'Als ik iets wil
zet ik door'
Gapers geeuwen niet; ze zeggen AAA.
Herbert von Karajan
schrijft zijn grafschrift
U.N.I. laat twee gezichten zien
Spanning
ontbreekt
Handhaving
principes
v
Blues van
een blanke Belg
Verbod geëist op actrices in toneelstuk Beckett
Componist-pianist Robert Strating
Expositie drogist Anton van Os in Enldinizen
WEST-BERLIJN (DPA) - De 80
jaar geworden Oostenrijkse chef
dirigent van het Berlijns Filharmo
nisch Orkest, Herbert von Karajan,
heeft voor het eerst gesproken over
zijn drastisch verslechterende ge
zondheidstoestand. Hij zegde zijn
deelneming, aanstaande zondag,
aan het feestconcert ter inluiding
van Berlijn als hoofdstad van de
Europese cultuur in 1988, af. Carlo
Maria Giulini vervangt hem.
In een ter gelegenheid van zijn
80e verjaardag op 5 april versche
nen en door Franz Endier neerge
schreven autobiografie onder de ti
tel 'Herbert von Karajan - Mein Le-
bensbericht', verschenen bij Ver
lag Jugend und Volk in Wenen,
zegt de maestro: "Op mijn graf
steen zou moeten staan wat men
bijna altijd in een overlijdensad
vertentie leest: Na langdurig, pijn
lijk lijden..." De auteur zegt hier na
der over dat hij al jaren niet meer
zonder pijn is, dat hij in feite zijn li
chaam zijn wil oplegt. Wat hem
vooral hindert is dat hij bijna aan
geen enkele sport meer kan doen.
"Ik ben mijn hele leven erg actief
geweest en heb, naar ik nu besef, zo
intensief aan sport gedaan, dat de
lichamelijke gevolgen nu dubbel
zo zwaar vallen".
Dat hij niet meer kan skiën, dat
hij zijn jacht heeft moeten opgeven
en dat alpinisme niet meer moge
lijk is, zit hem ten zeerste dwars.
Wat voorts een ingrijpende omme
keer in zijn leven betekent is, dat
hij zijn urenlange wandelingen
overdag en 's avonds niet meer kan
maken.
Wat hem aan Sport overgebleven
is, is het dagelijkse zwemmen, al
dus Von Karajan. De vele operaties
en infecties van de laatste tijd heb
ben hem tot een leven binnenshuis
gedwongen. "Ik zit en bestudeer
mijn partituren en werk aan mijn
films. Ik zie het als een opgelegde
cesuur in mijn leven, ik zie me ge
dwongen er de zin van te vinden",
schrijft hij.
De dirigent voegt er aan toe: "Ik
zou nu voor bijna alles tijd hebben -
maar het schrijven valt mij bijzon
der moeilijk, en dus werk ik niet
aan mijn eigen boek. En wat lec
tuur betreft: romans laten me nog
altijd onverschillig. Ik moet altijd
een boek hebben waaruit ik iets
kan opsteken. Het betekent dat ik
technische vaktijdschriften ver
slind, dat ik me op de hoogte houd
van de vooruitgang en dat ik me
weer voor geschiedenis interes-
Von Karajan is volgens Franz
Endier niet van plan het veld te rui
men voor een opvolger. Hij zal zich
niet terugtrekken. De kwalen die
hij heeft probeert hij te sublime-
Anderzijds, aldus Endier, hoort
men in Von Karajans omgeving dat
hij niet schuwt er in het openbaar
over te praten "dat ik niet ten eeu
wigen dage dirigeren, musiceren,
leven zal." Hij schijnt er vooral ge
spreksgenoten mee te overvallen
die niet met hem durven praten
over wat eigenlijk op hun lippen
brandt.
De dirigent laat dan plotseling
opmerkingen vallen als: "En wan
neer ik doodga, worden alle on
scherpe foto's van me gepubli
ceerd".
ENKHUIZEN (GPD) - Het
zijn helemaal geen gapers. De
roerloze gevelbeelden die voor
gapers doorgaan geeuwen niet.
