ES
D
Stephen Biko door de ogen van Donald Woods
Een uit de hand gelopen massage
Indrukwekkend debuut
VRIJDAG 18 MAART 1988
t PAGINA 9
BIOSCOPEN
'Cry freedom'; regie: Richard Attenborough;
hoofdrollen: Kevin Kline, Denzei Washington;
theater: Lido, Leiden
De eerste fragmenten van 'Cry
freedom' zouden journaalbeelden
kunnen zijn. Zuidafrikaanse poli
tieagenten overvallen met grof ge
weld de zwarte 'township' Cross
roads en arresteren illegale bewo
ners om ze terug te sturen naar hun
'thuisland'. De politie hakt er gre
tig op in, de bewoners redden wat
er te redden valt. Een gebeurtenis
die zich afspeelt in 1975 maar die
helaas nog steeds actueel is.
'Cry Freedom' is een historisch
drama over de apartheidspolitiek
in Zuidafrika, toegespitst op het le
vensverhaal van de zwarte verzets
strijder Stephen Biko. De man die
zich inzette voor de emancipatie
van de negers in Zuidafrika, het be
grip black consciousness invoerde
dat uiteindelijk tot een gelijke, ge
mengde maatschappij van zwart en
blank zou moeten leiden. Stephen
Biko werd gearresteerd en na drie
weken, op 12 september 1977, dood
in zijn cel aangetroffen. 'Dood door
hongerstaking' luidde de politie-
verklaring. Later zou blijken dat
Biko als gevolg van ernstig hersen
letsel is overleden. De precieze om
standigheden waaronder Biko is
gestorven zijn altijd onduidelijk
gebleven.
'Noir et Blanc': regie: Claire Devers; hoofdrol
len: Francis Frappat en Jacques Martial: thea
ter: Kijkhuis, Leiden.
Als er één ding gezegd kan worden
van 'Noir et Blanc' dan is het wel
dat het iets anders dan anders is.
De film van de Franse regisseuse
Claire Devers is niet zonder meer
goed, bij vlagen zelfs vervelend,
maar uiteindelijk zijn de gebeurte
nissen toch zo fascinerend, dat er
op z'n minst van een eigenzinnig
produkt gesproken kan worden.
Antoine is een schuchter boekhou-
dertje met een brave vrouw. Buiten
zijn werk heeft hij als 'opwinende'
hobby een truttig zangkoortje.
Geen boeiend personage voor een
film, zou je denken. Zijn leven
wordt echter danig overhoop ge
gooid, wanneer hij de opdracht
krijgt de boekhouding van een fit
ness-centrum bij te werken.
Op aanraden van de eigenaar on
derwerpt de iele en geremde Antoi
ne zich aan een massage. Domini
que, een forse, norse neger houdt
duidelijk van een stevige aanpak.
Half kreupel van de spierpijn keert
hij na de eerste sessie naar huis.
Binnen de kortste tijd ontwikkelt
de massage zich van kneden en een
bubbelbad tot een hogedrukspuit
en rake klappen. Beiden putten uit
deze sessies veel genoegen. Wan
neer ze het te bont maken, belandt
Antoine met een gebroken arm in
het ziekenhuis.
Tot zover is er nog niet veel bijzon
ders aan de hand. Schokkend en te
gelijk fascinerend wordt het pas,
wanneer Dominique Antoine uit
het ziekenhuis ontvoert, om hun
Scène uit 'Noir et blaiic'.
praktijken in een hotelkamer te
kunnen voortzetten. Voor een gru
welijke apotheose verhuizen ze
zelfs naar een fabriek.
Het is natuurlijk niet zo dat een
film pas interessant wordt als het
choquerend wordt, maar het intri
gerende van 'Noir et blanc' is toch
Een effect dat vergelijkbaar is met
Pasolini's 'Salo', zonder dat 'Noir
et blanc' ook maar bij benadering
zo gruwelijk is. Pasolini's film is
een politiek tractaat, bij Devers
mis je juist een maatschappelijke
dimensie, of je zou het moeten zoe
ken in een symbolische strijd tus
sen blank en zwart. Slecht acteren,
grote hiaten in het scenario en een
te individuele problematiek ma
ken datje deze film kunt missen als
kiespijn, tenzij je natuurlijk erg
van kiespijn houdt.
