'Vraag naar wat mag niet eenvoudig'
Sommige christenen zijn wandelende medicijnkasten
PAGINA 2
GEESTELIJK LEVEN
ZATERDAG 5 MAART 1988
PESCARA Op een heuvel bij de Italiaanse stad Pescara bidden mensen om de verschijning van Maria. Een 32-
jarige Italiaanse beweert, dat zij Maria in juni vorig jaar daar heeft gezien. Sindsdien wachten ter plaatse hon
derden mensen op herhaling van de verschijning. (f0to anp>
Terwijl het eenparig afwijzend
oordeel van hervormd Katwijk aan
Zee's kerkelijke leidslieden over
vóór-echtelijk samenwonen nog na
triltkomt een Groningse pastor
met een opvatting die mensen juist
kan helpen om niet verstrikt te ra
ken in mogelijk schuldgevoel. De
vraag naar wat mag en niet mag
kan niet zo eenvoudig en absoluut
worden beantwoordzegt de 48-ja-
rige studentenpredikant D. Tiele-
Maar zijn er dan geen normen
meer? "Eén blik op de geschiede
nis leert, hoezeer normen door de
tijd heen veranderen". Ja, maar als
je een heel leven lang hebt geleerd
dat trouwen en samenwonen bij el
kaar horen, dan is het toch maar
moeilijk een andere volgorde te
aanvaarden. "Dat is inderdaad een
moeilijke weg", geeft Tieleman toe.
In het boekje 'Ontmoetingen'
(pastorale verkenningen) uitga
ve Boekencentrum Den Haag in de
'Ambtshalve'-boekenreeks ver
telt Tieleman, dat hij er eerst
vreemd tegenaan keek toen hij,
acht jaar geleden in Groningen ko
mend, merkte hoe het samenwo
nen vrij algemeen gangbaar werd
onder studerenden.
"Toen ik zag hoe eerlijk en kri
tisch zij het soms ook hoe onbe
holpen mensen probeerden sa
men op weg te gaan en hun leven
met elkaar te delen, verdween iede
re neiging bij me om een soort alge
meen 'niet geoorloofd' uit te spre
ken ten opzichte van deze jonge
ren. Zij grepen niet vooruit op hun
huwelijk, zoals sommige ouderen
zeggen. Nee, ze zetten heel wat op
het spel. Zo zelfs, dat ik soms ge
neigd ben te vragen en dat in
werkelijkheid ook wel vraag of
het verstandig is, dat alles nu al te
doen".
Tieleman kent de discussie.
"Sommigen zijn heel duidelijk: het
mag niet; jongeren die samenwo
nen moeten maar geen belijdenis
doen. Anderen zijn minder stellig.
Zij zien hoe seksualiteit niet exclu
sief meer gebonden is aan voort
planting en de beleving daarvan
niet meer uitsluitend aan het hu
welijk. Ze willen mensen die zo le
ven eerst studerenden, later an
deren, jongeren én ouderen niet
zomaar ontrouw en verraad verwij
ten aan de goede (gereformeerde)
zede".
Bij zo'n ingrijpend verschil van
mening moet allereerst wederzijds
het recht worden erkend om al of
niet 'tegen' te zijn. "Dat is het min
ste dat van gesprekspartners kan
worden gevraagd. Een 'welles-nie-
tes-debat' is onvruchtbaar".
Tussenfase
Naar Tielemans ervaring als pas
tor hangt kiezen voor samenwonen
samen met allerlei factoren. Het is
vaak een 'tussenfase', waarin de
partners enerzijds persoonlijk vol
wassen zijn en anderzijds maat
schappelijk nog niet in een volwas
sen rol kunnen fungeren. "Die per
soonlijke volwassenheid die vol
gens de deskundigen vandaag eer
der valt dan enkele decennia gele
den en maatschappelijke vol
wassenheid komen steeds verder
uiteen te liggen. De keuze om te
gaan samenwonen kan dus een
heel begrijpelijke en volwassen be
slissing zijn".
Maar zoals het huwelijk geen op
lossing is voor allerlei problemen,
zo is samenwonen dat ook niet. "Er
zijn ook jongeren die niét vanuit
een gegroeide volwassenheid gaan
samenwonen, maar daarin vluch
LEIDEN: Herv. Gem. Hoogl. kerk 10 ds. Al-
blas, gez. dienst; Marekerk 9.45 dr. Meijers.
