Derde Internationale
11 Chansonweek Leiden
'Opheffen die Kleinkunstakademie
Winterreizigers met haast
Hollandse Komedie misschien naar Leiden
Organisator Harry Kies bij het 10e Leids Cabaretfestival:
PODIÜMBUK
PAGINA 26
KUNST
DINSDAG 26 APRIL 1988
LEIDEN - Hoewel Schubert, zijn
'Winterreise' op gedichten van
Wilhelm Miiller voor een hogere
stem gedacht heeft, lijken de ba
ritons zich deze cyclus helemaal
toegeëigend te hebben. De wee
moed en vertwijfeling van de
anonieme zwerver passen nu
eenmaal goed bij een donker
timbre en iedere bariton die zich
met de liedkunst bezighoudt,
moet bijna wel door deze geslo
ten, sterk met sfeer werkende cy
clus aangetrokken worden.
De uitvoering van Charles van
Tassel was gebaseerd op veelbe
lovende uitgangspunten: een
warm en donker timbre, een hel
dere maar niet nadrukkelijke ar
ticulatie, een ingetogen benade
ring en gevoel voor de combina
tie van poëzie en dramatiek.
Toch bleek het resultaat niet al
tijd overtuigend en dat was voor
al terug te voeren op twee basis
elementen. Het eerste was het
veelal te hoge tempo, dat verant
woordelijk was voor een onge
woon snelle uitvoering. Schu
bert zelf noteerde echter enkele
malen met nadruk "Nicht zu ge-
schwind" en niet zonder reden.
Een hoog tempo kan moordend
zijn voor de sfeer, maar ook
wordt het moeilijker frasering en
kleuring en volle aandacht te ge
ven, zodat bovendien de neiging
ontstaat in plaats daarvan meer
met verschillen in dynamiek te
werken. Dit tempo maakte even
eens dat diverse malen de voor
dracht in gevaar kwam en leidde
mogelijk ook tot de soms door
klinkende problemen met hoog
te en intonatie. Jammer, want
meer dan eens bewees Van
Tassel dat hij wel degelijk tot
mooie momenten kon komen.
Helaas moet echter ook gecon
stateerd worden dat hij geen ide
ale ondersteuning vond in de
(veel te) extraverte begeleidin
gen van Marien van Nieukerken,
die bovendien op het punt van
ritmiek en frasering niet op de
zelfde golflengte leek te zitten als
de zanger. Misschien lag in die
verschillende uitgangspunten
ook de basis voor het hoge tem
po, maar in ieder geval hoop ik
beiden een volgende maal onder
gunstiger omstandigheden te ho-
PAUL KORENHOF
Nina Simone en Melanie zorgen voor nostalgie
LEIDEN - "Als het aan mij ligt zal de Hollandse Kome
die in de toekomst hier haar 'thuishaven' vinden".
Frans Boelen, directeur van de Leidse Schouwburg,
maakte dat gisteren bekend. Daarmee zou Leiden na
zoveel jaren weer een eigen toneelgezelschap rijk zijn.
De Hollandse Komedie bestaat uit een aantal ac
teurs en actrices van de voormalige Haagsche Come-
die. Oorspronkelijk was het de bedoeling de Hollandse
Komedie een 'brede' basis te geven, dat wil zeggen dat
zeven a acht theaters voor een gezond draagvlak moes
ten zorgen. Nu het er naar uit ziet dat dit plan geen
LEIDEN - De derde Internationale
Chansonweek Leiden komt er. Het
is weer gelukt. En volgens schouw
burgdirecteur Frans Boelen 'mis
schien nog wel iets beter dan vorig
jaar'. Boelen en zijn kompanen
hebben weer enkele beroemdhe
den van internationaal kaliber we
ten te contracteren voor deze ge
beurtenis, die van dinsdag 24 mei
tot en met maandag 30 mei zal
plaats hebben. De optredende ar
tiesten: Melanie (24 mei), Stephan
Sulke (26 mei), Nicolas Peyrac (26
mei), Nina Simone (27 mei), Maijol
Flore (27 mei), Maria del Mar Bonet
(28 mei), Maria Farantouri (29 mei),
Basilis Lekkas (29 mei) en Linda de
Suza (30 mei).