LEONARD ENGEL
Het verhaal in 'Cry Freedom' is
gebaseerd op twee boeken van de
Zuidafrikaanse journalist Donald
Woods: 'Biko' en 'Asking for trou
ble'. Deze voormalige hoofdredac
teur van de Daily Dispatch was een
vriend van Biko. Na diens dood
vluchtte Woods naar Engeland om
zijn boeken uit te kunnen geven.
Regisseur Richard Attenborough
zag na jaren kans zijn werk te ge
bruiken voor een filmscript.
Hoewel 'Cry freedom' een anti-
apartheidsfilm is over het Zuidafri
kaanse verzet in de jaren zeventig
is de eigenlijke hoofdrol wegge
legd voor de blanke journalist Do
nald Woods (Kevin Kline). In het
begin van de film is Woods het
symbool voor alle blanken die zich
nauwelijks druk kunnen maken
om wat er zich in de zwarte slop
penwijken afspeelt. Het tweede
deel van 'Cry freedom' gaat over
Woods na de dood van Biko.
In 1975 ontmoeten de twee el
kaar voor het eerst. Biko is 'ban
ned', wat er op neerkomt dat hij
een beperkte bewegingsvrijheid
heeft en maar met een persoon te
gelijk in een ruimte mag zijn.
Woods noemt Biko in eerste in
stantie een 'zwarte racist'. Na een
'heropvoeding' door Biko verande
ren Woods' ideeën radicaal, de
twee worden zelfs vrienden. Na
Biko's dood gaat het politiek getin
te verhaal over in een soort span
nende thriller. De familie Woods
wordt meerdere keren bedreigd en
besluit te vluchten. Het vluchtplan
en de uitvoering daarvan brengt
Attenborough breedvoerig in
beeld.
De in Zimbabwe opgenomen
film is een persoonlijk verslag ge
worden van Donald Woods' korte
vriendschap met Stephen Biko.
Het hele verhaal wordt vanuit zijn
positie verteld, de blanke die tegen
de zwarte maatschappij aankijkt.
De apartheidspolitiek in Zuidafri
ka en het verzet daartegen komen
slechts oppervlakkig aan de orde.
'Cry freedom' kent veel indruk
wekkende filmbeelden. Bijvoor
beeld de begrafenis van Stephen
Biko. Een grote mensenmenigte
(ongeveer 20.000 figuranten) zin
gend uit protest en vol hoop op een
betere wereld waarin iedereen ge
lijk is. Ook bij de in beeld gebrach
te scholierendemonstratie in So-
weto - die uitloopt op een bloederi
ge moordpartij - lopen de rillingen
je over de rug.
De film duurt tweeëneenhalf uur
en dat eigenlijk wat te lang. Na een
uitstekend begin wordt de film
minder boeiend naarmate meer
aandacht naar de persoon van
Woods gaat. Zijn vluchtpoging,
overigens een heel spannend ge
deelte, had zeker een flink korter
gekund. Jammer dat een film die
gezien moet worden als een protest
tegen het apartheidsregime in
Zuidafrika toch vooral gaat over
het doen en laten van de blanke
journalist Donald Woods.
ERNA STRAATSMA
Emily Lloyd in 'Wish you were here'
De grote charme van 'Wish you we
re here' is zonder enige twijfel
hoofdrolspeelster Emily Lloyd.
Haar filmdebuut is zelfs zo indruk
wekkend dat je je afvraagt wat de
volgende stap in haar carrière moet
zijn.
Lloyd speelt Lynda, een meisje
dat geen blad voor de mond neemt.
