tekent hoger beroep aan Pravda kritisch over huidige veiligheid Tsjernobyl ^Hulshoff Kohl plaatst onbekende Scholz op defensiepost Van den Broek: 'Opstellen van kernwapenplan NAVO te traag' DINSDAG 26 APRIL 1988 fc- i PAGINA 5 Emotionele reacties na vonnis Demjanjuk BONN - De Westberlijnse wet houder van justitie Rupert Scholz is verrassend door kanselier Hel mut Kohl benoemd tot minister van defensie. Scholz volgt Manfred Wörner op die met ingang van 1 juli secretaris-generaal van de NAVO wordt. door Hans Hoogendijk Scholz is een onbeschreven blad op defensiegebied. De rechts in de CDU staande jurist is pas vijf jaar lid van Kohls CDU. Hij is sinds 1982 justitiesenator in West-Berlijn en behartiger van de Berlijnse be langen in Bonn. De conservatieve Scholz heeft enige faam verworven als commentator van de Westduit- se grondwet. De 50-jarige Berlijner onder- houdt geen enkele relatie met het Westduitse leger. Hij heeft ook niet gediend, omdat inwoners van West-Berlijn gezien de bijzondere status van de stad zijn vrijgesteld van de dienstplicht. Bonn reageerde verrast op deze beslissing van Helmut Kohl. De be noeming lekte gisteren uit, één dag voordat Kohl zijn nieuwe defensie minister officieel wilde voorstel len. Kohl heeft deze beslissing zon der ruggespraak in het kabinet ge nomen. De scheidende minister van defensie Wörner verklaarde steeds, dat hij de naam van zijn op volger niet kende, r daar wel ironisch aa mij als eerste de n len" aar hij voegde toe dat „Kohl am zal vertel- Scholz heeft een buitengewoon goede relatie met Kohl en dat schijnt een belangrijk rol te heb ben gespeeld. De kanselier zou vooral Scholz managerkwaliteiten hoog inschatten, een eigenschap die nodig is voor het beheersen van het buitengewoon gecompliceerde defensieapparaat. Verder verluidt in Bonn dat Kohl meent dat de niet-gebonden Berlij ner een behoorlijk tegenwicht kan TEL AVIV (GPD/AP/Rtr/DPA/AFP) - Voor de tweede maal in de geschiedenis van de staat Israël is gisteren in Je ruzalem de doodstraf uitgesproken. John Demjanjuk, de na de Tweede Wereldoorlog naar de Verenigde Staten uit geweken Oekraïner zal door de strop terecht moeten staan voor de misdaden in het naziconcentratiekamp Treblinka, waar bijna 900.000 joden door vergassing om het leven kwamen. Demjanjuks Israëlische advocaat, Sheftel, ver klaarde tegen de uitspraak in hoger beroep te gaan. Ook Demjanjuks zoon John vertel- plan om de joden uit te i de na het uitspreken van het von nis dat zijn vader in hoger beroep zou gaan. „Dit is precies wat we verwachtten. Dit is niets minder dan de gerechtelijke moord op een onschuldig man. Het is een schan de voor Israël, voor het Israëlische ministerie van justitie en zeer on gelukkig voor zes miljoen slalcht- offers van de holocaust." Een speciale rechtbank bepaalde vorige week, na een proces van veertien maanden, dat John Dem janjuk de beruchte 'Ivan de Ver schrikkelijke' is. Zittend in een rol stoel, zijn gezicht soms vertrokken van pijn, hoorde Demjanjuk zijn doodvonnis aan. Het doodvonnis werd in Israël eerder alleen vol trokken aan Adolf Eichmann, me deplichtig bevonden aan Hitiers In de overvolle rechtbank in Je ruzalem ontlaadde de spanning zich onmiddellijk na het uitspre ken van de strafmaat in een minu tenlang applaus en emotioneel ge zang. Vrome joden spraken een ge bed uit, concentratiekamp-overle venden huilden en omarmden el kaar. Anderen schreeuwden. Het hoofd van de Israëlische afdeling van het Simon Wiesenthal Centry- um uitte kritiek op het gedrag van de aanwezigen. Hij vond hun reac tie volkomen ongepast. De Oekraï ense gemeenschap in Cleveland (Ohio), waar Demjanjuk woonde voordat de VS hem aan Israël uitle verden, reageerde heftig op diens