Ik heb veel mensen, ongewild, ongerust gemaakt
Boerhaavesehool
wordt opgeknapt
Dr. Eernisse, scheidend directeur van Leidse Bloedbank:
'Oordeel psychiater is
soms onbetrouwbaar'
actief in vrije tijd
VREEMDE HANDTEKENINGENACTIE
VRIJDAG 15 APRIL 1988
LEIDEN Dat de waarheid zó hard zou aankomen,
had dr. J.G. Eernisse, scheidend medisch directeur van
de Stichting Rode Kruis Bloedbank Leiden, niet ver
wacht. In zijn afscheidsinterview voor het informatie
blad van het AZL, Cicero, waarschuwde Eernisse on
langs voor besmetting met aids via bloedtransfusies.
"Er wordt nu gedaan of alle risico van besmetting met
aids via een bloeddonatie is uitgesloten. Helaas is dat
niet zo. Een besmetting met aids wordt niet direct ge
volgd door een postieve uitslag van een aids-test. Bij he
patitis zit er drie maanden tussen besmetting en aan
toonbaarheid. Dit geldt ook voor aids. En een definitie
ve aids-test betekent dus niet per definitie dat iemand
het virus niet bij zich draagt. Ongelukken kunnen daar
om niet uitblijven", aldus Eernisse in Cicero.
De 'landelijke pers nam het be
richt over en sindsdien heeft Eer
nisse een lawine van verontruste
telefoontjes gekregen. "Zo blijkt
maar weer eens dat je met de
waarheid heel voorzichtig moet
zijn. Ik heb heel veel mensen, on
gewild, erg ongerust gemaakt.
door
Annemiek Ruygrok
Mijn bedoeling was om het idee
dat er geen risico was weg te ne
men. De winst van mijn opmer
king zou moeten zijn dat risicofi
guren zich als donor terugtrek
ken". Eernisse vreest een niet te
meten hoeveelheid ellende te
hebben opgeroepen en erkent
dat hij de angst omtrent aids
heeft onderschat. "Aids zit in een
speciaal hoekje. Vanwege de on-
beinvloedbaarheid van deze
ziekte. En het odium er omheen:
homoseksualitet, drugs, sex. En
tegenwoordig Afrika".
Prostituées
Met dat laatste doelt dr. Eer
nisse op de besmetting via Afri
kaanse prostituées. In het inter
view met Cicero stelt Eernisse
vast dat de Bloedbank door veel
mensen nog steeds wordt ge
bruikt als de goedkoopste en"
meest gemakkelijke manier om
erachter te komen of ze inder
daad zijn besmet, daarbij de in
cubatietijd van drie maanden
vergetend. "Zo'n test bij de
Bloedbank is anoniemer dan die
bij de GG en GD. Er wordt nog
steeds onjuist gehandeld uit on
kunde of uit onwil. Maar de do
nor die vandaag schoon is en
bloed geeft, kan bij de eerstvol
gende donatie positief zijn".
Vandaar dat dr. Eernisse ge
kant is tegen de nieuwe regel dat
bloed op de dag van de test ook
gegeven moet worden. Vroeger
zat er maximaal vier weken tus
sen test en donatie. Beide termij
nen zijn willekeurig, is Eernisses
mening. Maar de huidige gang
van zaken, bedoeld om het risico
van tussentijdse besmetting te
verkleinen, levert voor de Bloed
bank de nodige moeilijkheden
op, terwijl de winstmarge zeer
gering is. "Vroeger hadden we
het produkt altijd klaar. Ook als
er 's maandagsochtends om elf
uur bloedplaatjes voor een ope
ratie nodig waren. Nu is dat vaak
niet het geval". Invriezen is geen
oplossing en bovendien erg kost
baar. Het wordt eigenlijk alleen
gedaan bij patiënten met anti
stoffen tegen elke donor. Van
hen wordt het eigen bloed inge-
Rode Kruis
Dr. Eernisse is 35 jaar bij de
Bloedbank werkzaam geweest.