Met haar rokken hoog opgeknoopt
fietst ze dwars door een verstik
kend milieu van brgermansfat-
soen. Regisseur David Lleland (de
scenarioschrijver van 'Mona Lisa'
heeft zijn verhaal gesitueerd in een
Engelse badplaats buiten het sei-
Lynda's moeder is overleden en
met haar vader - schoolvoorbeeld
van een kleinburger - kan ze niet
opschieten. Maar ze zit eigenlijk
zichzelf in de weg. Lynda uit dat in
zeer extravert gedrag, ze rebelleert
tegen alles en iedereen. Schutting-
taal ligt in haar mond bestorven.
Als iets mis gaat reageert ze stee
vast met up you bum en over haar
saaie zus spreekt ze louter als
bloody, boring sister.
Haar vrijgevochten gedrag is niet
meer dan schijn. Als het werkelijk
op seks aankomt gaat het mis. Een
eerste vrijage in een bioscoop
strandt op wederzijdse onbehol
penheid en haar ontmaagding door
een oudere heer is één van de minst
romantsche vrijscènes uit de film
geschiedenis.
Maar Lynda is van het slag dat
zich niet gemakkelijk klein laat
krijgen. Tegen de stroom in weet ze
zich te handhaven, daarmee de op
timistische ondertoon van de film
bevestigend. Aan het eind van
'Wish you were here' staat Lynda
nog fier overeind. De film zelf ook
dank zij zijn speelse originaliteit en
ondanks enkele minpuntjes.
In de karakterisering van de
hoofdpersonen wordt een beetje
geschipperd tussen karikaturen en
'echte mensen'. Lynda's vader bij
voorbeeld blijft er een beetje tus-
senhangen. Als hij getuige is van
haar stappen in het seksueel ver
keer, reageert hij getroffen en
klinkt er zelfs mededogen door in
zijn stem. Maar een paar scènes la
ter wordt hij als een stripfiguur
neergezet. Emily Lloyd krijgt ech
ter alle gelegenheid om wat moois
te maken van Lynda en zij is, zoals
gezegd, de grote attractie van 'Wish
you were here'.
BART JUNGMANN
Emily Lloyd in 'Wish you were here
FILMS OF VIDEO
Je ziet ze niet vaak op video, die
statige films met het trage ritme
van een langzaam stromende ri
vier en met scènes die lang duren
en waarin personen soms gerui
me tijd zwijgen. Distributeurs
wagen zich er vrijwel niet aan,
omdat ze bang zijn dat ze met
hun voorraad blijven zitten.
Denkbeeldig is dat niet. In een
bioscoopzaal is het donker en, la
ten we het hopen, rustig. In de
huiskamer is meestal beweging
en het is er licht. Voor je het weet
ga je even koffiezetten omdat die
scène wel wat erg lang duurt en
dan is meteen de concentratie
verdwenen en vind.je de hele
film maar niks.
Vestron Video neemt het risico
van een strop en komt op de
markt met 'The Bostonians' van
James Ivory, een rustig voort
kabbelend verhaal over de bete
re kringen in Boston en New
York, ongeveer een eeuw gele
den. Vrouwenemancipatie kreeg
niet al te veel kans, maar er wa
ren doordouwers. Vanessa Red
grave behoort tot de voorvechts
ters van gelijkheid, maar heeft
het moeilijk met de heren die
hooguit vinden dat ze zich niet
moet aanstellen. Als ze een oogje
krijgt op een meisje op wie ook
de rijke Christopher Reeve ver
liefd wordt komen er problemen.
James Ivory ('Quartet', 'Heat and
dust') maakt geen haast met het
verhaal en dat heeft een zekere
charme. Jammer is wel dat hij er
geen warmte in weet te brengen,
waardoor de acteurs eerder lede
poppen lijken dan mensen van
vlees en bloed.
