Plan vierde parkeergarage luchtkasteel?
'Verschrikkelijk dat echtparen na
lang huwelijk worden gescheiden'
Hagenaar dreigde
zijn zieke moeder
op straat te zetten
College houdt plan voor St. Aagtenstraat achter de hand
DONDERDAG 24 MAART 1988
Geen opvang voor demente bejaarden in Leiden
LEIDEN Geneesheer-directeur
E.W.N. Lüning van verpleegtehuis
Zuydtwijck vindt het een hele
slechte zaak dat er in Leiden geen
opvang is voor demente bejaarden.
Zijn instelling is alleen bevoegd tot
verpleging van mensen met een li
chamelijke handicap. "Tot onze
grote spijt moeten we vaak mensen
teleurstellen en dat is echt geen on
wil. We mogen en kunnen gewoon
geen dementerende mensen opne
men. Het gebouw is daarvoor niet
geschikt, maar ook het personeel is
hierop niet primair gericht", zegt
Lüning.
door
Meindert van der Kaaij
Daarom wil de leiding van Zuyd
twijck dolgraag een extra ruimte
bouwen in de vorm van een vleugel
of paviljoen speciaal voor demen
ten. Daar zijn volgens Lüning een
hele reeks van voordelen aan ver
bonden. Een groot probleem voor
Leidenaars die hun familieleden
opgenomen zien in de dichtsbij-
zijnde tehuizen voor dementen
(Mariënhaven in Warmond of Over-
duin in Katwijk) is de slechte be
reikbaarheid.
"Het verschrikkelijk om te zien
hoe op die manier echtgenoten na
60 jaar huwelijk uit elkaar worden
LEIDEN - Een vierde parkeerga
rage ten behoeve van de Lfeidse
binnenstad komt er nooit. Dat
zou de conclusie moeten zijn van
een voorlopig onderzoek dat de
gemeente heeft ingesteld naar
een mogelijke locatie voor een
parkeergarage aan de westkant
van de binnenstad (vlak bij de
Breestraat).
Het gemeentebestuur heeft 11
plaatsen onderzocht op hun
bruikbaarheid. Volgens Ben W
komen slechts twee daarvan in
aanmerking voor een nader on
derzoek: een terrein aan de Mors
singel (een bovengrondse gara
ge) en de Beestenmarkt (een on
dergrondse garage). Het nadere
onderzoek moet uitwijzen hoe
reëel beide ideëen zijn. Maar
daarover valt op voorhand na
tuurlijk al het één en ander te-
zeggen.
door
Jan Rijsdam
Voor de vestiging van een par
keergarage is namelijk een aan
tal factoren van belang. Zo is het
algemeen aanvaard dat een par
keergarage dicht bij een verdeel-
weg (de cityring) moet liggen en
de loopafstand tot het winkel
centrum kort moet zijn. In Ne
derland wordt als maximum aan
gehouden: 400 meter. Ter onder
steuning van deze stelling is ver
meldenswaardig dat van de drie
parkeergarages in' Haarlem er
twee goed lopen (beide op min
der dan 300 meter van het stads
centrum). De derde garage (bij
het station) ligt op 700 meter
loopafstand en draait slecht.
De plek aan de Morssingel
heeft een loopafstand tot de kern
van het winkelgebied van 650
meter. Aanvaarding van de 400
meter actie-radius en lering trek
kende uit de ervaringen in ande
re steden rechtvaardigt deze
loopafstand geen andere conclu
sie dan dat een parkeergarage
voor uitsluitend winkelend pu
bliek aan de Morssingel te ver
van het winkelcentrum. Natuur
lijk kan de gemeente die stelling
aan een nader onderzoek onder
werpen, maar het zou hoogst ver
bazingwekkend zijn als daaruit
gehaald. De afstand tussen Leiden
en bijvoorbeeld Katwijk is voor die
mensen heel erg groot. Te groot om
elke dag op bezoek te gaan. Dat
veroorzaakt een enorm verdriet.