Toen hij er, als student-assisent,
in 1953 kwam werken, was er ei
genlijk nog geen Bloedbank.
"Dat liep allemaal via het Rode
Kruis. Had een ziekenhuis bloed
nodig, dan werd dat gebeld. Pas
in 1960 kwam er hier in Leiden
een gezamenlijke bank. Want 'ie
der voor zich' betekende dat do
noren of naar het ene of naar het
andere ziekenhuis moesten. Die
ziekenhuizen hadden allemaal
organisatietjes. Maar het AZL
had toen de meeste ervaring en
daarom is er in gebouw 30 een
Bloedbank gekomen. Het was
een inspanning van de vier zie
kenhuizen in Leiden (de Anna-
kliniek bestond toen nog) om op
één plaats de handel af te r
en te distribueren".
Er ontstaat wel e<
ring over, want ondanks de geza
menlijke Bloedbank heeft elk
ziekenhuis ook een eigen bloed
bank. "Dat is het bloedtransfu
sie-laboratorium voor de eigen
patiënten, de ziekenhuisbloed
bank. In de wandeling ook ge
woon bloedbank genoemd".
Wat de Bloedbank onder
scheidt van de ziekenhuisbloed
bank is düs het innemen en dis
tribueren van bloed. Dat de
Bloedbank in het AZL is geves
tigd, maakte het voor Eernisse
Dr. Eernisse: "Zo blijkt r
indertijd extra aantrekkelijk:
"De Bloedbank hier is als zieken
huisbloedbank met de patiën
tenzorg belast. Dat betekent dat
er allerlei wetenschappelijke ac
tiviteiten omheen zijn. Om een
voorbeeld te noemen: oorspron
kelijk kon je met bloed slechts
éen ding doen: het afnemen en
toedienen. Maar voor heel veel
patiënten is een volledige portie
bloed niet te verstouwen. Als je
uit dat bloed maar een fractie no
dig hebt, plasma bijvoorbeeld,
moet je alleen dat toedienen. En
niet ook nog eens rode bloedcel
len. Dus kwam je voor een prak
tisch probleem te staan om plas
ma uit bloed te centrifugeren".
Die oplossing werd in de prak
tijk gevonden. "Een interessan
ter vraag was om thrombocyten
(bloedplaatjes) uit het bloed te
halen. De kliniek vroeg ons daar
eens iets aan te doen. Nergens is
s datje met de waarheid heel voorzichtig moet zijn
een pasklaar recept voor dus gin
gen we ook weer met de centrifu
ge aan het werk. Nu wordt bloed
soms voor vier verschillende
doeleinden gebrukt, vroeger
slechts voor één. Dat was zon
de".
Geen wetenschapper
Dr. Eernisse voelt zich beslist
geen wetenschapper. Met proto
collen om onderzoek te doen
heeft hij zich nooit bezig gehou
den. Toch was de Leidse Bloed
bank wat betreft uitsplitsingen
uit bloed een koploper. Eernisse
erkent achteraf het wetenschap
pelijk niet goed te hebben aange
pakt. "Anders had het wereld
wijd een grotere invloed gehad.
Ik denk dat, als een handelwijze
die halverwege de jaren 70 werd
gestart volgens een protocol ge
lopen had, dat nog een ster in het
blazoen van de Leidsi
teit had betekend. Bovendien
had je daarmee kunnen aange
ven dat je in zo'n simpel service
bedrijf als de Bloedbank ver
domd veel leuks kunt doen.
Voorwaarde daarvoor is dat je
vanuit de kliniek een antwoord
krijgt op je handelen en die sa
menwerking is in Leiden altijd
voortreffelijk geweest".
Eernisse doelt hiermee op de
bloedplaatjesvoorziening bij pa
tiënten die veel transfusies krij
gen. "Vaak liepen die transfusies
op den duur mis. De antistoffen
bij dergelijke patiënten braken
de cellen af. Dat kwam door de
witte cellen in het donorbloed.