12 studentenekklesia, 5 ds. H. Visser, Katwijk
aan Zee; Maranathak. (L. Morsweg) 10 drs. P.
de Bruyn, O.geest; Oecumenische geloofsge
meenschap De Regenboog (Merenwijk) 9.30
ds. Hortensius, 11.15 ds. Hortensius en pas
toor v. Well; Bethlehemkerk (Driftstr.) 10 ds.
De Mey-Meulendijk, gez. dienst; Bevrijdingsk.
(Montgomerystr.) 10 ds. Jansen, 5 ds. Schou
ten; Vredesk. (Burggravenl.) 10 ds. Möhring-
Wilterdink, Voorburg; Waalse kerk (Breestr.)
10.30 ds.Ribs, 7 orgelconcert; wijk 'Stevens
hof' (geb. 'Dijkhof') 10 kand. J. Henzen jr.
Acad. Ziekenhuis 9 rk. dienst, 10.15 ds. v. Bei-
num, ha. Diakonessenhuis elke zat. 10.30 rk.
dienst, morgen 10.30 ds. v. 't Hof. Endegeest
zie Oegstgeest. Geref. Kerk Vredeskerk zie
herv. gem.; Petrak. (Surinamestr.) zie Bethl-
.kerk Driftstr.; Oude Vest zie Hoogl.kerk; Ma
ranathak. zie herv. gem.; Bevrijdingsk. zie
herv. gem.; bejaardenhuis Groenhoven 10 ds.
Hemmes. Merenwijk zie herv. gemeente. Ge
ref. K. Vrijg. (Herengr.) 10 ds. Houtman, 5
dienst. Chr. Geref. K. (Steenschuur) 10 en 5
ds. Den Hertog. Geref. Gem. (N. Rijn) 10 en
4.30 ds. Boogaard. Geref. Gem. in Ned.
(Bethlehemkerk Driftstr.) zo. 11.30 en 5.30 en
9 maart (biddag) 10 en 5 leesdienst. Evang.-
Luth. Gem. (Hoogl. Kerkgr.) 10.15 ds. Mostert.
Doopsgez.-Remonstr. Gem. (Lokhorstk. Pie-
terskerkstr.) 10.30 prof. dr. E. J. Kuiper. Bap
tistengemeente (Petrakerk Surinamestr.) 10
ds. Agtereek, ha. Evang. Gemeenschap (Mid-
delstegr. 3) 9 evang. R. Sussenbach, 10.30
evang. J. de Leeuw. Evangeliecentrum-Pink-
sterbew. (Bethlehemskerk Lammermarkt) 10
evang. Zijlstra. wo. 8. Pinkstergem. (O. Vest
13) 10 br. J. Eikerbout, ha. Leger des Heils
(hoek Vestestr./Groenesteeg) 10 en 7. Nieuw-
Apost. Kerk (H. Rijnd. 24): 9.30 en 4. wo. 8.
Zevendedag-adventisten ('De Ontmoeting',
Noordhofland V.schoten) elke zat. 10 tot 11
bijbelstudie, 11 tot 12 predikatie. Christelijke
Wetenschap (Steensch. 6) 10.30. Genoot
schap der Vrienden ('Quakers') 10.30 (Ra
penburg 6). Kerk van J. Chr. v.d. Heiligen der
L. Dagen (Brahmsl.) 9.30, 10.30 en 11.20.
Oud-Kath. K. (Zoeterw.singel) zo. 10. Rooms-
Kath. K. Haagweg zat. 7, zo. 10.30; Herensin
gel zat. 7, zo. 9.30 en 11Rijndijk (Leiden-Ste-
venshof) zat. 7, zo. 10; Steenschuur zat. 7, zo.
8.30, 10. 11.30, 6 en 7 (lof); Boshuizerkade
zat. 7,'zo. 9 en 10.30; Haarl.slraat zat. 7, zo.
10.30 en 12.15; Merenwijk zie herv. gem.; H.
Rijndijk (zie Zoeterwoude).
ABBENES: Herv. Gem. 9.30 ds. Verseput,
O.geest.
AARLANDERVEEN: Herv. Gem. 10 ds. v.
Driel, 7 ds. Wolthaus, Zoeterwoude. Geref.
Kerk 10 ds. Huisman. H.woude, 6.30 ds. Wil
schut. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4 ds. Klomp,
Nunspeet. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.30.
ALPHEN AAN DEN RUN: Herv. Gem. Ad-
ventskerk 10 ds..Keuning, Noordwijk, 6.30 ds.