Voor Stephan Sulke, de puissant
rijke, zingende zakenman, is het
optreden in Leiden zijn eerste po
diumoptreden. Zijn komst naar de
ze stad stelt hem bovendien in staat
om een samenwerking aan te gaan
met de Franse chansonnier Nicolas
Peyrac, die Sulke's chansons wil
slagen heeft, wil Frans Boelen zich gastvrij gaan vertalen in het Frans. Peyrac
Stephan Sulke
kans
betonen. Over een eventuele huisvesting van de Hol
landse Komedie in Leiden moet echter nog worden c
derhandeld met het bestuur van het gezelschap en i
dere belanghebbenden.
Hoewel hij zelf de eerste voorstelling van dit gezel- voordoen eens goed met elkaar
schap gaat regisseren, ziet Boelen geen leidende rol kunnen bespreken,
voor zichzelf weggelegd bij de Hollandse Komedie. Sulke wil zich nog meer als voor-
Wel is hij bereid zitting te nemen in een soort overkoe- heen gaan toeleggen op een inter-
pelende stichting, die de belangen van het gezelschap nationale carrière als zanger. Vol-
zal behartigen. gens Bob Peters van 'Theaprod' uit
de Westduitse zanger hebben
hun optreden op dezelfde avond
gepland, zodat ze na afloop de pro
blemen die zich bij dat vertalen
Amsterdam, het impresariaat dat
een aantal van de chansonweek-ar-
tiesten naar Nederland heeft weten
te halen, is de chansonnier zeker
niet alleen uit op het maken van ge
makkelijke 'hitjes' en stelt hij zeer
hoge artistieke eisen aan zichzelf.
Interessant in deze chanson
week is ook het optreden van de
Catalaanse zangeres Maria del Mar
Bonet. Zij schrijft en vertolkt haar
eigen liederen. Luis Aravena van
LANE, het organisatiebureau dat
haar komst naar Leiden mede mo
gelijk heeft gemaakt: "Del Mar Bo
nets chansons hebben een sterk
folkloristische invloed. Het is ty
pisch muziek zoals die wordt ge
maakt in de landen rondom de
Middellandse Zee. Maar daarnaast
verwerkt zij ook elementen van de
Balkanmuziek in haar chansons en
wordt invloed van Tom Waits en
Billy Holiday niet geschuwd. Over
de teksten zelf kan ik nog niet veel
zeggen. Tijdens de chansonweek
zal er een vertaling verschijnen van
ze brengt".
Zelf zegt Maria del Mar Bonet
over haar muziek: "Ofschoon ik
mijn muziek niet verander öm te
veranderen, probeer ik iedere keer
iets te bereiken dat nog poëtischer
en nog gevoeliger is dan mijn voor
gaande werk. Ik hoop dat mijn tek
sten tijdloos zijn. Ik ben gëinteres-
seerd in het hedendaagse, maar ik
wil dat mijn teksten hun waarde
nog vele jaren zullen behouden".
Nostalgie
Er ligt een beetje een nostalgisch
waas over de Internationale
Chansonweek Leiden deze keer.
Grote namen als Nina Simone en
Melanie, namen uit de jaren zestig
en zeventig, zullen veel 'oudere
jongeren' een gevoel van heimwee
naar die woelige periode bezorgen.
Maar beide zangeressen komen
ook met nieuw repertoire naar de
Leidse Schouwburg. Nina Simone
zal met een begeleidingsgroep van
vier musici ongeveer voor negentig
minuten vocaal vuurwerk zorgen.
Maijol Flore, die wat stemcapaci-
teit niet hoeft onder te doen voor
Simone, maakt haar opwachting in
het voorprogramma.
Melanie zou oorspronkelijk op
woensdag 25 mei naar Leiden ko
men, maar aangezien dan de Euro-
pacupfinale Benfica-PSV wordt
gespeeld, heeft men haar optreden
naar dinsdag 24 mei verschoven.
Boelen: "Je kunt wel zeggen: de
liefhebbers komen toch wel, maar
ik wil niet het risico lopen, dat*
straks de zaél maar voor de helft
vol zit. Dat zou verschrikkelijk
zijn".