Bijna hun hele leven zijn ze bij el
kaar geweest en nu worden ze uit
elkaar gehaald. 'Heb ik daar mijn
hele leven voor gewerkt', vragen ze
zich af. Dat snijdt dwars door m'n
ziel", zegt L. Dahmen die als maat
schappelijk werker van Zuyd
twijck daarmee regelmatig wordt
geconfronteerd.
De afstand is niet alleen een emo
tionele zaak, maar volgens Dah
men veelal tevens een financiële.
"De bus rijdt niet op water, als je
tenminste nog in staat bent daar
mee te reizen. Als je op de taxi bent
aangewezen kun je het helemaal
wel schudden. Dat is een exorbi
tant bedrag datje met een aow-uit-
kering niet kunt betalen".
Honkvast
Niet alleen de familie wordt daar
mee getroffen, maar vooral de pa
tiënt zelf. Vaak blijkt dat het de
menteringsproces wordt versneld
als bekenden niet meer of minder
op bezoek komen. "Stemmen blij
ven lang herkenningspunten voor
mensen waardoor ze weer een mo
ment van helderheid doormaken.
Ik ken een geval van een vrouw die
niemand meer herkende, maar als
ze de stem van een familielid hoor-
conclusies zouden voortvloeien
die van de gangbare praktijk af
wijken.
De gemeente constateert zelf
al dat een garage aan de Morssin
gel alleen exploitabel gemaakt
kan worden bij een verdere ont
wikkeling van de kantoren in de
nabije omgeving. Die constate
ring laat onverlet dat een^garage
op deze plek nauwelijks een bij
drage levert aan het optimaal
functioneren (in economische
zin) van het kernwinkelgebied.
'En daar is een vierde parkeerga
rage nu juist voor bedoeld.
Onbetaalbaar
De tweede plek die volgens B
en W voor nader onderzoek in
aanmerking komt is de Beesten
markt. Hier gaat het om een gara
ge onder de grond of onder wa
ter. Wie een blik werpt op de San-
dersgarage aan het Levendaal
kan alleen maar tot de conclusie
komen dat dit een zeer lovens
waardig streven is zo'n voorzie
ning ondergronds te verwezelij-
ken.
In 1978 werd voor de Stichting
Leidse Binnenstad (door de fir
ma Planconsult) al eens een plan
voor een ondergrondse garage
gemaakt maar door de politiek
nimmer serieus genomen omdat
de bouwkosten te hoog zouden
zijn. Een voorstel, in 1986, van
een groep Rotterdamse architec
ten bevestigde die stelling.
Neemt men de gebruikelijk
toetsingscriteria in acht dan
blijkt de locatie Beestenmarkt
echter zeer geschikt: gelegen aan
een verdeelroute en niet te ver
van de kern van het winkelge
bied. Aantrekkelijk is bovendien
de mogelijkheid voor gebruik in
de avonduren ten behoeve van
bioscopen, cafés en restaurants
en de mogelijkheid de Beesten
markt zelf autovrij te maken. Het
plan heeft maar één nadeel: dat is
dat de bouw (en exploitatie) van
een ondergrondse garage duur-
is. Maar is het ook onbetaalbaar?
Een vragenrondje langs bouw
ondernemers die verantwoorde
lijk zijn voor de Sandersgarage
(Levendaal) en de Marcagarage
(Ir. Driessenstraat) brengt duide
lijkheid. Directeur Swaak van
Erica Beheer (Marca) en adjunct-
directeur Vis van Noorlander
Bouw (Sanders) zijn graag bereid
de leefde ze helemaal op. Demen
ten gaan met sprongen achteruit
als het contact met bekenden min
der wordt. Dat is een feit", aldus
Dahmen.
Lüning wijst op het karakter van
de 'Leidenaar'. "Kijk eens naar be
woners van bijvoorbeeld de Kooi.
Die mensen zijn verschrikkelijk
honkvast en zijn heel erg gesteld
op hun buurt. Ze vinden het heel
erg als ze naar Katwijk moeten. Dat
is voor ons een kleine afstand,
maar voor ras-Leidenaren bete
kent dat het buitenland". Volgens
Lüning wordt dat probleem in de
nabije toekomst alleen maar erger
nu Leiden zeer sterk aan het ver
grijzen is. Er moeten dus maatrege
len genomen worden.
