In de Industriebond hadden
geen koppen mogen rollen'
'Mensen zitten verstijfd van
angst achter het raampje'
Interview
Groenevelt voelt zich nog verbonden aan 'zijn' bond
Nieuw LOI-iiistructiepakket voor vliegangst:
Predikanten geen pakezel van God en de gemeente
PAGINA 2
MAANDAG 11 APRIL 1988
Zijn naam wordt nog veel ge
noemd: Arie Groenevelt. De
onwrikbare voorzitter van de
Industriebond FNV. Ruim
twaalf jaar bestormde hij de
ene barricade na de andere. De
werkgevers haalden vijf jaar
geleden dan ook opgelucht
adem toen hij het stokje
overgaf aan Dick Visser. In zijn
caravan op "Ginkelduin", de
camping van zijn bond, her
stelt hij op dit moment van een
liesoperatie. Maar voor 'de goe
de zaak' heeft hij altijd tijd.
Zijn haren mogen wat grijzer
zijn geworden, de felheid is ge
bleven. Zonder scrupules
veegt hij Hans Pont de mantel
uit, hekelt hij het kabinetsbe
leid en adviseert hij het CNV
de koffers te pakken. "Die club
heeft geen bestaanrecht",
klinkt het scherp. Groenevelt
ten voeten uit.
HILVERSUM - Pont was een
goede voorzitter. Hij heeft alleen
iets gedaan, waarvan ik zeg, Hans
hoe heb je het in je hoofd kunnen
halen?: het voorzitterschap van de
FNV als een oude jas inwisselen
voor 'n andere. Daar begrijp ik
niets van. Dan kun je elkaar nog be
ter de tent uitvechten, zoals bij de
Industriebond. Je kunt je natuur
lijk afvragen of het verstandig is
wat die mensen hebben gedaan en
of je zoiets van grote mensen mag
Arie Groenevelt
verwachten? Maar het ging ten
minste ergens over. Pont was ken
nelijk op het grote geld uit en daar
mee bewijst hij de vakbeweging
een slechte dienst. Dat neem ik
hem zeer kwalijk".
door
Joan Haan
Arie Groenevelt (61) is het nog
niet verleerd. Op de hem zo type
rende wijze voorziet hij de jongste
ontwikkelingen van gepeperd
commentaar. Hij mag dan vijf jaar
geleden de voorzittershamer yan
de Industriebond aan de wilgen
hebben gehangen (drie jaar later
nam hij definitief afscheid), dat wil
niet zeggen dat hij de zaak niet
meer volgt. Integendeel. Hij geeft
ook toe zo nu en dan te worden ge
raadpleegd, maar voor een tijdelij
ke terugkeer, om het schip weer op
de juiste koers te brengen, voelt hij
niets.
"Nee hoor, mijn tijd is voorbij.
Het is onzin om nu als soort redder
des vaderlands op te staan. Er zijn
in het verleden wel meer proble
men geweest. Toen kwamen ze er
ook uit zonder oude bokken van
stal te halen".
Nette meneer
Over de stelling, dat de bond een
nette meneer is geworden, glim
lacht hij. En ook de roep naar ster
ke mensen, die zoals hij met gebal
de vuist de barricades opgingen,
wuift hij weg. "Het zijn mooie ver
halen, maar ze deugen voor geen
hout. Toen Wim Kok de hamer van
André Kloos overnam, zei ieder
een: die jongen met die lange ha
ren? Wat moet dat nou worden met
de vakbeweging? Nemen ze daar
verdorie een knaap van Nijenrode,
de diplomatenschool. Toen hij
wegging was Leiden echter in
last".
Hetzelfde overkwam overigens
Kloos. "Die nam het stokje over
van Dirk Roemers. Dat was een
bullebijter... mens hou op. Moest
die worden opgevolgd door een
zachtaardige econoom? Dat kon
toch niets worden!" Groenevelt
geeft toe, dat deze taferelen niet
gelden voor Johan Stekelenburg,
de gedoodverfde opvolger van
Pont. "Maar wat zegt dat. Hij moet
het allemaal nog wel bewijzen",
klinkt het koel.
