Huwelijk tussen oost en west
van poging tot moord
James Brown verdacht
Overbeschaafde, saaie Messiah
Stefan Heym wordt 75 jaar
Christo wil landschap vol
grote, kleurige paraplu's
Schrijver laat zich niet muilkorven
Schilderijendiefstal in Spanje
Knus onderonsje van Jacobs en Van Dijk
liefdesgeschiedenis Tagore op schrift
Tokyo Ballet met 'The kabuki' in Muziektheater
Sempre Crescendo zingt voor Hartstichting
WOENSDAG 6 APRIL 1988
7~
KUNST
PAGINA 21
hoff -alt, Jos van der Lans -tenor en Hans
Smout -bas. Concert t.b.v. de Nederlandse
Hartstichting, gehoord 5 april in de Ad-
ventskerk te Aphen a
In tegenstelling tot de Matthaus
Passion van J.S. Bach kreeg de
eerste uitvoering van Handel s
"Messiah", die plaatsvond op 13
april 1742 tijdens een liefdadig
heidsconcert te Dublin, een tri
omfale ontvangst. De kritiek oor
deelde toen "the finest composi
tion of Music that was ever
heard". Dat Handel zelf op zeke
re hoogte deze mening deelde,
blijkt wel uit zijn uitspraak over
het Hallelujah-koor aan 't eind
van het tweede deel: "I did think,
I did see all Heaven before me,
and the great God Himself'.
Vanaf die tijd tot 1751 compo
neerde Handel elk jaar een
nieuw oratorium.
"Messiah" kent geen handeling,
de tekst bestaat slechts uit bij
belwoorden, geordend door
Charles Jennens. Het eerste deel
heeft als onderwerp de voorspel
ling van de verwachte Messias,
het tweede deel zijn lijden, dood
en opstanding en de verbreiding
van zijn leer, het derde deel de
overwinning op de dood en de
verlossing van de wereld. Anders
dan in zijn Italiaans getinte ora
toria, wortelt de muziek van de
"Messiah" in de oude Duitse
Passionen en kerkcantates, zij
toont een stralende maar een
voudige vroomheid.
Helaas moet mij van het hart, dat
'Sempre Crescendo' onder lei
ding van Blomhert weinig weet
heeft van stralend zingen. Gister
avond was er een schoolse (beter
gezegd universitaire), matte en
wat overbeschaafde Messiah te
beluisteren, die zeker voor de
pauze aan spontaniteit, timing,
puntigheid, scandering weinig te
bieden had. Ook het orkest bege
leidde matig, met name de meest
kwetsbare partij: de violen. Het
is een edel streven om in navol
ging van Handel een oratorium
uit te voeren en de baten van het
concert geheel ten goede te laten
komen aan de Nederlandse Hart
stichting, maar had Blomhert dat
niet beter kunnen doen met een
minder pretentieus programma?
Natuurlijk moeten studenten in
de eerste plaats hard werken in
de 'vermaledijde' twee-fasen-
struktuur, maar richt je 'keuze
pakket muziek' daar dan op in.
Anke Zuithoff, die het meest te
lijden had onder de begeleiding
van de continuo-partij in het dra
matische largo "He was despi
sed", kon zich herstellen, onder
andere in het duet "O death,
where is thy sting", dat zij zong
arme tenor Jos van der
met de
Lans.
Zeker i
nieten
de pauze viel er te ge-
het koor. Maar dan op
momenten waar het accent min
der op de alten viel; hun volume
was beslist onvoldoende en soms
waren ze nauwelijks hoorbaar.
Maar "Since by man came de
ath" werd bezonken en zuiver
vertolkt. Mooi klonk ook het pit
tig gezongen "Blessing and ho
nour, glory and power". De wat
omfloerste sopraan Carolyn Mc-
Connell excelleerde met een
groot gemak in "I know that my
Redeemer liveth".
Hopelijk is de akoestiek in de
Leidse Lokhorstkerk wat beter
en zijn koor en orkestleden wat
meer op elkaar ingespeeld voor
de komende uitvoering.