Jonkman; Kruiskerk 10 vicaris M. Lourens;
Opstandingskerk 10 ds. Ommering, 6.30 ds.
v.d. Pol, Boskoop; G. Herderkerk 10 ds. Tase-
ten uit de onveiligheid van een on
herbergzame maatschappij en on
verwerkte persoonlijke vragen. In
hün situatie zou een langere tijd op
eigen benen staan beter zijn dan de
vroegtijdige beslotenheid van sa
menwonen".
De predikant Tieleman wil het
gesprek hierover uit de sfeer van
het morele (voor)oordeel halen en
brengen bij de 'echte vragen': "kan
samenwonen voor jongeren in een
tussenfase het samen verder groei
en bevorderen óf zou het een
vroegtijdige afsluiting zijn van hun
persoonlijke oriëntatie en ont
plooiing naar volwassenheid?"
Handreiking
De 'ontmoetingen' in dit boekje
zijn bedoeld als handreiking voor
mensen die vrijwillig een deel van
de pastorale taak in de kerkelijke
gemeente op zich nemen: ouderlin
gen, pastorale medewerkers, con
tactpersonen. Velen die bij dit
werk betrokken zijn voelen zich
onvoldoende voorbereid.
De schrijvers geven geen paskla
re antwoorden. Hun bijdragen zijn
een 'pastorale verkenning', dat wil
zeggen dat ze voor een aantal prak
tische situaties mogelijkheden
aangeven voor pastorale zorg. "Het
blijven slechts kleine stukjes over
werelden van problemen".
De ouderling/bezoeker bijvoor
beeld zal een luisterend oor moe-
"Een neef van mij studeert in
Amsterdam". Zo begint een inge
zonden stuk in de rubriek 'Deur
post' van 'Open Deur/Goede Tij
ding' (oecumenisch maandblad
over kerk, geloof en levensvra
gen). "Voor de zevende maal is
nu een fiets van hem gestolen. Die
stond op slot, vastgeklonken aan
een paal. Hij gaat nu zelf een
fiets gappen, zo heeft hij me ver
zekerd. Mijn tante voelt zich
daar ongelukkig onder. Hoelang
geldt het gebod 'gij zult niet ste
len'?"
De redactie:
"Uw neef reageert zijn woede
af op een manier die zijn schade
wat moet beperken. Het zou hem
misschien ook helpen als hij de
ruiten bij de burgemeester in
gooide omdat het gezag te weinig
fietsendieven pakt. Of paden vol-
strooide met kopspijkertjes, zo
dat mensen wier fiets nog niet is
gestolen er toch geen plezier
meer aan beleven.
Als we denken aan de onschul
dige fietser die door uw neef zal
worden gedupeerd, moet zijn
moeder (uw tante) zich maar niet
langer ongelukkig voelen, maar
haar zoon bij de politie aange
ven, die hem dan zou verplichten
duizend strafregels te schrijven:
ik ben een vuile fietsendief. Wie
weet hoe opvoedend dat zou
werken voor iemand die zich ver
beeldt tot het denkend deel van
de natie te behoren. Kortom: gij
zult niet stelen".
Genezing
"Als je gezicht vol pukkels zit,
is het helemaal niet dwaas er iets
voor te vragen bij de dokter. En
als ik een been zou breken, zou ik
dankbaar zijn dat er doktoren
zijn. Nog altijd zijn er mensen
laar, 5 ds. Verheul; De Bron 9.15 ds. Verheul,
10.30 en 6.30 ds. Moll; Ashram (Marsdiep) 10
ds. Nieuwenhuis; Oudshoornse kerk 10 ds.
Ter Bals; Sionskerk (Meteoorlaan) 9.30 kand.
J. Lammers, Scherpenzeel, 6.30 ds. Ouwen-
dijk. Geref. Kerk Mar.kerk 10 ds. Boer, 6.30
ds. v. Wijngaarden; Salv.kerk 10 ds. v. Wijn
gaarden, 6.30 ds. Boer. Geref. K. Vrijg.
(school Bospark, Beatrixl. 4) 9.30 en 5 ds.
Room. Ned. Geref. Kerk (school Willemstr.)
9.30 ds. M. de Jong, ha, 4.30 br. C. P. Klein
geld. Chr. Geref. Kerk (Grijpensteinstr.) 9.30
en 4.30 ds. v.d. Meij. Oud-Geref. Gem.