Terugkomend op de zaak Pont
verklaart de 'socialist van de oude
stempel', heel wat mensen te heb
ben zien vertrekken. "Het vak van
districtbestuurder is zwaar. Alleen
de slechtsten hebben een 40-urige
werkweek. Zo ligt dat. Maar ook
geestelijk wordt er veel van je ge
vraagd. Vooral in tijden, dat het
economisch tegenzit. Elke dag stap
je weer in een poel van ellende.
Steeds maar weer bedrijfssluitin
gen begeleiden en inpraten op
Soms tegen beter weten
Goede hout
Groenevelt heeft ook mensen om
financiële redenen de pijp aan
Maarten zien geven. "Zo kende ik
een bestuurder die bij een bedrijf
personeelschef werd en overal ver
kondigde, dat hij 30.000 gulden
meer ging verdienen. Ik zei toen te
gen hem: goh joh, je hebt een goede
leidsman, maar ik ben blij datje op
sodemietert. De mentaliteit om je
werk goed te doen, heb je kennelijk
niet". Hij zucht. "Er zijn nu een
maal mensen die bij ons horen en
mensen die bij ons zijn. Dat essen
tiële onderscheid geldt ook voor
Pont. Hij is uit het verkeerde hout
gesneden".
Dat oordeel spreekt hij heel be
wust niet uit over Dick Visser en
Jan Schermer, de twee kemphanen
van zijn eigen bond. "Het veront
rust me, dat de zaak zo op de spits
is gedreven. Dat er koppen zijn
gaan rollen, had niet mogen gebeu
ren. Dat er een heftige, diepgaande
discussie plaatsvond over de koers,
is niet vreemd. Als bestuurder van
de industriebond zit je immers als
geen ander in het krachtenveld van
economische gewelddadigheden.
Die leiden niet alleen tot de onder
gang van industrieën, maar ook tot
opbloei van geheel nieuwe takken.
Probeer in die storm maar eens de
goede weg te vinden".
Volgens Groenevelt zal de bond
regelmatig het verkeerde pad in
slaan. "Er zijn immers altijd ele
menten, invloeden van buitenaf,
die je niet kunt inschatten. In mijn
tijd waren dat de Korea-crisis en de
ineenstorting van de economie. Nu
kan dat de opvolger van Reagan
zijn of een plotselinge val van Gor-
batsjov. Wie kan dat voorspellen?
Niemand toch? Behalve dan een
blaaskaak en die zijn er helaas veel
te veel".
Groenevelt zou het een schande
vinden wanneer de nieuwe voorzit
ter uit één van de andere bonden
komt. "Ik weet dat
buiten circuleren. Van r
ooit een staking tot een goed ekid
hebben gebracht en nu denken de
Industriebond te kunnen redden.
Onzin. We moeten iemand hebben
die de tradities kent, weet hoe er in
onze bond wordt gesproken en ge
handeld. Trouwens, we hebben
mensen zat. Het enige probleem is,
dat bijna iedereen vindt, dat hij al
lang voorzitter had moeten zijn. Je
kunt dat arrogant vinden, maar op
die> eigenschap zijn die mensen ge
selecteerd. Anders kun je je nooit
staande houden in het gevecht met
het bedrijfsleven".
Poppenkast
De gelouterde vakbondsman
glimlacht. Hij is bepaald niet pessi
mistisch. "Over vijfjaar zeggen ze,
weet je nog die grote problemen in
'88?". Veel minder te spreken is hij
over het bezuinigingsdebat, dat
vlak voor Pasen in de Kamer
plaatsvond. "Poppenkast", luidt
zijn commentaar. "Ze hebben me
vroeger altijd verweten, dat ik
dacht in termen van complotten en
zo, nou volgens mij is daar gewoon
een spelletje gepleegd. Het imago
van Bert de Vries moest worden
opgevijzeld. Lubbers had imago
genoeg, die kon wel een beetje
kwijt. Er is gewoon handjeklap ge
speeld. De aanhang leeft weer in de
veronderstelling, dat het CDA toch
niet zo'n slechte club is. Nu. daar
ging het om. Dat doel is bereikt".