Veel sneller en heel erg leuk
voor degenen die houden van te
gen het absurde aanleunende hu
mor is 'Malcolm', gemaakt door
Nadia Tass. Deze Australische
film begint waar 'Abel' van Alex
van Warmerdam ophield. De
hoofdpersoon, Colin Friels, lijkt
in doen en laten ook een beetje
op Abel. Hij is wereldvreemd en
op zijn eigen manier zeer crea
tief. Hij hecht zich aan een ex-ba-
jesklant en om zijn vriend te ple
zieren ontwerpt hij in alle stilte
enkele prachtige manieren om
overvallen te plegen. Wel eens
een geldroof zien uitvoeren door
drie afvalbakken? 'Malcolm'
biedt het en ik heb me er bijzon
der mee vermaakt. In de bio
scoop is de film niet aangesla
gen, maar ik kan me niet voor
stellen dat videoliefhebbers hem
links laten liggen. Van RCV 2001.
Leuk bedoeld, maar niet veel
meer dan dat is 'Burglar' van
Hugh Wilson met Whoopi Gold
berg als dievegge die tegen een
moord oploopt. Goldberg is een
heel begaafde comedienne, maar
ze heeft er een neus voor om de
verkeerde films te kiezen. Naast
Goldberg spelen in 'Burglar'
Lesley Ann Warren en Bobcat
Goldthwait. Deze Goldthwait
heeft enige naam gemaakt als de
acteur uit de 'Police Academy'-
serie die met een scheurende
stem praat. Persoonlijk word ik
van die stem heel erg moe. Van
Warner Home Video.
Mystiek speelt vaak een rol in
enge films. In 'White of the eye'
van Donald Cammell spelen ge
heimzinnige Idiaanse riten
voortdurend op de achtergrond.
Ze leiden tot dood en verderf
door een man die er op het oog
uitziet als een aardige, beschei
den knutselaar met een tik voor
techniek. David Keith speelt
heel bekwaam de enge man die
altijd in de buurt is als er een
moord is gepleegd. De finale is
spannend, maar door de mystie
ke elementen in het verhaal is
het soms gokken waarom de per
sonen de dingen doen die ze
doen. Van Vestron Video.
PETER DE ZWAAN
(OP)NIEUW
'Cry Freedom' - Lido, Leiden
The Principle' - City, Katwijk
'La Bamba' - City Katwijk
'Malcolm' - Green way. Voorschoten
'Bambi' - Greenway, Voorschoten
'Pinkeltje' - Greenway, Voorschoten
BLIJVERS
'Radio Days' - Woody Allen vertelt
het ontroerend-komische verhaal
over het opgroeien in New York in de
ïjd dat de radio nog
'Flodder' - voorlaatste hit van Dick
Maas, Greenway, Voorschoten
'Barfly' - Mickey Rourke als de Ame
rikaanse dichter Charles Bukovski,
wiens poezie het best gedijt onder in
vloed, Lido. Leiden
'Out Of Africa' - meeslepende film
met Meryl Streep als Deens schrijf
ster in Afrika, Greenway, Voorscho-
'Jesus Christ Superstar' - oude musi
cal waarin het hippie-tijdperk op bij
bels niveau wordt gebracht, Green
way. Voorschoten
'Big Foot and the Hendersons' - fami
lie neemt mensaap in huis, Green
way, Voorschoten
'Amsterdamned' - spektakelfilm op
en onder Nieuw Amsterdams Peil,
Lido, Leiden en Euro, Alphen
'Fatal Attraction' - spannende film
over vrouw die haar 'minnaar voor
één nacht' en zijn gezin te grazen
neemt, Lido, Leiden en Euro, Alphen
'De reddertjes' - Disney-film uit 1977,
waarin in de gewelven van het ge
bouw van de Verenigde Naties hulp
vaardige muizen huizen, Lido, Leiden
'Dirty Dancing' - eenvoudige maar
charmante dansfilm, Luxor, Leiden
en Euro Alphen
'The Last Emperor' - groots epos die
wellicht niet helemaal oplevert wat
de Bertolucci-liefhebber verwacht.
Lido, Leiden en Euro, Alphen
'Raising Arizona' - kinderloos echt
paar gaat op babyjacht en maakt van
een zesling een vijfling. Komisch, Ci
ty, Katwijk
'Witches of Eastwick' - Jack Ni
cholson als de duivel die de vrouwen
om zijn vinger windt, Lido, Noord-
wijk
SEKSFILMS
'Suzie Superstar II' - Rex, Leiden
DEN HAAG
'Empire of the sun' - Asta (463500),
'September' - Asta, al.
