Dukakis: het braafste jongetje van de klas
'Na 7 jaar charisma
wordt het tijd voor'n
beetje competentie'
ZATERDAG 16 APRIL 1988
PAGINA 23
Vanaf die overwinning ging het berg
afwaarts. Dukakis had campagne ge
voerd met de belofte de staatsbelastin
gen niet te zullen verhogen. Maar het was
zo beroerd gesteld met de economie van
Massachusetts, dat hij dat niet kon vol
houden. Sociale programma's waarvan
hij had beloofd dat die intact zouden blij
ven, moest hij ook laten vallen. Wat de
kiezers daarbij nog het meest ergerde
was dat Dukakis al die beslissingen nam
zonder enig openbaar hartzeer te tonen.
Dat was ook in lijn met zijn bijna robot
achtige denken: bezuinigen was de enige
logische oplossing, en dus deed hij dat.
Punt uit.
Diezelfde rechtlijnige, solistische,
gortdroge, zelfs arrogante manier van
Maar vriend en vijand moeten toege
ven dat hij goed werk heeft gedaan door
nieuwe bedrijven juist naar die regio's te
leiden waar de economische nood het
hoogst was. Dukakis' bijdrage aan het
'wonder van Massachusetts' was dus ze
ker niet wezenlijk, maar hielp wel.
Een regering-Dukakis zal geen geld
over de balk smijten, dat staat vast. want
Dukakis is legendarisch zuinig. Voordat
hij de bescherming van de geheime
dienst kreeg die presidentskandidaten
hebben, placht hij per ondergrondse
naar zijn werk te gaan. Hij koopt zijn kle
ren bij de Amerikaanse equivalent van
de Hema, en het gezins-eten bij de Ame
rikaanse Edah.
En wat hij aan eten zelf kan verbou
wen, verbouwt hij zelf. Zijn vrouw Kitty
zei onlangs dat haar man met een groen
tetuintje begonnen was, omdat hij zo
boos was dat hij in de winkel 89 dollar
cent (1,70 gulden) voor een krop sla
moest neertellen.
Dat groentetuintje laat nog een karak
tertrek van Dukakis zien: zijn netheid.
Frank Salvucci, een politicus uit Massa
chusetts, in de Washington Post: "Je
kijkt naar dat tuintje en dan zie je alleen
maar keurige rijtjes groenten, en geen
sprietje onkruid. Hij houdt niet van wan
orde. Hij wordt half gek als hij ergens
graffiti op een muur ziet".
Integer
Een andere, door niemand betwiste
karaktertrek van Dukakis is zijn integri
teit. Salvucci nogmaals: "Hij heeft niet
alleen geen skeletten in zijn kast hangen,
hij heeft volgens mij niet eens een kast".
In Massachusetts was het de gewoonte
dat parlementariërs mooie lage num
mers op hun kentekenplaat kregen. Dat
staat sjiek, met een auto rondrijden met
'17' of zoiets op de kentekenplaat. Duka
kis maakte aan dat recht een eind, want:
"Het is niet eerlijk. Iedereen moet een
kans op de lage nummers hebben". Zo'n
soort man is Dukakis.
Een regering-Dukakis zal dus goed
voor het morele gehalte van de landspoli-
tiek zijn, zal hard werken, goed op de dol
lars passen, en niet al te abrupt van koers
veranderen, want Dukakis gelooft in ge
leidelijkheid. Dat laatste neemt niet weg
dat er grote verschillen z*jn tussen Duka
kis en wat we, een beetje voorbarig, maar
vast zijn voorganger Reagan zullen noe-
Dukakis is vooruitstrevend in een aan
tal opzichten: hij is tegen de doodstraf,
vóór steun aan abortusklinieken, en, veel
meer dan Reagan, een voorstander van
het uitgeven van overheidsgeld aan za
ken als openbaar vervoer en huisvesting.
De gouverneur geldt ook heel anders
dan Reagan als uitgesproken milieu
bewust.
Op het gebied van de buitenlandse po
litiek en defensie is Dukakis een nog zo
goed als onbeschreven blad. Maar in de
lijn der verwachtingen ligt dat hij, als
president, de ontzagwekkende geld
verspilling op het ministerie van defen
sie rigoureus zal willen bestrijden. Star
Wars vindt Dukakis zonde van het geld,
hulp aan de Contra's ook.
Obstakel
Alvorens die opvattingen in beleid
kunnen worden omgesmeed, moet de
gouverneur natuurlijk nog wel eerst tot
president worden gekozen. Jackson is
vooralsnog een groot obstakel op de lan
ge weg naar de Democratische nomina
tie. En zelfs als hij die heeft verslagen is
daar nog altijd George Bush.
Dukakis heeft één gelukje: Bush is zelf
ook geen groot spreker, geen pu
bliekstrekker, geen man van meeslepen
de visies, geen dichter. Vandaar dat mo
menteel de volgende grap in Washing-
tonse politieke kringen circuleert: "Ver
kiezingen tussen Bush en Dukakis? Dat
is een ramp. Daarvoor is er te weinig caf
feine in Amerika".