Lüning maakt zich sterk voor de
oplossing om somatische inrichtin
gen, voor lichamelijke handicap
ten, met een afdeling uit te breiden
voor de zogenaamde psychogeria
trische patiënten. Dat heeft het
voordeel dat bejaarden met klach
ten die uiteindelijk psychisch blij
ken te zijn, niet helemaal naar een
andersoortige inrichting hoeven.
"Dat overplaatsen verergert de
situatie van de patiënt. Van veel
mensen weet je niet wat er precies
aan de hand is. Er zijn lichamelijke
klachten, maar tegelijkertijd zijn ze
erg in de war. Wij zeggen dan in
de nodige helderheid te ver
schaffen.
Een eenvoudig rekensom
metje leert dat een ondergrondse
garage tussen de 18.000 en 22.000
gulden kost (pure bouwkosten)
per parkeerplaats. Een parkeer
garage voor 200 auto's zou dus
zo'n 4 miljoen gulden kosten. Wil
een dergelijke investering het
vo9r de belegger noodzakelijke
rendement opleveren zijn dan
moet de opbrengst per jaar circa
320.000 gulden bedragen. Dat is
bij de gemiddelde bezettings
graad van de Leidse parkeerga
rages (volgens Noorlander tus
sen de 30 en 50%) en een parkeer
tarief van 1,75 gulden per uur
volstrekt onhaalbaar.
Een en ander betekent dat het
onmogelijk is een belegger te
vinden als de gemeente niet een
deel van de bouwkosten voor
haar rekening neemt, zoals trou
wens ook in andere steden ge
beurt. De firma Noorlander heeft
in Den Haag een ondergrondse
parkeergarage gebouwd en zo
juist de planontwikkeling afge-
vaktermen dat die persoon zich in
het 'grijze gebied' bevindt. We ge
ven die mensen het voordeel van
de twijfel. Blijkt achteraf dat het
toch gaat om demente mensen dan
moeten ze eigelijk worden overge
plaatst. Patiënten zijn dan verder
van huis. Het op die manier schui
ven met dementen vind ik erg
slecht. Met een verpleegtehuis
waar somatische en psycho-geriati-
sche patiënten kunnen worden op
genomen voorkom je zo'n over
plaatsing met daaraan verbonden
terugval", aldus Lüning.
Verdrietig
Lüning bekent dat vroeger vaak
mensen werden opgenomen waar
van tevoren al van verwacht kon
worden dat ze niet in een somati
sche verpleeghuis thuis hoorden.
"Te vaak, als ik daar op terug kijk.
We zeiden: 'Kom dan maar'. Het
viel ons moeilijk om al dat leed te
negeren. Op een gegeven moment
hebben we daar toch een punt ach
ter moeten zetten. Het personeel
dat daarop niet echt is ingesteld
kwam in de problemen".
Ook protesteerden de patiënten
die in Zuydtwijck waren opgeno
men om te revalideren van bijvoor
beeld een heupoperatie of gecom
pliceerde beenbreuk. Familie
maakte bezwaar. "Een dochter
vond het heel vervelend dat haar
vader naast een man lag die hevig
in de war was. Dat valt natuurlijk
ook niet mee, dat begrijpen we wel.
Bovendien kwam er steeds minder
plaats voor somatische patiënten,
dé categorie waar we eigenlijk voor
zijn", zegt Dahmen.
Nu wordt veel strakker de hand
aan de richtlijnen gehouden. Met
het gevolg dat er meer mensen te
leurgesteld moeten worden. "Ze
vinden dat we hun in de kou laten
staan. De één begrijpt het en de an
der wordt boos of heel verdrietig.
Ze willen hun vader, moeder of
echtgenoot dicht bij hun in de
buurt blijven houden zodat ze vaak
op bezoek kunnen. Het is eigenlijk
van de gekke dat iemand die hier
om de hoek woont, naar een andere
gemeente moet", zegt Lüning. Hij
voegt daaraan toe dat een Katwij-
ker die zijn been breekt weer in
Leiden moet revalideren. "Er is
kortom sprake van een zeer slechte
spreiding in de regio".