Ze steken alleen maar hun tong
uit. Niet om de voorbijganger
te kwetsen maar om de dokter
naar amandel of papil te laten
kijken. Misschien sperren ze de
mond wel open voor een medi
cijn. En mogelijk staat die
mond wagenwijd open omdat
er een rotte kies uit moet.
door
Rob Bouber
Geeuwen doe je niet terwijl je tong
uit je mond hangt. Gapen doe je
ook niet met zo'n wakkere blik.
Een blik van verschrikt zijn, in on
zekere afwachting van de diagno
se. 'Hoe zal de medicijn smaken' of
'wat zal de chirurgijn kraken' lijkt
het gelaat uit te drukken dat de be
zoeker van het Buitenmuseum in
Enkhuizen van alle kanten aan
gaapt. Vierenveertig bonte beelden
staan in het apothekerspand De
Groote Gaper. Eens rees de prach
tige Jugendstilgevel op in Hoorn,
nu maakt de laboratorium-apo
theek deel uit van het Buitenmu-
Het Buitenmuseum kreeg de ga
pers in bruikleen. Het is de collec
tie van Anton van Os, de drogist die
gevestigd was in het befaamde
pand van Van der Pigge in Haar
lem. De eigenzinnige drogist die in
de jaren dertig niet wilde wijken
voor een grootwinkelbedrijf. De
winkel drijft nog steeds op bijna
historische wijze negotie, inge
klemd door de machtige gevel van
V D. Van Os realiseerde zich bij
tijds dat de gevelgaper wel eens
kon verdwijnen. Was het niet door
weer en wind of brutale souvenirja
gers dan toch door financiële be
zwaren, verbonden aan het ver
vaardigen van zo'n houten of ste
nen kop (enige honderden gul
dens). Bovendien, kom nog maar
eens om een ambachtsman die zo'n
prachtige moor of muzelman
snijdt.
Pottenkijkers
Over de geschiedenis van dit ver
dwijnende straatmeubilair zijn tal
loze theorieën in de wereld ge
bracht, maar het zijn niet meer dan
veronderstellingen. De gaper zou
nieuwsgierige pottenkijkers op
een afstand moeten houden als de
drogist zijn medicijnen bereidde.
Hij zou het niet-kopende publiek
beschimpen, hij zou model staan
voor de middeleeuwse stadsom
roeper, die de inwoners voor drei
gend gevaar waarschuwde. Hij zou
verwantschap vertonen met de
groteske ornamenten in de kerke
lijke architectuur die afschrikwek
kend werden vorm gegeven om bo
ze geesten te weren.
Een gaper is een uithangteken,
dat staat vast. Hij moet dus klanten
trekken en duidelijk maken wat er
achter de gevel geschiedt. Als we
de gelaatstrekken van de beelden -
met de open mond als belangrijk
ste kenmerk - als leidraad nemen,
lijkt het meest aannemelijk dat de
dokter de gaper in de keel kijkt of
de gaper zijn tong uitsteekt om pil
len toegediend te krijgen. Ook die
verschrikte blik - 'wat staat me te
wachten' - houdt eerder verband
met angst voor dokter of apotheker
dan met spotzucht.
De wegbereider van de apothe
ker was de kwakzalver. Hij ging de
boer op om zijn genezende zalQes
en pillen te slijten en en passant
een wond te behandelen of een kies
te trekken. De kwakzalver had
vaak een assistent: een nar of een
geheimzinnige oosterling. Die liet
het achterste van zijn tong zien als
proefkonijn, hij slikte het aange
prezen elixer om de mensen duide
lijk te maken dat het ongevaarlijk
en hoogwaardig was. Het is dus
geen toeval dat veel gapers de trek
ken van moor met tulband of nar
met bellenmuts vertonen.
Maar er zijn er in Enkhuizen ook
met westerse trekken. De getaande
kop van een ruwe zeebonk, koop
lui, doorsnee burgers met van pijn
vertrokken smoelwerk, een Jan
Klaassen-hoofd en koppen van
brandweer- en politiemannen.
Zouden die laatsten zijn geportret
teerd om de autoriteit van de mid
delen te suggereren?
