'Was hij maar wat humaner'
&°25r
Leidse pianist Soerjadi (18)
wint nationaal muziekconcours
Brand bibliotheek 'nationale ramp'
Woutertje Pieterseprijs
voor schrijfster Imme Dros
PAGINA 23
PODIÜMBLIK
Jacobs en Van Dijk
Pim Jacobs en Louis van Dijk.
Vanavond en morgenavond is
dit vingervlugge Gooise tweetal
te beluisteren in de Leidse
Schouwburg. Na een concert vo
rig jaar vroegen pianoliefheb
bers om nog een optreden van de
ze Siamese tweeling op de toet
sen. Zij spelen van Bach tot Beat
les, van Gershwin tot Ellington,
van Chick Corea tot Erik Satie.
Komt dit zien. Twee mannen
wier vingers zich op de toetsen
net zo veilig voelen als wande
laars op het zebrapad.
Rob de Nijs. (foto pr)
Jozef van den Berg
Het nieuwe programma van
Jozef van den Berg heet 'C, Oce
aan'. Wat hij daarin precies gaat
doen is nog niet bekend. Wel zal
zijn charmante tegenspeelster uit
Pleisterplaats' weer van de par
tij zijn met haar accordeon. Don
derdagavond is het podium in de
Leidse Schouwburg voor deze
dichterlijke entertainer. Vrij
dagavond volgt daar een herha
ling van zijn programma 'Pleis
terplaats'.
Van Ulsen
Henk van Ulsen is dit jaar
veertig jaar aan het toneel. Hij
viert dat jubileum met een zwar
te komedie, getiteld 'No exit'. Van
Ulsen speelt een oudere homo-
sexueel die zich meldt bij een eu-
thanasiekliniek. Daar wordt
hem een begeleidster toegewezen
die hem in zijn laatste dagen
moet bijstaan. Die rol wordt ge
speeld door de talentvolle Wivi-
neke van Groningen. Toneel vol
humorcynisme en ontroerende
momenten. Zaterdagavond in de
Leidse Schouwburg.
De Nijs
Aanstekers meenemen, fans.
Rob de Nijs treedt maandag
avond weer op in de Leidse
SchoiLwburg met een heel nieuw
programma. 'Rob de Nijs in zil
ver' heet het. Tien spiksplinter-
n ieuwe nieuwe songs zal hij daar
ten gehore brengen alsmede een
groot aantal hits uit vroeger da
gen.
Wiener Blut
Prins Claus mag dan niet zo
van operette houden, als hij 'Wie
ner Blut' van de Hoofdstad Ope
rette zou zien ging zijn Duitse
hart onmiddellijk open. Deze
heerlijke operette, waarin veel
pruikenwerk, walsen en schoon-
heidsstippen op verleidelijke
vrouwenwangen, is volgende
week dinsdag en woensdag
avond te zien in de Leidse
Schouwburg.
Afgelast
Een nare mededeling. De voor
stelling 'Syntax Error' van de
Theaterunie is wegens omstan
digheden afgelast. Woensdag- en
donderdagavond zou dit gezel
schap optreden in het LAK-thea-
ter.
Marien Jongewaard
Maar niet getreurd. Een en an
der zal, denk ik, ruimschoots
worden goed gemaakt door het
optreden van Marien Jonge
waard. die vrijdag- en zaterdag
avond in dit theater komt met de
solo-voorstelling 'Rinus'. In dit
programma, dat voor een deel is
gebaseerd op de historische fi
guur van Leidenaar Rinus van
der Lubbe, confronteert Jonge
waard ons met feiten en begrip
pen als armoede, oorlog en poli
tieke strijd.
Antigone
Op zondag 10 april speelt De
Zwarte Hand Antigone'. Voor de
jeugd. De Griekse tragedie is ver
eenvoudigd en bewerkt voor kin
deren van 8 tot 13 jaar. De onder
werpen die erin aan bod komen
moeten het jonge volkje wel aan
spreken: ongehoorzaam zijn aan
je ouders, iets wat verboden is
toch doen, je in de steek gelaten
voelen. In het LAK-theater.
