Dansen is weer plezier voor twee
'Mijn liederen dragen geen banieren'
'Vroeger nam je les om het te leren, nu om het te doen'
Leonard Cohen blijft - tegen wil en dank - een spreekbuis van zijn volk
ZATERDAG 9 APRIL 1988
EXTRA
PAGINA 27
'Hey Mambo!', klinkthet
bruisend uit de kelen van Barry
Manilow en Kid Creole. De
dansscholen haasten zich dit
plaatje aan te schaffen, want
de jeugd kan er maar niet
genoeg van krijgen. Bijna
vergeelde dansvormen als de
mambo en de merengue zijn
weer razend populair, en
daarmee ook de dansscholen
zelf. Niet langer worden die
voor ouderwets versleten,
maar zijn ze ingericht als
moderne disco-dancings.
door Paul de Tombe
Dirty Dancing heeft de poppen aar
dig aan het dansen gebracht. Voor
namelijk als gevolg van de verto
ning van die film is de belangstelling
voor de geoefende dansvormen zo
danig toegenomen dat voor eerst
sinds twintig jaar de mambo en de
merengue weer worden onderwezen
in de dansscholen.
"Het ik-tijdperk is voorbij. Elkaar aanra
ken mag weer", zo schetsen dansleraren
de nieuwe trend. "Het wil niet zeggen dat
de interesse voor het dansen in het alge
meen is toegenomen door die film, maar
op speciale onderdelen is wel degelijk
sprake van een opleving".
De danswereld vaart er wel bij. De
voetjes gingen de laatste jaren toch al
steeds vaker van de vloer en een extra
impuls is natuurlijk nooit weg. Vooral
niet nu Dirty Dancing met name het
paardansen stimuleerde. "In het beat-
tijdperk en het navolgende zware disco-
gebeuren stond het alleen bewegen cen
traal. Nu wil men dat weer samen doen.
De jeugd heeft genoeg van de stampmu-
ziek. Het gaat weer om de gezelligheid,
om het praten, om het luisteren", betoogt
eigenaar Nieuwenhuijzen van de gelijk
namige Leidse school, en hij staat be
paald niet alleen in die mening.
Zijn collega's John de Boer uit Noord-
wijk, Karei van der Linden uit Leider
dorp en Ruud Vermey uit Alphen aan
den Rijn bewegen zich op precies dezelf
de lijn. Laatstgenoemde voorspelt zelfs
ronduit de terugkeer van de live-muziek
("als dat tenminste financieel haalbaar
is") in de grote disco's en de dansscho
len. "Ik ben er voor honderd procent van
overtuigd dat we daarnaar teruggaan",
kondigt Vermey aan. "De mensen willen
terug naar de oorsprong. Dat merkje aan
alles, dus ook aan het dansen".
Nostalgie
Die bewerirtg is niet alleen gestoeld op
de beelden van Dirty Dancing, ook in de
muziek is de hang naar nostalgie duide
lijk. Bij gebrek aan wereldomvattende
vernieuwingen en door de heruitgave
van oude nummers op compact disc
heeft de jeugd van tegenwoordig muzi
kaal een veel breder perspectief gekre
gen: van Elvis Presley tot Michael Jack
son. "En jongeren hebben echt geen an
dere oren dan wij. Die pikken er precies
hetzelfde uit", zo verklaren de leraren de
tendens dat de muziek van nu weer rit
mischer en gevarieerder is geworden.
Het is een golfbeweging waar de dans
wereld op meedeint. "Die zag je ook al
voor de oorlog", weet Noordwijker John
de Boer die 25 jaar geleden in het
voetspoor van zijn vader trad. "Ook toen
had je een hausse, gevolgd door het diep
tepunt. En die golfbeweging heeft zich
na de oorlog voortgezet. We zijn afhanke
lijk van de muziek. Als die weer melodi
euzer wordt gaat daar een stimulans van
uit".
Echt slecht ging het in de scholen dan
ook alleen in de jaren zestig en het begin
van de jaren zeventig. "De periode van
de beat, het flower power-tijdperk. Voor
dien moest je vaak naar dansles, maar in
die tijd hoefde het niet meer. Dat was het
dieptepunt", blikt Fred Bijster achterom
als secretaris van de Nederlandse Vere
niging voor Dansleraren in Dwingeloo.
"Daarna is het opgeleefd door een aantal
oorzaken".
Saturday Night Fever was er een van.
