Wassenaar blijft gemeente
met hoogste huizenprijzen
111
ONDERNEMERS: UW TV-SPOT OP DE LEIDSCH DAGBLAD KABELKRANT
WORDT VOOR NOG GEEN KWARTCENT PER AANSLUITING MINIMAAL
85X UITGEZONDEN! REL VOOR INFORMATIE: 071-144941, TOESTEL 251
PAGINA 10
REGIO LEIDEN
ZATERDAG 26 MAART 1988
VOORSCHOTEN - De
Voorschotense kunstken
ner annex prentenhande-
laar Th. Laurentius (51)
lacht zich momenteel hele
maal wild. Vanaf de dag dat
hij een ets als een echte
Rembrandt herkende,
wordt hij bestormd. Tot
vanuit Los Angeles toe han
gen de kunstliefhebbers
amechtig aan de telefoon.
door
Miep de Graaff
Al die drukte terwijl het helemaal
niet zó verschrikkelijk zeldzaam is
dat er een prent van 'de' Neder
landse schilder wordt gevonden..
Toegegeven, de bewuste prent,
voorstellende de besnijdenis van
Jezus in de tempel, is een hele bij
zondere. En het is nog maar twee
keer eerder gebeurd dat iets derge
lijks tijdens de opnamen van het
tv-programma 'Tussen kunst en
kitsch' gebeurde "terwijl het mees
te dat daar wordt aangeboden, re
gelrechte rommel is".
Maar Laurentius zelf heeft zat
Rembrandt-etsen liggen en hij
komt ze in zijn werk regelmatig te
gen ook. Gemiddelde handels
waarde: rond de ton. Het werkje
waar de commotie van de afgelo
pen over ontstond, is overigens al
weer terug naar de eigenaar, E.
Musch. Blijkens een interview en
kele dagen geleden in deze krant
blijft deze Drent er ook aardig
nuchter onder.
De Voorschotenaar wiens karak
teristieke gezicht wonderwel bij
zijn vak past heeft hij niet wat
weg van Adriaan van Dis? is er
aan gewend bij dergelijke ontdek
kingen de hele wereld over zich
heen te krijgen. Hij heeft zich erbij
neergelegd dat de serene rust in en
om de Oranjerie, een riante buiten
plaats in de schaduw van kasteel
Duivenvoorde, bij dergelijke ge
beurtenissen even wordt ver
stoord. En hoopt binnen een paar
weken weer tot de orde van de dag
te kunnen overgaan.
De Oranjerie is zowel Lauren-
a ets. 'Die stunt i.
dat je weer jaren
tius' woon- als werkverblijf. Hij
kijkt uit op een uitgestrekte tuin en,
iets verder wegop kasteel Duiven
voorde plus landgoed De Horsten,
Een oase in de drukke Randstad,
Laurentius is de eerste die beseft
dat hij mazzel heeft gehad. Hoe een
mens aan zoiets komt? "Mazzel, ja.
Ik loop vanaf m'n twaalfde al in
dat kasteel, ze hebben daar name
lijk een geweldige bibliotheek. En
dan word je een goede bekende.
Toen de vrouw die in de Oranjerie
woonde het huis wilde verkopen,
vroeg ze mij of ik er iets voor voelde.
Zo'n kans krijg je nooit meer, dus.."
Het eeuwenoude huis heeft werk
ruimten waar een geordende chaos
overheerst. Op alle mogelijke plek
ken prenten. Muren en mappen vol.
Bang voor diefstal is de Voorschote
naar niet in het minst. "Echt kost
bare dingen gaan wel in de kluis.
Maar voor prenten hoefje in het al
gemeen nooit bang te zijn. Die laten
inbrekers altijd hangen. Je kunt er
immers geen kant mee uit, ze wor
den meteen herkend als zijnde af
komstig van een bepaalde diefstal.