'Nuts' - Babyion al.
'Can't buy me love' - Babylon, al.
'Best Shot' - Cineac, al.
'Dirty Dancing' - Cineac, al.
'Cry Freedom' - Metropole (456756),
al.
'The Last Emperor' - Metropole, al.
'Otello' - Metropole, al.
'Suspect' - Metropole, 12 jr.
'The Dead' - Metropole, 16 jr.
'Barfly' - Metropole, 12 jr.
'Dirty Dancing' - Odeon (462400), al.
The Last Emperor' - Odeon, al.
'A nightmare on Elm Street 3' -
Odeon, 16 jr.
'Amsterdamned' - Odeon, 12 jr.
'Oci Ciornie' - Studio 656402), 16 jr.
'Wish you where here' - Studio, 16 jr.
'2001, A space Odyssey' - Studio. 12 jr.
AMSTERDAM
'Fatal Attraction' - Alfa, 12 jr.
'Barfly' - Alhambra (233192), 12 jr.
'Jean de Florette' - Alhambra, al.
The Last Emperor' - Alhambra, al
'Fatal attration' - Bellevue Cinerama
(234876), 12 jr.
'Wall Street' - Cinerama, al.
'Empire of the sun' - Calypso (234876),
al.
'Macbeth' - Calypso al.
'Can't buy me love' - Calypso, al.
'The Dead'-Cinecenter (236615), 16 jr.
'2001: A space Odyssey' - Cinecenter,
16 jr.
'Barfly' - Cinecenter. 12 jr.
'Half Moon Street' - Cinecenter. 16 jr
'Dirty Dancing' - Cinema Int. (15124),
al.
'Amsterdamned' - Cinema Int., al.
'El amor brujo' - Cinema Int., al.
'A nightmare on Elm Street 3' - City
(234579), 16 jr.
'Amsterdamned' - City, 12 jr.
'Best Seller' - City, 16 jr.
'Schorem van de school' - City, al.
'Dragnet' - City, al.
'Suspect' - City, al.
'Dirty Dancing' - City al.
'Coming of angels' - Parisien (246540),
18 jr.
'Debbie does Dallas' - Parisien. 18 jr.
'Oci Ciornie' - The Movies (245790), 16
jr
'Hersenschimmen' - The Movies, 16
jr.
'Der Himmel liber Berlin' - The Mo-
'The Last Emperor' - Tuschinski, al.
'Barfly' - Tuschinski, al.
'Jean de Florette' - Tuschinski, al.
'The Dead' - Tuschinski, 16 jr.
'Dirtv Dancing' - Tuschinski Cineac
(243639), al.
'September' - De Uitkijk (237460), al.
TELEVISIE
Op de vroege zaterdagavond
(19.20 uur) brengt de BBC (1) een
western, 'Chisum', met John
Wayne als veeboer die de strijd
aanbindt met corrupte ambtena
ren. Dennis Quaid en Max von
Sydow spelen de hoofdrollen in
'Dreamscape', een science-fic-
tion-achtige film waarin politie
ke intrige een belangrijke rol
speelt. Het verhaal gaat over een
man die dromen van anderen
binnen kan dringen (BBC 1, za
terdag 23.05 uur).
Dolly Parton speelt een secre
taresse in '9 to 5'. Samen met
twee collega's (Lily Tomlin en
Jane Fonda) komt ze in opstand
tegen het autoritaire en seksisti
sche gedrag van haar baas (Ned.
2, maandag 19.27 uur). Later op
de avond op Duitsland 1 de
Tsjechoslowaakse film 'Prod-
louzency' (23.00 uur). Over een
Praagse kunsthistoricus die na
dat hij heeft gehoord ongenees
lijk ziek te zijn nog even optimaal
van zijn leven wil genieten. Na
een tijdje blijkt hij echter toch te
genezen en valt hij weer in zijn
oude leefstijl terug.
