Zure reactie VS op akkoord Nicaragua Kabinetsformatie in België opnieuw in het slop geraakt Botha verklaart de oorlog aan zwarte bevolking 'Wapenstilstand wellicht slechts truc' Rumoer in Hongarije rond opslag kernafval Noriega wil Belgische wapens kopen VRIJDAG 25 MAART 1988 WASHINGTON - Het Witte Huis is „bemoedigd" door de overeenkomst tussen de San dinisten en de Contra's over een wapenstilstand in Nicaragua, maar blijft ook „sceptisch". De woordvoerder van president Reagan heeft dat gisteren gezegd. BUDAPEST Bewoners van en kele nietige dorpjes in Zuid- Hongarije hebben voorkomen dat aan de bouw van een opslagplaats voor radioactief afval werd begon nen. Intussen ruziën de deskundi gen nog over de veiligheid van die opslagplaats. door Hans Geleijnse Ook minister Shultz (buitenlandse zaken) maakte gisteren duidelijk dat de Amerikaanse regering het akkoord met argusogen zal blijven bezien. Hij zei dat rekening ermee moet worden gehouden, dat de wa penstilstand niet meer dan een Sandinistische „truc" is, die de be doeling heeft de Contra's te ontwa penen. door Henk Dam Het is daarom nodig, zo zei Shultz, dat de Verenigde Staten, bij gebleken kwade trouw van de kant van de Sandinisten, de moge lijkheid openhouden om de gewa pende hulp aan de Contra's te her vatten. Voor het moment drong de mi nister bij het Congres aan op de zo spoedig mogelijke hervatting van humanitaire hulp. De overeen komst tussen Contra's en Sandinis ten staat dergelijke hulp toe, mits deze wordt overhandigd door een internationale, neutrale organisa tie zoals het Rode Kruis. Niet alleen de Amerikaanse rege ring, maar ook het Congres ziet goede redenen om de Contra's nu zo snel mogelijk weer humanitaire hulp te geven. Gewerkt wordt aan een plan om die hulp al weer met Pasen richting Contra's te laten gaan. Gisteren werd aan twee initatie- ven gewerkt. Een groep Congresle den van zowel de Democratische als de Republikeinse partij werkt sinds vorige week aan een plan, om de Contra's 48 miljoen dollar vooc- de periode van een jaar te geven. De invloedrijke voorzitter van 'het Huis van Afgevaardigden, Jim Wright, zei gisteren met de Repu blikeinse fractieleider in het Huis, Robert Michel, te willen praten over een pakket ter waarde van zo'n 30 miljoen dollar. Het alom in Nicaragua toege juichte akkoord tussen Sandinis ten en Contra's betekent dat in ie der geval voor het moment een eind is gekomen aan het lang door president Reagan gevoerde beleid waarbij hij de Sandinisten met mi litaire middelen tot aftreden wilde dwingen. In het kader daarvan is de afgelo pen jaren meer dan 200 miljoen dollar aan militaire hulp naar de Contra's gedaan. Dit beleid heeft voor tal van botsingen tussen rege ring en Congres gezorgd, en tot de Iran-Contra-affaire geleid. In die laatste affaire was gisteren sprake van een nieuwe ontwikke ling. Vier hoofdpersonen uit het schandaal, Oliver North, John Poindexter, Richard Secord en Al- bert Hakim, werden gisteren voor geleid. De rechter las hen de beschuldi gingen voor die vorige week tegen hen werden uitgebracht. Die be schuldigingen - onder meer samen- Buitenland kort Mandela Winnie Mandela heeft een ont moeting met Zulu-leider Gatsha Buthelezi voorgesteld om over een eenheidsfront in de strijd tegen apartheid te spreken. Als reactie op de nieuwe regeringsmaatregelen moeten de zwarte Zuidafrikanen de rijen sluiten, zei Winnie Mande- la in een toespraak voor studenten van de Universiteit van Witwaters- rand in Johannesburg. Israël De Israëlische luchtmacht heeft in Zuid-Libanon opnieuw bases van radicale Palestijnse organisa ties gebombardeerd. Volgens vei ligheidsbronnen zijn daarbij min stens vijf mensen omgekomen of gewond geraakt. De