De film met John Travolta markeerde in
1977 in alle opzichten een kentering. De
muziek van de Bee Gees betekende dè
opsteker voor de kwijnende platenin
dustrie in de jaren zeventig; de bewe
gingskunst van Travolta motiveerde de
jeugd tot een gang naar de dansscholen.
Sindsdien fungeerde de lichte muziekin
dustrie geregeld als het infuus voor de
danswereld, met impulsen gevoed door
films als Grease, Fame (jazz-ballet en ae
robic), en nu dus Dirty Dancing.
Combinatie
Op de vraag of daarbij sprake is van
trendsetting of van het inspelen op al be
staande tendensen, is geen antwoord te
krijgen. Nederland heeft geen muziekso-
ciologen die dit soort invloeden onder
zoeken. "En dat is jammer. Het zou best
aardig zijn als iemand zich daar druk
over zou maken", vindt Hans van He-
mert. De succesvolle platenproducent,
uitvinder van het verschijnsel meiden
groep (Luv), zegt zelf niet aan die analyse
toe te kunnen komen. "Maar wat natuur
lijk wel belangrijk is, is de combinatie
van visueel en auditief. Die link is duide
lijk. Een plaat die het maakt omdat ie in
een film zit, of andersom".
In het geval van Saturday Night Fever
houden de dansleraren het gezamenlijk
op een andere volgorde. Ze bagatellise
ren de invloed van die rolprent niet, maar
stellen wel vast dat de belangstelling
voor het stijldansen mede vanuit een an
dere hoek werd aangewakkerd. Vanuit
de eigen kring.
In het verleden heetten de dansscho
len truttig, oubollig en stijf. "De meisjes
zaten links, de jongens rechts, en zonder
rok en pak met stropdas kwam je er niet
in. Er werd ouderwetse muziek gedraaid.
De rock 'n roll kwam op een aantal scho
len niet binnen en de beat werd later ook
geweerd. Dat schaadde het imago, en dat
werd pas hersteld met Saturday Night
Fever. Toen waren de dansleraren in
middels wel zo verstandig geworden om
die nieuwe trend niet buiten te houden.
Integendeel, daar werd op ingespeeld en
dat liep echt storm", schetst Fred Bijster
de ontwikkelingen van die tijd die waren
terug te vinden in het interieur van de
scholen.
"Na de jaren zestig waren alleen de be
tere scholen blijven bestaan. Die werden
heringericht als disco of als sfeervolle
dancing. Met meer faciliteiten voor de
klanten op het gebied van hapjes en
drankjes. Toen is die opleving al begon
nen. De mensen die in de jaren zestig niet
waren gekomen, wilden inhalen wat ze
hadden gemist en dat veroorzaakte een
hausse. Doordat er nadien wel werd in
gespeeld op nieuwe tendensen zoals in
Saturday Night Fever en Fame, en daar
overheen nog eens het zogenaamde Jane
Fonda-effect, is de zaak daarna gestabili
seerd. Met nu en dan een incidentele uit
schieter".
Ook bejaarden
In de 300 geregistreerde dansscholen
in Nederland huppelen volgens Bijster
nu wekelijks 600.000 mensen in cursus
verband over de vloer, terwijl in de disco-
weekeinden nog eens een half miljoen
jongeren de weg naar de dansschool in
slaan. Dus worden in die bedrijfstak een
miljoen mensen beziggehouden, en dat
aantal kan nog groter worden als op
nieuw wordt ingespeeld op maatschap
pelijke ontwikkelingen als de grotere
vrije tijd, de vervroegde uittreding, de
vergrijzing. Lessen voor bejaarden wa
ren er al, in de groep van 50 jaar en ouder
zit ook een markt", beseft Karei van der
Linden namens de dansleraren uit de re
gio. "Die komen nu veel op dansscholen
af'.
Het wordt beseft in de overkoepelende
organisaties. Karei Bijster van de Neder
landse Vereniging voor Dansleraren: "In
augustus hebben we een congres in Slag
haren en daar willen we een senioren
plan presenteren. Met lichtere cursus
sen, meer als vrijetijdsbesteding. Aange
past aan de wensen van de 50-plussers.
Daar willen we op inspelen. Vroeger nam
je dansles om het te leren, nu om het te
doen".