Groenevelt is er van overtuigd,
dat de jeugdlonen straks worden
uitgekleed. "Alleen nu nog niet. Op
een later tijdstip, wanneer het wat
beter uitkomt. Zo hebben ze in de
afgelopen jaren in alles gesneden".
De plaatselijke voorzitter van de
PvdA-afdeling Vleuten De
Meern ("een leuke hobby"), ver
wacht dat de coalitie de vier jaar ge
woon zal volmakén. "Daar heb je
dit soort circusvertoningen voor
nodig. Daarna gaan ze gewoon ver
der. Ik geloof niets in een verbond
met de PvdA. Het CDA is een echte
conservatieve club, die heel be
wust bezig is geweest om de sociale
voorzieningen voor een belangrijk
stuk terug te schroeven. Het eind is
ook nog niet in zicht. Als de chris
ten-democraten met de PvdA aan
de slag gaan, moeten ze dingen die
ze hebben teruggeschroefd, in de
andere richting weer ombuigen.
Dat willen ze niet. Ze hebben niet
voor niets de linkse mensen uit de
partij gejaagd".
Ook het CNV kan Groenevelt
wel schieten. "Dat is geen vakcen
trale. Altijd haken ze op het laatste
moment af. Hetzij omdat er in de
Schrift, hetzij omdat er in de doel
stellingen iets staat, dat actie ver
hindert. Het is gewoon een hoop la
waai. Op het moment dat ze slaan
moeten, denken ze 'het doet pijn'
en doen ze dus niets".
Genoeg te doen
Als een soort vloek slingert hij de
namen van Lou de Graaf en Jan
Lanser de ruimte in. "Rampen zijn
het. Beiden zijn hun verleden ver
geten. De één gooit te grabbel wat
wij met z'n allen hebben opge
bouwd en de ander grossiert in
commissariaten. Walgelijk!".
Groenevelt slikt. "Nee, ik heb
geen commissariaten. Geen enke
le". Wat doet hij dan? "Ik zet me in
voor de Paasheuvel. Ik zit in het be
stuur van de stichting Zon en Vrij
heid. Wij proberen wat te doen
voor jonge mensen uit de kansar
me groepen. Dat is mooi en eerlijk
werk. Nee, er is nog genoeg voor
Arie te doen"
DEN HAAG/LEIDEN - Abe Len
stra ging voor geen goud het vlieg
tuig in. Elvis Presley kwam nooit
in Europa, behalve dan tijdens zijn
diensttijd in Duitsland, omdat hij
weigerde in een 'plane' te stappen.
Van Hanegem, Piet Keizer: hetzelf
de probleem. De naar schatting 20
tot 25 procent van de Nederlandse
bevolking die aan vliegangst lijdt
en dat is een voorzichtige schat
ting bevindt zich in goed gezel
schap. Binnenkort kunnen de
'vliegangstigen' gaan proberen zelf
iets aan hun kwaal te doen; met een
instructiepakket van de Leidse On
derwijs Instellingen (LOI).
Een stewardess die overdreven
vriendelijk lacht ze heeft zeker
iets te verbergen of juist nogal
chagrijnig uit haar ogen kijkt, kan
voor een vliegangstige reden zijn
om totaal in paniek te raken. Een
purser die zijn mededeling over la
ter landen wegens een grote drukte
boven het vliegveld begint met 'ik
heb een vervelende mededeling
voor u' kan (toch al bange) passa
giers met die mededeling laten ril
len van angst.
