'Meestal gaat het goed'
Reportage
Zondag demontatie Bellebom in Rotterdamse wijk
Het Vrije Volle omgebouwd tot
'spannende' regionale krant
Niet veel schot in het Amsterdamse Samen op W eg'-proces
PAGINA 2
VRIJDAG 25 MAART 1988
Vernieuwing van. Het Vrije Volk moet de vroegere sociaaldemocratische partijkrant van
de ondergang redden. Het abonneetal holt achteruit. Vooral het kroost van de vroegere
SDAP'ers willen, wat eens de spreekbuis van de partij was, niet meer in de bus hebben.
Van de PvdA wil hoofdredacteur Krul nog wel horen, maar vooral ook in kritische zin. De
Rode Burcht is voorgoed gesloopt. Het Vrije Volk moet een leuke spannende Rotterdam
se krant worden.
ROTTERDAM Wat nooit is ge
lukt, gebeurt zondag: alle Rotter
dammers krijgen Het Vrije Volk in
de bus. Niet meer de 'rooie' krant
van het Hekelveld die in de glorie
tijd tot in de uithoeken van het land
werd gelezen. Maar een progressief
regionaal dagblad, waarin vooral
de Rotterdamse kinderen van de
'ouwe rooien' zich moeten kunnen
vinden. Want die wilden niks we
ten van de krant, waarvan hun ou
ders zo trouw 'lid' waren, net zo
vanzelfsprekend als van de Vara en
het NW.
door
Pieter van de Vliet
Hoofdredacteur Gerard Krul is
verantwoordelijk voor de 'om
bouw' van de krant, voor het door
breken van het 'rode' imago van
het vroegere sociaaldemocratische
partijblad. Hij heeft de redactie op
gepept er 'iets leuks voor Rotter
dammers' van te maken. Een gi
gantische operatie die het uiterste
vergt van de mensen, maar die
noodzakelijk is om de krant van de
ondergang te redden.
Ze noemen hem het 'zoontje' van
Herman Wigbold, de vorige hoofd
redacteur. Gerard was nog geen
twintig, had de middelbare school
er op zitten, liep na een lange leuke
zomer te niksen. 'Wanneer ga je 's
werken', zei z'n moeder. "Ja",
dacht hij, "werken, maar wat?".
Gerard leest in het weekblad Vrij
Nederland dat Het Vrije Volk jour-
nalisten vraagt. Het is een adver
tentie die landelijk het nieuws
haalt, want de krant heeft net in
een rigoureuze saneringsoperatie
een groot aantal journalisten ont
slagen. Maar het mes is er even iets
te diep ingegaan. Vandaar dat de
advertentie begint met: "Wie durft
er bij Het Vrije Volk te werken"
"Vrij Nederland zou woensdag
uitkomen, maar ik had het blad
maandag al. Gewoon gehaald bij
de drukkerij. Ik zie die nogal opval
lende advertentie, denk: 'Hé, mis
schien is dat wel wat' en ik schrijf
meteen een sollicitatiebrief die ik
op m'n brommer, een Puch, dezelf
de dag nog naar Het Vrije Volk
breng. De volgende morgen heb ik
antwoord van Wigbold. Of ik naar
aanleiding van mijn brief van giste
ren heden langs wilde komen om
over de advertentie van morgen te
praten. "Wat had je gedacht te wor
den, jongen?" Met de wereld van
Peter Stuyvesant in het achter
hoofd zeg ik zonder enige aarze
ling: 'Buitenland'. Wigbold trekt
aan zijn sigaar, zegt dat hij iets an
ders in zijn hoofd heeft. 'Binnen
land is ook goed', bedenk ik, want
daar kun je ook nog aardig uit de
voeten. Wigbold: "Ik dacht zelf aan
de editie Vlaardingen'. Zo is het be
gonnen".
In die jaren verdwijnen de abon
nees in hoog tempo. Dat heeft voor
een deel een natuurlijke oorzaak.
Want een derde van het lezersbe
stand is ouder dan zestig. "Als je
weet dat vrouwen gemiddeld 76
worden en mannen 72", zegt Krul.