LIDY VAN DER SPEK
BERLIJN (DPA) - De in Oost-Ber-
lijn woonachtige schrijver Stefan
Heym, die zichzelf wel eens de 'be
kendste onpersoon van de DDR'
heeft genoemd, wordt zondag 75
jaar. Een aantal werken van Heym
is nooit uitgegeven in de DDR, om
dat daarin volgens de culturele au
toriteiten teveel kritiek wordt gele
verd op het Oostduitse systeem.
Als kritisch marxist toetste hij het
'werkelijk bestaande socialisme"
aan zijn eigen opvattingen waar
door hij een lastige waakhond
werd in zijn staat.
Stefan Heym werd op 10 april
1913 geboren in Chemnitz, het hui
dige Karl-Marx-stadt. Op 20-jarige
leeftijd vluchtte de schrijver, die in
Berlijn begonnen was met een stu
die filosofie, germanistiek en jour
nalistiek, naar Tsjechoslowakije
waar hij als journalist werkte.
Twee jaar later emigreerde Heym
naar de Verenigde Staten. Daar
maakte hij zijn studie af. In 1943
trad hij toe tot het Amerikaanse le
ger en hij bereikte de rang van offi
cier. Heym werd ingezet bij de af
deling psychologische oorlogsvoe
ring. Als redacteur van het voor
Duitse soldaten bestemde blad 'Fr-
ontpost' en in radiozendingen pro
beerde hij de Duitse soldaten van
de zinloosheid van het voortzetten
van de Tweede Wereldoorlog.
Manuscripten, radioboodschap
pen, oproepen, vlugschriften en
korte verhalen uit de periode
1944/45 zijn in het boek 'Reden an
den Feind' gebundeld. Dit boek
werd in 1986, ondanks het verbod
op veel van Heyms werk, in de
DDR uitgegeven waar het veel aan
dacht kreeg.
Wegens zijn pro-communisti
sche opvattingen werd Heym, die
toen lid van de geallieerde bezet
tingsmacht in Europa was, terug
gestuurd naar de Verenigde Staten
en uit het leger ontslagen.
Hij maakte in de jaren veertig
naam in de VS met Engelstalige
publikaties als 'Hostages' (1942) en
'The Crusaders' (1948. In 1951 zag
hij af van het Amerikaanse staats
burgerschap en vertrok hij naar de
DDR.
Naast actuele thema's hield
Heym zich daar bezig met histo
risch onderzoek naar bijvoorbeeld
de opstand van Baden van 1849
(Lenz oder der Freiheit, 1965). Ook
schreef hij de parabel 'Der König
David Bericht', een werk over
machtsmisbruik en het stalinisme.
Zijn werk verwees naar actuele ge
beurtenissen in de DDR en bevatte
indirecte kritiek op het beleid. 'Der
König David Bericht' werd aan
vankelijk verboden door Oost-Ber-
lijn.
Nadat Heym in 1976 samen met
andere Oostduitse kunstenaars een
verklaring had ondertekend waar
in solidariteit werd betuigd met de
uitgewezen zanger Wolf Biermann
escaleerde het conflict met de auto
riteiten. Omdat de schrijver zich
niet liet muilkorven werd hij twee
jaar later, met zeven anderen, uit de
Schrijversbond van de DDR gezet.
Tevens kreeg hij een publikatiever-
bod.
Systeemkritische werken zoals
zijn publikatie over de opstand in
Oost-Berlijn van 1953 'Vijf dagen in
juni' (1974) en 'Collin' (1979), een
frontale aanval van Heym op het
stalinistische verleden van de
AIKEN/BEECH ISLAND (AP) -
De Amerikaanse soulzanger James
Brown (54) heeft zich gisteren ge
meld bij de politie van Aiken, een
district in de staat South Carolina.
Brown was maandag beschuldigd
van poging tot moord, poging tot
doodslag en ernstige mishandeling
van zijn vrouw Adnenne (38).
Brown is volgens de sheriff van Ai-
ken, Carrol Heath, vrijgelaten op
een borgtocht van 15.000 dollar. Hij
heeft alle beschuldigingen ont
kend.