aanvallen wa ren gericht op de bases van de Fa tah Revolutionaire Raad (FRC) van de Palestijnse guerrillaleider Abu Nidal en van het marxistische De mocratisch Front voor de Bevrij ding van Palestina (DFLP). Gephardt De Amerikaanse Democratische presidentskandidaat Richard Gephardt, die sinds éen verkie zingsoverwinning van anderhalve maand geleden in Iowa geen rol van betekenis meer heeft gespeeld, zal de race om de nominatie opge ven als hij er het komende week einde niet in slaagt in Michigan een aanzienlijke zege te boeken. India In ëén van de grootstë munitie depots van het Indiase leger is brand uitgebroken, waardoor dui zenden artilleriegranaten explo deerden. Uit voorzorg zijn twee dorpen geevacueerd en is het vlieg veld van de nabijgelegen stad Ja- balpur gesloten. Volgens de minis ter van defensie-industrie van de deelstaat is de brand nu technisch onder controle, maar doen zich nog sporadische explosies voor. Deze explosies kunnen volgens experts tien dagen aanhouden. zwering en diefstal van overheids- bezittingen - waren het resultaat van een langdurig onderzoek door de openbare aanklager Larence Walsh naar criminele kanten aan de Iran-affaire. North, Poindexter, Secord en Hakim verklaarden gisteren alle vier onschuldig te zijn. De rechter zei dat de mannen, in afwachting van een proces, op vrije voeten mo gen blijven. In een verlaten gebied bij de dorpjes Ofalu en Feked, ongeveer 40 kilometer ten zuiden van Pees, werd in 1984 al begonnen met het onderzoek naar een geschikte plaats voor het afval van Honga- rije's enige kerncentrale in Paks. Tot voor kort was de bevolking daarover niet geïnformeerd. De Hongaarse pers kreeg er ech ter lucht van en gaf een medewer ker van een regionaal geologisch instituut alle ruimte om zijn kritiek op de voorgenomen operatie te spuien. De grond zou te poreus zijn, terwijl het in de buurt wemel de van de waterbronnen. Er volg den protesten met medewerking van de provincieraad een bewo nersvergadering. Na langdurige discussies kwam daar het compro mis uit dat onafhankelijke experts aanvullend onderzoek zouden ver- ichten voordat een definitieve be slissing zou worden genomen. Dat betekende een geduchte te genvaller voor het ministerie van industrie, dat al sinds 1978 naar een geschikt 'isotopenkerkhofzoals dat in Hongarije wordt genoemd, op zoek was. De bestaande dump bij het dorp Puspokszilagy was al tien jaar in gebruik en raakte vol. In 1991 zou een nieuwe plek klaar moeten zijn. De deskundigen verzekerden dat het kernafval, dat nog in de kerncentrale in beton wordt ge stort, vervolgens in stalen tonnen van zo'n 400 liter inhoud, ruim 13 meter onder de grond in betonnen bekkens worden 'begraven', pas over 600 jaar zijn radioactieve stra ling kwijt is. Dat zijn niet de gege vens waar bewoners echt vrolijk van worden. De geruststellend be doelde tegenwerping van één van de experts, dat het afval 'al over 300 jaar' geen gevaar meer zou opleve ren zal evenmin erg overtuigend hebben gewerkt. Bovendien wier pen sommige argumenten een op zijn zachtst gezegd merkwaardig licht op de huidige situatie: uitbrei ding van de dump bij Puspokszi lagy werd vanwege de vervoersrisi- co's afgewezen. Het dorp ligt toch eigenlijk op wat te grote afstand van de kerncentrale. Het inmiddels gevormde bewo nerscomité had nauwelijks te ho ren gekregen dat het onafhankelij ke deskundigen (gesubsidieerd door het ministerie van industrie) mocht inschakelen, of er was al nieuwe beroering. Regerings woordvoerder Banyasz deelde vo rige week desgevraagd mee dat het landelijke bureau voor kernener gie 30 maart een definitieve beslis sing zou nemen. Een burgemeester van één van de dorpen beklaagde zich in een weekblad dat er eind