Henk van Ulsen (rechts) omhelsd door Wivineke van Groningen tij
dens de jubileumvoorstellging 'No exit'. (foto s.H. Valcke)
Beeldhouwer
Joris Minne
(91) overleden
Dirigent Herbert von Karajan 80 jaar
SCHIPHOL De zestig jarige F ranse filmactrice Jeanne Moreau arri
veerde zon dag op Schiphol. Zij speelde gisteren in de Amsterdamse Stads
schouwburg in de solo-voorstelling 'De vertelling van de dienstmaagd
Zerline' van de Oostenrijkse auteur Herman Broch. Ook vanavond is zij
daar nog te zien. (foto and
MEDIACONFERENTIE - In We
nen zullen begin volgende week,
op 12 en 13 april, de mediaminis
ters van de 23 lidstaten van de Raad
van'Europa proberen de laatste po
litieke meningsverschillen uit de
weg te ruimen om te komen tot een
Europese conventie voor grens
overschrijdende omroep. Het is de
tweede keer dat de ministers met
dit doel voor ogen in Wenen bij el
kaar komen. De eerste keer, in de
cember 1986, wera de basis gelegd
voor de conventie.
AMSTERDAM (ANP) - De Libris
Woutertje Pieterseprijs 1988 is toe
gekend aan de schrijfster Imme
Dros voor haar kinderboek "Anne-
tjeLi in het holst van de nacht". Dit
maakte jury-voorzitter Jan Blok
ker gisteren in Amsterdam be
kend.
De prijs is een nieuwe onder
scheiding bestemd voor het beste
literaire oorspronkelijk Neder
landstalige jeugdboek. Hij wordt in
principe jaarlijks toegekend en be
staat uit een geldbedrag van 10.000
gulden.
De Libris Woutertje Pieterse
prijs is voortgekomen uit het initia
tief van een aantal kinderboek-re
censenten. Deze hebben zich vere
nigd in de stichting Woutertje Pie
terseprijs. De boekhandelorganisa
tie Libris sponsort de stichting als
mede de prijs die aan de onder
scheiding verbonden is.
Dit jaar bestond de jury uit Jan
Blokker (voorzitter), Bregje Boon
stra, Kurt Löb en Wam de Moor.
Voor Imme Dros betekent de prijs
dat zij het beste jeugdboek in 1987
schreef.
UTRECHT (GPD) - Hoe snel er
gistermiddag ook werd doorge
werkt, de mensen die thuis naar
het derde net keken om mee te
genieten van de nationale finale
van de Eurovisie Wedstrijd voor
Jonge Musici hebben het slot
niet meer kunnen zien, want
toen was er al overgeschakeld
naar het Muziektheater in Am
sterdam voor het Zwanenmeer.
De pianist Wibi Soerjadi uit
Leiden heeft met zijn vertolking
van Liszts tweede pianoconcert
gewonnen. De daarbij behoren
de eretekenen werden hem door
minister Brinkman van cultuur
overhandigd. Soerjadi zal op 31
mei Nederland vertegenwoordi
gen bij de internationale finale
van genoemd concours, die zal
plaatsvinden in het Concertge
bouw te Amsterdam. De andere
deelnemers waren de fluitiste
Marie-Louise Hekman uit Maars-
senbroek, Hebe Mensinga, viool,
en Quirine Viersen, cello, beide
uit Amsterdam.
In de zaal was ternauwernood
tijd om iets van spanning te voe
len en van lekker speculeren
over de uitslag kwam ook al niets
terecht, want de tijd van het jury
beraad werd opgevuld door het
Radio Symfonie Orkest onder
leiding van Jan Stulen met de
ouverture 'Le nozze de Figaro'
van Mozart. Direct daarna kwam
juryvoorzitter Ton Hartsuiker
met de uitslag.
Wibi Soerjadi, achttien jaar
oud, was even na afloop toch wel
in een soort euforie van blijd
schap. In zijn solistenkamer zei
hij onder meer: "Ik sloeg m'n
handen zowat plat op de piano,
ik dacht: ik moet alle remmen
losgooien. Ik speelde een octaaf
en toen was het net of dat Liszt er
achter aan kwam. Het was alsof
ik omhoog getild werd". Een fa
milielid, nuchter: "Ik dacht al,
hij kan niet meer bij de pedalen".
Kortom veel vreugde.