De organisatie van deze
chansonweek heeft zo om en nabij
de twee ton gekost. Twee ton die
voornamelijk van sponsors uit het
zakenleven zijn gekomen, zoals
daar zijn: Menken Landbouw,
TRN Groep, Erica Beheer BV eni
Bloemsierkunst David Nieuwen-j
burgEn de gemeente Leiden - wat
is haar bijdrage geweest aan dit
unieke gebeuren? Frans Boelen:!
"Laten we het er maar op houden
dat we door de gemeente moreel
zijn gesteund".
Met de voorbereidingen voor de
vierde chansonweek, volgend jaar,
is reeds begonnen. In ieder geval
wil men Barbara en Milva naar Lei
den zien te krijgen. Maar naast dit
evenement zijn er nog meer grotel
plannen. Marcel Marceau, die on-|
langs zijn carrière weer heeft opge
pakt, zal naar Leiden worden ge
haald. En er zullen voor het eerst
ook opera's in de Leidse Schouw
burg worden gegeven, te beginnen
met 'Die Entführung aus dem Se
rail'. Voor wat het toekomstige be
leid betreft van de Leidse Schouw
burg - wellicht het oudste theater
van Europa, dat wordt nog uitge
zocht - zal er een nauwere samen
werking komen met de andere the
aters in Leiden, het LAK-theater
en K&O. Boelen: "Dat heeft het
LAK nodig en wij misschien ook
een beetje". Op 19 juni aanstaande!
is er een informatiedag over de ac
tiviteiten van deze drie instellingen;
in de Leidse Schouwburg.
TALENT GEZOCHT - De VARA
biedt jonge, aankomende toneel
spelers de mogelijkheid ervaring
op te doen met spelen en werken
voor de tv-camera's. Vijfentwintig
jongeren van rond de zestien jaar
krijgen in dit kader de komende
maanden een driedelige stoomcur
sus. Uiteindelijk heeft de VARA
zes a acht goede, jeugdige spelers
nodig voor een nieuwe eigen dra-
die op z'n vroegst in het
1989-1990 te zien zal zijn.
LEIDEN - Het Leids Caba
retfestival bestaat tien jaar.
Aan dat heuglijke feit zal de
ze en volgende week ruime
aandacht worden besteed.
Allereerst zijn er op respec
tievelijk donderdag- en vrij
dagavond optredens van
twee inmiddels beroemd
geworden festivalwinnaars:
van 'Dubbel en Dwars' en
van 'Zak en As'. 'Dubbel en
Dwars' met Jack Spijker
man brengt de laatste voor
stelling van 'De Vogelaar',
waarna de groep enige tijd
niet meer in de theaters te
zien zal zijn. 'Zak en As'
komt met 'Het nut van de
door
Wijnand Zeilstra
Neushoorn', dat nog niet zo
lang geleden in première
ging. Deze voortvarende ca
baretgroep werkt intussen
aan de voorbereidingen van
een nieuw programma, dat
volgend jaar maart in de
Leidse schouwburg in pre
mière moet gaan.
Op 2, 3 en 4 mei vinden de
voorronden van het festival
plaats. Uit negen kandida
ten zal de jury, bestaande
uit theaterdirecteur Frans
Boelen, cabaretier Jack
Spijkerman en recensent
Jaap Koopmans, drie fina
listen kiezen voor de slot-
avond op 7 mei. Alle festivi
teiten worden ditmaal in de
Leidse schouwburg gehou
den.
Aanvankelijk zou op zaterdag 30
april eveneens een beroemde LCF-
winnaar optreden: 'Mon Chérie en
de Herenflikken'. Deze groep is
echter begin maart van dit jaar ten
gevolge van "interne spanningen
en artistieke meningsverschillen"
opgeheven. Dat vertelt Harry Kies,
de organisator van het festival. In
plaats van 'Mon Chérie' zal nu het
succesvolle cabaretduo Waarden
burg/De Jong met het programma
'De Gekkengalerij' op zaterdag in
de schouwburg staan. Ook dit is
overigens een STEEK-produktie,
een produktie van de Stichting En
gagement en Kuituur, waarachter
eveneens de naam van Harry Kies
als theaterproducent staat.