april toch was afgesproken de deskundigen de nodige tijd te gunnen. Het landelij ke kernenergie-bureau kwam haastig met een ontkenning. De be slissing zal niet voor 1 mei worden j genomen. Maar in Ofalu, Feked en Kismoragy wenst men de huid duur te verkopen. „Het hele land profiteert van de kerncentrale, wij krijgen straks misschien het afval, maar ons is zelfs de belofte van aan leg van een waterleiding nog niet gedaan", zo wordt waarschuwend door de pers geschreven. De Nicaraguaanse minister van defensie Humberto Ortega (links) en Contra-leider Alfredo Cesar rechtsover handigen elkaar documenten, behorend bij de gesloten wapenstilstandsovereeyikomst. In het midden onder ande ren kardinaal Miguel Obando y Bravo (in het zwart). ,foto AP. NEW YORK (DPA/AFP) - De EG heeft gisteren in de Verenigde Naties de uitbreiding van de oor logshandelingen tussen Iran en Iraq en in het bijzonder het ge bruik van chemische wapens scherp veroordeeld. De West- duitse afgevaardigde bij de VN, Von Wartenburg, overhandigde secretaris-generaal Perez de Cuellar een resolutie waarin de lidstaten van de Europese Ge meenschap de oorlogvoerende partijen oproepen zich te houden aan het protocol van Genève uit 1925 over chemische wapens. Een Iraanse delegatie heeft zich gisteren teruggetrokken uit het overleg van de ministers van buitenlandse zaken van de lan den van de Islamitische Confe- Scherp protest EG tegen inzet chemische oorlogswapens rentie in de Jordaanse hoofdstad Amman. Het overleg, dat tot en met van daag zal duren, heeft voor Iran teleurstellende politieke stand punten opgeleverd over de oor log met Iraq. In feite heeft de Conferentie, die elk blijk van verdeeldheid schijnt te willen vermijden, de oorlog meteen van de agenda afgevoerd en zich be perkt met het doorverwijzen van besprekingen over de oorlog naar het forum van de Verenigde Naties. Iraanse vliegtuigen hebben gisteren per ongeluk het Turkse luchtruim geschonden en bom men gegooid op Turks gebied bij de grens in het zuidoosten, heeft het Turkse persbureau Anatolia bekendgemaakt. Volgens het bericht waren twee bommen neergekomen bij de grenspost Harbur. Er vielen geen gewonden en de schade bleef beperkt tot gebroken ra men, aldus het bericht. Volgens Anatolia waren de Iraanse toe stellen betrokken bij een lucht aanval op noord-Iraq. WASHINGTON/PANAMA-STAD (AP) - Generaal Noriega, de sterke man van Panama, tracht via een Amerikaanse wapenhandelaar 5.000 semi-automatische pistolen van Belgische makelij aan te ko pen. Dit blijkt uit een geheim docu ment, dat door de Panamese am bassadeur in Washington wereld kundig is gemaakt. Het document bevat een voorstel van de Amerikaanse wapenhande laar AmeriChina Global Manage ment Group voor een wapentrans actie met Panama. Behalve de 5.000 pistolen wil AmerChina het Panamese leger nog eens 25.000 pistolen leveren in zendingen van 2.000 per maand. De Panamese ambassadeur in Washington, Sosa, werd van de het voorstel op de hoogte gesteld door de directeur van AmeriChina, Wan- ta. Wanta wilde met Sosa over de transactie praten, maar wist niet dat deze een maand geleden al had gebroken met Noriega en loyaal is aan de afgezette Panamese presi dent Delvalle. Op verzoek van Sosa zond Wanta hem een kopie van het door Amer China ingediende voorstel, dat was gericht aan Noriega en het hoofd van de Panamese logistieke dienst, luitenant-kolonel Corro. Een naar de VS overgelopen Panamese offi cier verklaarde vandaag dat Norie ga onlangs ook grote hoeveelheden wapens uit Cuba had ontvangen. De grote wapenaankopen door het Panamese leger kunnen erop dui den dat Noriega overweegt geweld te gebruiken om zijn macht te be houden, aldus Amerikaanse waar- In Panama ging de