Of Wibi Soerjadi ook met het
dit concert van Liszt naar de fina
le gaat is nog afwachten. "Het is
wat lang: het kan zijn, dat ik met
Deze leerling van Jan Wijn aan
het Sweelinckconservatroium
heeft zeker een prestatie van
hoog niveau geleverd. Naar Ne
derlandse begrippen tenminste.
Of hij tegen zijn buitenlandse
mededingers kan opboksen is
nog de vraag. Vooral uit Frank
rijk, met z'n ongekend fanatieke
conservatoriumdiscipline en
Duitsland met z'n zwaar doorwe
gende hoogromantische traditie
kunnen gevaarlijke mededin
gers komen.
Maar niet alleen Soerjadi lever
de een meer dan redelijke vertol
king. Dat deden de andere drie
ook. En hoe deskundig de jury
ook is, mij bekruipt toch
enigszins de angst dat de juryle
den zich hebben laten impone
ren door de puur virtuoze inter
pretaties van Liszts concert, dat
het voor een groot deel van hol
effecten werk moet hebben. Daar
kun je als eenstemmig spelende
fluitiste, violiste of celliste toch
niet gauw tegenop.
De jury bestond uit Ton Hart
suiker, directeur Utrechts Con
servatorium, Robbert Jan de
Neeve, chef Ernstige Muziek
NOS-radio, Hans Heg, muziek
criticus, Kenneth Montgomery,
dirigent Radio Symfonie Orkest
en Marijke Klinkhamer, impre-
moniker en artistieke triomfen ook
op talrijke tournees in binnen- en
buitenland. De roem van het aan
traditie rijke orkest werd opge
stuwd tot wereldklasse en strekt
zich nu ook met krachtige steun
van von Karajan - töt de internatio
nale mediamarkt uit.
Dan echter komen de onzalige ja
ren van eind 1982 tot de zomer van
1984, wanneer de muziek bij de
Berliner Philharmoniker de twee
de viool speelt. Naar buiten toe be
kend geworden als "de zaak Sabi
ne Meyer" de jonge, begaafde
klarinettiste wier lidmaatschap
van het orkest von Karajan niet
vermocht door te drukken - wor
den de dissonanten die tussen or
kest en dirigent opklinken, nog
schriller door de nevenactiviteit
van de wereldberoemde maestro
en de onderlinge menselijke ver
houdingen.
"Was ie maar wat humaner," ver
zuchtte indertijd een musicus.
Weliswaar had von Karajan het tel
kens weer over zijn "familie" en
over "mijn stut en toeverlaat",
maar anderzijds meende hij grim
mig: "Ze zitten op m'n dood te
wachten". Wanneer hij het over or
kestleden heeft, vallen uitdrukkin
gen als "idioot" en "gewoon dom".
De ervaren solopaukenist van de
Berliner Philharmoniker, Werner
Tharichen, schrijft er in zijn boek
"Paukenschlage" over: "Niemand
heeft hem ooit wat gedaan, maar
het lijdt geen twijfel dat velen al
thans af en toe zouden wensen dat
hij er niet meer was".
In de affaire Sabine Meyer liep von
Karajan de kans het orkest, waar
voor hij de artistieke verantwoor
delijkheid op zich had genomen, te
gronde te richten. Beide partijen
hebben, "van haat vervuld", de te
genstander tot overgave proberen
te dwingen. Men liet het op een
scheiding aankomen. Maar Kara
jan werd deze keer "door zijn pu
pillen overtroefd".
De zakelijk leider van het orkest en
von Karajans vertrouweling. Peter
Girth, moest opstappen, zoals de
omstreden klarinettiste. "De fami
lieleden voelden zich verstoten en
onttrokken zich aan de vaderlijke
zorg, maar de kinderen konden het
huis van de vader niet de rug toeke
ren, zij moesten volhouden".
Op het hoogtepunt van de "Sabine-
Meyer-krach" heeft Karajan "zijn
voor het leven getrouwde vrouw,
de Festspiele van Salzburg, wegge
jaagd en zijn geliefde, de Wiener
Philharmoniker, .voorgetrokken".
De musici in West-Berlijn wilden
zich daarom van von Karajan
scheiden. Het stadsbestuur van
West-Berlijn had het ook over
"echtbreuk" en dwong von Kara
jan "naar tafel en bed" terug te ke-
Het legendarische "verzoenings
concert" in september 1984 in
West-Berlijn was het resultaat. Uit
gevoerd werd Bachs Hoogmis met
het opportune slotkoor op "Dona
Nobis Pacem" (Geef ons vrede).