Star Wars vindt hij zonde van het geld, en hulp aan de Contra's
ook. Hij is uitgesproken intelligent, integer en milieubewust. Is
tegen de doodstraf, en vóór steun aan abortusklinieken. Ook al
zit dominee Jesse Jackson hem op de hielen, Michael Dukakis
(54) is de meest waarschijnlijke kandidaat voor de
Democratische nominatie, en volgens de huidige opiniepeilingen
moet hij in november de Republikein George Bush kunnen
verslaan in de race naar het presidentschap van de Verenigde
Staten. Wat voor een man is Reagans vermoedelijke opvolger?
"Jullie zullen nog naar me terugver
langen als Dukakis in het Witte Huis
komt", zei president Reagan on
langs gekscherend tegen een groep
je journalisten. Die keken elkaar
eens aan, en dachten: hij heeft ge
lijk.
door Henk Dam
Want of je nu vóór of tegen de huidige
president bent: met Reagan viel de afge
lopen jaren in elk geval een hoop te bele
ven. Niets menselijks was hem vreemd:
luiheid, domheid, slechtheid, de hele we
reld heeft er de afgelopen jaren volop van
mogen meegenieten.
Dat zal bij Dukakis nooit gebeuren.
Voor hem geen middagslaapjes terwijl
politiek Washington in brand staat. Voor
hem geen briefings in de vorm van strip
verhalen waarin zijn staf probeert hem
de allersimpelste beginselen van kern
ontwapening bij te brengen. En voor
hem al helemaal geen Iran-Contra-
schandaal. In de buurt van Dukakis is
een man als de huidige minister van jus-
titie, Ed Meese, een oude vriend van
Reagan tegen wie maar liefst drie gerech
telijke vooronderzoeken lopen, eenvou
digweg ondenkbaar.
Spaarzaam
Nou en of, de wereldpers zal Reagan
nog missen als hij zou worden opgevolgd
door Dukakis. Geen kolossale blunders
meer. Maar ook geen grapjes meer, zoals
Reagans eerste woorden téfeen zijn
vrouw nadat hij zwaar gewond was ge
raakt bij een moordaanslag: "Schat, ik
vergat te bukken".
Dukakis is hoogst intelligent, ijverig,
spaarzaam, door en door integer, oppas
send en absoluut het braafste jongetje
van de klas. Maar hij is ook zo bruisend
als een glas champagne dat vijf dagen
heeft gestaan, zo geestig als een cursus
boekhouden voor gevorderden, zo cha
rismatisch als een kilo aardappelen.
Ook vrienden omschrijven Dukakis
als een koele technocraat, zeker geen
warmte uitstralende persoonlijkheid.
Oud-president Nixon merkte onlangs
op: "In de politiek helpt het als je een
beetje poëtisch bent. Dukakis is geen
poëet. Hij is zelfs geen prozaïst. Hij is
meer een computer". En Dukakis zelf
geeft impliciet zijn tekorten op het men
selijk vlak toe als hij over het verschil
tussen hem en Reagan zegt: "Wordt het,
na zeven jaar charisma, niet eens tijd
voor een beetje competentie?".
Dokter
Ondanks die niet geringe handicaps
heet de meest waarschijnlijke kandidaat
voor de Democratische presidentsnomi
natie Michael Dukakis, ook al blijft do
minee Jesse Jackson hem dicht op de
hielen zitten. En peilingen voorspellen
dat hij in november, bij een tweestrijd te
gen George Bush, zou moeten kunnen
winnen. Dus dat Reagan worclt opge
volgd door Dukakis is heel wat meer dan
de angstdroom van op sensatie belust
persvolk.
Waarom is Michael Dukakis zoals hij
is? Een deel van het antwoord is, zoals al
tijd bij dit soort vragen, in zijn jeugd te
rug te vinden. Van belang is dan aller
eerst dat hij de zoon is van emigranten.
Zijn vader Panos reisde als 15-jarige jon
gen vanuit Griekenland naar Amerika.
Hij sprak geen woord Engels toen hij in
het land van de onbegrensde mogelijk
heden aankwam, maar acht jaar later
wist hij zichzelf al de medische faculteit
van de prestigieuze universiteit van Har
vard in te praten, en uiteindelijk werd hij
dokter.
Voor Dukakis' moeder Euterpë geldt
een vergelijkbaar verhaal. Ook zij sprak
alleen Grieks toen ze op 9-jarige leeftijd
in de VS arriveerde, en ook zij maakte
van zichzelf een Amerikaans succesver
haal. Ze ging naar de universiteit en werd
lerares.
In zo'n omgeving, waar zelfdiscipline,
hard werken en de noodzaak om te sla
gen het ritme van de dag bepaalden,
groeide Dukakis op. "De normen waren
hoog. Er werd van je verwacht dat je het
goed op school deed. Er waren allerlei ta
ken. Zakgeld moest je zelf verdienen. De
régel was: geen privileges", zo zei hij on
langs zelf daarover.