"We hebben nogal wat zeventigja
rigen. Vergrijzing kun je wel zeg
gen". Dat zijn veelal de getrouwen,
die nog denken in de sfeer van
Troelstra, praten over de SDAP en
het NW.
Die oude trouwe lezers zijn veel
al echte socialisten, mensen die
rood waren in een tijd dat je daar
nog lef voor moest hebben. Hoe
rood bent u?
"Matig. Ik kom uit die hoek, uit
zo'n nest, maar ik ben niet zo rood.
Een keurige sociaal-democraat'ben
ik, kun je zeggen. Al zullen anderen
anders beweren.
Het bundelen van allerhande
bondsblaadjes tot het leesbare
FN V-magazine. Het succesvol be
middelen in het Rotterdamse ha
venconflict. Dat heeft Gerard Krul
laten gebeuren. Zijn volgende,
naar hij hoopt even succesvolle, ge
beurtenis is de facelift van Het
Vrije Volk. Dat moet een spannen
de leuke Rotterdamse krant wor
den. Zondag in de bus bij alle Rot
terdammers, maar zal dat zo blij- I
"De keuze is simpel, want als er
niets gebeurt overleven we niet. De
krant mag daarom niet meer wor
den geïdentificeerd met oud-links, i
Maar met progressiviteit die past
bij de jaren tachtig. Voor links met
een open mind derhalve, niet secta-
risch of kleurloos. Niet voor men-
sen die zich links noemen, maar in
wezen behoudend zijn doordat ze j
zich vastklampen aan overleefde I
strijdsymbolen".
De 37-jarige Krul mikt op nieuwe
lezers tussen 30 en 50 jaar, die rede
lijk 'welstandig' zijn. Ze hebben
een redelijk inkomen maar niet zo
goed als de lezers van de NRC. Hij
wil dat wel even toelichten: "De I
mensen die onze krant gaan lezen,
kijken bij sjieke woninginrich
tingszaken maar kopen bij Ikea. Je j
ziet hen ook bij de Hema. De Hema
is een voorbeeld van een geslaagde
ombuiging van het imago. Vroeger
werd het een 'arbeiderszaak' ge
noemd, nu komt een breed publiek
af op kwaliteit tegen een scherpe
prijs. Die 'Hema-beweging' willen
wij met Het Vrije Volk ook ma- I
ken".
De krant moet 'Rotterdams' wor
den. Wat is dat?
"Niet lullen maar poetsen. Dat is
Rotterdams. En met opgerolde
mouwen overhemden kopen. Be
reid de gok te wagen, op je bek dur
ven gaan. Ook dat is Rotterdams.
Het woord landelijk wil ik hier op
de krant niet meer horen. Dat is bij
decreet verboden. Het is een zeke- i
re truttigheid in de Nederlandse
journalistiek om neer te kijken op
regionaal, er met enig dédain over
te spreken. Met Het Vrije Volk wil I
ik graag meewerken aan de op
waardering van dat begrip. Neem I
een onderwerp als aids. Elke letter
wordt gelezen want het gaat over i
seks, leven en dood. Met een zeker
automatisme trekken journalisten
naar het Academisch Medisch Cen
trum in Amsterdam. Maar Rotter-
dammers willen lezen over Rotter
damse aids-patiënten, over wat er I
in het eigen academisch zieken
huis Dijkzigt op dat punt wordt ge- j
daan. En als .Deetman de studiefi- I
nanciering verziekt, om mij maar
eens mild uitte drukken, dan wil ik
dat onze verslaggevers hun licht
opsteken bij de Erasmus-universi- I
teit. Regionalisering van landelijke
onderwerpen is het tegendeel van
provinciaals bezig zijn".
lijk naar een verpleegtehuis of
iets dergelijks moeten worden
gebracht en hoeveel huisdieren
moeten worden ondergebracht.
Op basis van die enquête ver
wacht de gemeente dat tussen de
1000 en 1200 bewoners, onder
wie 25 baby's, gebruik zullen ma
ken van de opvang in de Energie-
hal.