Die waren er niet uit te halen. In
Amsterdam was indertijd een fil
ter ontwikkeld, waardoor witte
cellen uit het bloed konden wor
den gehaald zonder het bloed te
beschadigen. Op dat moment
leek het zinvol om ook voor
bloedplaatjes de witte cellen er
uit te halen. Mijn idee daarbij
was dat bloedplaatjes niet ge
vaarlijk zijn, maar wel de witte
cel-kenmerken hebben. Ik ben
dat gewoon gaan doen. Over
tuigd van mijn eigen gelijk, ben
ik alle patiënten zo gaan behan
delen. In plaats van ze in twee
groepen te splitsen, wat voor een
wetenschappelijk onderzoek
noodzaak is". Dr. Eernisse had
gelijk, maar zijn wijze van hande
len werd niet als wetenschappe
lijk onderzoek erkend.
Regelgeving
Wat hem zorgen baart, zo kort
voor zijn vertrek, is de Wet op de
Bloedtransfusie die binnenkort
van kracht wordt. "Die zal de im
port van bloedprodukten aan
banden leggen. Ik vind het best
dat ze alles willen regelen, maar
als er nu eens uit het buitenland
betere produkten komen dan we
zelf kunnen leveren? Bovendien
komt er een vrije markt in Euro
pa".
De regels zijn bedoeld om 'vei
lig' bloed te kunnen garanderen.
Maar daar heeft Eernisse, zoals
bekend, zijn twijfel over. En dan
komt het gesprek toch weer op
het punt waar het begonnen is:
aids. "De overheid gaat nieuwe
folders tegen aids uitbrengen.
Op de voorste en laatste pagina
daarvan zouden mensen die in
het risico-circuit zitten, moeten
worden opgeroepen zich terug te
trekken als donor. De maat
schappij zou zich in dit opzicht
harder moeten opstellen. Maar
het is niet te bewijzen welke
bloeddonoren tot risicogroepen
behoren".
Het zal volgens Eernisse nog
heel wat voeten in de aarde heb
ben voordat het aids-virus in het
bloed van besmette personen is
aan te tonen, voordat de incu
batietijd van drie maanden is
verstreken. "Zodra die mogelijk
heid er wél is, zullen er meer
mensen, meer geld, meer ruimte
beschikbaar moeten zijn. Het is
aan de overheid om daarover te
beslissen. Als ze maar wakker
blijven. Daarom zeg ik: bouw het
in in de volgende campagne".
Moeten mensen nu een trans
fusie weigeren? Eernisse vindt
van niet. Tot nog toe zijn in drie
jaar tijd bij de Leidse Bloedbank
slechts twee sero-positieven
(mensen die met het aids-virus
waren besmet) aangetroffen. "En
bovendien: het is vaak een kwes
tie van leven of dood. Een bloed
transfusie wordt alleen gegeven
als er een noodzaak toe is. Maar
er moet zoveel mogelijk worden
voorkomen dat je bloed in
mootjes hakt, vervolgens de
brokstukken van verschillende
donaties weer samenvoegt en die
als bloed aan een patiënt toe
dient Ik maak er bezwaar tegen,
omdat een patiënt zo twee tot
drie maal zoveel kans loopt op
een besmetting van welke aard
dan ook. Ik ben altijd een voor
vechter van splitsen geweest,
omdat het onjuist is om onnodig
delen toe te dienen. Maar als het
risico daardoor twee tot drie keer
wordt vergroot, is het onjuist".
Als voorbeeld haalt hij een
anaesthesist aan, die vaststelde
dat bij hartoperaties van naar
schatting 36 donors bloedpro
dukten werden aangeleverd.
"Vroeger kreeg deze man van on
geveer tien mensen porties bloed
geleverd. De man had met de
nieuwe gang van zaken terecht
veel moeite. Evenwicht vinden is
de taak van de Bloedbank. Waar
bloed nodig is, geef je bloed. Is er
een deel nodig, dan geef je
slechts een deel".