Zijn derde vrouw Adrienne
moest zich maandagavond in een
ziekenhuis voor blauwe plekken
en kneuzingen laten behandelen.
Brown zei dat hij en zijn vrouw ru
zie hadden gekregen omdat zij niet
mee mocht op een Zuidamerikaan-
se tournee die hij donderdag zou
beginnen.
Volgens Brown heeft hij zijn
vrouw nooit mishandeld, en is zij
alleen maar boos omdat ze niet
meemag op de toernee.
Mevrouw Brown vertelde de po
litie dat zij in haar auto was gaan
slapen nadat zij en haar man zon
dagavond woorden hadden gekre
gen over de Zuidamerikaanse reis.
De zanger zou drie kogels door de
kofferruimte van de auto hebben
gejaagd en nog een vierde schot
hebben afgevuurd vlak onder de
rechter koplamp. Mevrouw Brown
beweerde door daar man met een
ijzeren staaf te zijn geslagen toen
zij maandagochtend probeerde het
huis weer binnen te sluipen.
Volgens de advocaat van Brown,
Albert Dallas, hebben de zanger en
zijn echtgenote al driejaar ruzie, en
heeft Brown zeker zes keer een eis
tot echtscheiding ingediend, maar
DDR, zijn tot nog toe met worden zijn de meningsverschillen steeds
uitgegeven in zijn eigen land. weer bijgelegd.
Zanger James Brown verlaat op borgtocht het politiebureau
MADRID (DPA) - Gisteren zijn zes
schilderijen van de Catalaanse
schilder Joan Miró gestolen uit het
museum van de Miró-stichting in
Barcelona. Naar de politie mee
deelde, betreft het werk uit de ja-
Wat er nog aan ofitbrak was een
flakkerend openhaardvuurtje,
maar voor het overige was het
een en al knusheid, gisteravond
in de Leidse Schouwburg. En dat
is natuurlijk ook zo ongeveer het
verwachtingspatroon dat het
pianistenduo Pim Jacobs en
Louis van Dijk in de afgelopen
vijf jaar heeft opgebouwd met
een indrukwekkende serie reci
tals in den lande.
Van Dijk, die sedert een
stagnerende platenverkoop zo
halverwege de jaren zeventig ter
dege is gaan beseffen dat de
schoorsteen van een instrumen
taal solist in dit landje niet kan
roken van een optredentje hier
en een 'teeveetje' daar, kiest al ja
renlang voor deze duo-formule.
En op de een of andere manier is
het altijd dik de moeite van het
beluisteren waard geweest, of
het nou Jules de Corte was of Da
niël van Wayenburg die tegen
over hem aan de vleugel plaats
Pim Jacobs is op het vlak van
pianotechniek misschien zijn
minst indrukwekkende partner
tot nu toe geweest, maar daar
staat veel tegenover. Hij is net als
Van Dijk een amusante causeur,
die al aan het begin van de avond
van harte toegeeft dat hij het z'n
hele leven al doet met vijf jaar
pianoles. Dat zoiets de essentie
van muziek maken in het geheel
miet in de weg hoeft te staan, be
wijst de beminnelijke AVRO-
presentator met een niet gering
inzicht in het scala van stukken
dat op een avond als deze de re
vue passeert.
Toch een aanmerkinkje. Voor
al voor een muzikaal dier als Van
Dijk heeft deze werkwijze tot ge
volg gehad dat hij als scheppend
musicus te vroeg oud is gewor
den. Van enige vernieuwing (en
dus verrassing) in zijn repertoire
is niets meer te bespeuren. En
dat maakt de teksten waarmee
een en ander op het podium aan
elkaar wordt gepraat zo langza
merhand ook een beetje oubol
lig. Het tweetal praat nog steeds
in termen van 'muurtjes slech
ten' en' stramme pianolereraren
van wie jazz en improvisatie ei
genlijk niet mag. Heren, dat wa
ren de jaren vijftig en zestig. Mu
ziek is vandaag de dag als dames
mode: alles mag en alles kan! En
dat heeft een nieuwe generatie
musici opgeleverd die soms pijn
lijk duidelijk maakt waarom de
jeugd niet meer op u zit te wach
ten.
