelling kwam tot
stand in samenwerking met het
Centre Pompidou in Parijs. Bij de
tentoonstelling verschijnt een cata
logus in de Nederlandse en Engel
se taal, met bijdragen van Lucio
Fontana, Ad Petersen, Bernard
Blistene, Tomasso Trini, Richard
Tuttle en Carlo Batagglia.