Een maand geleden werd in Am
sterdam voor het eerst een door Sor-
bo-huishoudhulpjes gesponsord
Kleinkunstfestival gehouden. Er
vaart de organisator van het jubi
lerende LCF een nieuw festival als
een bedreiging? Leiden drie jaar
lijkse festivals, in Delft, Leiden en
Amsterdam, niet tot een zekere ni
vellering?
Toen wij tien jaar geleden begon
nen, riep iedereen: het is overbo
dig, want Camaretten in Delft be
staat al. Al gauw bleken deze twee
festivals naast elkaar te kunnen be
staan, en trad er een scheiding der
markten op. Ik geloof, dat het vol
strekt onzinnig is om na één jaar
Sorbo in Amsterdam te constate
ren, dat een derde festival be
staansrecht heeft, of daarentegen
overbodig is, tot verschraling leidt
en de buit nu verdeeld moet wor
den. Dat zal de toekomst moeten
leren.
Ben je bang voor de toekomst?
Neen, ik durf met het LCF alle con
currentie aan, die zich aandient.
Waarom zou ik dat niet? Als er
ruimte blijkt te zijn voor een derde
festival, zal Sorbo overleven. De
positie van het LCF op de amateur-
markt in Nederland is momenteel
bijzonder sterk. Als wij als organi
satoren de komende jaren op de
zelfde manier doorgaan, met de pu
blicitaire steun van de VARA-radio
en -televisie, zie ik geen enkele re
den waarom de positie van het LCF
zou verzwakken. Neen hoor, ik ben
nergens bang voor.
Terugkijkend op tien jaar cabaret
geschiedenis valt er de laatste ja
ren een enorme opleving waar te
nemen. Heb jij een verklaring hier
voor?
Tien jaar geleden lag het cabaret op
zijn gat. Dat is trouwens één van de
drijfveren geweest voor de oprich
ting van het LCF. De toenmalige
generatie cabaretiers was al enige
jaren bezig en sommigen stonden
op het punt om te gaan stoppen. Er
was geen enkele doorstroming van
nieuw talent. 'Het cabaret is dood'
was toen dan ook een gevleugelde
uitspraak. Dus komt er dan weer
een tegenbeweging, een beweging
van nieuw talent. Ik denk dat het
een gewone conjuncturele golfbe
weging is. Er zijn naar mijn mening
geen externe factoren te noemen,
die de opleving verklaren.
Hooguit kun je stellen - en dat is
wel een belangrijk verschil met
tien jaar geleden - dat de infrastruc
tuur in de Nederlandse theaterwe
reld is verbeterd. Het is voor nieu
we cabaretiers aanmerkelijk ge
makkelijker geworden om in de
theaters te komen. Dat heeft ook te
maken met de media die veel be
langstelling voor nieuw cabaretta
lent tonen.
Win je het LCF, dan kan er een pro-
duktie-apparaat in werking treden,
waardoor een winnaar direct kan
gaan optreden in een circuit, waar
dat met professionele be
langstelling volgen en begeleiden.
Als er een talent opduikt, kan het
dus gemakkelijker doorstromen.
Er is bovendien een nieuwe gene
ratie theaterproducenten opge
staan, waartoe ook mijn eigen bu
reau behoort, die graag met dit ca
barettalent werkt. Krijgt nieuw ta
lent eenmaal sneller een kans, kan
het zich beter profileren, dan laten
anderen zich daardoor misschien
weer inspireren.
De negen voorrondekandidaten
mogen in tegenstelling tot voorheen
direct al in de Leidse schouwburg
optreden. Kunnen ze dat aan?
Als ze de finale halen, staan ze toch
ook in de schouwburg? Ze spelen
bovendien geen avondvullende
voorstelling, maar een program
maatje van vijfentwintig minuten.
Tijdens zo'n festival is er vanuit het
publiek een bepaald soort goodwill
naar de kandidaten toe. Voor de
kandidaten is het alleen m
voordeel dat ze al eerder dat profes
sioneel geoutilleerde podium kun-
Zoiets kan stimuleren. Aan de an
dere kant kan een gebrek aan podi
umervaring in een professionele
omgeving duidelijker zichtbaar
zijn.
