Kaping duurde 16 dagen Reportage SGP en GPV: 'zout in de pap' r Geen verplichte tweede dienst meer op zondag PAGINA 2 WOENSDAG 20 APRIL 1988 Christelijke 'splinterpartijen' herdenken oprichting ■«nü dagen in het Kuwaytse vliegtuig gegijzeld zijn geweest, beantwoorden vragen van journalisten op de luchthaven NEW YORK (AP) - Onderstaand een chronologisch verslag van de kaping van de Boeing 747 van de Kuwaytse luchtvaartmaatschap pij: Dinsdag 5 april - De jumbo jet van Kuwayt Airlines wordt tijdens een vlucht van Bangkok naar Ku wayt door een aantal bewapende islamitische extremisten gekaapt. Aan boord bevinden zich 112 per sonen. Het vliegtuig wordt in de Iraanse stad Mashhad aan de grond gezet. De piraten eisen dat de Ku waytse regering 17 geloofsgenoten vrijlaat die in verband met bom aanslagen op westerse ambassades gevangen zitten. Een passagier met hartklachten mag van boord gaan. Woensdag 6 april - De regering van Kuwayt stuurt een onderhan delingsteam naar Iran, maar bena drukt dat zij zich door de kapers niet zal laten afpersen. De kapers laten 24 vrouwelijke gegijzelden vrij. Donderdag 7 april - De kapers la ten opnieuw 32 gegijzelden vrij. Zij dreigen het toestel op te blazen als een poging tot bestorming wordt ondernomen. Kuwayt weigert met de kapers te onderhandelen voor dat alle gegijzelden vrij zijn. Het vliegtuig wordt bijgetankt nadat de kapers schoten hebben afgevuurd op Iraans veiligheidspersoneel. Vrijdag 8 april - Het vliegtuig stijgt op uit Mashhad. Libanon en Syrië weigeren het te ontvangen, en na een zeven uur durende zwerf- vlucht landt het toestel tenslotte in Larnaca op Cyprus. Zaterdag 9 april - De kapers eisen nieuwe brandstof, hetgeen wordt geweigerd. Na het verstrijken van een ultimatum beginnen de kapers gegijzelden te mishandelen. Een van de gegijzelden wordt gedood, en zijn lichaam wordt uit het toe stel gegooid. De PLO biedt aan te bemiddelen. Een gegijzelde wordt vrijgelaten. Zondag 10 april - De kapers drei gen meer gevangenen te doden, en na verstrijken van een ultimatum worden opnieuw gegijzelden gesla gen. Maandag 11 april - De kapers brengen een tweede gegijzelde om hefleven, en gooien zijn lijk weer Zowel op Cyprus als in Algiers werd de ontwikkelingen rond het gekaap te vliegtuig nauwkeurig in de gaten gehouden door een horde journalis- uit het toestel. Zij eisen opnieuw brandstof, en zeggen naar een neu traal land te willen vliegen. Dinsdag 12 april - De toestand verslechtert; de kapers deigen indi rect met een zelfmoordactie, en la ten weten zich in doodskleding te hebben gestoken. Nadat zij de ver zekering hebben gekregen dat het toestel zal worden bijgetankt, laten zij 's avonds 12 gegijzelden vrij. De brandstof wordt gegeven, en de Boeing wordt startklaar gemaakt. De kapers geven Algiers op als be stemming. Woensdag 13 april - 's Morgens vroeg stijgt het toestel op uit Lar naca, met ongeveer 30 gegijzelden aan boord. Het landt in Algiers, waar onderhandelingen worden begonnen met minister Hedi Khe- diri van binnenlandse zaken. De kapers zeggen hem toe geen gegij zelden meer te zullen doden, en zich te zullen onthouden van ver dere gewelddadigheden. De onder handelingen raken echter al snel in een impasse. Uit Kuwayt arriveert een tienkoppige regeringsdelega tie. Donderdag 14 april - De onder handelingen worden voor onbe paalde tijd opgeschort. De kapers laten een arts aan boord komen, en laten 's avonds een 70-jarige passa gier vrij, „op humanitaire gron den". Vrijdag 15 april - De kapers laten via de verkeerstoren twee gegijzel den aan het woord die