WILLEM SCHRAMA
ren tussen 1914 en 1936, waaronder
twee olieverfschilderijen.
De dieven kwamen het museum
binnen na een raam te hebben in
gedrukt. Hoewel ze met hun actie
het alarm in werking stelden, had
den suppoosten het nakijken. De
schilderijen hingen in een zaal die
pas in gebruik genomen is.
Joan Miró, een surrealist, werkte
vele jaren in Parijs.
NEW DELHI (IPS) - In India is onlangs een kroniek
verschenen over de. kortstondige affaire tussen de
dichter Rabindranath Tagore en de Argentijnse actrice
Victoria Ocampo.
Tagore maakte kennis met Ocampo in Buenos Aires.
Hij was daar uitgenodigd om een eeuwfeest bij te wo
nen. Eenmaal aangekomen in deze stad, werd hij ziek.
Victoria Ocampo, die een groot bewonderaarster was
van zijn poëzie, bood hem een buitenverblijf aan waar
hij zou kunnen herstellen.
Tagore bezweek voor de openlijke 'verering van
Ocampo, zo wordt gemeld in de kroniek, die verscheen
onder de titel 'In Your Blossoming Flower-Garden'.
Na twee maanden gingen ze uit elkaar met plannen el
kaar weer te zien in een Italiaanse villa. Maar geen van
beiden hield zich aan de afspraak. Ocampo werd de
muze van Tagore. Hij heeft enkele van zijn prachtigste
gedichten aan haar gewijd.
VAN GOGH IN ROME - De Van
Gogh-tentoonstelling in Rome is
tussen 26 januari en Tweede Paas
dag door 320.000 bezoekers gezien,
wat bijna een record is. Alleen de
van de zeebodem gehaalde bron
zen krijgers van Riace halen in Ita
lië meer bezoekers. De krijgers
trekken per dag in verschillende
steden gemiddeld 24.000 bezoe
kers; van Gogh vóór Pasen gemid
deld 5.000 en met Pasen zelfs
10.000.
Gimme hope Jo'anna
Eddy Grant
Tell it to my heart - Tay
lor Dayne
Get outta my dreams get
into my car - Billy Ocean
Stop loving you - Toto
Reckless - Afrika Bam-
baata en UB 40
Winter in America - Re
ne Froger
Play it cool - Freiheit
The time of my life - B
Medley en J Warnes
Somewhere down
crazy river - Robbie Ro
bertson
That's the way it is - Mel
en Kim
She's like the wind - Pa
trick Swayze
Beds are burning - Mid
night Oil
Beat dis - Domb the
Rise to the occasion - Cli-
mie Fisher
The sun ain't gonna shi
ne - Grant en Forsyth
1 should be so lucky - Ky-
lie Minougue
Angel eyes - Wet Wet Wet
1 need you - B.V.S.M.P.
Englishmen in New York
- Sting
Hey mambo - B Manilow
en Kid Creole
Don't turn around - As-
wad
Addicted to love - Tina
Turner
Together forever - Rick
Astley
Shake your love - Debbie
Gibson
Come into my life - Joyce
Sims
Rok da house Beatmas-
ters en Cookie Crew
Sleepinbird - Herman
Brood
Say it again - Jermaine
Stewart
Senza una donna - Zuc-
chero Fomaciari
Everywhere - Fleetwood
Mac
I think we're alone n
Tiffany
You've lost that loving
feeling - Righteous Bro
thers
Amsterdamned - Lois
Lane
1 want to be your m
9 (16)
10 8)
11 (19)
12 (34)
15 (18)
16 (14)
17 9)
18 (25)
19 (11)
20 (29)
21 (-)
22 (32)
23 (13)
24 (28)
25 (15)
26 (21)
27 (33)
28 (35)
29 (26)
30 (-)
31 (20)
32 (-)
33 (36)
34 (22)
35 Maladie d'amour -
bert Strating
36 Shotgun - Selena
37 Heart of gold - Johnny
Hates Jazz
38 (23) Spy in the house of love -
WAS
39 (30) My killer my shadow -
Golden Earring
40 (24) When will 1 be famous -
Bros.