We zullen wel zien. Ik denk dat ie
dereen kan rekenen op drie kwali
tatief interessante voorronden.
Kleinkunst-akademie
Dit jaar zijn er maar liefst negen-
LEST
Vanavond en morgenavond
zijn in de Leidse Schouwburg
nog twee voorstellingen te zien
van 'Who's afraid of Virginia
Woolf, gespeeld door het Leiden
English Speaking Theatre.
Cabaret
De Leidse Schouwburg staat
deze hele komende week in het te
ken van het tiende Leidse caba
retfestivalcabaret. Op donder
dagavond wordt het spits afgebe
ten door ex-winnaars 'Dubbel en
dwars' met 'De vogelaar'.
Vrijdagavond is het podium
voor het veelbelovende cabaret
gezelschap 'Zak en as'. Zij komen
met het programma 'Het nut van
de neushoorn', waarin een aan
tal zeer gevoelig liggende zaken
zoals discriminatie en de 'bejaar-
denberg' op de hak worden geno
men. We moeten het oordeel over
deze voorstelling maar overlaten
aan de recensentmaar ik wil u
alvast verraden dat dit optreden
zeer de moeite waard is. Niet in
de laatste plaats door de perfecte
zang en de geestige, soms zeer cy
nische, teksten van 'Zak en as'.
Op zaterdagavond, ook in de
Leidse Schouwburg, presenteren
Waardenburg en De Jong hun
Cabaret Zak en As met hun programma 'Het nut van de neushoorn'
programma 'Gekkengalerij'.
Ook weer een gezelschap om de tv
voor in de steek te laten.
Maandagavond beginnen de
spannende voorronden van het
Leidse Cabaretfestival. Hieron
der vindt u meer over deze spran
kelende theatergebeurtenis.
InDependance
Woensdag- en donderdag
avond speelt InDependance in
het LAK-theater het stuk 'Schip
breukelingen', dat is gebaseerd
op een film van Luis Bunuel. Het
gaat over zes mensen steeds open
hartiger worden in hun conver
satie. Totdat de facades helemaal
wegvallen en verlangens en drif
ten onbedekt aan het daglicht
treden.
Labberdaan
Toen Karei van het Reve af
scheid nam van de Leidse Uni
versiteit stond niet alleen de lite
ratuurwetenschap op zijn ach
terste benen maar werd door een
aantal Slavisten ook de toneel
groep Labberdaan opgericht. Op
vrijdagavond brengt dit gezel
schap 'De beer' van Tsjechov en
Waardenburg en De Jong met
'De Gekkengalerij'
(foto Hans van der Pol»
'De spelers' van Gogol. 'De beer'
werd door Tsjechov zelf een
scherts genoemd, maar dat moe
ten we bij Tsjechov altijd met een
korrel zout nemen. In 'De spelers'
komt de bedrieger zelf bedrogen
uit.
De Blauwe Zebra
Op zondagmiddag 2 mei in het
LAK-theater weer een kinder
voorstelling. De Blauwe Zebra
speelt daar 'Een half tuinhuis',
een stuk waarin de wederwaar
digheden van het blinde meisje
Cathariena centraal staan. Aan
vang 15.00 uur.
willen aanmelden. Dan hebben we
een paar drempels ingebouwd. We
laten geïnteresseerden gewone
cassettebandjes of een videoband
insturen. Daarna volgt het selecte
ren. Op basis van dit materiaal
gaan we kijken en laten kandida
ten auditeren. De score ligt dit jaar
vele malen hoger dan voorheen.
We hebben ongeveer vijftig band
jes ontvangen, waarna we zo'n vijf
entwintig kandidaten zijn gaan
Ooit lagen er tussen de voorronden
en de finale-avond twee maanden.
Nu zijn het nog maar twee dagen.
Ja, leuk is dat. Misschien moeten
we volgend jaar alles op één dag or
ganiseren. Waarschijnlijk experi
menteer ik graag met dit soort din
gen; het moet elk jaar een beetje
anders.
Wat is er eventueel in de loop der ja
ren veranderd in de motivatie van
de potentiële kandidaten?