algemene sta king tegen het bewind van Noriega gisteren zijn vierde dag in. Bijna al le winkels en bedrijven hielden hun deuren gesloten. Door het ge brek aan geld en voedsel moesten duizenden mensen gebruik maken van de gaarkeukens die de kerken in het hele land hebben opgezet. Panama kampt met een tekort aan baargeld, omdat de VS de toevoer van dollars, het officiële Panamese betaalmiddel, hebben gestaakt in een poging Noriega tot aftreden te dwingen. Ricardo Arias Calderon, de voor zitter van de Panamese christen democratische partij en opposant van Noriega, kwam gisteren naar zijn land terug. Vorige maand werd hem na een zakenreis de toegang tot Panama ontzegd. Calderon werd door een groot aantal aanhan gers opgewacht. Voorts hebben de VS deze week nog eens 250 man militaire politie naar Panama ge stuurd. De politie zal worden inge zet om de Amerikaanse militaire installaties en woningen van mili tairen te beschermen, aldus het Pentagon. BRUSSEL De kabinetsformatie in Belgie zit volledig in het slop. In formateur Jean-Luc Dehaene gaf gisteren na twee maanden zijn op dracht terug aan koning Boude- wijn. Dehaenë is er niet in geslaagd een coalitie van Vlaamse en Waalse christendemocraten en socialisten en de Vlaamse nationalisten tot stand te brengen. Het grote struikelblok is nog steeds de kwestie-Happart, oftewel de vraag hoe de taalproblemen in de Voerstreek moeten worden op gelost. Ook over de status van Brussel en de verzelfstandiging van Vlaanderen en Wallonië liggen de meningen nog ver uiteen. Over het sociaal-economische beleid van een toekomstige regering wa ren de deelnemende partijen het wel eens. Dehaene wilde daarom gisteren nog niet van een mislukking spre ken. „Ik beschouw mijn opdracht niet als mislukt, maar ik ben ook niet volledig geslaagd. Er is welis waar geen volledige doorbraak, Sovjetunie komt met plan voor Armeense onrust MOSKOU (AP) - De partijleiding van de Sovjetunie ontvouwde gis teren een plan dat moet zórgen voor herstel van de rust in de roeri ge republieken Armenië en Azer beidzjan. Woensdag wees de Sov jetunie de Armeense campagne voor annexatie van Nagorno-Kara- bach als onaanvaardbaar van de hand. In het kader daarvan kwam het Politbureau met een voorstel waarin de economische, sociale en culturele ontwikkeling van het ge bied zou moeten worden bevor derd. Een plan dat voorziet in de ver snelde bouw van scholen, zieken huizen, appartementen en wegen moet de gemoederen in Nagorno- Karabach tot bedaren brengen. Er is tevens gewerkt aan verbetering van de ontvangst van nationale te levisieprogramma's, evenals „Ar meense en Azerbeidzjaanse uitzen dingen", aldus het Russische pers bureau Tass. Het plan pleitte te vens voor verhoging van de indus triële produktie in het gebied met zo'n vijftig procent. Tass zei dat het plan was opgesteld door het Cen trale Comitée van de Communisti sche Partij en de ministerraad van de regering. Het was door het Polit bureau inmiddels goedgekeurd. maar er is ook geen breuk tussen de partijen", zei hij. Dehaene sprak zelfs van een „onbetwistbare toenadering". België zit al sinds de verkiezingen van 13 december -102 dagen geleden - zonder volwaardig kabinet. Wat er nu gaat gebeuren is nog onduidelijk. Koning Boudewijn ontving gistermiddag zijn belang rijkste adviseurs, de ministers van staat. Onder hen de Vlaamse en Waalse socialisten Willy Claes en Guy Spitaels, die beiden eerder dit jaar al informateur waren, oud-mi nister Pierre Harmei en EG-com- missaris Willy De Clercq. Ver wacht wordt dat de koning van daag een besluit zal nemen. Volgens velen, onder wie Dehae ne, moet er tussen de partijen uit het informatie-overleg worden doorgepraat. Anderen pleiten voor het laten