Gusta Reictiwein en Jorien Jas
hebben een wetenswaardig boekje
gemaakt waarin zij de theorieën
die opgeld doen vermengd hebben
met praktische gegevens die van
de gezichten van de gapers zijn af
te lezen. Het laatste hoofdstukje
behandelt de gaper die de gevel
van het pand in het Buitenmu
seum, apotheek De Groote Gaper,
siert. Het gekroonde exemplaar op
de gemetselde console heeft een
vorstelijk voorkomen. Hij vestigt
de aandacht van de voorbijgangers
op de winkel, waar drankjes, krui
den en zalfjes over de toonbank
gaan. Maar hij maakt dit hele sei
zoen ook mond op mondreclame
voor vierenveertig soortgenoten
die de bezoeker zonder blikken of
blozen aangapen...
Concert door de Christelijke Muziekvereni
ging U.N.I. onder leiding van J. Rouwen-
horst. Presentator Noël Rosier. Gehoord
op 22 april in gebouw Tripodia te Katwijk
Christelijke Muziekvereniging romantisch en swingend
De Chr. Muziekvereniging U.N.I.
(Uitspanning na Inspanning)
presenteerde zich o.l.v. J.
Rouwenhorst vóór en na de pau
ze op een totaal andere wijze. Wa
ren er vóór de pauze romantische
sfeertekeningen te beluisteren,
na de pauze kwam het orkest he
lemaal los met een populair en
swingend programma.
De Cliffisland Suite van R. Jager
roept een sfeer op van warmte,
vakantie en romantiek, met na
me in het tweede deel, waarin
men zich waant in een wiegende
boot op een rustig kabbelende
zee. De lichte mist trekt lang
zaam op boven het water, mooi
verbeeld door de afgedempte
klank van de koperblazers. In de
"Harmony of worlds" van Jo
Vliex had het hoge hout (kla
rinetten) het lang niet altijd even
makkelijk. De klarinetten speel
den een belangrijke rol in dit
stuk dat niet vlekkeloos en soms
bepaald slecht over het voetlicht
kw'am. Maar op het platte land
van Engeland, a rustic holiday,
voelde het orkest zich beter thuis
in het warm gespeelde gedeelte
"tussen de korenvelden" en in
het luchtige deel "dartelen in de
wei". Afgesloten door koraalach
tige muziek van het derde deel
"Om de kerk", waarin "Dat 's
Heeren zegen op u daal" plechtig
en indrukwekkend vertolkt
werd. De sa^en, bassen en bari
tons kwamen goed aan bod in de
vrolijke opera-melodieën uit Be-
natzki's "lm weissen Rössl".
Met "Raindrops are falling on
my head" was de stemming er di
rect in na de pauze en na een
spannend ritmische Honky-
Tonkyrag stalen de trompetten
de show in Mexican Trumpets,
vurig aangevoerd door de trom
pettist Theo van der Mey (een
broer van Henk dus!).
Ook de slagwerker kon deze
avond zijn talent tonen in "Can't
take my eyes of you" in een lek
kere drumsolo. Als Copacabana
met z'n Braziliaans temperament
niet zo abrupt was beëindigd,
was de toegift niet echt nodig ge
weest maar nu verlangde het pu
bliek nog naar een voltreffer en
dat kregen ze dan ook met "Grof
geschut" een heerlijk stuk om
mee te eindigen. Vijf slagwer
kers leefden zich uit in een op
windend ritme met om zich heen
een enthousiast publiek, dat dan
ook hartelijk applaudiseerde
voor dit laatste vuurwerk.
LIDY VAN DER SPEK
Weer eerste prijs
voor Pim Corver
DEN HAAG (GPD) - De cineast
Pim Korver heeft voor zijn docu
mentaire 'March 6, 1987' -over de
berging van de veerboot 'Herald of
Free Enterprise'- 'II trofee della Ri-
vieta Italia sul Mare' gekregen. De
internationale jury heeft de film
unaniem de eerste plaats toebe
deeld op het maritieme festival
'Italia sul Mare' in Milaan.
Vorige week werd de documen
taire van Korver ook al onderschei
den tijdens het European Film Fes
tival for Industry and Medical
Science in Hannover. Korver
maakte de film in opdracht van het
bergingsbedrijf Smit Tak.