Op school haalde Dukakis steevast de
hoogste cijfers. Zijn vrije tijd vulde hij
met schoolpolitiek en met sport, waarbij
hij zich vooral als een geduchte cross
country-loper onderscheidde. De school
tijd werd gevolgd door universitaire op
leidingen op het als vooruitstrevend be
kend staande Swarthmore College en, na
een tussentijdse dienstperiode in Korea,
de Harvard-universiteit waar hij rechten
studeerde.
Vreemde talen leren was een van Du
kakis' hobby's: hij spreekt Grieks,
Spaans, Italiaans, Frans en Koreaans.
Maar zijn grootste belangstelling bleef
ook tijdens zijn universitaire jaren de po
litiek. Zelden werden op de universiteit
verkiezingen gehouden zonder dat Du
kakis daarbij een hoofdrol speelde. Te
kenend voor zijn karakter was dat hij
ooit campagne voerde op het thema 'een
schone universiteit'..In het kader daar
van maande hij zijn mede-studenten aan
"geen rommel achter te laten die een an
der moet opruimen". Het klinkt bijna ka
rikaturaal braafjes, maar zo was hij. En
zo is hij nog steeds.
Weinig vrienden
Direct na Harvard dook Dukakis in
zijn staat Massachusetts in de lokale poli
tiek. In 1962 werd hij in het Huis van Af
gevaardigden van deze staat gekozen.
Hij verbaasde daar zijn collega's door al
meteen met een uitgewerkt beleidspro
gramma te komen.
Dukakis maakte, in de acht jaar dat hij
in het parlement van Massachusetts zat,
weinig echte vrienden, maar won wel
veel respect. Hij kwam altijd met de on
vermijdelijke oplossingen, had altijd zijn
huiswerk het best gedaan. In 1974 achtte
Dukakis de kring bewonderaars en
meelopers om hem heen groot genoeg
om een gooi te doen naar het gouver
neurschap, de hoogste baan die er in een
staat te vervullen is. En hij won.
In debat met Gary Hart in februari van dit jaar: ruimschoots de overwinnaar.
Michael Dukakis geniet van zijn vorderingen op weg naar het presidentschap. Hier staat hij ontspannen de pers te
woord na een overwinning op Jesse Jackson in Wisconsin. «foto ap>
optreden zorgde al spoedig voor grote
impopulariteit in het parlement. Een
staatssenator: "Hij hield niet van roken,
en we hadden zo'n hekel aan hem dat we
allemaal een sigaar opstaken als we met
hem moesten vergaderen, zelfs mensen
die normaal helemaal niet rookten".
'Publieke dood'
Nadat in 1978 zijn termijn was verstre
ken lieten de kiezers van Massachusetts
Dukakis vallen als een baksteen. Hij won
geen nieuwe termijn als gouverneur.
Sterker: hij kreeg niet eens de nominatie
van de Democratische partij.
Dat was een énorme klap voor Duka
kis die aanvankelijk domweg niet be
greep waaraan hij die te danken had. Zijn
vrouw Kitty sprak later 'van "een publie
ke dood". Dukakis raakte zo depressief
dat, aldus Kitty, "ik me op een gegeven
moment echt ernstige zorgen over hem
begon te maken".
Maar na de rouw jcwam het herstel.
Dukakis ging lesgeven, en ondertussen
werkte hij met indrukwekkende vast
houdendheid aan zichzelf. In zijn eigen
woorden: "Ik leerde hoe ik moest luiste
ren, hoe ik coalities moest bouwen. Ik
begon te begrijpen dat je mensen moet
betrekken bij wat je doet, en dat je dan
een beter produkt krijgt".
En het hielp. Dukakis maakte vrien
den, won aan invloed, metselde uiterst
zorgvuldig aan .een nieuwe organisatie.
Toen er in 1982 weer verkiezingen wer
den gehouden werd hij, met 53 procent
van de stemmen, opnieuw gouverneur
van Massachusetts.
Dat is hij nog steeds, want mede dank
zij zijn nieuwe, pragmatische, op consen
sus gerichte manier van werken is zijn
positie in Massachusetts onaantastbaar
geworden. En er is meer: in de jaren van
Dukakis' gouverneurschap heeft de eco
nomie in Massachusetts een hoge. vlucht
genomen. Van een verarmde staat met
een aanzienlijk hogere werkloosheid dan
in de rest van het land, werd het een staat
met praktisch geen werkloosheid. Veel
nieuwe bedrijven in de high tech-sfeer
hebben zich in Massachussetts geves
tigd. Het is een van de weinige staten
zonder begrotingstekort.
Wat Dukakis steeds vergeet te vertel
len is dat veel activiteit van het bedrijfs
leven in Massachusetts te danken is ge
weest aan defensie-opdrachten van de
regering-Reagan. Wat hy ook niet noemt
is dat de daling van de werkloosheid
vooral te danken is aan de relatief grote
bevolkingsafname in Massachusetts.
Goed werk
Op die economische kentering voert
Dukakis zijn presidentiële campagne.
"Ik kan voor het land doen wat ik voor
Massachusetts heb gedaan, want ik ben
de man van het wonder van Massachu
setts", is zijn boodschap. Maar is dat ook
Dukakis en zijn vrouw Kitty.