Huisdieren
Speciale voorzieningen zijn
nodig voor ongeveer vijftig zieke
of gehandicapte bewoners. Veel
mensen zullen de zondag door
brengen bij familie of kennissen
zodat zij geen gebruik hoeven te
maken van de faciliteiten die de
gemeente ter beschikking stelt.
In de IJshal aan het Weena is
ruimte voor ongeveer 700 huis
dieren.
Alle auto's moeten uit de ont
ruimde sector verwijderd wor
den om de controle in het gebied
door de politie te vergemakkelij
ken. Lege straten zijn vanaf de
straathoeken door de politie ge
makkelijk te controleren op
eventuele plunderaars die het
voorzien hebben op de ontruim
de huizen. Bewoners die in een
straal van 300 tot 600 meter rond
de bom wonen mogen zondag de
hele dag hun huizen niet verla
ten. Ook dat zal de politie moeten
controleren, vandaar dat zondag
ruim 1000 politiemensen worden
ingezet. Daarbij heeft het Rotter
damse korps bijstand gekregen
uit omliggende plaatsen.
De put van tien meter diepte
waarin de bom ligt is gemaakt
door het slaan van damwanden
met een lengte van 22 meter.
Vanaf begin januari zijn de dam
wanden met een enorme kraan
over de drie verdiepingen hoge
huizen heen getakeld naar het
tuintje waar de bom ligt. Een
blokje huizen moest worden ge
sloopt om de heimachine toe
gang te verschaffen. De zorgvul
dig uitgegraven put is na het ont
dekken van de bom weer geheel
vol water gestroomd. Vanaf
maandag is men weer begonnen
het water weg te pompen, zodat
de put tegen het weekeinde weer
droog zal staan.
De blindganger heeft volgens
EOD-kapitein Van Maren een ge
wicht van 463,5 kilo. De doorsne
de is 45 cm en de lengte van de
bom zelf is 130 cm. Inclusief het
al eerder gevonden staartstuk
mat de bom 188 cm. Kort na het
bombardement in 1944 is vol
gens Van Maren ook al naar de
blindganger gezocht maar men is
er toen niet in geslaagd deze te
vinden. Het opruimen van dit
soort zware onontplofte bom
men is aan te bevelen omdat al
tijd de kans bestaat dat ze ooit
nog spontaan zullen ontploffen,
aldus Van Maren. Bovengronds
zou dat in dit geval geen scher-
venexplosie tot gevolg hebben
maar er zou wel zeer grote scha
de ontstaan aan de funderingen
van de huizen in de buurt.
Politie
Het opruimen van de bom, in
clusief alle werkzaamheden die
al verricht zijn, kost volgens bur
gemeester Peper ongeveer 6 mil
joen gulden. Rotterdam kan de
kosten van de aannemer, de
EOD en de PTT voor negentig
procent in rekening brengen bij
het rijk. Voor de kosten van de ei
gen diensten - overuren voor po
litie- en andere gemeente-ambte
naren - moet Rotterdam zelf op
draaien. Hoofdinspecteur Hoog
straten die bij de politie belast is
met de directe leiding van de
operatie hoopt dat Rotterdam
zondag verschoond blijft van
'ontruimingstoerisme' want dat
zou het werk van de politie bij
het ontruimen van de sectoren
aanmerkelijk kunnen bemoeilij
ken.
Toeval
De bom is achtergebleven na
een Brits bombardement op 29
november 1944 op het kantoor
van de Duitse Sicherheitsdienst
aan de Heemraadsingel. Bij de
voorbereiding van de demontage
is in Rotterdam weinig aan het
toeval overgelaten. Omdat de
bom midden in een dichtbevolk
te woonwijk ligt is er een enorme
operatie op touw gezet.
Zo zal bij voorbeeld de PTT
een complete noodcentrale met
tal van lijnen installeren om ver
zekerd te zijn van telefoonver
bindingen bij storingen in het re
guliere net. Alle zevenduizend
bewoners die in een straal van
300 meter rond de bom wonen
moeten vanaf 's ochtends acht
uur klaar staan om hun wonin
gen te verlaten.