DEN HAAG (ANP) - Honderd
Zuidhollandse musea houden van
22 april tot en met 1 mei samen een
expositie in de Grote of Sint Ja-
cobskerk in Den Haag. Ze komen
allemaal met een karakteristieke
selectie uit hun verzameling. De or
ganisatie is in handen van de Fede
ratie van Musea in Zuid-Holland,
die een groot publiek in één klap
kennis wil laten maken met de
veelzijdigheid van de Zuidholland
se musea. De selecties doen in kwa
liteit niet voor elkaar onder, aldus
een woordvoerder, ook al verschil-
Honderd musea
in Zuid-Holland
exposeren samen
len ze in aard als de dag van de
nacht, van prehistorie tot compu
tertijdperk.
Het brandweermuseum komt bij
voorbeeld met een handbrand
spuit uit de 17de eeuw, het Leidse
Rijksmuseum voor Oudheden met
Egyptische sculpturen, Ma-
durodam met een maquette van
een deel van Amsterdam, de Hor
tus Botanicus met een nabootsing
van een medicinale tuin uit 1594,
museum Het Prinsenhof recontru-
eert de moord op Willem van Oran
je, het legermuseum toont een van
de eerste Harley Davidsons en er is
kunst uit heden en verleden.
De bezoeker kan aan de hand
van een folder een route langs de
selecties volgen. Die route is als het
ware een weg door de provincie.
AMSTERDAM - The Last Em
peror kreeg een Oscar voor de kle
ding. Wat mij betreft, krijgt The
Kabuki, het avondvullende ballet
waarmee het Tokyo Ballet drie
avonden in het Muziektheater
staat, er ook een voor het oogstre
lende toneelbeeld.
door
Henk Beljaars
Miljoenenproject in Japan en Califomië
Het Tokyo Ballet is jong. De Ja
panners gingen bij de Russen te ra
de om een balletacademie en gezel
schap van niveau te vormen. In de
25 jaar van zijn bestaan is het
Tokyo Ballet uitgegroeid tot een
bijzonder bekwaam klassiek gezel
schap. Oprichter en zakelijk leider
Sasaki heeft er eveneens voor ge
zorgd dat Westerse choreografen
met het gezelschap werken. Eén
van hen is Maurice Béjart die zeer
geinteresseerd is in de Japanse cul
tuur. Het ballet The Kabuki is ge
baseerd op één van de bekendste
kabuki-verhalen, Kanadehon
Chushingura, over 47 samurais die
hun meester helpen wraak te ple
gen.
Zelfmoord
Voor Béjart moet het een kolfje
naar zijn hand zijn geweest om
daar te werken. Hij had de beschik
king over een grote hoeveelheid
technisch uitmuntende dansers;
hij gebruikte de verhalende midde
len van het kabuki-theater en koos
een componist die hem als het wa
re van dramatische filmische mu
ziek voorzag. De compositie van
Mayuzum is een mengeling van or
kestrale en Gidayu- en Geza (beho
rend bij kabukitoneelstukken) mu
ziek. Aan het einde gebruikt Béjart
Scene uit 'The Kabuki' van het Tokyo Ballet.
de Finale van zijn Nirvana Symfo
nie voor de massale zelfmoord van
de 47 trouwe strijders en hun leider
in een spierwit sneeuwlandschap.
Na twee uur is de reis door het ver
leden voorbij.