Gabriëlle Ecury, cursusleidster
sociaal agogogisch onderwijs van
de LOI, is vanaf het begin betrok
ken geweest bij de opzet van 'Vlie
gen zonder angst' en voerde de
eindredactie over het pakket, be
staande uit drie cassettes en een in
structieboek. Op twee van de drie
cassettes, beide één uur, wordt een
vliegreis nagebootst. De acteur
Pieter Lutz schetst de situaties die
de beluisteraar van de cassettes
zich voor moet stellen. De bijpas
sende geluiden, van reisbureau tot
brullende motoren, zijn ook te ho
ren. De bange vlieger maakt op de
cassettes het traject van boeking
tot landing mee.
Doodeng Het derde element
op de cassettes zijn de stemmen
van een wat ouder echtpaar dat op
een vliegreis een microfoontje bij
zich droeg. Ecury: „De man had
eerder gevlogen, maar was angstig,
voor de vrouw was het de eerste
vlucht, zij vond het doodeng. Dat
ze een microfoon bij zich hadden,
stoorde hen niet in hun spontane
uitlatingen. Daarvoor waren de er
varingen die ze meemaakten,' te
overweldigend. Je hoort de vrouw
bijvoorbeeld zeggen: „Moeten wc
daar in? Godallemachtig...".
„De methode waarmee we wer
ken heet systematische desensiti-
satie". Ecury moet er zelf om la
chen. „Ik heb dat woord nu zo vaak
gebruikt dat ik het zonder haperen
kan zeggen. Het betekent datje ie
mand systematisch ongevoelig
maakt voor de vliegangsten die hij
of zij uitstaat. Angst is het uit
gangspunt in onze instructie. Wan
neer je bang wordt, ga je je spieren
spannen, wordt je ademhaling op
pervlakkiger en stijgt je adrenali-
ne-gehalte. De angst wordt daar
door weer versterkt en dat willen
we doorbreken".
De derde cassette bevat daarom
ontspanningsoefeningen, gepre
senteerd door Tosca Hoogduyn,
een AVRO-presentatrice met een
zeer rustgevende stem, zoals luiste
raars zullen weten die 's nachts ge
regeld op Radio 1 en 2 afstemmen
voor het programma Easy Liste
ning. De bedoeling is dat mensen
die de 'vluchtcassettes' intensief
beluisteren en zich inleven in de si
tuaties die daarop geschetst wor
den, de daardoor opgebouwde
spanningen met die ontspannings
cassette van zich af laten vloeien.
De methode die de LOI gebruikt,
wordt al in een iets andere vorm
toegepast op de Vrije Universi
teit (VU) in Amsterdam. Twee psy-
chologie-studentes, Femma Kruit
en Lotte Enting, deden een onder
zoek naar vliegangstigen, onder lei
ding van professor Vrolijk. Op de
VLT wordt de spanning gemeten
die vliegangst-patienten voelen
wanneer ze naar videobeelden kij
ken. Die spanning wordt uitge
drukt in getallen, met een 'bio-
feedbackapparaat'. Wanneer de
spanning te hoog wordt, worden de
beelden stopgezet en moeten de
patiënten hun spanning zien te ver
minderen. De therapie van de VU
is al voor maanden volgeboekt.
Balans
'Vliegen zonder Angst' is opgezet
in samenwerking met de AVRO, de
luchtvaartmaatschappij Transavia
en de Vrije Universiteit. „Transa
via ontwikkelde het idee om een
pocketboekje uit te geven voor hun
passagiers, zoals dat in Amerika al
gebeurt. Passagiers zouden dat
boekje mee kunnen nemen op reis,
zodat ze minder paniekerig zouden
reageren, met wat-gebeurt-er-nou-
„Onbekendheid met vliegtuigen
is één van de redenen voor mensen
om bang het vliegtuig in te stap
pen, of maar niet te gaan vliegen.
Sommigen blijven de hele reis stijf
achter het raampje zitten, bang dat
het vliegtuig uit balans raakt, wan
neer ze zich bewegen. Ze zijn dan
doodsbang wanneer zich een zwaar
persoon door het gangpad be
weegt".