So
Horseshoe in the glove'; EMI
Het nieuwe Britse popgroepje
So bestaat uit Marcus Bell en
Mark Long. In Engeland en de
rest van Europa is het tweetal
nog tamelijk onbekend, in Ame
rika staat hun debuutsingle 'Are
you sure' in de top 100.
Marcus en Mark speelden tot
voor een jaar of twee'geleden in
de vaak met The Police en U2
vergeleken wave-band The Op
position. Van dat imago wil het
duo af. In de nieuwe opzet willen
ze zich niet meer binden aan een
muzieksoort.
Op het debuutalbum 'Horses
hoe in the glove' is van verschil
lende muziekstijlen echter wei
nig te merken. De acht stukken
die de plaat telt zijn allemaal van
hetzelfde laken een pak. Rustige
nummers die het vooral moeten
hebben van veel produktiewerk
en een goede studiotechniek.
Het resultaat van een jaar lang
werken is een plaat die totaal on
geïnspireerd klinkt. Met mede
werking van geroutineerde gast-
musici als Steve Ferrone (voor
malig lid van de Average White
Band) en Pete Vetesse is een
keurig verzorgd geluid afgele
verd. Elke spanning of verassing
ontbreekt echter. 'Capitol Hill' is
het enige nummer dat je na een
paar keer draaien bij blijft.
E.S.
Neil Young
'This note's for you'- (Reprise)
De prijs voor de meest onvoor
spelbare popartiest gaat al jaren
naar Neil Young. Punk, compu
terpop, vetkuivenrock, country
and western, er is geen muziek
stijl die hij nog niet heeft uitge
probeerd. Dat is knap, spannend,
leuk ook, maar het pakt soms he
lemaal verkeerd uit want on
danks zijn veelzijdigheid blijft
Young een heel beperkt zanger
en een dito gitarist en componist.
Vaak amuseert het idee dat hij
het weer over een heel andere
r\/^n Erna Straatsma
"Ur Ariejan Korteweg
Wim Koevoet
men. "We are men at work, we
got a job to do, we gotta keep you
rockin', is de slogan. Van Young
mag je van muziek best je brood-
winning maken maar zing niet
voor Pepsi, politici of Coke zingt
hij in een tijd dat vrijwel elk sta
dionconcert wordt gesponsord
door multi-nationals. Je kan het
ouderwets noemen. Ik houd het
op handhaving der principes.
Young zelf valt op dit punt weer
eens niets te verwijten.
WK
Arno Hintjens
Charlatan (Virgin)
Wat de blues is voor de zwarte
Amerikaan, is het chanson voor
de Fransman of -vrouw. Maar er
zijn Belgen voor nodig om het
chanson als blues te laten klin
ken. Belgen als Jacques Brei, en
als Arno Hintjens. Arno, zijn eer
ste soloplaat na het ontbinden
van T.C. Matic, klonk nog onsa
menhangend. Op Charlatan
heeft Arno z'n achternaam
heeft hij definitief afgezworen
zijn draai gevonden. In alle op
zichten heeft hij z'n eersteling
overtroffen, zijn stem klinkt be
ter, nergens overschreeuwt hij
zich. Het repertorie is aanzienlijk
sterker en loopt uiteen van een
spetterend Black Doll, dat zich
moeiteloos met de beste num
mers van T.C. Matic kan meten,
tot de Brel-evergreen Le bon
dieu. Maar het meest opvallend
zijn de zeer smaakvolle arrange
menten, waardoor ook een hob
bezakdeuntje als Bathroom sin
ger ineens parelend klinkt. Er is
een producer aan het werk ge
weest die de kunst van het weg
laten verstaat. Hier een accorde
on voor de couleur locale, daar
een vinnige bas of een paar tik
ken op de tomtom, de hese stem
van Arno doet de rest.
De enige die godzijdank -
ook prominent aanwezig is, is de
beste gitarist van Europa: Jean
Marie Aerts. Hij speelt gitaar als
een stoomketel. Met korte, hevi
ge ontladingen, die signalen zijn
van alles wat je niet te horen
krijgt. Aerts en Arno zijn aange
ver en afmaker. Ze vormen zo'n
klassiek duo uit de artiestenwe
reld, in de traditie van Laurel en
Hardy en Koot en Bie. Zo'n duo
is tot elkaar veroordeeld met
zware ketenen, of het dat nu wil
of niet.