Het vertrekpunt van Béjart is de
moderne Japanse technologische
maatschappij, clichématig gesym
boliseerd door vele videoschermen
en breakdansense jongens. De lei
der van de groep vindt een oud
zwaard en de tijdmachine treedt in
werking. Béjart tovert ons het uni
versele verhaal van liefde, verraad,
wraak en doodslag voor. Hij mengt
symbolen uit de verschillende cul
turen en slaagt er wonderwel in
Westerse en Oosterse bewegings
technieken tot een synthese te
brengen. Zijn bekende neiging tot
bombast wordt als vanzelf getem-
kante meter champagne-kleurige
stof. In 1983 omwikkelde hij elf ei
landen voor de kust van Florida in
'shocking pink' kunststof. In 1976
gebruikte hij een doorschijnend
witte stof om zijn 'Running Fence'
project te realiseren, een ruim vijf
meter hoge en 40 kilometer lange
afrastering in het landschap van
Marin en Sonoma in het noorden
van Californie.
Al zijn projecten beogen 'een
zachtaardige verstoring van de
ruimte, het creëren van nieuwe
grenzen, nieuwe gebieden, een
nieuw soort beperking van de
ruimte die iedereen routinematig
gebruikt. Ik beschouw mijn projec
ten als een poëtische schreeuw -
een schreeuw om vrijheid", aldus
de in Bulgarije geboren kunste-
De eerste voorbereidende be
sprekingen met de autoriteiten van
Californie zijn inmiddels al gehou
den. Beide huizen van het Califor-
nische Congres hebben in septem
ber van het vorig jaar in resoluties
hun steun betuigd aan het nieuwe
Christo-project. Nu moeten nog 51
particuliere landeigenaren in Cali
fornie en 750 in Japan voor de plan
nen gewonnen worden.
kertijd moeten 1.500 blauwe reu-
zen-regenschermen in de Ibaraki-
vallei, ruim 100 kilometer ten noor
den van Tokyo, worden 'geplant'.
De paraplu's zullen een paar we
ken in bloei blijven en vervolgens
weer verwijderd worden.
Het project heeft van Christo de
naam 'De Paraplu's: Gezamenlijk
Project voor Japan en de VS' mee
gekregen en gaat ongeveer tien
miljoen dollar kosten. Of het
kunstwerk een succes wordt is af
hankelijk van de vraag of de beno
digde financiële middelen beschik
baar komen en of de betreffende
plaatselijke en regionale autoritei
ten en landeigenaren hun toestem
ming geven. Christo verwacht
vooral aan het laatste veel tijd kwijt
te zijn.
De kunstenaar kan het weten: hij
heeft zich in de loop der jaren ont
wikkeld tot een landschapskunste
naar voor wie geen project te verge
zocht lijkt te zijn. In 1985 verpakte
hij de bijna vier eeuwen oude Pont
Neuf in Parijs in zo'n 40.000 vier-
(foto GPD)
perd door de Japanse ingetogen
heid. Daarvan valt het meest te ge
nieten in de sublieme solo voor de
pauze van de hoofdroldanser
Chikahisa Natsuyama.
Voorstelling: The Tokyio Ballet
met The Kabuki van Maurice Bé
jart. Muziek: Toshiro Mavuzumi.
Gezien: Muziektheater Amster
dam 3 april. Nog te zien: vanavond
(dinsdag 5 april).
LOS ANGELES(AP) - Christo, de
kunstenaar wiens kunstprojecten
steevast aanspraak maken op het
predikaat onconventioneel, heeft
weer een 'bijzonder' plan. Hij wil
delen van het Japanse en Californi-
sche landschap in bloei zetten met
zo'n 3.000 kleurige paraplu's van
gigantische afmetingen.
De 52-jarige Christo beoogt met
zijn project "een vergelijking te
trekken tussen de verschillen en
overeenkomsten tussen plaatsen
en mensen die veel met elkaar ge
meen hebben".
Voor het project, dat voor okto
ber 1990 staat gepland, moeten in
totaal ongeveer 3.000 paraplu's
worden vervaardigd met zeer in
het oog lopende afmetingen. Zij
moeten zes meter hoog worden en
een diameter van acht meter heb
ben.
Het plan is om in de Tehachapi
Mountains, een kleine 100 kilome
ter ten noorden van Los Angeles in
het zuiden van Californië, 1.500 ge
le giganten neer te poten. Tegelij-