straf. Intussen bracht de Israëlische marine diezelfde dag voor de kust van Libanon een schip tot zinken, waarbij een onbekend aantal opva renden om het leven kwam. Vol gens het leger ging het om een klein verdacht terroristisch schip en waren de opvarenden gewa pend. Het patrouillevaartuig van de Israëlische marine gaf een bevel tot stoppen. Kort daarop werd ge antwoord met een schot. Het mari neschip opende daarop het vuur en bracht het schip tot zinken. Gistermiddag arresteerde het Is raëlische leger in het geannexeerde Arabische Oost-Jeruzalem veer tien winkeliers. De Israëlische re gering tracht hiermee haar vastbe slotenheid te tonen om de winke liersstaking te breken. Israël is te vens van plan de eerste levensbe hoeften uit Palestijnse winkels te mijden om zo de Palestijnse op stand in de bezette gebieden tot een einde te brengen. Inwoners van Pusan staan in de rij om te kunnen sU het aantreden van de nieuwe president Roh Tae Woo. SEOUL (GPD) - De Zuidkoreanen zijn vanochtend naar de stembus gegaan om een nieuw parlement te kiezen, temidden van beschuldi gingen van de oppositie over mas sale fraude door de regerende De mocratische Gerechtigheidspartij (DJP). Het zijn de eerste directe verkiezingen voor een nieuwe volksvertegewoordiging in zestien jaar. De campagnes stonden in het teken van gewelddadige botsingen tussen aanhangers van de opposi tie en medestanders van het rege rende kamp. Openlijke omkoping van de kie zers gebeurde in het kiesdistrict Andong, waar een voormalige mi nister duizenden brieven had ver stuurd die geld bevatten en een brief waarin de ontvanger wordt gevraagd om op hem te stemmen. De DJP heeft de kandidaat, Kwon Jung Don, teruggetrokken en haar verontschuldigingen aangeboden. In de envelop zat een bedrag van 20.000 Won (ongeveer 55 gulden). Vele Zuidkoreaanse burgers ver telden dat zij geld kregen van de plaatselijke overheid als een prik kel om op de regeringspartij te stemmen. In de zuidelijke stad Pusan hielden met houten knup pels gewapende aanhangers van de oppositie een aan aanhangwagen die volgestopt was met verkie zingsgeschenken van de regerende partij. Oppositieleider Kim Young Sam van de Herenigde Democrati sche Partij beschuldigde de DJP ervan in elke kiesdistrict bendes te hebben opgericht die de oppositie leden moesten intimideren. JSn een woordvoerder van Kim Dae Jung, leider van de Partij voor Vrede en Democratie, onthulde dat de kan toren van de partij over het hele land waren aangevallen en dat me dewerkers van de partij waren mis handeld. De oppositie beschuldigt de re gering ervan de uitslagen van de verkiezingen al tevoren te hebben geprogrammeerd, zoals bij de pre sidentsverkiezingen in december ook zouden zijn gebeurd. Politieke waarnemers noemen deze verkie zingen de smerigste sinds twintig jaar. Volgens opiniepeilingen zou de regerende partij er niet in slagen om een absolute meerderheid te behalen in het 224 leden tellende parlement. Blijkens de prognoses van de Koreaanse kranten zal DJP 39,8 procent van de stemmen op zich verzamelen, de partij van Kim Young Sam 23,3 procent en die Kim Dae Jung 17,5 procent. De op positie is diep verdeeld deze ver kiezingen begonnen. Evenals bij de presidentsverkiezingen konden de twee leiders het niet eens wor den over een gezamenlijke opppo- sitie. Zowel Kim Dae Jung en Kim Jung Sam verloor veel aanhang door hun rivaliteit. Dat was ook merkbaar tijdens de verkiezings campagnes. Hun campagnes trok ken niet de miljoenen zoals tijdens de verkiezingen in december. vormen tegen de liberale minister van buitenlandse zaken Genscher, terwijl hij ook in staat wordt geacht weerwoord te geven op kritiek van de Beierse CSU-leider Strauss. Be kend is dat de kanselier