LEIDEN De Leidse tapijtfirma
Fer van Duuren verkeert in sursé
ance van betaling. Bewindvoerder
mr. W. Sluiter verwacht dat er over
ruim een maand zekerheid bestaat
over de vraag of een faillissement
kan worden afgewend. Sluiter is
optimistisch over de reddingskan
sen voor het bedrijf. Er werken bij
het bedrijf dat is gevestigd aan de
Hooigracht vier mensen in loon
dienst.
Couveuse
Bij een artikel over het werk van de
vereniging van ouders van couveu
sekinderen dat enige tijd geleden
in deze krant stond, is het adres van
het secretariaat van de vereniging
weggevallen. Dit luidt: Vereniging
van ouders van couveusekinderen
afdeling Leiden, de heer E. Stok
vis, Schadekenlaan 70, Leidschen-
dam. Tel. 070-277337.
Lezers schrijven
Milieuklachten
In het LD van 5 april j.l. was een ar
tikeltje te lezen onder de kop
"Mensen kunnen klachten over
milieu moeilijk kwijt". Hierin werd
een beeld geschetst van de behan
deling van milieuklachten in de re
gio Leiden/Alphen aan den Rijn
dat mogelijk tot misverstanden
leidt. Het gevolg hiervan zou kun
nen zijn dat men zich niet tot het
juiste adres wendt met een milieu
klacht zodat er ook geen adekwate
behandeling van de klacht kan
plaatsvinden. Om dit te voorko
men en met het oog op een zo opti
maal mogelijke dienstverlening
aan de Leidse burgerij lijkt het me
zinvol om in het kort de bestaande
regeling onder de aandacht te bren
gen. Deze regeling is ook te vinden
in de Wegwijzer voor Leiden 87/88
(de gemeentegids die jaarlijks huis
aan huis wordt verspreid) en ook in
het telefoonboek van Leiden is on
der de gemeentelijke instellingen
het milieuklachtnummer van de
directie Milieu afgedrukt. De in de
zelfde gids vermelde telefoonnum
mers voor milieuklachten hebben
geen betrekking op Leiden.
Het milieuklachtennummer
Voor het melden van klachten over
geluid, stank, bodemverontreini
ging enz. in Leiden is 254437. Als u
dit nummer belt, krijgt u de direc
tie Milieu aan de lijn, die de klacht
zo spoedig mogelijk zal proberen te
verhelpen.. Buiten kantoortijd,
d.w.z. 's avonds, 's nachts en in de
weekends moet een ander nummer
worden gedraaid; 258888. Dit is het
nummer van de gemeentepolitie
die poolshoogte komt nemen en in
ernstige gevallen de directie Milieu
erbij haalt. Bij klachten van minder
ernstige aard worden deze door de
politie zelf opgelost of worden deze
de volgende dag doorgegeven aan
de directie Milieu die de behande
ling op zich neemt.
Alleen voor klachten waarvoor
de provincie de milieuvergunning
heeft verleend, moet het provincia
le klachtennummer worden ge
draaid: 070-116111. Dit is het num
mer dat voor Leiden in het LD van
5 april is vermeld. Aangezien het
voor een Leidse burger echter
moeilijk of niet is uit te maken of
het om een onder de gemeente dan
wel om een onder de provincie val
lend bedrijf gaat, is het aan te beve
len in alle gevallen gebruik te ma:
ken van de gemeentelijke telefoon
nummers. De directie Milieu en de
politie kennen de plaatselijke om
standigheden het best en zijn daar
door in staat het snelst een oplos
sing te bereiken. In een enkel geval
zal doorverwijzing naar de provin
cie moeten plaatsvinden.
Gezien de hierboven beschreven
regeling waardoor de gemeente
permanent bereikbaar is voor het
indienen van klachten over het
milieu, zult u begrijpen dat ik de
conclusie van uw redacteur dat de
Leidse burger zijn milieuklachten
moeilijk kwijt kan, niet kan delen.
G. in 't Veld,
hoofd directie Milieu,
Stadsbouwhuis,
Langegracht 72,
Leiden
Overleden:
H. Timmerman geb 18 sep 1909 vrl geh. gew.
met W D. van Muijen, M. Heidoorn geb 18 |an
1955 vrl geh gew. met C.W. Bruin, C. de Mol
geb 5 dec 1917 man, C. Jonker geb 29 jan
1909 man, P. Ouwerkerk geb 5 aug 1922
man, M. van Leeuwen geb 4 mrt 1932 man, M.