doorregeren van de huidi ge rooms-liberale coalitie, of voor de vorming van een zakenkabinet van 'wijze mannen'. Dat zou het land moeten regeren tot na de ge meenteraadsverkiezingen van ok tober dit jaar. Volgen Dehaene is tussen socia listen en christendemocraten ech ter veel toenadering gebleken. „Sommigen zijn van ver moeten komen", zo herinnerde Dehaene aan de aanvankelijke weigering van de CVP om met de socialisten te gaan regeren. De laatste weken had hij een duidelijke wil om tot re sultaten te komen geconstateerd. Maar op het punt van de staats hervorming bleek overeenstem ming onmogelijk. De Vlamingen eisen dat de Voerstreek Vlaams blijft en dat Happart verdwijnt. De Waalse partijen staan op een rege ling waarbij de Franstalige minder heden op Vlaamse grond hun eigen zaken mogen regelen. Ook zijn er nog grote Vlaams- Waalse verschillen over de verdere federalisering van België, waarbij Vlaanderen en Wallonië zelfstandi ger moeten worden, met name waar het gaat om de financiering van het onderwijs. BELFAST - Twee vrouwen lopen met een kinderwagen overeen voetgan gersbrug in de Ierse hoofdstad Belfast, die geheel met netten is overspan nen. De brug loopt onder een snelweg. De netten dienen voor de veiligheid van de voetgangers daar er al enkele malen door automobilisten is gepro beerd benzinebommen naar beneden te gooien. Op de achtergrond wordt via een bord opgeroepen op de Sinn Fein, de politieke vleugel van het Ierse Republikeinse Leger (IRA), te stemmen. (foto ad JOHANNESBURG - Bijna een jaar geleden, direct na zijn over winning bij de verkiezingen voor het blanke parlement, waren poli tieke commentatoren nog genegen een optimistisch toekomstbeeld voor Zuidafrika te schetsen. Im mers Botha had het mandaat ge kregen, waarom hij had gevraagd en niets leek hem in de weg te staan om de 'voorzichtige hervormings- door Ruud de Wit politiek die hij aan het begin van de tachtiger jaren had ingezet,1 voort te zetten. De minister van in formatie, de 'verlichte' Stoffel van der Merwe, meende zelfs te kun nen voorspellen, dat 1988 van door slaggevende betekenis zou worden voor deze hervormingspolitiek. Het jaar 1988 is inmiddels 3 maanden gevorderd en niemand gelooft meer dat het met dje her vormingspolitiek nog iets zal wor den. De belangrijkste indicatie vormde daarvoor de toespraak, die Botha bij de openening van het nieuwe parlementaire jaar eind ja nuari in Kaapstad afstak. Daarin geen woord meer over hervor mingsplannen, maar alle aandacht voor een nieuwe 'dynamische' eco nomische orde. Immers, volgens Botha is zonder een gezonde eco nomie geen verdere politieke en» sociale hervormingspolitiek moge lijk. Sindsdien zijn vrijwel alle orga nen van de oppositie het zwijgen opgelegd. Eerst werden 17 organi saties, waaronder het UDF en de AZAPO, verboden verklaard en werd politieke bewegingsvrijheid van de grootste vakbondsfederatie in het land, Cosatu, aan banden ge legd. Daarna werd er een wetsont werp bij het parlement ingediend om een einde te maken aan de bui tenlandse geldstroom voor alle or ganisaties en groepen, inclusief vakbeweging en kerken, die zich 'schuldig maken' aan politieke ac tiviteiten. En vervolgens koos Bo tha voor de confrontatie tegen een aantal kerkleiders, waaronder de Anglicaanse aartsbisschop van Kaapstad, Desmond Tutu, en diens Nederduits Gereformeerde colle ga, dominee Allan Boesak. Hel Ondertussen liet de minister van buitenlandse zaken, Roelof 'Pik' Botha, zijn ambassadeur bij de Verenigde Naties, Les Manley, op een weinig diplomatieke wijze uit roepen, dat „het westen wat Zuid afrika betreft naar de hel kan lo pen" en „vooral moet door gaan met zijn sanctiepolitiek". De Zuid- afrikaanse regering trotseerde alle