bij voor keur mensen in zijn omgeving heeft dip hij blindelings kan ver trouwen. Met deze benoeming is ook duideijk geworden, dat de grote kabinetshervorming, waarop uit kringen van de Beierse CSU en Ko hls eigen CDU wordt aangedron gen, voorlopig niet plaats vindt. In kringen in Bonn doen geruchten de ronde dat de kanselier volgend jaar zijn regering wil hervormen. Waarnemers stelden gisteravond dat deze benoeming niet voldoen de zal zijn om het voortdurende ge krakeel in en buiten de regering tot zwijgen te brengen. Het wordt zeer aannemelijk geacht dat de kanse lier niet op korte termijn om grote veranderingen heen kan. Afghanistan wil 'non-militaire zone' langs grens Pakistan KABUL (AP) - President Najibul- lah van Afghanistan heeft gisteren gezegd dat hij bereid is een non-mi litaire zone langs de grens met Pakistan in te stellen, door het Af ghaanse leger terug te trekken. Hij zei dit by de openening van de her denking van het 10-jarig bestaan van de Afghaanse Revolutie. Voor waarde is volgens de Afghaanse leider dat Pakistan en de belang rijkste verzetsbewegingen met het plan instemmen. In zijn toespraak wekte Najibul- lah de indruk dat zijn voorstel voor de Afghaanse vluchtelingen in Pakistan de weg moet effenen om naar hun land terug te keren. Het lijkt er echter op dat de Afghaanse leider op deze manier probeert zijn gezicht te redden, nu het Afghaan se leger het steeds moeilijker krijgt tegen de verzetsstrijders. Zondag gaf hij toe dat verzets groepen, die vanuit Pakistan ope reren erin slaagden het leger te ver drijven uit Barikot, een strategisch belangrijke grensplaats. Langs Ba rikot loopt een grote weg van Pakistan naar Afghanistan. Nu het verzet de stad in handen heeft, kan de bevoorrading rechtstreeks over de grens geschieden, in plaats van over omwegen door de bergen. Krachtens het akkoord dat op 14 april in Geneve is ondertekend, zal het Kremlin op 15 mei een begin maken met de terugtrekking van de naar schatting 115.000 Sovjet- militairen. De terugtrekking zou op 15 februari 1989 voltooid moe ten zijn. Arafat streeft naar verzoening met Syrische president Assad DAMASCUS (Rtr/AFP/UPI) - De voorzitter van de Palestijnse Be vrijdingsorganisatie PLO, Arafat, is gistermiddag besprekingen be gonnen met de Syrische president, Assad, om te trachten een verzoe ning te bewerkstelligen na een breuk van vijf jaar over geschillen inzake het beleid tegen Israël. De veel bejubelde ontmoeting tussen de langdurige vijanden van Israël begon direct daarna, met als onder andere als deelnemer Khad- doumi, lid van het uitvoerend co mité van de PLO die bekend staat als de minister van buitenlandse zaken van deze organisatie. De ont moeting van Arafat met president Assad was de eerste sinds het vijf jaar geleden tot een breuk kwam over persoonlijke geschillen en de steun van Syrië aan radicale Pales tijnse guerrillagroepen die de PLO- leiding afvielen. Gisterochtend bereidden in Da mascus Palestijnse functionaris sen de ontmoeting voor. Habash, leider van het marxistische Volks front voor de bevrijding van Pales tina, verklaarde dat de PLo vastbe sloten is „te investeren in de gele genheid" tot verzoening (met Sy rië), „omdat het een zeldzame kans is de opstand in de (door Israël be zette) gebieden te steunen en de be trekkingen tussen de PLO en Syrië te herstellen". Hawatmeh, leider van de PLO- factie Democratisch front voor de bevrijding van Palestina, verklaar de dat de belangrijkste punten op de agenda voor de besprekingen van Arafat en Assad zijn: manieren om de opstand „te ontwikkelen", het vredesplan van de Amerikaan se minister Shultz en bilaterale be trekkingen. „Het is van wezenlijk belang dat alle kwesties tussen de PLO en Syrië worden