Een uitbreiding heeft ook het
voordeel voor Zuydtwijck dat er
wat gedaan kan worden aan de hui
dige behuizing van de bewoners.
Het tehuis bestaat voor een zeer
groot deel uit 4- en 6-persoonska-
mers en dat vinden Dahmen en
Luning uit de tijd. "Bewoners heb
ben een bed, nachtkastje en een
klerenkast. Dat is alles. Verder
moeten ze alles delen. Dat gaf vroe
ger veel minder problemen. Wat
rond voor de bouw van een twee
de ondergrondse garage in de rè-
sidentie en een andere in Kat
wijk. Op basis daarvan komt ad-
junct-directeür/Vis tot de de slot
som dat de gemeente Leiden ten
minste 1,5 tot 2 miljoen gulden
(10.000 gulden per parkeerplaats)
moet bijdragen wil een onder
grondse parkeergarage een haal
bare kaart zijn Van die gemeen
telijke bijdrage valt alleen wat af
te doen als het gemeentebestuur
bereid is een deal te sluiten met
de bouwer waarin behalve de
parkeergarage ook de bouw van
een aantal vrije sectorwoningen
is begrepen.
Luchtkasteel
Wethouder Peters (ruimtelijke
ordening en verkeer) deed on
langs de opmerkelijke uitspraak
dat volgens hem de gemeente be
reid moet zijn mee te betalen als
daardoor het blik uit het straat
beeld verdwijnt. Die opmerking
moet ongetwijfeld worden ge
zien tegen de achtergrond van
het vorige week gepresenteerde
dat betreft zijn de normen verscho
ven", constateert Lüning.
Wrang
Dat geldt volgens Dahmen ook
voor het verzorgen van de 'kindse'
ouder. "In grote gezinnen was er al
tijd wel iemand die op opa of oma
lette. Nu staan kinderen er soms
helemaal alleen voor. Ik geef je het
te doen om 24 uur per dag klaar te
staan voor je vader of moeder van
in de tachtig. Zelf zijn die mensen
dan ook rond de zestig. Stel dat hen
iets overkomt, dan zijn de poppen
aan het dansen. Dan moet er plot
seling een oplossing worden ge
vonden die er niet is. Dat is erg
wrang", zegt Dahmen met een be
zorgd gezicht.
Zuydtwijck biedt de mogelijk
heid van dagverpleging waarbij pa
tiënten overdag voor een intensie
ve behandeling naar het verpleeg
tehuis komen. "Dat kan ook voor
demente patiënten als onze plan
nen door gaan. Ook voor die men
sen geldt dat het aftakelingsproces
wordt afgeremd als ze naar huis
kunnen gaan. Niemand vindt het
immers echt fijn om permanent in
een verpleegtehuis te wonen".
Dahmen wijst ook op het voordeel
voor de familieleden. "Voor hun is
dan in ieder geval de druk even van
de ketel. Kunnen ze bijvoorbeeld
rustig boodschappen doen zonder
de angst dat een dement persoon
alleen thuis is en ongelukken ver
oorzaakt".
Naast opname en dagbehande
ling kent Zuydtwijck ook de moge
lijkheid van een zogenaamde va
kantieopname. Deze wordt gebo
den aan verpleegbehoeftige men
sen die normaal gesproken thuis
worden opgevangen. De bedoeling
is om familie of andere verzorgers
de mogelijkheid te geven op een
plan voor de Beestenmarkt.
Maar het collegestandpunt is
vooralsnog dat de gemeente
geen geld steekt in het parkeren.
Het is zeer de vraag of een meer
derheid in de gemeenteraad be
reid is in de collegeperiode tot
1990 dit standpunt wijzigen. Per
slot van rekening heeft de wet
houder nog meer dure plannen
in petto (een tunnel onder het
stationsplein bijvoorbeeld). Eén
ding is zeker: zonder een finan
ciële injectie van de gemeente
blijft een ondergrondse garage
een luchtkasteel.