Daarin is absoluut niets veranderd.
Mensen die de drempels willen ne
men om aan dit festival deel te ne
men, willen maar één ding: be
roemd worden.
Zitten er bij die negenennegentig
aanmeldingen ook Kleinkunst-
akademie-pupillen?
Weinig! Kijk, in de Kleinkunstaka-
demie wordt in principe alles afge
leerd, wat nou juist zo aardig is
voor het maken van cabaret.
Bespeur ik een duidelijke voorkeur
voor de geïnspireerde amateur?
Ik vind talent, persoonlijkheid,
charisma en uitstraling interes
sant, maniertjes, techniek interes-
Zoutzak
Maar we leven toch in een periode,
'techniek' weer mag en zelfs
Kijk maar naar Youp van 't Hek.
Die staat als een zoutzak op het to
neel ontzettend goed theater te ma
ken.
Dat kan ik niet tegenspreken.
Heus, het is absoluut geen voor
waarde - ik heb liever mensen zon
der dan met een opleiding. Soms
denk ik wel eens: mensen met zo'n
opleiding zijn voor hun leven lang
bedorven. Opheffen dus die Klein-
kunstakademie, als het om caba
rettalent gaan. Zo'n opleiding is
hooguit nuttig voor een echt klein-
kunstprogramma, waarnaar in Ne
derland toch geen hond komt kij
ken, of voor mensen die een bijrol
in een Nederlandse musical willen.
Voor dat soort bijrollen leidt de
Kleinkunstakademie op.
Toen in 1982 Paul van Soest en
'Dubbel en Dwars' door het festival
bekend werden, kwamen er bij mij
vele aanvragen voor optredens bin
nen. Ik ben toen wat. gaan bemid
delen, hetgeen geld bleek op te le
veren. Dat heb ik enige tijd als bij
verdienste naast mijn studie volge
houden, totdat ik in 1985 definitief
voor het theaterbureau heb geko-
Dus volgt nu de vraag naar het ge
vaar van belangenverstrengeling?
Laat ik daarover duidelijk zijn: ik
vind het erg goed voor mijn bu
reau, dat ik dicht bij de bron zit en
elk jaar over een interessant aan
bod van talent kan beschikken. Ik
verplicht echter niemand om met
mij te werken, en voel me ook niet
verplicht om deelnemers in mijn
productiebureau op te nemen.
Ben je nu bij het selecteren
voorrondekandidaten commercië
ler gaan kijken?
Ja.
Vïndje dat jammer? Het LCF is per
slot van rekening uit groot idealis
me geboren.
Neen. 'Ach idealisme... als student
begin je aan iets, dat commerciële
aspecten blijkt te hebben; anders
was mijn theaterbureau niet daar
uit voortgekomen. Ja, toen ik acht
tien jaar was en PPR stemde, vond
ik 'commercieel' een vies woord,
maar dat vind ik al lang niet meer.
Commercie en kwaliteit hoeven el
kaar niet uit te sluiten. Iemand met
een commerciële blik is misschien
wel beter in staat eerder talent te
herkennen. Tien jaar geleden had
den we iets van: Oh, hij is tegen
Van Agt - dat vonden we prachtig,
dus hup het festival in. Idealisme
ja, maar misschien hebben we
daardoor wel artistiek talent laten
liggen.
OVERZICHT AFGELOPEN
TIEN JAAR
1978 overzichtsfestival zonder win-
1979 Latent Talent publieksprijs
1980 Géén festival
1981 Kick 'n lek publieksprijs
1982 Paul van Soest/Dubbel en
1983 '1983'juryprijs
1984 geen winnaar
1985 'Zak en As' juryprijs
1986 Mon Chérie en de Herenflik
ken juryprijs
1987 Verreck en Pleijsier juryprijs
OVERZICHT VOORRONDE
KANDIDATEN
Maandag 2 mei:
Cabaretduo Kommer en Kwel
Cabaretier Karei Bosman
Absurdistisch Duo De Pinokkio's
Cabaretier Berry Eggink
Vlaams Cabaretduo Zwiep en
Cabaretier Vincent Bijlo
Woensdag 4 mei:
De jeugdige cabaretier Roel Reine