geregeld voor de topconferentie in Moskou van president Reagan en Sovjet leider Gorbatsjov op 29 mei opdat er een verenigd Palestijns stand punt is en een doelgerichte Arabi sche positie", zei hij. Intussen verklaarde een woord voerder van de PLO vandaag voor de Amerikaanse televisie dat er met Israël over vrede kan worden onderhandeld. Vanuit Tunis liet Bassam Abu Sharif tegenover we ten dat de PLO bereid is om onmid dellijk te gaan praten met welke Is raëlische leider dan ook. Abu Sha rif ontweek de vraag of de PLO be reid is om de joodse staat te erken nen. Hij zei wel dat zijn organisatie niet met Israël zal onderhandelen tenzij het de bezette gebieden af staat. Gevechtsvliegtuig De Britse regering heeft bekend gemaakt dat het gaat deelnemen aan .de ontwikkeling en bouw van een Epropees gevechtsvliegtuig voor de jaren negentig. Minister Younger van defensie verklaarde in het Lagerhuis dat Groot-Brittan- nië in totaal 28 miljard gulden in het vliegtuigproject stopt, waaraan verder Italië, de Bondsrepubliek en Spanje deelnemen. Mozambique Gisteren is in de Mozambiquaan- se hoofdstad Maputo een interna tionale conferentie begonnen over de noodsituatie in het land, waar door een derde van de bevolking (bijna 6 miljoén inwoners) wordt geconfronteerd met een dreigende hongerdood. Aan de conferentie nemen 42 donor-landen en hulpor ganisaties deel. Zij zullen zich over een hulpprogramma buigen dat 380 miljoen dollar kost. Zuidafrika De omstreden Zuidafrikaanse Zulu-leider, chief Buthelezi, heeft de hervormingsvoorstellen ver worpen, die president P.W. Botha afgelopen donderdag in het parle ment aankondigde. Botha wil bin nen afzienbare tijd grondwettelijke mogelijkheden scheppen om ge matigde zwarte politieke leiders als minister aan te stellen en hen toe gang te geven tot de kiesraad, die de president aanwijst. Kuwayt Kuwayt zal naar aanleiding van de recente kaping door shi'itische extremisten van een toestel van Kuwait Airways buitenlandse ex perts inhuren om een speciale ter- reurbestrijdingseenheid op poten te zetten. Kuwaytse veiligheids functionarissen hebben dit ver klaard. Haïti Een rechtbank van beroep in Frankrijk heeft bepaald dat Haïti zijn ex-dictator Duvalier in Frank rijk kan dagvaarden om de 120 mil joen dollar terug te krijgen die hij volgens de nieuwe regering in Port-au-Prince heeft gestolen. Nicaragua Contra-leider Calero heeft ge dreigd de vredesbesprekingen met de Nicaraguaanse regering af te breken als deze niet onmiddellijk de levering van Amerikaanse hu manitaire hulp aan de Contra's toe staat. Calero zei dat het vorige maand gesloten bestand gevaar zou lopen als de Sandisten de leve ring blijven blokkeren van voedsel en medicamenten aan rebellen in Nicaragua. ADVERTENTIE H-iülsta slaapkamers... 't nieuwe slapen^ BRUSSEL (GPD) - Minister Van den Broek (buitenlandse zaken) vindt dat het opstellen binnen de NAVO van een samenhangend concept voor de behoefte aan kern wapens van het bondgenootschap te traag graat. „De voortgang stagneert wat", zei de bewindsman gisteren in Brussel. Daar kwamen de ministers van buitenlandse zaken van de NAVO bijeen om van de Amerikaanse mi nister Shultz een verslag te horen van zijn recente reis naar Moskou. Van den Broek heeft de bondgeno ten gevraagd het opstellen van dat plan Serieus te blijven nemen. De vertraging is vooral het ge volg van de Amerikaanse rol bij de ontwapeningsbesprekingen in Ge- nève. Het kernwapenplan is een gevolg van het akkoord over de middellange-afstandsraketten. De bondgenoten willen een studie waarin precies is vastgelegd welke en hoeveel kernwapens de NAVO de komende decennia denkt nodig te hebben. Aan de hand daarvan kunnen dan ook de doelstellingen voor