Spaargaren geb 9 jan 1926 man, Q. de Wit
geb 18 apr 1911 man, J.M.A Edelaar geb 4
apr 1944 man, P.J.W. van Adrichem geb 24
dec 1903 man.
LEIDEN - De betrouwbaarheid
van een psychiatrisch oordeel over
eventuele arbeidsongeschiktheid
is verre van optimaal. Dit zou kun
nen worden verbeterd door meer
dan één psychiater bij een beoorde
ling in te schakelen. Ook zou de
keurende psychiater beter op de
hoogte moeten zijn van de sociale
wetgeving en zijn taak hierbij. Bo
vendien zou een psychiatrisch rap
port moeten voldoen aan vier crite
ria: leesbaarheid en begrijpelijk
heid, controleerbaarheid, onderlin
ge vergelijkbaarheid en deskun
digheid.
Dit concludeert M. Kabela in zijn
proefschrift 'Psychiatrisch oordeel
beoordeeld: de psychiatrische be
oordeling van arbeidsongeschikt
heid' waarmee hij gisteren tot doc
tor in de geneeskunde aan de Leid
se universiteit promoveerde.
Het aantal uitkeringsgerechtig
den is de laatste jaren sterk toege
nomen. Vooral het aandeel van de
psychiatrische aandoeningen is
aanzienlijk: jaarlijks worden zo'n
15.000 psychiatrische rapporten
uitgebracht. De Ziektewet, de Al
gemene Arbeidsongeschiktheids
wet en de Wet op de Arbeidsonge
schiktheid garanderen werkne
mers bij ziekte toch een inkomen.
Maar soms gaat de bedrijfsvereni
ging niet met een uitkering ak
koord. De verzekerde kan hierte
gen in beroep gaan bij de Raad van
Beroep, die op zijn beurt - wanneer
het psychiatrische problemen be
treft - aan een onafhankelijk psy
chiater om advies vraagt.
Dr. Kabela onderzocht de over
eenstemming tussen psychiaters
over de beoordeling van arbeidson
geschiktheid en de argumenten die
zij bij het bepalen daarvan gebrui
ken. Een groot probleem bij het
vaststellen van een psychiatrische
stoornis is dat ziekte, ziektegevoel
en -gedrag moeilijk van elkaar zijn
te onderscheiden. Voor het onder
zoek stuurde Kabela 32 psychiaters
tien psychiatrische rapporten ter
beoordeling. Deze moesten aange
ven of zij de in de rapporten be
schreven verzekerden wel of niet
arbeidsgeschikt achtten en op
grond van welke argumenten.
In een aantal gevallen liepen de
meningen van de psychiaters over
eenzelfde verzekerde nogal uiteen.
Kabela onderscheidt 'strenge' en
'milde' psychiaters, al naar gelang
ze vaker of minder vaak geneigd
zijn de verzekerden als arbeidsge
schikt te zien. Beide groepen ge
bruiken weliswaar dezelfde argu
menten bij het vaststellen van de
arbeidsgeschiktheid, maar ze
waarderen die argumenten ver
schillend, aldus Kabela.
Voetbal
Zondagavond 17 april heeft in 'The
Jam' (Tweede Binnenvestgracht 15)
een videovertoning plaats van de
voetbalwedstrijd die op 17 apriUussen
Leidse muzikanten en kroegbazen
werd gespeeld. De aanvang is 21.30
uur. Na afloop wordt een jamsession
gehouden.
Strandloop
De atletiekvereniging Holland houdt
zondag 17 april een strandloop. Deel
nemers kunnen kiezen uit de afstan
den 2, 4, 8 en 12 kilometer. De in
schrijving is op het laatste parkeerter
rein, links bij de Wassenaarse slag.
De start is om 11.00 uur.