De voornaamste redenen voor
vliegangst, vertelt een studente
van de VU, zijn hoogtevrees en
claustrofobie. Die angsten worden
dan nog vaak gecombineerd met
andere vrezen,.zoals angst voor wa-
het vliegtuig zich
daarboven bevindt, angst voor me
nigten, angst om de controle uit
handen te geven aan een piloot, en
zovoort. Daarbij komt dan nog de
vrees voor een ongeluk. „En dan
kun je wel honderd keer zeggen dat
met auto's meer ongelukken ge
beuren".
Gabriëlle Ecury: „Vliegtuigon
gelukken worden altijd breed uit
gemeten in de pers. Auto-ongeluk
ken zijn zo gewoon, die horen er
bij. We hebben in het intructieboek
statistieken geplaatst die duidelijk
maken hoe veilig vliegen is. Die
mogen de mensen wel of niet aan
nemen. Je moet ze er toch bijzet
ten".
„Onze instructie moet ervoor
zorgen dat mensen hun irrationele
gedachten omzetten in rationale.
Daarvoor hebben we denkoefenin
gen. Je werkt volgens een stappen
plan. Stel: je ziet bijvoorbeeld een
vleugel bewegen. Je kunt dan den
ken: die vleugel breekt af, ik moet
mijn testament opmaken. Die ge
dachte moet je stopzetten en ver
vangen door: is dat reëel? Nee.
Voel ik me beter door die gedach
te? Nee. Zo'n vleugel moet name
lijk kunnen bewegen, er moet spe-
ling in zitten. Je moet het tobben,
want dat is het, vervangen door
reële gedachten".
De AVRO zal in het programma
Servicesalon nog twee keer aan
dacht besteden aan vliegangst. Na
de eerste uitzending kwamen 400
reacties binnen. Daaruit selecteer
de de AVRO tien
therapie zullen gaan, i
king met een therapeute van de
LOI. De eerstvolgende uitzending,
op 14 april, zullen de vliegangsti
gen de hangar ingaan, tijdens de
derde uitzending gaan ze de lucht
in. De 'patiënten' zijn heel verschil
lend. Er is een echtpaar bij, waar
van de man extreem angstig is en
de vrouw een beetje, dat een vlucht
naar Kreta kreeg aangeboden door
de kinderen. En een vrouw van een
straaljagerpiloot, wiens dochter
stewardess is.
Controle
„Veel mensen zijn bang om de con
trole over zichzelf in een vliegtuig
te verliezen", aldus Ecury. „Ze ver
wachten helemaal in paniek te ra
ken als er iets gebeurt. Het is angst
om de angst. Een vliegtuig kom je
niet zomaar uit, hoog in de lucht, in
tegenstelling tot een auto bij een
ongeluk. Zelfs in een boot denken
mensen nog desnoods te kunnen
gaan zwemmen". En: „Angst is be
smettelijk. Veel mensen indentifi-
ceren zich met de slachtoffers uit
films als Airport, of, in het vlieg
tuig, met een in paniek geraakt
kind of volwassenne. Dan krijg je
grote paniekreacties".
"Wanneer wij ons blindstaren
op problemen en noden van an
deren en niet zorgen voor tegen
wicht, dan bezwijken wij aan de
last". Dat was een collegiale
waarschuwing van ds. L. de Lief
de (Amstelveen-Buitenveldert),
voorzitter van de Bond van Ne
derlandse Predikanten, vanmor
gen op de algemene ledenverga
dering van deze bond in Utrecht.
"Predikanten", zei hij, "moe
ten niet het gevoel krijgen, de
pakezel te zijn van God en de ge
meente, mensen die telkens te
maken krijgen met crises in het
leven van anderen, waarbij van
hen een zekere autoriteit wordt
verwacht. Niet alleen in crisissi
tuaties, maar ook in het gewone
blije leven 'igt hun opdracht".