Een litteken bleef. Maar geen van
tweeën kon zich een uit elkaar gaan
voorstellen. "Wij moeten proberen
deze periode op verstandige wijze
af te sluiten", was de mening van
een orkestlid.
"Karajan moest erkennen dat het
orkest zijn creatuur en een stuk
van zijn leven is", zegt de nu 83-jari-
ge oud-directeur van het orkest,
Wolfgang Stresemann. "Van de an
dere kant zou de wereld niet heb
ben begrepen hoe een stad als Ber
lijn zo'n man de woestijn in had
kunnen sturen". De man heeft ten
slotte voor het orkest en voor Ber
lijn oneindig veel gedaan".
In het recente verleden heeft de
door moeilijkheden met zijn ge
zondheid geteisterde Karajan ook
dikwijls openlijk gesproken over
zijn opvolging, wat vroeger een
voudig ondenkbaar was. "Morgen
kan ik door een beroerte of zoiets
worden getroffen", zei hij dan, en
hij opperde dat "drie of vier echt in-
tressante dirigenten regelmatig
voor een reeks concerten naar Ber
lijn komen, Riccardo Muti of Clau-
dio Abbado, of wie ook, om de bes
te uit te zoeken".
Ook Lorin Maazel en de Japanse
Karajan-discipel Seiji Ozawa diri
geren de Philharmonie in West-
Berlijn dikwijls. Dat is ook het ge
val met de uit de Sovjetunie afkom
stige Amerikaan Semyon
Bychkow.
Wat hemzelf betreft is von Karajan
van plan "zolang en zo goed moge
lijk verder te gaan". Hij behoudt
zich daarbij evenwel het recht voor
na meer dan dertig jaar teveel hooi
op zijn vork te hebben genomen,
iets kalmer aan te gaan doen.
De "Berlijnse connectie", die in
1984 op een haarbreed na werd ver
broken, begon na de dood van de
dirigent Wilhelm Furtwangler op
30 november 1954, met een tele
gram dat von Karajan zonder af
zender in Italië bereikte: "De ko
ning is dood; leve de koning." Nog
in december beslist het in West-
Berlijn zetelende orkest ten gunste
van de dan 46-jarige von Karajan.
Omdat deze van de overheid van
West-Berlijn een verbintenis voor
het leven verlangde, liet de onder
tekening van het contract even op
zich wachten.
De van nature wantrouwige Von
Karajan zei dat hij niet afhankelijk
wilde zijn van ongunstige omstan
digheden of personen die hem niet
goed gezind waren, waaraan hij
toen echter toevoegde: "Wat mij
betreft, ik heb het eerlijke voorne
men dit werk te doen tot ik niet
meer kan of tot aan mijn dood."
Wat volgden waren in het alge
meen vruchtbare jaren van samen
werking met de Berliner Philhar-
Bette Davis 80
WASHINGTON (AFP) - De Ameri
kaanse filmactrice Bette Davis, van
wie de bazen van Universal Pictu
res op het einde van de jaren twin
tig zeiden dat zij geen 'sex appeal'
had, is vandaag 80 jaar geworden.
Hoewel reeds een legende, is Da-
vis nog lang niet uitgespeeld. In
Amerika heeft men enkele maan
den geleden de loftrompet gesto
ken over 'The Whales of August',
een film naar een toneelstuk van
David Berry, waarin Davis' tegen
speelster een nóg oudere legende
van Hollywood is, Lillian Gish. De
twee spelen zusters die na 30 jaar
samen geheel en al van elkaar af
hankelijk zijn geworden.
'Grand old lady' Bette Davis.
(foto AP)
ANTWERPEN (AP) - De Belgische
graveur en beeldhouwer Joris Min
ne is donderdag op 91-jarige leef
tijd overleden.
Minne was de laatst levende van
een groep van vijf Vlaamse grafici
die in het begin van de twintigste
eeuw nieuwe aandacht hebben ge
wekt voor hout- koper- en linole-
umgravuur.
Met zijn collega's Frans Mase-
reel, Henry van Straten, Jan-Frans
Cantre en Joseph Cantre richtte hij
in de jaren twintig het blad 'Lumiè-
re' op, dat beoogde de oude tech
niek van het houtsnijwerk nieuw
leven in te blazen. Behalve graveur
was Minne ook een verdienstelijk
tekenaar en schilder.