Kuwayt smeken de eis van hun gijzelhou- ders in te willigen omdat zij anders gedood zullen worden. Zaterdag 16 april - De kapers la ten drie journalisten bij het vlieg tuig komen, en verzekeren dat zij hun eis niet zullen opgeven. Zij ei sen opnieuw brandstof, maar zeg gen ook bereid te blijven tot onder handelingen. Zondag 17 april - De kapers laten een passagier de boodschap door geven dat het slecht met de gegij zelden zal aflopen als niet wordt toëgegeven aan de eis van de ka pers. Maandag 18 april - Opnieuw ont vangt de verkeertoren een smeek bede van een gegijzelde, ditmaal een van de drie leden van de ko ninklijke familie van Kuwayt die zich aan boord bevinden. Dinsdag 19 april - Begin van nieuwe onderhandelingen. Woensdag 20 april - Om 4 uur 's morgens kondigen de kapers een spoedig einde aan van hun „opera tie". De Algerijnse regering deelt even later mee dat met de kapers is overeengekomen dat de gegijzel- denhet vliegtuig om 7 uur mogen verlaten. Op het aangekondigde tijdstip verlaten de passagiers het toestel. De vermoedelijk acht ka pers zijn kort tevoren naar een on bekende bestemming afgevoerd. DEN HAAG (ANP/GPD) - Twee partijen vieren deze maand hun ontstaan: de christelijke partijen de SGP en het GPV. De Staatkun dig Gereformeerde Partij (SGP) is de oudste, zij werd op 24 april 1918 opgericht. Dertig jaren later - op 1 april 1948 - zou het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) ontstaan. Het SGP-jubileum wordt ko mende vrijdag in Middelburg ge vierd, de plaats waar het allemaal begon. Een dag later komen de GPV'ers voor een feestelijke her denkingsbijeenkomst in Apel doorn bijeen. Scheuring Het ontstaan van het GPV hangt nauw samen met de scheuring (in het oorlogsjaar 1944) in de Gerefor meerde Kerken in ons land. De toen zogenoemde 'vrijgemaakten' verenigden zich ook in politiek ver band in het GPV. Uitgangspunt toen en ook nu nog is dat "de over heid met haar wetgeving gebonden is aan de universele wet van God". De statuten van het GPV leren dat de partij zich ten'doel stelt "een po litiek voor te staan en te bevorde ren die zich onderwerpt aan de Hei lige Schrift". In de Tweede Kamer werd het GPV gedurende een groot aantal jaren (1963-1977) vertegenwoor digd door Pieter Jongeling (overle den in 1985). Bij zijn herdenking in de Tweede Kamer werd hij ge roemd door minister Van den Broek (buitenlandse zaken). De mi nister noemde hem "een bekwaam vertegenwoordiger van het GPV" en schetste hem als "een kamerlid dat ook indruk maakte op me nigeen buiten de kleine, homogene groep van zijn directe geestver wanten". In de Kamer verdedigde Jonge ling dikwijls op de van hem beken de wijze het bestaansrecht van de kleine(re) partijen in het parle ment. "Het is eenvoudig niet waar dat de kleine fracties het zand in de parlementaire machine zijn. Zij zijn het niet die de meeste nationa le tijd opeisen. Zij zijn het niet die de kabinetsformaties in dit land zo langdurig en moeizaam maken", zo formuleerde Jongeling op 14 no vember 1976 in de Tweede Kamer. Elders heeft hij zich over het fe nomeen van de kleine(re) partijen in het parlement als volgt uitgela ten: "Een grote partij is niet altijd waardevoller dan een kleine. Kwa liteit en kwantiteit moetje niet ver warren. De eenlingen en kleine- fracties zijn vaak markante groepe ringen. Ze zijn het zout in de pap". Bij de in 1952 en in 1956 gehou den verkiezingen verkreeg het GPV niet voldoende stemmen om een zetel in de Kamer te bemachti gen. In 1959 werd evenmin een ze tel behaald. Pas bij de daarop vol gende verkiezingen (in 1963) geluk te het het GPV wel een zetel in de Kamer te bemachtigen. En zo is sindsdien gebleven. Een vaandel "Er uit mannen, 't Zwaard aan uwe zijde. Zoo mag het niet lan ger", Met deze oproep gaf ds. G.H. Kersten, predikant bij de Gerefor meerde Gemeente in het Zeeuwse Yerseke, het startsein voor de op richting (op 24 april 1918) van de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP). politieke organisatie had veel kritiek op het reilen en zei len van destijds nog gescheiden opererende partijen als ARP en CHU. Men wilde niet langer 'onder één vaandel' met beide partijen ten strijde trekken tegen bij voorbeeld de loterij, de sociale verzekerings wetgeving, de leerplicht, de vacci natieplicht en de afschaffing van de doodstraf. De SGP bestreed ook en vooral de rooms-katholieke kerk en de daaraan verbonden Rooms Katho lieke Staatspartij (RKSP). Rome werd 'de vijand' genoemd. Een opvallende vertegenwoordi ger van deze groepering was het vroegere kamerlid ds. P. Zandt. Om haar beginsel, zo zette hij ooit eens uiteen, is het ontstaan en be staan van de SGP volkomen ge rechtvaardigd. Het vaste thema van zijn betogen in de Kamer wa ren de gevaren van Rome's toene mende macht, het goddeloze van de vaccinatie, de voortdurende ontheiliging van de zondag en Gods dreigende toorn over al het verderfelijke in de wereld, zo is van hem geschreven. Gedurende zijn langdurig ka merlidmaatschap (meer dan 30 ja ren) "herhaalde hij wat hij al dikwijls gezegd had, maar ook zei hij wat hij al zo menigmaal her haald had". Op 22 oktober 1953 be kritiseerde Zandt opnieuw in de Kamer de 'verroomsing' van ons land. Een bewijs daarvan zei hij te vinden in het toen nieuw uitgege ven bankbiljet van vijf en twintig gulden met daarop een afbeelding van Sint Maarten, de bisschop van Tours. "Een zuiver roomse voor stelling op een openbaar bankbil jet", zo luidde de kritiek van Zandt. Kabinetscrisis In de parlementaire geschiede nis staat de 11e november 1925 nog steeds bekend als de 'nacht van Kersten'. Op die dag namelijk aan vaardde de Tweede Kamer een amendement van de SGP-fractie- voorzitter en oprichter van de par tij Kersten om uitgetrokken gelden voor het Nederlands gezantschap bij de Heilige Stoel in Rome op de begroting te schrappen. Daarmee kwam een (tijdelijk) einde aan de 'smadelijke' vertegenwoordiging van ons land bij de Paus. "Die elfde november zal in de historieboeken van de Nederland se politiek als een dag van groote beteekenis en bij het hervormings volk als een onvergetelijke dag staan aangetekend", zo zei Kersten er later zelf van. De aanvaarding van het amendement leidde tot de val van het (eerste) kabinet-Colijn en had een vier maanden lang du rende kabinetscrisis tot gevolg. Aan het werk en de betekenis van de predikanten Kersten en Zandt eh van de vele andere SGP- volksvertegenwoordigers wordt vrijdag aandacht geschonken als de partij in Middelburg het zeven tig-jarig bestaan viert en herdenkt. Daarbij wordt tevens ingegaan op de betekenis van de SGP voor nu en in de toekomst. Oude wonden De jubileumviering van het GPV zal bij onder meer oudere Gerefor meerden en eermaals overtuigde ARP'ers oude wonden open halen. De kerkscheuring van 1944, waar uit de Gereformeerde Kerken Vrij gemaakt zijn ontstaan, maar ook de kerkscheuring binnen de Gerefor meerde Kerk in 1967 - waaruit de huidige Nederlands Gereformeer de Kerken voortkwamen - hebben hele families uiteengereten. Wie wil weten wat het GPV is, moet zich verdiepen in de vraag: Het Tweede-Kamerlid Schutte (GPV): vriendelijke woorden. (foto GPD) wat