Vanaf dat tijdstip zullen een
heden van vier personen - twee
politiemensen, een werknemer
van het Energiebedrijf en ie
mand van Gemeentewerken - al
le huizen binnengaan om te zien
of er nog mensen of dieren zijn
achtergebleven. De politie is be
voegd de woningen binnen te
gaan - ook zonder toestemming
Luchtopname van de Rotterdamse wijk Middelland waar zondag een bom wordt ontmanteld. Mocht de
bom toch ontploffen dan zal de schade aanzienlijk zijn. Naar verwachting storten de huizen in een straal
van enkele tientallen meters rond de bom in. De woningen en funderingen in een nog wijdere omgeving zul
len scheuren oplopen. (foto anpi
ROTTERDAM - "We ruimen dit soort bommen een paar
keer per jaar op. Het verwijderen van de ontsteking ver
loopt in doorsnee erg goed". Kapitein L.P.G. van Maren
van de Explosieven Opruimingsdienst (EOD) kijkt met
niet al teveel zorgen vooruit naar de operatie die Rotter
dam te wachten staat: zondag heeft hij de leiding bij het
demonteren van de Engelse duizendponder die op tien
meter diepte ligt in een tuintje aan de Rotterdamse Bel-
levoystraat.
Maar als het fout gaat en de bom tot ontploffing komt,
zal dat volgens Van Maren betekenen dat de fundering
van de huizen in een straal van 35 meter rond de bom zo
zwaar beschadigd raakt dat er reëel instortingsgevaar
bestaat. Voor dat geval heeft de gemeente Rotterdam
een WA-verzekering afgesloten ter waarde van 50 mil
joen gulden.
door
Wim Molog/ANP
Het eerste kritische moment
doet zich zondagmiddag voor als
het ontstekingsmechanisme uit
de bom gedraaid moet worden.
Twee experts van de EOD dalen
af in de tien meter diepe put en
bevestigen het instrument waar
mee het uitdraaien gebeurt op de
bom. Het uitdraaien zelf gebeurt
daarna op afstand in een speciaal
voor de twee EOD-deskundigen
vervaardigd onderkomen. Als
dit goed verlopen is volgt vol
gens Van Maren een tweede kri
tisch moment. Achter het ontste
kingsmechanisme is een pijpje
achtergebleven dat de bom in
loopt en dat pijpje moet met een
punttang verwijderd worden. Is
ook dat gebeurd dan is de bom
rijp voor transport naar de vesti
ging van de EOD in Culemborg.
Mocht het niet lukken het pijp
je te verwijderen, dan zal de bom
via een zeer zorgvuldig transport
naar de Maasvlakte worden ver
voerd om daar tot ontploffing te
worden gebracht. Als er zich niet
al te veel problemen voordoen
verwacht de EOD-kapitein onge
veer twee uur voor de demonta
ge nodig te hebben. Volgens het
draaiboek kan de EOD daar om
eéri uur zondagmiddag mee be
ginnen, nadat de ochtend is
heengegaan met het ontruimen
van de huizen in een straal van
300 meter rond de bom, het ver
wijderen van nog geparkeerde
auto's en het afsluiten van de
gasleidingen.
van de bewoners - op grond van
een noodverordening die burge
meester Peper heeft afgekon
digd.
Voor het voorlichten van de
bewoners is een speciale 'Belle-
bomkrant' huis aan huis in de
wijk verspreid en bovendien zijn
de bewoners al enige tijd met
pamfletten op winkelruiten op
de hoogte gehouden van de
voortgang van de werkzaamhe
den. Ook is er een speciaal infor
matiecentrum. compleet met
gratis 06-nummer. ingericht om
allerlei speciale vragen te kun
nen beantwoorden.
Of iedereen op de hoogte is van
de gebeurtenissen en begrijpt
wat de bedoeling is zal pas zon
dagmorgen blijken. In deze oude
stadswijk wonen mensen met in
totaal 22 nationaliteiten onder
wie veel Kaapverdianen. Turken
en Marokkanen. Bovendien wo
nen er in de wijk veel drugsver
slaafden en illegalen.