Niemand ziet er wat aan" (gebaart
om zich heen, inderdaad, prenten
zijn veelal bescheiden van omvang
en zelden in kleur uitgevoerd dus
onopvallend).
Kunst en kitsch
Het gesprek komt op de taak die
Laurentius bij 'Tussen kunst en
kitsch' heeft. Hij ontvangt op ge
zette tijden samen met acht colle
ga's gemiddeld 2000 mensen die
popelen om hun spullen te laten
taxeren en waarderen. Iedere keer
opnieuw wordt van de kunstken
ners een trefzeker oordeel ver
wacht ("Je wordt constant voor de
leeuwen gegooid"). De oude bijbel
van opa, het schilderij uit de ach
terkamer, de tierelantijnachtige
klok die ooit op een rommelmarkt
werd opgeduikeld.
Geld is vaak de drijfveer voor de
eigenaren om hun kunst dan wel
kitsch bij het Avro-programma te
laten bekijken. "Maar het gekke is:
als blijkt dat ze iets van waarde
hebben, verkopen mensen dat
meestal niet. Het feit dat ze iets
zeldzaams hebben blijkt dan toch
belangrijker".
Laurentius bekijkt alles, uren
achter elkaar, en tracht ook van de
spullen die onder de categorie
kitsch thuishoren nog iets aardigs
te zeggen. "Je moet het beleefd ver
pakken, anders zijn mensen boos
of verdrietig. Dus als je voor de
honderdste keer met een bepaalde
prul wordt geconfronteerd, roep je
nog heel opgetogen: wat leuk, wat
heb ik dit lang niet gezien. Ach, dat
leer je wel".
"Je werkt je rot, maar het is een
geweldige oefening. Heel veel din
gen waarmee mensen komen,
komt op hetzelfde neer. Waar je bij
voorbeeld mee wordt doodge
gooid, dat zijn reproducties v^n
Toorop. En iedereen denkt dat 'ie
de echte heeft. Laatst nog, kwam er
een vrouw mee en die werd echt
boos toen ze hoorde dat het om een
reproductie ging. Hij is nog wel ge
signeerd, begon ze te roepen...
Maar die dingen zijn in de jaren
twintig zoveel gereproduceerd.
Wat je verder veel onder ogen
krijgt zijn bijbels en gezangen
boekjes. Daar zit dit land nog vol
Echt
En toen, twee weken geleden aan
het eind van een vermoeiende op
namedag, kwam 'de' ets. "Ik her
kende 'm meteen. Het leuke was al
leen dat we de opnames net achter
de rug Hadden, dus dat die ets over
kon blijven tot de volgende uitzen
ding. Zodoende had ik veel meer
tijd dan gewoonlijk om m'n huis
werk te doen. En kwam ik erachter
dat er geen zeven drukken van zijn,
maar achttien. Maar voor je daar
weer achter komt heb je uren en
uren in de bibliotheek zitten snuf
felen. dus u begrijpt dat ik blij was
met die extra tijd. Het meeste moet
je zo uit je hoofd opdiepen, en dat
kan natuurlijk niet altijd. Vandaar
dat de Avro alleen dat uitzendt
waar geen twijfel over bestaat".
Getwijfeld aan de echtheid heeft
Laurentius echter geen seconde.
De onzekerheid knaag wat dat be
treft nooit zo als bij een schilderij
het geval zou kunnen zijn. Immers,
veel werk dat aan Rembrandt
wordt toegeschreven blijkt van één
van zijn leerlingen te zijn.