Dat geldt uiteraard niet alleen voor de
ouderen, maar ook voor de jeugd. De
dansschool is er tegenwoordig helemaal
op ingericht. "Het idee dat je bij ons al
leen in pak en rok naar binnen mag be
staat misschien nog wel, maar is totaal
onjuist", aldus bestrijden de dansleraren
een vooroordeel dat moeilijk is uit te
roeien. "Je moet natuurlijk niet in kleren
komen waarin je net aan een auto hebt
liggen sleutelen, maar dat doe je ook niet
als je uitgaat. AJs de kleding heel is en
schoon, dan kan er veel", zegt Karei van
der Linden, die er op laat volgen dat ook
een dansleraar niet meer in het pak hoeft
les te geven.
Vlotter
"Dansen is toch een stukje vrijetijds
besteding en dat moetje kunnen doen in
verzorgde vrijetijdskleding. Het feit dat
je je verzorgt is veel belangrijker", vult
Nieuwenhuijzen aan.
"En die vrijetijdskledij is ook leuker
en vlotter geworden", aldus John de
Boer. Zijn Alphense collega Ruud Ver
mey heeft alweer nieuwe signalen opge
vangen: "Het is opvallend dat je tegen
woordig steeds meer meisjes in jurken
ziet. De rok mag weer. Waar je vroeger
een tut hola in was, daarin ben je nu weer
modern".
Het sluit precies aan bij wat de dans
scholen tegenwoordig willen: modern
zijn, inspelen op nieuwe ontwikkelin
gen. Meegaan met de tijd en de muziek.
"Want muziek is de uitdrukking van wat
er in de maatschappij leeft", betoogt
Fred Bijster. "De hard-rock was koud en
kil, nu wordt het allemaal weer wat war
mer. Het ik-gevoel staat niet meer voor
op, het wij-gebeuren komt er langzaam
aan voor in de plaats. Mensen die voor
heen niet voor de televisie weg te trap
pen waren gaan weer samen uit".
Naar Dirty Dancing en vervolgens
naar de dansschool bijvoorbeeld, waarin
de in de film uitgezette trend wordt door
getrokken en de 'oude' Zuidamerikaanse
dansen weer kunnen worden onderwe
zen. Dank zij de filmmuziek?
"Niet alleen daardoor", meent Leide-
naar Nieuwenhuijzen. "Dirty Dancing
zorgt wel voor een verschuiving van ui
tersten, maar de ontwikkeling dat er
meer Latijnsamerikaans werd gedanst
was al een paar jaar bezig. Enerzijds door
het gebeuren in de muziek, anderzijds
doordat mensen meer behoefte hebben
aan expressie. Alles is zo gemodelleerd
dat j e weieens uit de bol wilt gaan, en dat
kan in die dansen. De rumba spettert na
tuurlijk veel meer dan een Engelse wals,
de expressie is veel feller. Daarbij komt
dat we weer oog hebben gekregen voor
de omgeving, minder op onszelf zijn ge
richt en langzamerhand wel uitgekeken
zijn op dat egotrippen".
Ruud Vermey heeft er een mooi voor
beeld van bij de hand. Hij is pas terugge
keerd van een congres van Amerikaanse
dansleraren in New York, waar hij z.g. la-
tin clubs en grote disco's bezocht. Hij zag
er bewegingen die volgens hem in de toe
komst gegarandeerd ook hier zullen wor
den uitgevoerd. "In disco's die zo stamp
vol waren dat er geen plaats was om te
dansen, gaan de jongeren daar bij elkaar
op de schouders zitten en in groepen be
wegingen maken naar elkaar toe. Bewe
gen dus in groepsverband. Ik ben er
haast van overtuigd dat je zoiets straks
kunt terugvinden in video-clips. Dan
kan het overslaan", denkt Vermey, die in
New York ook vaak de veramerikaanste
latin-muziek hoorde.
"De salsa-muziek is daar erg 'in', als re
actie op het disco-tijdperk. De disco-mu-
ziek was een vierkwartsmaat met het ac
cent op de eerste. Een tien jaar lange
dreun die de jeugd zat is. Het verstand op
nul zetten en 'gaan', dat hebben de mees
te jongeren nu wel gehad. De salsa-mu-
ziek geeft veel meer variatie en is veel in
teressanter, want tussen de maten één en
twee gebeurt nogal wat. Dat luistert lek
ker en daar kun je je lekker op uitleven".
Het geldt in min of meerdere mate
voor veel muziek die tegenwoordig de
Top 40 bereikt. "Daar zit meer dan vroe
ger muziek in die we in de dansscholen
kunnen gebruiken", geven de danslera
ren aan. "De popmuziek is ritmisch ge
zien over de hele linie sterker geworden.
Met een duidelijke kentering naar
Zuidamerikaanse muziek".