De conclusie is dan ook ge
rechtvaardigd dat op korte ter
mijn (binnen enkele jaren) geen
oplossing verwacht mag worden
voor het parkeerprobleem aan de
westkant van de binnenstad. Al
thans, niet als die oplossing ge
zocht wordt in de twee door B en
W uitverkoren bouwlocaties.
Het gemeentebestuur houdt
echter nog een plan achter de
hand dat tot dusver niet door
wethouder Peters is genoemd,
ook niet in de notitie met elf on-
tijdje tot rust te komen.
Bij een rondleiding door het huis
komen we op een kamer waar een
hoog bejaarde man naast het bed
zit waarin zijn vrouw ligt. Is hij ons
ziet legt hij zijn verkreukelde hand
op haar arm. Een beweging van:
LEIDEN Na dreigementen van
een Hagenaar om zijn 93-jarige
moeder bij Zuydtwijck op de stoep
te zetten, is de vrouw vorige week
woensdag in het verpleegtehuis
opgenomen. De hoogbejaarde
vrouw uit Leiden was op dat mo
ment ernstig ziek.
De zoon zei tot zijn dreigement te
zijn gekomen omdat zijn moeder al
weken lang ernstig ziek op bed lag
en niet meer alleen kon worden ge
laten. De zoon zelf werkt in Duits
land en is vaak niet thuis. Met me
dewerking van de Leidse huisarts
Hom is gepoogd de vrouw in een
verpleegtehuis onder te brengen.
Maar tot vorige week woensdag
vingen zij steeds bot. De Hagenaar
kon de situatie niet langer aanzien
en eiste dat zijn moeder nog dezelf
de dag in een verpleegtehuis zou
worden opgenomen.
Indien dit niet lukte, zou hij haar
derzochte mogelijkheden. Deze
zogeheten twaalfde locatie is vol
gens de wethouder "een vondst
waar men niet eerder aan heeft
gedacht". Het zou gaan om de lo
catie St. Aagtenstraat, op een
steenworp afstand van de Bees
tenmarkt. De straat zou daarbij
als inrit kunnen fungeren van
een parkeergarage die gedeelte
lijk op braakliggend terrein, op
de plaats van enkele bedrijfspan
den en deels op de St. Aagten-
straat zelf kan worden gebouwd.
Monsterlijk
Over de wenselijkheid van een
vierde parkeergarage kan, mede
in het licht van de huidige be-
reikbaarheidsproblematiek
(Breestraat en omgeving) nauwe
lijks verschil van mening be
staan. Ook de onlangs door de re
gering gepresenteerde vierde
Nota Ruimtelijke Ordening zegt
immers dat er nog drie miljoen
auto's bijkomen. Dat heeft ook
voor Leiden consequenties. Het
gemeentebestuur moet daarop
inspelen en een concurrerend,
stedelijk leefmilieu creëren, zon
der echter zijn doelstelling van
bescherming van het historisch
stadsgezicht .los te laten. Want
één ding moet toch duidelijk
zijn: de Leidse binnenstad mag,
op een steenworp afstand van de
historische haven en de Rem-
brandtbrug, onder de rook van
de Morspoort en molen de Valk
niet worden opgezadeld met nog
een tweede monsterlijk parkeer-
complex als de Sandersgarage.
wees niet bang, ik ben bij je. "Zag
je dat?" zegt lüning als we ons snel
weer verwijderen. "Dat wil ik alle
patiënten kunnen bieden. Een
plaats waar ze met z'n tweeën kun
nen zijn. En dat is nu vaak niet het
geval".
hoogst persoonlijk afleveren bij
het dichtst bijzijnde verpleegte
huis en dat was Zuydtwijck. De
Hagenaar reageerde zeer geemotjo-
neerd. Hoewel huisarts mevrouw
Horn beloofde alles in het werk te
stellen om de vrouw voor het afge
lopen weekeinde in een verpleegte
huis onder te brengen, nam hij
daarmee geen genoegen. Dat
moest en zou op stel en sprong ge
beuren.