Met etsen ligt dat allemaal an
ders, legt Laurentius uit. Allereerst
kun je de exemplaren waarvan je
nog niet zeker bent naast de echte
leggen. Verder speurt hij met het
oog van de meester naar een raster
en kijkt hij of het papier wel net zo
oud is als het originele werk heet te
zijn. Een geraffineerd ultra-violet
lampje brengt genadeloos elke res
tauratie, ieder scheurtje aan het
licht. Ten slotte gebruikt Lauren
tius een deels door hem ontwor
pen, op dit gebied geheel nieuwe
methode: die van de röntgenstra
len. Als hij van een ets een röntgen
foto maakt, blijft alleen het water
merk van het papier op de afdruk
overeind. Dat watermerk is bij elke
riem papier (480 vel) anders en in
middels heeft Laurentius van alle
Rembrandts de watermerken op
een rijtje gezet. Omdat de meeste
etsen gedateerd zijn en sommige
tekeneningen juist weer niet, kan
via de tevoorschijn gekomen wa
termerken heel wat feitenkennis
worden opgedaan. Zo komt boven
water als van sommige etsen naja
ren nieuwe afdrukken zijn ge
maakt.
Laurentius kan met zo'n ontdek
king zo blij zijn als een kind. Hij oe
fent zijn vak al 25 jaar uit, maar
roept uit dat zijn dagen nog steeds
te kort zijn. "Dit vak verveelt ge
woon nóóit. Moet u nagaan dat ik
eigenlijk zelf als etser ben begon
nen, maar ik kom er zelden toe om
er zelf één te maken. Neem nu zo'n
stunt met die röntgenfoto's: dat is
zo nieuw en er rolt zoveel uit datje
weer jaren verder kunt".
Het bezoek neemt afscheid. Lau
rentius zwaait het keurig na en zal
zich ongetwijfeld meteen weer ach
ter zijn bureau nestelen. Even bij
komen van het gesprek kan altijd
nog.
WASSENAAR - Wassenaar verkoopprijs van 483.000
blijft de gemeente met de gulden ligt ver boven het
hoogste verkoopprijzen van landelijk gemiddelde van
Nederland. De gemiddelde 153.580 gulden en stijgt in
IIJSONTWIKKELWG W
Uit dit grafiekje van de Kousemaeker blijkt zonneklaar dat de gemid
delde verkoopprijzen in Wassenaar zich in sneltreinvaart ontrukken aan
het landelijk gemiddelde. In 1984 lagen de prijzen 100 procent hoger, in
1987 200 procent.
de groene oase drie maal zo
snel als gemiddeld in den
lande: twaalf tegen vier pro
cent.
Een aantal kopers betaalde in 1987
de vraagprijs, terwijl ook 'inschrij
vingen' voorkwamen. Bij dit voor
Nederland unieke systeem brach
ten verschillende kopers een bod
uit en kregen verkopers meer voor
hun stulpje dan ze vroegen. Lang te
koop staat een woning zelden in
Wassenaar. Twee maanden is al
veel.
door
Paul v.d. Kooy
Dit meldt makelaar F. de Kouse
maeker na een hernieuwd onder
zoek naar de Wassenaarse huizen
markt. De Kousemaeker is lid van
de Raad van Bestuur van de lande
lijk opererende Zadelhoff Make
laars en doceert aan de Rotterdam
se Erasmus Universiteit. Voor de
snel stijgende verkoopprijs heeft
de makelaar landelijke en plaatse
lijke verklaringen. Landelijk speelt
een lagere hypotheekrente, meer
aantrekkelijke hypotheekvormen
en optimisme over de economie.
Plaatselijk geldt vanaf 1986 een
krapper wordend aanbod en was
vorig jaar sprake van 'een ware run
op woningen'.
In 1987 lag het aantal te koop
aangeboden woningen 28 procent
lager dan het jaar daarvoor. Toch
bleef de totale omzet nagenoeg ge
lijk doordat over de hele linie flink
wat meer werd betaald: 129 tegen
130 miljoen gulden. Ter illustratie:
op 1 januari 1988 staan slechts 83
woningen en 20 flats te koop, ofte
wel 1,3 procent van het totale parti
culiere woningbezit. De Kouse
maeker noemt dat een 'extreem
laag aanbod' en verklaart dat dat
nergens in Nederland voorkomt:
'Volgens de gehanteerde maatsta
ven is een gezonde frictie-leeg
stand in de huizenmarkt van vijf
procent normaal'.