Arno en Aerts, mijn geheime
tip voor de Leidse chansonweek.
AK
HAARLEM (ANP) - Het toneelstuk 'Wachten
op Godot' van de Frans-Ierse schrijver Samuel
Beckett is typisch voor mannen geschreven en
mag daarom niet door vrouwen worden ge
speeld. Dat eiste advocaat mr. J. van Veggel
gisteren voor de president van de rechtbank in
Haarlem tijdens het kort geding, dat de 82-jari-
ge schrijver heeft aangespannen tegen de
Stichting Toneelschuur Produkties uit Haar
lem.
Wachten op Godot ging deze week in de
Haarlemse Toneelschuur in première met uit
sluitend vrouwen in de rolbezetting. De vier ac
trices houden zich in het stuk aan de letterlijke
tekst, zoals die door Beckett in 1952 is geschre
ven. Er wachten nog circa 30 voorstellingen in
het land.
Samuel Beckett vindt dat de uitvoering ver
boden moet worden. Volgens mr. Van Veggel
is er sprake van artikel 25 van de Nederlandse
Auteurswet. Daarin staat dat de integriteit van
een origineel werk niet mag worden aangetast.
Volgens Van Veggel verliest Wachten op Go-
dot met vrouwen in mannenrollen zijn zeg
gingskracht en waarde. De geest en het karak
ter van het stuk worden wel degelijk aangetast,
vond de raadsman. "Het is letterlijk mannetjes-
makerij," aldus Van Veggel. De advocaat eiste
een opvoeringsverbod op straffe van een
dwangsom van 100.000 gulden.
De Stichting Toneelschuur Produkties vindt
dat de schrijver geen beroep kan doen op de
Auteurswet, omdat de speelsters zich keurig
aan zijn teksten en regie-aanwijzingen houden.
Volgens haar advocaat, mr. S. Wibbens, is het
in de toneelwereld heel gebruikelijk dat vrou
wen mannen spelen en andersom. De raads
man vond dat een rechter alleen kan ingrijpen
als een toneelstuk grof is aangetast. Dat is bij
Wachten op Godot volgens hem niet het geval.
De Haarlemse rechtbankpresident mr. H.F.
van den Haak, die het stuk woensdag met ei
gen ogen heeft gezien, doet volgende week uit
spraak.
Het Buitenmuseum in Enkhuizen kreeg de 'Gapers' in bruikleen
Popgroep So (foto gpd)
boeg heeft gegooid dan ook meer
dan de daadwerkelijke uitvoe
ring van dat idee. En de platen
maatschappij wordt er soms ook
helemaal leip van want hoe moet
je nou in hemelsnaam een bezon-
nebrilde veertiger met cow
boyhoed achter futuristische
toetsenborden promoten?.
Op 'This note's for' you' is de
boel in evenwicht: het idee is ver
rassend én goed uitgevoerd. En
dat levert net als de voorganger
'Life' een prachtplaat op. 'Nieuw'
aan 'This note's for you' is de
enorme blazerssectie die Young
laat aantreden. Met orkesten
werkt Young wel vaker, met een
stuwende windhoos van trom
petten en saxofoons heb ik hem
nog niet eerder bezig gehoord.
Het is eerst heel merkwaardig
maar al snel hoogst boeiend om
ome Neil met zijn hese jankstem
aan 'soul' en rhtyhm and blues te
horen doen. En let ook op de gro
te zorg die is besteed aan het ge
luid. Voor Young-begrippen is
dat ongekend. Aan bijna al zijn
plaat is te horen dat hij altijd
heeft gedacht "als het er maar op
staat".