Geneeskundig directeur Lüning
van Zuydtwijck was met de actie
van de Hagenaar heel erg ongeluk
kig. "Ik voelde me toch wel door de
zoon gechanteerd. We konden de
vrouw moeilijk op de stoep laten
staan. Het is voordringen waardoor
anderen weer langer moeten wach
ten, die net zo goed hoog nodig
moeten worden opgenomen. Dat
neemt niet weg dat ik me die be
zorgdheid van die man heel goed
kan voorstellen", zegt Luning.
Huisarts Horn vindt dat de zoon
wel erg doordraafde, maar erkent
ook dat de Hagenaar wel een klein
beetje gelijk had. "Het betrof in
derdaad een patiënt die op korte
termijn elders moest worden opge
nomen. Het probleem is dat zie
kenhuizen en verpleegtehuizen
steeds minder plaats hebben voor
oude, bedlegerige mensen. Maar
soms is er ook geen ruimte". Zij
wijt een en ander aan de bezuini
gingen die het kabinet in de ge
zondheidszorg heeft doorgevoerd.
Ook speelde in het geval van de
93-jarige vrouw mee dat onduide
lijk was wat de aard van de klach
ten waren. Zuydtwijck mag alleen
patiënten opnemen met lichamelij
ke klachten en geen dementen.
Voor een onderzoek had de vrouw
naar Endegeest gemoeten maar
daar was geen ruimte beschikbaar.
Uiteindelijk heeft Zuydtwijck na
bemiddeling van de directeur Kool
van het ZLO besloten tot opname
van de vrouw.
Nieuwbouw
Pedologisch
Instituut
LEIDEN De openbare school
voor speciaal onderwijs De Brug
en het daarmee verbonden ge
meentelijk Pedologisch Instituut
krijgen een nieuw gebouw. De
nieuwbouw verrijst vermoedelijk
aan de Wassenaarseweg tussen
Blauwe Vogelweg en Nachtegaal
laan.
Een deel van deze nieuwbouw
komt voor rekening van de ge
meente. Het rijk betaalt wel de kos
ten van het gebouw voor De Brug.
Het ministerie van onderwijs wil
de nieuwbouw voor het Pedolo
gisch Instituut echter niet voor zijn
rekening nemen. De gemeente
heeft het ministerie wel gewezen
op de samenhang tussen het insti
tuut en de school. Het instituut
heeft tot taak via multidisciplinair
onderzoek de hulpverlening aan
kinderen te verbeteren.
De gemeente heeft vervolgens de
Rijksuniversiteit gevraagd voor
een bijdrage. De universiteit bleek
echter niet tot (mede)financiering
in staat. Gemeente en universiteit
hebben zich daarom in januari ge
zamenlijk tot het ministerie van
onderwijs gewend met het verzoek
de nieuwe huisvesting van het pe
dologisch Instituut te financieren.
Er is op dat verzoek nog geen ant
woord gekomen.
Het college van B en W heeft nu
besloten om 700.000 gulden ter be
schikking te stellen voor de nieuw
bouw. De raadscommissie onder
wijs ging gisteren unaniem met dit
voorstel akkoord.
LEIDEN Wethouder H. van Dongen heeft gistermiddag in de Leidse Groenoordhallen de Bedrijvencontactda-
gen geopend. Wethouder Van Dongen verving de wethouder van economische zaken, J. Fase, die ziek is.
Van Dongen zei te constateren dat het besef groeit dat locale en regionale samenwerking van bedrijven onder-
ling van veel nut is. "De praktijk leert dat de hier gelegde contacten vaak beginnen vanuit een belangstelling voor
eikaars reilen en zeilen en vervolgens kunnen uitgroeien tot contracten en het geven van ordersaldus Van Don
gen.
Vele bedrijven zijn in de Groenoordhal aanwezig om daar hun stiel ten toon te spreiden met het doel dat andere
ondernemers kunnen zien wat er in deze regio allemaal te koop is. Bedrijven die interesse hebben kunnen nog tot
vanavond 22.00 uur terecht. (foto Jan Holvast)
De Beestenmarkt vol met geparkeerde auto's. Volgens het gemeentebestuur kan het blik beter onder de
grond opgeborgen worden. (foto wim Dijkman)