De Liefde vroeg zich af of pre
dikanten wel echt plezier bele
ven aan 'leuke dingen' in hun ge
meente of daarbuiten, zoals thea
ter, concerten en sport. "Of zijn
we dan alweer op weg naar de
volgende afspraak met proble
men of nog steeds bezig met ge
dachten rond moeilijkheden die
ons gisteren werden toever
trouwd?" Het is, volgens de voor
zitter van de Bond van Neder
landse Predikanten, van groot
belang dat predikanten zelf deel
hebben aan de Vreugde vari de
vrolijke boodschap' die zij bren
gen.
Gesprek
Vertegenwoordigers van de
Gereformeerde Kerken in Ne
derland en de Christelijke Gere
formeerde Kerken hebben met
elkaar gepraat. Dit op aandrang
van de Gereformeerde Oecume
nische Synode, die binnenkort in
Zimbabwe haar algemene verga
dering houdt en dan onder meer
spreekt over het lidmaatschap
van de Gereformeerde Kerken in
Nederland. Sommige kerken die
lid zijn van deze internationale
synode, vinden namelijk de Ne
derlandse kerk in dit gezelschap
niet passen omdat zij er, naar
hun oordeel, verlichte opvattin
gen op nahoudt wat betreft de
ethiek (bijvoorbeeld homofilie)
en de leer (zoals het gezag van de
Schrift).
Het bestuur van de Gerefor
meerde Oecumenische Synode
vond het op z'n zachtst gezegd
merkwaardig dat de twee Neder
landse kerken, die beide lid zijn
van deze synode, elkaar wel in
dit verband ontmoeten, maar in
eigen land niet met elkaar pra
ten. Als er wezenlijke geschil
punten zijn, dan moeten die eerst
in eigen land worden besproken
en zo mogelijk opgelost, en dan
pas in de oecumenische synode,
zei het bestuur.
Over het gesprek werden na af
loop geen mededelingen gedaan.
Verwacht werd echter, dat men
niet verder zou komen dan een
uitwisseling van standpunten.
Het onderscheid tussen beide
kerken is dan ook niet gering. De
Gereformeerde Kerken gaan te
rug tot de Doleantie van 1886
(Abraham Kuyper), de Christelij
ke Gereformeerde Kerken tot de
Afscheiding van 1834 (Hendrik
de Cock). In 1892 lukte een po
ging om beide te verenigen maar
zeer ten dele, zodat de nazaten
van de Afscheiding als kerk zelf
standig bleven voortbestaan.
Op z'n kortst en oppervlak
kig gezegd zijn gereformeer
den in allerlei opzichten veel mo
derner dan christelijke gerefor
meerden. Toch vertonen ze alle
bei de nodige nuanceringen in
theologisch, ethisch en politiek
denken, zowel naar links als naar
rechts. Maar mocht een meerder
heid van de oecumenische syno
de het lidmaatschap van de om
streden Nederlandse kerk blij
ven steunen, dan is wel te ver
wachten dat de andere Neder
landse kerk haar lidmaatschap
zal opzeggen.
Jan Doedel
"Deze raad mag geen Jan
Doedel worden. Als ik hier zit,
wil ik weten dét ik hier zit en
waaróm ik hier zit". Dat zei J.
Bieckmann uit Heeten op een
vergadering van de Pastorale
Raad van het aartsbisdom
Utrecht in Huis ter Heide. Hij en
ook andere leden van de raad
hadden scherpe kritiek op het
bisdombestuur, dat de raad niet
had geraadpleegd over het expe
riment met de aanstelling van
drie Poolse priesters.
Aartsbisschop Simonis kon
digde vorige maand aan, dat hij
drie priesters uit het Poolse bis
dom Opole drie jaar lang in de
geestelijke verzorging van zijn
bisdom zou laten meewerken.
Op dit ogenblik hebben 25 van
de 360 parochies geen priester.
Vicaris dr. P. Rentinck gaat
volgende maand naar Polen om
met de drie priesters kennis te
maken en allerlei praktische za
ken te regelen. Het is de bedioe-
ling dat ze in september hier
gaan werken. Simonis heeft al
leen de priesterraad en het kapit
tel om advies gevraagd.