Young lijkt ook over zijn
grootste depressies heen te zijn
want het wemelt van de grappen
en grollen. Toch kan hij het ook
deze keer weer niet laten om een
stelling te betrekken. De plaat
vormt een ode aan wat ik maar
even het vergane arbeidsethos
onder popmuzikanten zal noe-
HOLLANDSCHE RADING -
"Als ik met vakantie ga, dan krijg
ik het al weer. In de tweede week
moet ik absoluut terug, omdat ik
die muziek niet kan missen. Dat zit
gewoon in mij. Het is wel eens voor
gekomen, dat ik een melodie had in
een halfuur".
door Bert Pol
Als Robert Strating achter zijn
gecomputeriseerd instrumentari
um gaat zitten is het net of hij niet
meer van deze wereld is. "Ik ben er
wel tachtig uur per week mee be
zig", zegt Strating, die in Holland-
sche Rading een ruimte heeft om
getoverd tot een studio, waar hij
zich muzikaal helemaal kan uitle-
Strating die zich componist-pia
nist noemt, is inmiddels op weg om
reputatie te maken. Zijn muziek
doet denken aan die van Richard
Clayderman. "Clayderman is ook
romantisch, maar met een iets pop-
py-achtige sfeer. Ik heb ook die ro
mantische nieuwe melodieën,
maar dan nog weer wat meer in de
populaire sfeer. Af en toe met wat
meer slagwerk". Zijn eerste elpee,
'Image', is onlangs uitstekend ont
vangen. Een plaat met inderdaad
romantische muziek. "Want dat ge
nre ligt mij prima", aldus de net 27
jaar geworden Strating, die ook de
herkenningsmelodieën van tv-se-
ries componeerde, zoals 'Medisch
Centrum West' en 'Ter land, ter zee
en in de lucht'.
"Je hebt nu allerlei computers.
Dat is een heel pluspunt. Daar kun
je een heel orkest mee opnemen".
Zo maakt Strating gebruik van een
sampler. "In het geheugen van dit
digitale apparaat kun je zelfs een
stem opnemen, vervolgens kun je
die bewerken en er mee gaan spe
len. Je kunt hele koortjes uit dit ap
paraat halen. Ook slagwerk". Met
zijn digitale piano doet Strating,
die ook nog in het bezit is van een
drumcomputer en een sequenser,
wonderen. "Daar kun je alles mee
opslaan watje hebt ingespeeld. Dat
apparaat onthoudt alles, zoals aan
slag en gevoeligheid. Je moet er
wel mee leren omgaan. Elke dag
leer ik nog. Er komt steeds weer
iets nieuws uit".
Strating, geboren in Groningen
en opgegroeid in Heiloo, is een ech
te doorzetter. Wat hij in in zijn
hoofd heeft, wil hij ook uitvoeren.
"Ik ben altijd geïnteresseerd ge
weest in muziek. Als jongetje kreeg
ik een kleine accordeon. Toen is
het al geleidelijk gegaan. Op een
gegeven moment werd het een pia
no. Ik wilde veel weten over de mu
ziek. Ik maak nu een snelle ontwik
keling door, boven elke verwach
ting". Tussen zijn singles, één er
van met de titel 'Maladie d'Amour',
en zijn elpee, die ruim drie weken
geleden werd uitgebracht, liggen
vier jaar.
In die tussentijd maakte hij en
kele nummers voor André Hazes,
Oscar Harris en Corry Konings. Op
dit ogenblik is hij bezig voor Annie
Schilder, de vroegere BZN-zange-
Robert Strating: 'Je hebt nu aller
lei computers. Dat is een heel plus
punt'. (folo GPD)
res. In de Wisseloordstudio's in
Hilversum worden de muzikale
creaties van Strating verfijnd en af
gerond, daarbij geholpen door pro
ducer Ruud Jacobs. "Die man is
helemaal fantastisch om mee sa
men te werken. Hij laatje ook hele
maal vrq. Hij zoekt ook precies de
goeie mensen om je heen. Zo heeft
Hans Hollestelle die elf composi
ties om de plaat gearrangeerd".
"Het is niet makkelijk om je weg
te vinden in de muzikale wereld.
Maar daar hou ik wel van. Als het
makkelijk zou zijn, dan vind ik het
niet zo interessant. Het moet moei
lijk zijn. Hoe moeilijker hoe heerlij
ker ik het vind. Als iets je dan ook
gelukt, geeft dat een fijn gevoel".
Dirigent Herbert von Karajan op 58-jarige leeftijd.
(archieffoto)