Door een enquête onder de be
woners heeft de gemeente geïn
ventariseerd hoeveel bewoners
gebruik zullen maken van een
opvangcentrum, hoeveel men
sen hulpbehoevend zijn en daar
om met speciaal transport tijde
in de samenwerking tussen her
vormden en gereformeerden in
Amsterdam is op centraal niveau
„niet veel schot gekomen". Een
ooit ingestelde stuurgroep 'Sa
men op Weg' ging roemloos ten
onder, terwijl er in het her
vormd-gereformeerd besturen
overleg weinig vooruitgang werd
geboekt. Op lokaal niveau doen
zich allerlei goede, maar ook
minder goede ontwikkelingen
voor.
Dit staat in het jaarverslag
1986-1987 van de Centrale Kerke-
raad van de Hervormde Gemeen
te te Amsterdam. De kerkeraad
hoopt dat dit beeld door de in
stelling van een gezamenlijke
projectgroep, die zich speciaal
met bepaalde knelpunten bezig
gaat houden, in de nabije toe
komst zal veranderen. „De be
reidheid tot samenwerking tus
sen de centrale (hervormde) ge
meente en de zes gereformeerde
kerken in Amsterdam is in ieder
geval steeds meer aanwezig."
Het besturenoverleg heeft in
de verslagperiode een begin ge
maakt met het veranderingspro
ces om de belemmeringen weg te
nemen die het 'Samen op Weg'-
proces zouden kunnen bemoei
lijken. Genoemd worden de ver
schillen (tussen hervormden en
gereformeerden) in wijkgrenzen,
in organisatiestructuur, in leden
administratie, in de pastorale
praktijk, maar ook in sfeer en
mentaliteit. Een bijzonder pro
bleem vormen de zogenaamde
mentaliteitsgemeenten. In de
binnenstad van Amsterdam
kerkt haast niemand meer in de
dichtstbijzijnde kerk, maar in die
van de gewenste 'kleur'. Daar
voor moeten aparte oplossingen
worden gezocht, aldus de gere
formeerde predikant G.M. Land
man in zijn verslag als voorzitter
van het besturenoverleg.
Kerk niet voor
vluchtelingen.
Kerkelijke gemeenten die asiel
verlenen aan vluchtelingen wier
verzoek om een verblijfsvergun
ning door de overheid is afgewe
zen, kunnen voor dit „oneigen
lijk" gebruik van kerkgebouwen
zich niet op enige bepaling van
het positief recht beroepen. „We
hebben hier te maken met een
dopers kerkisme, dat zich agres
sief opstelt tegenover de over
heid en daartoe het gebruik van
kerkgebouwen inzet als wapen
tegen de wettige overheid", al
dus een commissie van de Groen
van Prinsterer Stichting (het we
tenschappelijk bureau van het
Gereformeerd Politiek Verbond)
m haar rapport 'Een vrije kerk/
een vrije staat'.
De GPV-commissie wijst erop
dat de overheid uiting geeft aan
haar respect voor de eredienst
door het verstoren van een ge
oorloofde godsdienstige bijeen
komst te verbieden. Dat vraagt
van de kerken dat zij eenzelfde
respect voor de eredienst tonen
en die niet laten ontaarden in een
„kunstgreep" om de overheid de
voet dwars te zetten. De kerken
dienen het wettig handelen van
de overheid te eerbiedigen, ook
al zijn ze het met bij voorbeeld
het vluchtelingenbeleid van de
overheid niet eens. Als kerken
het voor vluchtelingen willen op
nemen moeten zij de wettige weg
bewandelen, onder meer via een
beroep op rechterlijke instanties
of door inschakeling van kamer
leden of andere publieke figuren.
Botha beschuldigt secreta
ris-generaal SACC.
President Pieter Botha heeft
- de secretaris-generaal van de
SACC (de Zuidafrikaanse raad
van kerken), dr. Frank Chikane,
gisteren ervan beschuldigd
„boosaardige onwaarheden"
over Zuidafrika te verspreiden.