is de Gereformeerde Kerk Vrij gemaakt. In 1944 barstte binnen de Gereformeerde Kerken de bom over de beschuldigingen, die prof. dr. K. Schilder uitte over de vol gens hem afwijkende leer binnen de gereformeerde kerken. Hij stel de dat de kerken zich in een aantal gevallen niet aan de letter van de oude belijdenisgeschriften hield. Ook dr. Abraham Kuyper liet vol gens Schilder steken vallen. Het gevolg was dat Schilder en zijn me destanders uit de Gereformeerde Kerken werden gezet en de Gere formeerde Kerken Vrijgemaakt vormden, d.w.z. vrij van de in hun ogen verkondigde dwaalleer in de Gereformeerde Kerken. Wie het uitgebreide artikel over het ontstaan van het GPV van het Eerste Kamerlid J. van der Jagt in het jubileumboek leest, krijgt heel sterk de indruk dat daar iets ge beurt wat het GPV juist niet wil: een persoonsverheerlijking van de man achter de kerkscheuring in 1944: de Kampense hoogleraar prof. dr. Klaas Schilder. Volgens Van der Jagt de man die het enige licht zag, de enige waarheid kende. Iedereen die een andere mening bezat of nog bezit, doet niet ter za ke. Over wat er in 1967 gebeurde (een kerkscheuring binnen de Ge reformeerde Kerken Vrijgemaakt) zëgt prof. dr. C.Trimp, hoogleraar aan de Theologische Hogeschool van de Gereformeerde Kerken Vrijgemaakt in Kampen: "De jaren zestig zijn in mijn herinnering som bere jaren. Er was onrust in de ge meenten. Er zijn ook domme din gen gedaan; de grote zaken zijn vaak in kleine handen geweest van mensen met grote monden". Toekomst Het is een verademing om het hoofdstuk over de toekomst van de partij, van de hand van Schutte te lezen. Hij windt er geen doekjes om door op te merken dat de grondslag van het GPV - de belijdenis van de kerk, de Vrijgemaakt Gerefor meerde Kerk wel te verstaan - voor waarde is voor het lidmaatschap. Niet-vrijgemaakten mogen wel stemmen op het GPV, maar kun nen er geen lid van worden. Hoewel: de GPV-kiesveremging in Groningen heeft aan alle leden van de Christelijk Gereformeerde Kerk in deze plaats een brief ge schreven met het verzoek lid te worden van het GPV. Het GPV is daarom een kleine Gideonsbende gebleven. De partij telt 13.500 leden verdeeld over 212 kleine kiesverenigingen. Schutte: "We zullen ons moeten realiseren dat een serieus hanteren van de grondslag ook in de toekomst een grotere toeloop van leden en kie zers zou kunnen belemmeren. Maar we staan voor een beslissen de keuze. Als we de band met de confessie zouden losmaken, zou een aantal christenen van uiteenlo pende herkomst onze gelederen kunnen versterken. Wellicht zou zelfs een eenheid met de RPF in het verschiet liggen". "Maar met die keuze zouden we de klok terugdraaien. De keuze van 1948, waarin juist de kracht van de nationaal-gereformeerde politiek bleek te liggen, zou ongedaan wor den gemaakt. Naast het CDA zou een christelijke partij ontstaan, be houdender dan het CDA en wat vooruitstrevender dan de SGP", al dus Schutte. Volgens Schutte zit Nederland niet te wachten op een partij die het CDA wat afremt en de SGP wat voortstuwt. Ons land heeft een na tionaal-gereformeerde politiek no dig, naar de normen van de Heilige Schrift en de gereformeerde belij denis. Wie echter de rechtlijnige leer van Van der Jagt en de zijnen naast die vèn Schutte legt, komt tot de conclusie dat er binnen het GPV kennelijk twee stromingen zijn: de gestaaiden in de leer der vaderen en de groep, die ziet dat dat zelfs voor de eigen jeugd niet meer hard te maken is. Maar het kan ook zijn dat de woorden van Schutte vrien delijker overkomen. Plaatselijke gereformeerde