ontwapeningebesprekingen worden vastgelegd. De Amerikaanse minister Shultz had zijn collega's weinig nieuws te vertellen. Hij liet weten nog steeds te hopen op een zogenaamd START-akkoord tussen de VS en de Sovjetunie voor de volgende topconferentie tussen president Reagan en partijleider Gorbatsjov, die eind mei in Moskou begint. Vooral de controle op de naleving van zo'n akkoord is niet in een han domdraai geregeld. Shultz had gisteren tevens een gesprek met zijn Deense collega Elleman-Jensen. Daarin uitte hij de Amerikaanse bezorgdheid over het Deense kernwapenstandpunt. „Dit is een echt probleem voor de NAVO", aldus Shultz. Het Deense parlement bepaalde twee weken geleden dat bezoeken de oorlogsschepen te horen krijgen dat kernwapens in vredestijd op Deense bodem niet worden toege laten. Dit oude Deense standpunt is aangescherpt, maar Amerikanen en Britten weigeren altijd medede lingen te doen over de aanwezig heid van kernwapens aan boord van hun schepen. Volgens Shultz dreigen de Denen door hun hou ding in de NAVO in een moeilijke positie te komen. Als u denkt élles over slapen te weten, zal Hulshoff Wonen u snel de ogen openen. De kwaliteits slaapkamer- programma's 'SILHOUETTE', TREND- STYLE 2000' en 'LA FLEUR' staan vanaf vandaag in het middelpunt van de belang stelling, èn terecht! Zó uitgebreid, zo veel mogelijkheden... u zult uw ogen verbaasd uitwrijven. En na uw vrijblijvende bezoek gaat u zeker niet met lege handen naar huis, want een rijk gevuld dokumentatie- pakket ligt ook voor u klaar. anders denken c £j MOSKOU Alle Sovjet-kranten komen dezer dagen met uitvoerige reportages over twee jaar Tsjer nobyl. En op één na zijn dat alle maal 'paradeverhalen', zoals de Sovjet-burger dat noemt: enthou siaste beschrijvingen over hoe goed men in het rampgebied de za ken voor elkaar heeft, onderbouwd met indrukwekkende cijfers. door Alexander Münninghoff Het pijnlijke is echter, dat uitge rekend het dagblad met het meeste gezag, de partijkrant Pravda, een hoop ongezouten kritiek levert op de huidige situatie in en rond de kernreactor van Tsjernobyl en zelfs de brigades die met de herstel werkzaamheden zijn belast, ver wijt dat zij niets van de ramp van twee jaar geleden hebben geleerd. De zaak is, dat een aantal techni sche bedrijven, verenigd onder de naam Kombinat, de opdracht tot het weer leefbaar maken van het gebied rond de centrale heeft ge kregen. Specialistenwerk, zoals uit de meeste reportages blijkt. Maar de uiteindelijke supervisie is, di rect na de ramp, toebedeeld aan de plaatselijke partij. En die kan een lastige waakhond zijn, zeker als de ogen van de hele wereld op haar zijn gericht, zoals in Tsjernobyl het geval is. Immers, het partijprestige is in het geding. De merkwaardige en verrassend afwijkende berichtgeving van de Pravda kan dan ook wellicht wor den teruggevoerd tot een niet al te beste samenwerking tussen de technische specialisten ter plaatse die zelf goed weten hoe zy de dage lijks problemen het best kunnen oplossen en het behoedzame partij- kader in Kiev, dat uiteindelijk ook nog eens in Moskou verantwoor ding moet afleggen en als de dood is om in deze gevoelige materie, die men waarschijnlijk onvoldoende beheerst, ook maar de geringste fout te maken. De kritiek van de Pravda is zeer uitgebreid. De veiligheidsmaatre gelen in het getroffen vierde reac- torblok, dat 'de sarcofaag' ge noemd wordt omdat het voor eeu wig met een metersdikke betonnen wand is afgegrendeld, zijn onvol doende. In het derde blok, dat door de brand werd beschadigd, maar inmiddels weer in opgestart, is ap paratuur met ernstige defecten ge ïnstalleerd. De sanitaire omstan digheden in de hele reactor worden onvoldoende geacht. Wegens zorgeloosheid hebben