'The way ahead' is een oor
logsfilm die vroeger de titel 'The
immortal Battaljon' droeg. Een
ruige actiefilm uit 1944 die zich
afspeelt in Noordafrika tijdens
de Tweede Wereldoorlog. Met
onder anderen David Niven en
Carol Reed (BBC 2, dinsdag
22.00 uur).
Het tweede deel van 'The
Godfather' komt dinsdag op Ne
derland 1 (23.00 uur). In deze met
zeven Oscars bekroonde film
geeft Marlon Brando gestalte aan
'the Godfather', de peetvader die
de maffia in New York beheerst.
In dit tweede en laatste deel is de
Marlon Brando.
oorlog tussen twee i
de maffia-families uitgebroken.
Zoon Sonny (Al Pacino) heeft tij
delijk de leiding en wordt in een
hinderlaag gelokt.
'La passante du Sans-Souci'
is een Duits/Franse film met in
de hoofdrollen Romy Schneider
en Michel Piccoli. Toen deze film
in 1982 in première ging was Ro
my Schneider al een half jaar
dood. Het is verhaal van een Pa-
rijse moord in de jaren tachtig
die een menselijk drama uit de
nazitijd aan het licht brengt
(Duitsl. 1, woensdag 20.15 uur).
'Coming up roses' is een En
gelse film uit 1986 die donderdag
op België 1 (20.15 uur) wordt uit
gezonden. Problemen in een ge
meente in Wales wanneer een
bioscoop wordt gesloten die
plaats zou moeten maken voor
een parkeergarage. Uiteraard
volgen acties tegen het plan.
FILMHUIZEN
De door Tevnik Baser geregis
seerde film '40m2 Deutschland'
draait vanavond voor het laatst
in het Filmhuis-LVC. Problemen
van een Turkse vrouw bij de aan
passing aan de Duitse maat
schappij komen daarin aan de or
de. In het weekeinde wordt Fass-
binders film 'Angst essen Seele
auf' vertoond, met als thema
vreemdelingenhaat. Een vrouw
trouwt met een Marokkaanse
gastarbeider en stuit hierdoor op
weerstand bij buren en familie.
Volgende week zijn in het Film
huis een aantal Spaanse films
aan de beurt. Om te beginnen op
woensdag 'Las mitad del cielo',
het verhaal van een jonge vrouw
die zich ontworstelt aan haar
provinciale milieu. Donderdag
tot en met zondag draait 'Los
motivos de Berta', een poëtische
film over de puberteitsjaren van
een meisje op het platteland van
Castilië. Alle films beginnen om
21.15 uur.
Alcoholisme en eenzaamheid
staan centraal in het verassende
Belgische 'Crazy love'. Domini
que Deruddere bewerkte een
verhaal van de Amerikaanse
schrijver Charles Bukovkski en
gaf de hoofdrol van lelijke dron
kelap aan Josse de Pauw (Kijk
huis, 20.00 en 22.15 uur). 'Radio
Days' is het verhaal van Woody
Allen over opgroeien in New
York toen de radio in de huiska
mer nog een centrale plaats had
(Kijkhuis, vanaf donderdag om
19.30 en 21.45 uur). 'I've heard
the mermaids singing' van Pa
tricia Rozema handelt over een
naïef meisje die in de wereld van
de kunst terecht komt (Kijkhuis,
vanaf donderdag om 20.00 en
22.15 uur).
In de LAK-cinema gaat de cy
clus over Gérard Dépardieu nog
even door. Vanavond (20.00 uur)
'Pas si méchant que ca' en 'Mon
oncle d'Amerique'. Laatstge
noemde film gaat over drie wille
keurige levenslopen die elkaar
kruisen. In 'La femme d'a coté
(zaterdag, 20.00 uur) worden een
man en een vrouw die een trau
matische passie voor elkaar heb
ben gekend, toevallig buren. La
ter op de avond 'Police' (22.00
uur) over een politie-inspecteur
die verliefd wordt op de vriendin
van en drugshandelaar.
Denzei Washington als Stephen Biko in 'Cry freedom'
GPD)