kerken zijn niet langer verplicht zondags twee kerkdiensten te houden. De synode besloot giste ren in Lunteren de kerkorde op dit punt te wijzigen. Gemeenten moeten nu 'zo mogelijk' twee keer per zondag en ten minste één keer bijeenkomen. De kwestie speelde al lange tijd in deze kerk. Het aantal men sen dat zondags twee keer naar de kerk gaat is de afgelopen jaren sterk afgenomen. Sommige ge meenten zijn dan ook al gestopt met de tweede dienst. Het is fi nancieel niet verantwoord en bo vendien wordt een tweede dienst vaak samen met de hervormden gehouden. De synode adviseerde deze gemeenten, op een andere manier, bijvoorbeeld met leer huizen of gesprekskringen, te voldoen aan de opdracht van de kerkorde om in een van de zon dagdiensten "de christelijke leer te ontvouwen". Er was een verzoek van de plaatselijke kerken van Abcoude en Heilo om in bepaalde gevallen ook doopleden stemrecht te ge ven en te onderzoeken of de overgang van dooplid naar belij dend lid meer 'vloeiend en van zelfsprekend' kan. Tot nu toe mogen alleen mensen die belij denis van het geloof hebben af gelegd meestemmen. Veel jonge ren hebben aan die openbare be lijdenis niet zoveel behoefte en zij kunnen dientengevolge ook niet meepraten. De synode wees het verzoek af. Een voorstel van mevrouw E. van den Broek-van Vliet uit Gro ningen om wat meer ruimte in de stemrechtregeling te maken werd met ruime meerderheid verworpen. Er is al een gerefor meerd-hervormde commissie met dit onderwerp bezig en deze mag niet door een tussentijds be sluit in de wielen worden gere den. Dat zou het Samen op weg- vproces geen goed doen, zo werd gezegd. Aan een ander verzoek van Ab coude en Heilo kwam de synode wel tegemoet. In uitzonderings gevallen mogen mensen alleen voor de kerkeraad belijdenis doen in plaats van voor de hele gemeente. De uitdrukkelijke opdracht tot zending onder joden verdwijnt toch uit de kerkorde. Daartoe be sloot de synode gisteravond. Het is de bedoeling, dat nog dit jaar duidelijk wordt wat er in de plaats komt van het huidige "te betuigen dat Jezus de Christus is". Het voorstel van de commis sie van deskundigen was, de kerk via haar kerkorde opdracht te ge ven "de onopgeefbare verbon denheid van de gemeente van Christus met het volk Israël dui delijk te maken en zo het gesprek tussen joden en christenen te be vorderen". De synode kwam niet tot een uitspraak of ook ongehuwd sa menwonenden predikant of ou derling kunnen worden. Ze wil de eerst een studie afwachten van haar commissie 'kerk en theologie' over de 'normativiteit van structuren en geboden'. Die studie wordt in november ver wacht. Een weinig pastorale hou ding om nog zo lang te wachten, zo oordeelde een aantal synode leden. Zuidafrika Mochten Zuidafrikaanse kerken in hun strijd tegen de apartheid geweld rechtvaardi gen, dan moeten de Gerefor meerde Kerken in Nederland hen toch blijven steunen. Dat is de mening van voorzitter ds. E. Overeem van de gereformeerde synode. "Zo' n besluit is de ver antwoordelijkheid van dié ker ken. Wij kennen ze goed genoeg om te weten dat ze niet lichtvaar dig voor geweld kiezen. Doen ze het toch, dan mogen wij ze niet afvallen en zeggen dat dit niet mag. Een dergelijke opstelling zou voorbijgaan aan het geweld van staatswege in Zuidafrika". De scheidende voorzitter van de hervormde synode, ds. H. Hu- ting, had eind vorige week in een interview met het ANP opnieuw voor kerkelijke steun aan het verzet in Zuidafrika gepleit. "Wij kunnen niet aan de kant blijven staan als de zwarte bevolking voor gewapend verzet zou kie zen. Ook