zowel de baas van 'Kombinat' als de nieuwe directeur van de reactor (de vorige is tot een strafkamp ver oordeeld) een officiële berisping gehad. De Pravda trekt de be trouwbaarheid van de reactor in twijfel en stelt dat de werkomstan digheden er niet goed zijn. Er is personeel aangenomen dat een crimineel verleden bleek te Werknemers in de controlekamer v hebben. Er zijn mensen gepromp- veerd zonder dat de partij in Kiev erin werd gekend (een wel heel dui delijke aanwijzing dat de partij op gespannen voet met de reactor mensen verkeert) en het manage ment doet aan vriendjespolitiek. Kombinat tenslotte is er niet in ge slaagd om onder zijn medewerkers de verschijnselen van dronken schap, diefstal en ongediscipli neerdheid uit te bannen. Ook meldt de Pravda een pro bleem voor de nabije toekomst: de :n de kernreactor in Tsjernobyl. (foto AP) werknemers bij de reactor, die met z'n allen bij elkaar woonden in de inmiddels ontruimde spookstad Pripjatj, zijn merendeels overge bracht naar Kiev. Het is in de Oek raïense hoofdstad goed toeven, ze ker als je de levensstandaard daar vergelijkt met die in de kleinere Oekraiense plaatsen zoals Pripjatj. Er is meer te eten, er is goed onder- Wijs voor de kinderen, er zijn bete re verbindingen. Maar de bedoeling van de autori teiten was, dat die technici maar tij delijk in Kiev zouden verblijven. Met enorme inzet, en dat erkent de Pravda ook, is er een geheel nieu we stad, Slavoetitsj, uit de grond gestampt. Brigades uit Azerbeid zjan, Armenië, Georgië, de Oekraï ne, de Russische Republiek en de Baltische landen (vooral de Esten hebben zich onderscheiden door snel en kwalitatief hoogstaand werk) hebben op nog geen vyftig kilometer van Tsjernobyl een soort eigentijds lustoord van marmer en andere kostbare bouwmaterialen opgericht, met veel zwembaden, sportaccommodaties, cultuurhui zen en parken. Juist omdat het hier om het nieu we onderkomen van de ramp slachtoffers ging, heeft men niet op een roebel gekeken. Wat blijkt nu, aldus de Pravda: zeer velen van de duizenden werknemers blijven toch liever in Kiev en zijn bereid om hun baan in Tsjernobyl op te geven. Dus moeten er nieuwe, ge kwalificeerde krachten worden ge vonden en dat zal nog heel moeilijk worden, aldus het partijblad. De opvang van de slachtoffers is, zo zeggen alle kranten, uiteindelijk zeer goed verlopen. Vreemd ge noeg lopen de getallen die de diver se journalisten vermelden nogal uiteen, maar in het algemeen kan worden gezegd dat in de Oekraïne ruim tienduizend huisjes met tuin tjes zijn aangelegd, plus nog eens een achtduizend flats in de steden voor de 92.000 bewoners van het rampgebied die moesten worden De ware angst voor de straling is bij de Sovjet-bevolking weggeëbd. In Moskou, dat op het moment van de ramp overigens gunstig lag voor wat betreft de windrichting, hoor de je een jaar geleden op de markt de huisvrouwen nog steevast infor meren waar de uitgestalde waar vandaan kwam en als dat wat te zuidelijk was, werd er doorgaans van koop afgezien. Dat is nu geheel voorbij en ook onder de buiten landse kolonie in de hoofdstad is de behoefte om de op de markt ge kochte radijzen op straling te laten controleren (vele ambassades heb ben daar apparatuur voor in huis gehaald) vrijwel verdwenen. Rond Tsjernobyl wordt er overi gens nog wel steeds gemeten en de radiologische dienst van de Oekraï ne voert geregeld met mobiele la boratoria steekproeven uit op de markten in de republiek. Ook blijft de controles op de waterbassins van de Diyepr en op het vrachtver keer (met name de groente- en vleeswagens) van kracht. Voor zo ver bekend zijn er het laatste jaar geen bijzondere uitslagen geregi streerd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5