Mevrouw M. Mees uit Groenlo
vond het heel vreemd dat er geen
advies aan de pastorale raad is
d, "hoewel het een pasto
rale aangelegenheid betreft". "Er
is mij veel aan gelegen, de scha
kelfunctie tussen parochie en
bisdom zo goed mogelijk te ver
vullen". Mevrouw W. Bus uit
Soesterberg daarentegen be
treurde het, dat iedereen het ex
periment als een bedreiging er
vaart. "Wij moeten erkennen, dat
er in Nederland een missionaire
situatie is ontstaan. We moeten
openstaan voor andere cultu-
De kardinaal deelde mee, dat
van raadpleging is afgezien om
dat de vergaderingen van de raad
openbaar zijn. "Dan zou het ex
periment voortijdig in de open
baarheid komen".
Subsidies
Het ligt niet voor de hand,
dat kerken het hele maatschap
pelijke activeringswerk overne
men. Ze hebben al financiële ver
plichtingen genoeg. Die waar
schuwing laat G. J. Hazenkamp,
directeur van de Gereformeerde
Raad voor Samenlevensaangele-
genheden, horen in het blad
'Kerkinformatie'.
het maatschappelijk activerings
werk, zal dit werk verdampen en
zullen gereformeerden minder
actief betrokken raken bij knel
punten in de Nederlandse sa
menleving".
Er zijn nu zeventien gerefor
meerde werkers op dit gebied.
Diakonieën zijn betrokken ge
raakt bij onderwerpen als nieu
we armoede, werkgelegenheid,
emancipatie, milieu en minder
heden. De overheid wil mensen
zelf meer verantwoordelijklheid
laten dragen, maar is niet bereid
hiervoor middelen beschikbaar
te stellen, schrijft Hazenkamp.
Forse bezuiniging op dit werk
vindt hij geen goede zaak. Voor
de kerk zou het een dubbele bij
drage betekenen als de overheid
zich als subsidiegever terugtrok.
En dat is geenszins vanzelfspre
kend.
Hervormde Kerk: beroepen
te Ridderkerk P. H. van Harten
Wapenveld, te Schaarsbergen
(hervormde en gereformeerde fe
deratie) kandidaat R. P. Ooster-
dijk Leiden (voor deelwerk); aan
genomen naar Bloemendaal J.
Geur'sen Arnhem, naar Dieren J.
van Vliet aldaar (eeivol ontheven
gereformeerd predikant), de be
noeming tot voorganger van de
Hervormde Evangelisatie te Rui-
nerwold (Dr.) F. Verkade aldaar,
de benoeming tot pastoraal wer
ker te Durgerdam (deelwerk) K.
Touwen Amsterdamn-Zuidoost;
bedankt voor Rotterdam-IJssel-
monde G. F. Smaling Rijnsburg.
Gereformeerde Kerken: be
roepen te Urk T. Veenstra Ui-
rum; aangenomen naar Naald
wijk C. van der Linden Dieren,
naar Sint Pancras D. M. Knibbe
Anna Jacobapolder/Oud-Vosse-
meer, naar Nunspeet E. P. van
der Veen Numansdorp.
Nederlands Gereformeerde
Kerken: bedankt voor Hengelo
C. Smil Culemborg.
Christelijke Gereformeerde
Kerken: beroepen te Rozenburg
C. D. Affourtit Leiden, laatstelijk
zendingspredikant in Vendaland
(Z.-Afrika); bedankt voor Har-
derwijk-Zeewolde T. M. Hofman
Ouderkerk a.d. Amstel.
Gereformeerde Gemeenten:
bedankt voor Middelburg B. van
der Heiden Woerden, voor Oos-
terland (Z.) R. Boogaard Leiden.
Gereformeerde Gemeenten in
Nederland: bedankt voor El-
speet F. Mallan Alblasserdam.
Baptistengemeenten: aange
nomen naar Utrecht-noord (voor
deelwerk) kandidaat P. Egberts,
pastoraal medewerker aldaar.