internationale kritiek op de aanwe zigheid van duizenden militairen in het buurland Angola. Botha trok zich tevens niets aan van de unanieme smeekbede van het westen om gratie voor de Zes van Sharpeville, werd een aantal kerkleiders gearresteerd en met een waterkanon beschoten en wer den opnieuw een flink aantal acti visten door de veiligheidspolitie opgepakt. New Nation Deze week kwam daar nog een verschijningsverbod bij voor drie maanden voor het katholieke weekblad, The New Nation, terwijl hetzelfde dreigt voor nog zeker drie publicaties. Deze hele serie re pressieve maatregelen ontlokte de Amerikaanse vice- staatssecretaris voor Afrikaanse zaken, Freeman, het commentaar: „Het lijkt er op, dat de Zuidafrikaanse regering tot op een verontrustend niveau de steun van de gematigden in Zuia- frika heeft afgeschreven en ook het westen, waarvan zij altijd heeft be weerd deel uit te maken, dë rug heeft gekeerd." Er zijn geen aanwijzingen, dat de regering-Botha en zijn ondersteu ners ook maar enigszins verontrust zijn door de groeiende kritiek. Het tegendeel lijkt zelfs waar. Wie de regeringsgetrouwe pers, en vooral de staatstelevisie, de afgelopen we ken heeft gevolgd, kan daar niets bespeuren van paniek of zelfs maar enige vorm van verontrusting. Het beeld dat daar wordt gegeven, kan het best worden samengevat met: „Maak je voooral niet druk. Er zijn wel bomaanslagen en het westen doet dan wel niet zo aardig, maar wij, de regering en de Nationale Partij, hebben alles onder controle en zullen geen strobreed wijken". De enige verklaring die voor de ze arrogante 'laager'-mentaliteit kan worden gegeven, is de hete adem die de NP blijkbaar continu voelt van de kant van de ultra rechtse Konservatieve Partij. Al meer dan twee jaar benadrukken NP-functionarissen en politici, dat de regering-Botha niets te vrezen heeft van de kant van de blank-li berale politieke partijen, en al hele maal niet van de kant van het ANC. Daarvoor is de militaire kracht van leger en politie te groot. Fascisten De enige echte bedreiging wordt dus van de rechterzijde van het blanke electoraat gevreesd, een be dreiging die gestalte heeft gekre gen in de Konservatieve Partij en de daarmee nauw samenwerkende fascistische Afrikaner Weerstands- beweging van Eugene TerreBlan- che. Bij recente tussenverkiezin- gen voor twee zetels in het blanke parlement slaagde het rechtse blok er niet alleen in die zetels te behou den, maar ook een aanzienlijke stemmenwinst te behalen. Botha's partij is zelfs zo bang voor de rechtse beweging, die over grote aanhang op het platteland, het blanke stadsproletariaat en binnen het leger en de politie be schikt, dat zij ook niet durft op te treden tegen de AWB. En dat houdt in, dat Botha niet anders kan doen dan de apartheidsdogma's van het rechtse proletariaat in groe lijnen weer over te nemen. Historici hebben meermalen be weerd, dat de toekomst van Zuid afrika hoe dan ook door de blan ken, en meer specifiek door de Afrikaner zal worden beslist. Van deze historische taak is ook presi dent Botha zich bewust. De ont wikkelingen van de afgelopen twee maanden in Zuidafrika lijken te be vestigen wat vele, meer uitgespro ken critici van het apartheidssys teem al langer als feit hadden aan genomen. De Zuidafrikaanse regering en m het voetspoor van president P.W. Botha ook de Nationale Partij, heeft zich definitief teruggetrok ken in het Afrikaner-laager en daarmee de deur gesloten voor el ke dialoog met de binnen- en bui tenlandse oppositie. Er moet wor den gevreesd dat aartsbisschop Tutu gelijk heeft: de regering-Bo tha heeft de oorlog verklaard aan de zwarte bevolking. De definitie ve confrontatie.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 5