WEST-BERLIJN (DPA) -
Herbert von Kara
jan viert vandaag zijn 80e
verjaardag. Hij kijkt daarbij
terug op een "echtvereni
ging" van 33 jaar met zijn
"Berliner Philharmoni-
kern" en daarmee op de be
langrijkste, mooiste en zeer
zeker stormachtigste perio
de van zijn leven.
Aan de vooravond van zijn verjaar
dag dirigeerde hij zijn eigen enscè-
nering van Giacomo Puccini's ope
ra "Tosca" op de Salzburger Oster-
festspiele met het Filharmonisch
orkest van Berlijn. Op 24 april
vindt in de Philharmonie in West-
Berlijn een feestconcert plaats als
officieel begin van de uitvoeringen
in de stad als "Cultuurstad van Eu
ropa". Aansluitend daarop gaat hij
Herbert von Karajan tijdens een Nieuwjaarsconcert in Wenen. met zijn orkest concerteren in de
(foto anp) Sovjetunie en Japan.
Russische manuscripten in bulldozer
Javelin sweatshirt
In o.a.: marine, rood,
mint of lila.
M, L, XL. XXL
Als beeldhouwer kreeg Minne
pas in 1950 algemene erkenning na
een tentoonstelling in het Ant
werpse park Middelheim. Veel van
zijn beelden zijn in hout uitge
voerd.
MOSKOU - Het verlies van 400.000
oude boeken en manuscripten
door een brand in de bibliotheek
van de Academie van Wetenschap
pen in Leningrad is een 'nationale
ramp', vindt het hoofd van het Cul
tuurfonds van de Sovjetunie, Dmi
tri Lichatsjov. In het weekblad
Knizjnoje Obozrenije eiste de in
brede kring vermaarde historicus
bovendien dat de directie van de
bibliotheek wordt vervangen om
dat deze de omvang van het verlies
heeft gebagatelliseerd en de her
stelwerkzaamheden vertraagd.
"De brand van 14 februari kan
met recht een nationale ramp wor
den genoemd", zei de 81-jarige Li
chatsjov. "Onze cultuur heeft een
geweldig verlies geleden."
De bibliotheek begon in 1714
met het verzamelen van boeken en
manuscripten, die een plaats kre
gen in het Academiegebouw aan
de Neva op het Vasiljev-eiland in
Leningrad. In 1920 verhuisde de bi
bliotheek naar een speciaal ge
bouwd onderkomen elders op het
eiland. Onder de verloren gegane
boeken was een verzameling oude
medische geschriften en boeken
verzamelingen van Baltische en
Poolse koningshuizen.
Lichatsjov zei dat 400.000 boe
ken en bladen waren vernietigd en
dat de rest van de boeken nog eens
zo'n 2,7 miljoen gulden aan water
en vochtschade hadden opgelo
pen. De door vocht aangetaste boe
ken begonnen een week na de
brand te schimmelen, en de kans is
groot dat ook deze verloren zullen
gaan. Het partijblad Pravda heeft
onlangs gezegd dat de schade mini
maal 300.000 roebel (900.000 gul
den) bedraagt, maar dat veel van de
manuscripten onvervangbaar zijn.
Lichatsjov beschuldigde de biblio
theekleiding ervan aanvankelijk
op de brand te hebben gereageerd
volgens het 'Tsjernobyl-model' -
door het incident "op grove wijze
te bagatelliseren".
Lichatsjov zei dat directeur V.A.
Filov de schade aanvankelijk op
3.000 roebel had begroot en verze
kerd had dat de bibliotheek binnen
enkele dagen weer zou opengaan.
Daarna was een bulldozer aange
rukt die verbrande, dampende en
onbeschadigde boeken op een
hoop schoof om te worden vernie
tigd. "De bibliotheekmedewerkers
mochten geen boeken uit de puin
hopen redden, alleen maar om de
omvang van de catastrofe sneller
voor de ogen van de maatschappij
te kunnen verbergen", zei Li
chatsjov.
vS- -
OOKKpNDt:
Schrijfster Imme Dros neemt de Woutertje Pieterseprijs in ontvangst.
(foto ANP)
*5NJV -