"Dat spreekt de jeugd aan, al vinden
jongeren het tegenwoordig ook weer
leuk om op oude dansmuziek te dansen",
heeft John de Boer gemerkt. "Wat ze tien
jaar geleden verafschuwden, vinden ze
nu weer mooi. Je hoeft helemaal niet ver
baasd te zijn als er straks een film komt
rond de Engelse wals, die dan weer hele
maal in raakt".
De liederen en gedichten van de Canadees Leonard Cohen (52)
zijn wereldvermaard. Op 18 en 19 april zal hij optreden in een al
lang uitverkocht Muziektheater in Amsterdam. Toch kent hij niet
de voldoening van op z'n lauweren rusten. Zijn recente werk kan
de vergelijking met zijn beste oudere composities met gemak
doorstaan. Cohen was onlangs even in Nederland en vond
zowaar tijd voor een gesprek.
Afgezien van zijn muzikale werk be
hoort Cohen tot de weinige joodse
artiesten die zich tot spreekbuis van
hun volk hebben gemaakt. Met ont
zetting hoort hij de geschiedenis van
Jules Croiset aan, met ontsteltenis
volgt hij de ontwikkelingen rond de
Palestijnse volksopstand en de af-
faire-Waldheim.
door John Oomkes
Een wals. Een Weense wals. Met een
diepe bariton zingt Leonard Cohen zijn
vertaling van een gedicht van Federico
Garcia Lopez: "This waltz, this waltz,
this waltz, this waltz. With its very own
breath of brandy and Death...".
Het is een ietwat vrolijke melodie,
maar zoals altijd lijkt het alsof Cohen het
leed van de wereld met zich mee zeult.
Een Atlas-figuur uit joods-Canadese
kring, die nooit moe wordt te vertellen
wat hem prangt.
Wenen, die mooie stad, leeft in het ver
leden, zo zingt Leonard. There's an attic
where children are playing, where I've
got to lie down with you soon, in a dream
of Hungarian lanternsin the mist of so
me sweet afternoon. Wenen mijmert, zo
I dichtte Lorca, maar is ten dode opge
schreven. Wenen mijmert over het verle
den, als in de dagen van de intern ver
deelde Oostenrijks-Hongaarse dubbel-
monarchie. Een situatie die dezer dagen
lijkt te worden weerspiegeld in het con
flict waarin Kurt Waldheim centraal
staat.
Geen ruzie
Op zijn Amsterdamse hotelkamer
denkt Cohen na over de vraag. "Nee",
i zegt hij traag, "mijn liederen dragen geen
banieren. Ik heb geen ruzie met de Oos
tenrijkers. Integendeel, ik stel het zeer
op prijs daar concerten te geven. Niet in
Oostenrijk spelen omdat ik het oneens
ben met het aanblijven van Waldheim.
Nee, zo kijk ik niet tegen de dingen aan.
Zo'n protest vind ik niet passen. Als ik
tegen Waldheim zou zijn, dan zou ik mijn
protest op een andere manier kenbaar
maken. Niet optreden dat is mijn stijl
niet. Er zijn veel Oostenrijkers die er
blijk van geven gedurende een kleine
twintig jaar mijn werk nauwlettend te
volgen. Het publiek is er voor mij altijd
zeer gastvrij; waarom zou ik ons beiden
het genoegen van ons samenzijn onthou
den? Alleen maar om een of andere ge
beurtenis? Dan kan ik nog wel andere
landen opnoemen waar ik niet meer zou
kunnen optreden. Elk land baadt in het
bloed".
"Natuurlijk voel ik me van tijd tot tijd
wanhopig als ik de berichten lees. En je
moet die wanhoop ook niet wegstoppen,
maar we kunnen met onze gevoelens en
meningen niet als met een papagaai op je
schouder te koop lopen. Voor mij be
hoort Oostenrijk nog steeds tot de kring
van beschaafde landen. Ik geloof niet dat
het aan artiesten is een dramatisch ge
baar te maken. Het ligt me meer om men
sen dichter bij elkaar te brengen, niet om
volken te isoleren, zo ik dat al kan be
werkstelligen".
Leonard Cohen omschrijft zichzelf als
een uit instincten handelende poëet die
zonder strategie door het leven stapt. In
1973 vloog hij hals over kop naar Israël
om voor de troepen in de Sinai op te tre
den tijdens de Jom Kippoer-oorlog. Ne
gen jaar later bezocht hij het land op
nieuw impulsief toen Israël Libanon bin
nenviel en de PLO dwong tot een over
haast vertrek naar Tunis. Toen weigerde
hij echter op te treden. "Ik wilde toen
wat bijkleuren", zegt hij nu, met gevoel
voor satire.