Ouderen
De Wijkouderenraad Leiden Zuid-
West houdt zondag 17 april een ont
spanningsmiddag voor ouderen bo
ven de 55 jaar. Tijdens de middag tre
den onder meer de drumfanfare en
majoretten van VIOS uit Zoeterwoude
op. De bijeenkomst begint om 14.30
uur in club- en buurthuis Vogelvlucht
aan de Boshuizerlaan 5 en duurt tot
16.30 uur. De entree bedraagt twee
gulden.
Klaverjas
De muziekvereniging De Burcht Lei
den houdt zondag 17 april een klaver
jas- en sjoelmiddag in haar clubge
bouw aan de Aalmarkt 9. De aanvang
is 14,00 uur en de entree bedraagt
2,50 gulden.
Architecten
Het Leids Architecten Kaffee houdt
maandag 18 april een bijeenkomst
over industrieel bouwen. Tijdens de
avond geeft Michiel Cohen van Cepe-
zed een toelichting over de manier
waarop zijn bureau de industrie bij
bouwprocessen betrekt. De avond
begint om 20.00 uur en wordt gehou
den in sociëteit De Burcht.
Restauratie kost ruim miljoen
LEIDEN - De panden van Boer-
haave dag- en avondonderwijs
voor volwassenen aan het Noord-
einde worden helemaal opgeknapt.
De verbouwingen gaan een bedrag
van 1,3 miljoen gulden kosten. Het
pand Noordeinde 1 is een stadsmo-
nument en gaat gerestaureerd wor
den. De bouwers zijn reeds begon
nen aan de renovatie van het daar
naast gelegen pand nummer drie.
Volgens conrector J.F. van den
Wijngaard die zich bezig houdt met
de verbouwing, was de behuizing
er heel slecht aan toe. Bepaalde de
len stonden op instorten.
Verdieping voor verdieping wor
den de panden aangepakt. Er komt
een nieuwe centrale verwarming
en de buitenzijde wordt geheel op
geknapt. Er komen nieuwe kozij-
Uitstel van
betaling voor
Van Duuren
nen en de muur wordt opnieuw ge
pleisterd en geverfd.. De school
heeft altijd veel te kampen gehad
met graffiti. Daarom is besloten om
de begaande grond te voorzien van
keramische tegels, die makkelijk
schoon zijn te maken.
Vooral het deel van de school op
de hoek met de Witte Singel wordt
volgens Van den Wijngaard erg
mooi. "Dat waren oorspronkelijk
de huizen van de commandanten
van de aan de overkant gelegen
Zeevaartschool. Begin van deze
eeuw is die school verdwenen en
dus kwam ook dat pand vrij. In
Noordeinde 1 kwam de Eerste
Leidse School die weinig-heeft ver
bouwd en daarom is het vermoede
lijk nu op de monumentenlijst ge
plaatst".
Van den Wijngaard hoopt dat
nummer drie nog voor de bouwvak
klaar is. Daarna moet aan het ande
re pand worden begonnen. Dat zal
zo'n 9 maanden vergen. Door de re
novatie is dé school wel in lokalen-
nood gekomen, met name omdat
op dit ogenblik de schoolonderzoe
ken worden afgenomen. Bij andere
scholen huurt Boerhaave zolang lo
kalen.
LEIDEN - Mevrouw Roefstra overhandigde vanochtend namens 160 bewoners van de Agaatlaanflat een lijst
met handtekeningen aan directeur A. Mulder van de Woningbouwvereniging Leiden WBLDe bewoners maken
bezwaar tegen de verhoging van de servicekosten door het aantrekken van een huismeester. Zijn taken zouden tot
het normale takenpakket van de WBL horen. Mulder zei de handtekeningenactie echter 'een vreemde zaak' te vin
den, omdat 200 van de in totaal 222 bewoners reeds het renovatiecontract hadden getekend waarin de kostenver
hoging was opgenomen. Ze zouden voor de ondertekening daarvan ruimschoots de gelegenheid hebben gehad hun
bezwaren kenbaar te maken. (foto Jan Holvast)