Krap aanbod
Ook het feit dat Wassenaar twee
maal zoveel eigen huizen telt dan
een gemiddelde gemeente (80 pro
cent tegen 44 procent), maakt dat
niet goed. Vervelend voor de ko
pers is voorts dat het kleine aanbod
snel krapper wordt en in de prijs
klasse tot een ton helemaal geen
woningen meer werden aangebo
den en verkocht. 'Wassenaar is een
moeilijke markt voor starters ge
worden', concludeert De Kouse
maeker dan ook.
De grootste vraag ging in 1987 uit
naar stulpjes met prijzen tussen de
drie en vier ton. In deze categorie
ging uiteindelijk 47 procent meer
om dan het jaar daarvoor. Helaas
daalde het aanbod met 66,6 procent
en stonden op 1 januari 1988 nog
maar acht woningen te koop in de
ze gewilde prijsklasse. In de cate
gorie tussen acht en negen ton
daalde het aanbod met een kleine
80 procent. Wat beter gaat het in de
klasse tussen vijf en zes ton, waar
het aanbod is verdubbeld en het af
gelopen jaar nagenoeg aan de
vraag voldeed.
In de klasse van negen ton tot 1
miljoen voldeed het aanbod even
eens nagenoeg aan de vraag. De ko-
ningscategorie 'landhuizen boven
het miljoen' noteerde een omzet
stijging van 57 procent. Ook met de
wat duurdere flats - tussen de twee
en zeven ton - ging het goed. De
Kousemaeker constateerde hier
een omzetstijging van 90 procent.
Tip van de makelaar: 'Voor dege
nen die naar Wassenaar willen ver
huizen kan, gezien de prijsstijgin
gen de laatste jaren, langer wach
ten met het kopen van een huis na
delig zijn'.
Verkopersmarkt
Volgens de deskundige 'heeft de
beurskrach nog geen merkbare in
vloed gehad op de kooplust van het
publiek' en is het 'de algemene ver
wachting dat de vraag naar wonin
gen in Wassenaar zal toenemen.
Door het beperkte aanbod zal de
gemiddelde verkoopprijs weder
om stijgen'. De Kousemaeker zelf
verwacht dat wanneer de huidige
trend in Wassenaar doorzet de ko
persmarkt binnenkort verandert in
een verkopersmarkt. In die situatie
heeft de verkoper het goeddeels
Makelaar F. de Kousemaeker: "Als de trend zich doorzet, verandert in
Wassenaar de kopersmarkt in een verkopersmarkt. In die situatie heeft de
verkoper het goeddeels voor het zeggen".
voor het zeggen. Het vorig jaar ge
ïntroduceerde systeem van 'in
schrijving' zou daar al een vinger
wijzing voor zijn.
De Kousemaeker gelooft niet dat
de nieuwe Wassenaarders onder
één noemer zijn te vangen: "Een
paar jaar geleden waren het men
sen die op de beurs belastingvrij
hadden verdiend. Na de krach kun
je dat niet meer stellen en denk ik
dat het de mixer is: captains of in
dustrie, een zakenman uit Baarn
die dichter bij Den Haag wil zitten,
prinses Christina, ministers en an
deren".
De redenen zijn legio. De Kouse
maeker: "Wassenaar heeft erg veel
groen, duinen, strand en zee. En
het ligt dichtbij de grote steden".
Het gemeentebestuur, met de WD
voorop, blijft vechten voor het
groen en voert een bijzondere
grondpolitiek. "Men wil het liefst
een huis op 2000 vierkante meter
grond. Of, als dat even kan, op 5000
vierkante meter", stelt de make
laar. Zolang mensen "er graag blij
ven wonen" en andere regio-ge
meenten geen alternatief lijken, be
tekent dat een fikse prijsopdrij
ving.