"Normaliter weet ik niet wat er tijdens
dat soort momenten door me heen gaat.
Er is een spreuk in de bijbel die luidt dat
je niet nutteloos kunt toekijken als het
bloed van je broer vergoten wordt. Dat
heeft niets te maken met de vraag of je
broer goed zit of fout".
Morele last
Wat gaat er door hem heen als hij op
het omslag van Time de spreuk uit Jos
hua leest: When Israel was a child I loved
him dearly. Cohen: "Hoe kun je van die
opstand weten en je niet bedrukt voelen?
Aah! Veel mensen stellen tot hun genoe
gen vast dat joden kunnen doden. Ze zijn
in staat om de morele last die de holo
caust op hun generatie legt van zich af te
schudden door te wijzen op deze trage
die. De wereld is een slachthuis. In ver
gelijking met de grote slachters die de
geschiedenis heeft voortgebracht is dit
een kleine affaire. Ik zeg dat niet om het
leed van een getroffen Palestijnse fami
lie te ontkennen, of de pijn van een enke
le rubberen kogel weg te nemen, of om
niet te hoeven inzien dat er nogal wat
mensen worden vernederd, maar het viel
me wèl op dat je in het Westen geen
vlammende hoofdredactionele commen
taren las toen de Syriërs een paar jaar ge
leden bij een volksopstand 20.000 men
sen ombrachten» Mijn oog werd ook ge
vangen door het bericht dat koning Hus
sein van Jordanië weigerde om in Wenen
de gast te zijn op een feestelijk bal in de
opera waar ook Waldheim zou rondwal
sen. 'Ik kan nu niet dansen omdat mijn
Palestijnse onderdanen nu worden ge
slachtofferd', zij hij. Maar hij vergat even
dat hij zijn troepen ooit aan het begin van
de jaren zeventig het bevel gaf 10.000 of
20.000 Palestijnen de grens over te ja
gen".
"Ik zeg dit niet om de gebeurtenissen
in Israël te rechtvaardigen of te verkla
ren, maar ik weet wèl dat de wereld ande
re morele normen aanlegt voor het ge
drag van Israël. Dat vind ik prima! Het is
juist dat' Israël er een hoge morele stan
daard op na houdt; het is juist dat Israël
op de hoogst mogelijke morele principes
wordt Geoordeeld. En als dat land faalt
daaraan te voldoen, moet dat gezegd
worden".
"Niet omdat het het volk van God is,
maar omdat de staat gegrondvest werd
op hoge principes. De meeste naties zul
len niet in staat zijn om aan die eisen te
voldoen. De meeste worden er ook niet
op beoordeeld. Ik zag dat er 1000 mensen
omkwamen bij verkiezingen in Bangla
desh een klein stukje in de krant, of
waren het er maar 300? Geen commenta
ren".
Verscheurd
"Er zijn nu vier maanden rellen aan de
gang in de bezette gebieden. Een land
wordt erdoor verscheurd. Een vriend.
Maar er is geen ander land ter wereld
waar Arabieren in opstand mogen ko
men, waar Arabieren überhaupt mogen
demonstreren. De Arabische staten zou
den hun eigen nationalisten niet eens
toestaan om te betogen ten gunste van de
Palestijnen. Oke. Het is oké. Toch vind ik
het goed dat Israël dat op z'n brood
krijgt".
"Het is een media-gebeurtenis. Joden
zijn mooi nieuws. Het stinkt een beetje.
Het gebeuren zelf is een tragedie waarbij
twee mensen of twee volken legitieme
rechten op hetzelfde hebben. De Pales
tijnse zaak is legitiem, de joodse ook. De
joden bleven met de erfenis van een Pa
lestijnse bevolking zitten omdat Israel in
1948, en later weer, een invasie van vijf
Arabische landen te verwerken kreeg.
Het is geen op expansie belust volk".
"Je hebt hier ook geen benul van de af
standen daar. Je vijand staat er aan het
eind van de straat het is geen theoreti
sche tegenstander. Je kunt hun geweren
zien, hun troepen. Van beide kanten. Ik
heb daar geen oplossing voor, natuur
lek".
Het stijldansen in een chique, eigentijdse omgeving is weer helemaal in. De dansscholen pakken die tendens met beide handen op.