„Het is verwarrend dat u en an
deren die zeggen te spreken na
mens de Kerk van Christus en
Gods woord op zo'n onverant
woordelijke manier handelen",
aldus Botha in zijn brief die gis
teren is gepubliceerd. Botha re
kent tot de onwaarheden dat vol
gens Chikane economische sanc
ties op steun binnen Zuidafrika
kunnen rekenen, dat veiligheids-
krachten wreedheden begaan en
dat jonge zwarten zijn gemarteld.
In zijn brief van vijf pagina's
beticht Botha Chikane en de
raad van kerken ervan dat zij lo
vende woorden hebben voor de
verboden verzetsbeweging ANC
en de communistische partij en
„de roep van deze groeperingen
om geweld, haat, sancties, op
stand en revolutie omarmen".
Botha's brief heeft Chikane er
niet van weerhouden zijn scher
pe aanvallen op de regering
voort te zetten. Tijdens een pro
testbijeenkomst tegen de gevan
genhouding van studenten aan
de universiteit van Witwaters-
rand zei hij gisteren dat de ker
ken in Zuidafrika worden gecon
fronteerd met een „kwaadgezin-
de, duivelse en demonische rege
ring". „Wij hebben het hoogte
punt van de onderdrukking be
reikt", zo hield Chikane zijn ge
hoor van 1000 studenten voor.
De kerken hebben volgens Chi
kane besloten de regering niet
langer als legitiem te beschou
wen en de wetten van de apart
heid niet langer te gehoorzamen.
Nieuwe evangelisatie-stra
tegie.
Het in Doorn zetelende Insti
tuut Evangelisatie, dat bekend is
geworden door de actie 'Er is
Hoop', begint met een nieuwe
evangelisatiecampagne. Evange
lisatie, zo heeft men nu in Doorn
ontdekt, is meer dan het voeren
van grote acties en campagnes.
In de nieuwe 'Open Huis'-be-
weging worden mensen niet lan
ger geconfronteerd met het evan
gelie, maar met een 'huiselijke
aanpak. Of zoals het Instituut het
omschrijft: het huis van christe
nen als evangelisatiebasis, ge
richt op de eigen omgeving. Het
Instituut heeft het vignet met de
regenboog vervangen. Daarvoor
in de plaats komt een vignet
waarop is afgebeeld een huis met
een geopende voordeur met
daarboven een regenboog. Het
Instituut gaat vanaf eind maart
gastgezinnen werven voor deel
name aan de 'Open Huis'-bewe-
ging. Het streven is om op 1 okto
ber 750 gastgezinnen te hebben.
Nieuw familieblad.
Het nieuwe familieblad 'Man
na' wil "bewust feiten aandragen
die getuigen van hoop, respect,
zorg en liefde", zonder de ogen te
sluiten voor wat er mis is in de
wereld. De wil om de mens in
zijn waarde te laten staat een kri
tische benadering niet in de weg,
schrijft hoofdredacteur Wil Jan
sen in de eerste editie van het
tijdschrift.
Het maandblad werd gisteren
in het Amsterdamse Amstelpark
gepresenteerd door schaatster
Yvonne van Gennip, die als me
dewerkster aan de redactie is
verbonden.
Piet Derksen, oud-directeur
van Center Parks, is de geestelij
ke vader van het blad. De door
hem opgerichte stichting 'Getui
genis van Gods Liefde' steekt de
eerste twee jaar vijf miljoen gul
den in de onderneming. Gemikt
wordt op een bestand van 60.000
abonnees in Nederland en Vlaan
deren.
baard: R J. Perk te Nieuw-Bui-
Gereformeerde Kerken.
Beroepbaar: H. Procee, laat
stelijk zendingspredikant in Cu-
ritiba (Brazilië), verbonden aan
de kerk van Witmarsum, Kerk
straat 9, 9797 PD Thesinge (Gro
ningen). Tel. 05902-3096.
Christelijke Gereformeerde
Kerken.
Bedankt voor Ermelo: A. Wa
genaar te Mussel.
Gereformeerde Gemeenten
in Nederland.
Beroepen te Ederveen: F. Mal-
lan te Alblasserdam.