"Grond is goud in Wassenaar",
stelt De Kousemaeker zonder man
keren. "Vorig jaar werden via een
inschrijving door de gemeente
twee stukken grond van 1.450 en
2.130 vierkante meter gegund aan
de hoogste inschrijving. Prijs: circa
650.000 gulden per perceel. Op dit
moment is er maar een stukje over,
2000 vierkante meter groot, tien
passen van de Rijksstraatweg.
Vraagprijs? 525.000 gulden". Hij
vindt het bedenkelijk dat er zo wei
nig keus is en die keus niet altijd
gelukkig ligt.
Toch hoedt hij zich voor kritiek
op het gemeentebestuur en zal hij
nooit stellen dat de prijzen in geen
verhouding staan tot het gebodene.
Want: wat is een verhouding? En:
wat is te duur? De Kousemaeker:
"Een Mercedes is veel te duur.
Maar mensen kopen hem om de
veiligheid, datje er levend kunt uit
komen na een ongeluk. Waar ligt
het juiste antwoord?"
De makelaars ondertussen, lij
ken goed garen te spinnen bij de
ontwikkelingen in het opmerkelij
ke dorp tussen Leiden en Den
Haag. Hun aantal groeide begin dit
jaar van 14 naar 17, terwijl er vol
gens De Kousemaeker nog steeds
huizen onder de roos worden ver
kocht.
'Feller licht
in Oranjepark'
OEGSTGEEST - Het Oegstgeester
WD-raadslid Kuntze wil dat het
Oranjepark in zijn woonplaats (alle
straten die de namen dragen van le
den van het koninklijk huis) feller
wordt verlicht. De liberaal wijst er
op dat "het inbrekersgilde" een on
gezond grote belangstelling aan de
dag legt voor de Oegstgeester wijk.
Die belangstelling wordt door de
politie bevestigd, volgens Kuntze.
Veel inbraken in Oegstgeest wor
den in het Oranjepark gepleegd.
Kuntze nu legt een verband tussen
de vele inbraken en "de verlichting
op halve kracht"
Volgens Kuntze is het raadzaam
andere lampen in te draaien. "Mis
schien zijn die nog goedkoper ook
en brengen ze m.eer licht op".
PvdA-wethoudër Kohlbeck is
best bereid de mogelijkheden na te
gaan maar hij kent de beperkin
gen: "Het zal niet eenvoudig zijn
om voor eën deel van het dorp an-
derssoortige verlichting te organi
seren. Dit omdat er één centraal
aansluitingspunt is van waaruit de
straatverlichting wordt geregeld".
Wat meer hoop biedt de wethou
der het WD-raadslid mevrouw
van Vloten. Zij wil dat het Bos van
Wijckerslooth, "dat nu een grote
modderpoel is" weer bruikbaar
wordt voor wandelaars en honden-
uitlaters. Dé paden in het bosje
worden altijd met houtsnippers be
strooid maar dat zou dit jaar achter
wege zijn gebleven.
Volgens wethouder Kohlbeck
"is het de bedoeling dat v/e het Bos
blijven onderhouden". De bestuur
der en zijn ambtenaren kampen
echter met de naweeën van "de ex
treem natte winter" en het hoge
grondwaterpeil in Oegstgeest
waardoor sommige schoolpleinen
in het dorp (Terweeschool) regel
matig blank staan.
YIOS stoomt op
ZOETERWOUDE - De Zoeter-
woudse drumfanfare Vios doet op
9 april mee aan de Nederlandse
kampioenschappen in Amster
dam. Op 5 juni staat het Bondscon-
cours in Roelofarendsveen op het
programma en voor eind augustus
heeft Vios een uitnodiging op zak
om op treden in het voorprogram
ma van de taptoe in Breda.
Ook van het Bondsconcours ver
wacht men veel. Vorig jaar promo
veerde Vios naar de eerste divisie,
nu hoopt men er stilletjes op door
te storen naar de eredivisie.