in de oorlog hebben christenen in Nederland het ver zet tegen de nazi's gesteund". Toen Huting een paar jaar gele den na een conferentie in Zimba bwe voor het eerst deze vorm van solidariteit aanbeval, werd hij scherp gekritiseerd. Het bestuur van de Nederduits Gereformeerde Kerk in Afrika vroegere zwarte dochterkerk van de blanke Nederduits Gerefor meerde Kerk woont op uitno diging van de commissie 'Bui tenland' de synode deze week in Lunteren bij. De predikant S. Buti, bestuurslid van de Afri kaanse kerk, zei dat de kerken niet voor geweld kiezen, "maar voor de kracht van liefde en rechtvaardigheid". "Duidelijk is wel, dat de staat geweld gebruikt en dat mensen zich daartegen mogen verzetten. Het is de eigen verantwoordelijkheid van de kerken in Nederland, als ze ge welddadig verzet willen onder steunen. Wij verwachten van on ze Nederlandse geestverwanten vooral gebed en solidariteit, dat laatste ook in financiële zin". Het Zuidafrikaanse kerkbe stuur zal de Gereformeerde Ker ken in Nederland steunen als op de vergadering van de Gerefor meerde Oecumenische Synode in juni (Zimbabwe) het lidmaat schap van de Nederlandse kerk ter sprake komt. Sommige lid kerken vinden de Nederlandse kerk niet gereformeerd genoeg meer om lid te kunnen blijven. "Mochten de Gereformeerde Kerken eruit gezet worden, dan zeggen wij ook ons lidmaatschap op", verklaarde Buti. Voorzitter ir. G. Knibbe van het Comité Overleg Zuid-Afrika (Coza) reageerde op de uitspra ken van de predikanten Ove reem en Huting over geweldda dig verzet. "Zij proberen daar mee hun achterban te plezieren". Maar volgens Knibbe wordt in de Nederlandse kerken heel anders over Zuidafrika gedacht. Hij is ervan overtuigd, dat de blanken van de apartheid af willen. "Dat is een heel proces met alle wetten die moeten worden veranderd. Dat kan niet zomaar, want dan zou het land worden ontwricht". Moker. Morgenavond van 7 uur tot half 8 zendt Moker (Media Overleg Kerken in Rijnland) een themaprogramma uit over twee mensen die aan het begin van hun kerkelijke loopbaan staan. Dat is te beluisteren op radio FM 105.7 en kabel FM 88.1. Bep Kortekaas-Stevens praat met Bosco Rijk, die enkele we ken geleden in Noordwijk tot priester werd gewijd, en Ad Wijl- huizen die als afgestudeerd kan didaat in Zoeterwoude de her vormde predikant Wolthaus tij dens diens studieverlof ver vangt. Hervormde Kerk: benoemd tot secretaris Van de provinciale kerkvergadering in Zeeland (deelwerk) A. J. Bijl Meppel. Kerk en geweld Desmond Tutu, de zwarte anglicaanse aartsbisschop van Kaapstad, is tegen kerkelijke steun aan bevrijdend geweld. Hiermee reageerde hij op de op roep van een leider van de Zuid afrikaanse bevrijdingsbeweging ANC dat de kerken gewapende strijd steunen nu alle vreedzame middelen tegen de apartheid hebben'gefaald. "Dat zullen wij nooit doen", zei Tutu gisteren op een persconferentie in Londen. "De kerk kan nooit geweld omar men". Hij herhaalde zijn pleidooi voor economische sancties als enige mogelijkheid om funda mentele veranderingen in Zuid afrika te bewerken. Roemenië. De Hervormde Kerk in Roemenië heeft een be zoek uitgesteld dat een delegatie van de Wereldbond van Her vormde en Gereformeerde Ker ken deze maand zou brengen on der meer om de positie van de Hongaarse minderheid in dit land te onderzoeken. Het bericht van uitstel kwam op het laatste ogenblik. Als reden werd opge geven dat het tijdstip niet zo goed uitkwam. Bij de Wereld bond bestaat de hoop dat het be zoek later dit jaar alsnog kan doorgaan.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2