(Hooftstr. 240) 9.30 en 4. Bapt.gem. (Molen-
werfstr. 1) 10 evang. R. Harland, 6.30 ds.
Koekkoek. Bapt.gem. Noord (school Kalk-
ovenw. 62) 10 hr. N. v. Gemeren, 6.30 hr. J. B.
Klein Haneveld. Volle-evang.gem. ('De Ark',
Pr. Hendrikstr. 54) 10 hr. A. v.d. Hoorn. Pink
stergem. 'Het Ucht' (Morgenstersch. Briljant-
str. 1) zo. 10. Christengemeente 'De Hoek
steen' (geb. 'Bethel', hoek Emmalaan) zo. 10.
Leger des H. (Zonneweg 3) 10 en 7. Remon-
str. Gem. (Van Mandersloostr. 36) 10 dr. Cra
mer. Rk Kerk: Bonifaciusk. zat. 7, zo. 9.45 en
11.30; Piusk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De Bron
zat. 7, zo. 9 en 11.
BENTHUIZEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Cuperus,
Nieuwerkerk a.d. IJssel, 6 ds. Geuze, Noor
den. Geref./Herv. Gem. (geb. 'De Hoeksteen',
Schweitzerstr.-Bernhardstr.) 10.30 ds. J. W.
v.d. Linden, Zoetermeer. Geref. Gem. 9.30 en
6 ds. v. Aalst.
BODEGRAVEN: Herv. Gem. Dorpskerk 10
ds. v.d. Hoef, 6.30 ds. Wieman; Salv.kerk 10
ds. Terlouw, 6.30 ds. v.d. Hoef; Bethl.kerk
(Nieuwerbrug) 10 ds. Wieman, 6.30 ds. Eij-
senga, Zw.dam. Geref. Kerk 10 en 6.30 ds. El-
derman. ha. Geref. K. Vrijg. (Ichthusk.) 9.30
en 4.30 ds. Simpelaar, ha. Geref. Gem. (Sta
tionsweg 17) 10 en 6.30 ds. Bac. Evang.-Luth.
Gem. 10.30 ds. v. Beek.
BOSKOOP: Herv. Gem. Dorpskerk 9.30 ds.
v.d. Pol. 6.30 ds. Vlasblom; De Stek 9.30 ds.
G. de Jong. Geref. Kerk 9.30 ds. v. 't Hoff, 5
ds. De Jong. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 5 ds.
Ribbers. Geref. Gem. 9.30 leesdienst, 7 ds.
Boogaard.
HAZERSWOUDE: Herv. Gem. 9.30 kand. M.
Paul, Amersfoort, 6.30 ds. De Reuver, Sebal-
deburen. Geref. Kerk 10ds. WHechut, Alphen,
jeugddienst, 5 ds. Huisman. Rk Kerk: dorp zat.
7, zo. 10 en 11.30; Anker zat. 7, zo. 8.45 en
11.15; Rijndijk zat. 7, zo. 10.
HILLEGOM: Herv. Gem. 10ds. Verbeek, 5 ds.
Rothfusz, gez. diensten. Geref. Kerk ('Hoek
steen') zie herv. gemeente. Chr. Geref. Kerk
10 en 5 ds. v. Langevelde. Rk Kerk: Mart. zat.
7, zo. 9 en 11Jozefk. zat. 7, zo. 10 en 11.30.
HOOGMADE: Herv. Gem. 10 ds. Hoogendijk,
Alphen. Rk Kerk zat. 7. zo. 10.
DE KAAG: Herv. Gem. 10 dr. L. M. Aarts (kan-
selruil in de lijdenstijd). Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
KATWIJK AAN DEN RUN: Herv. Gem.
ten hebben voor de ander in diéns
situatie, zodat deze zijn verhaal tot
het eind toe kwijt kan. "Pas dan
wordt het mogelijk, samen te ont
dekken hoe dit in verbinding kan
worden gebracht met het verhaal
van de Herder, het verhaal van Je-
"Laat huisbezoek geen huisbe
zoeking worden", waarschuwt de
predikant I. J. Bijlsma uit Idsken-
huizen in zijn bijdrage. "We kun
nen uren enthousiast praten over
onze vakantie of de voordelen van
het ene automerk boven het ande
re, maar als het over geestelijke za
ken gaat, worden we meestal zwijg-
De huisbezoeker heeft ook nau
welijks enige voorbereiding of be
geleiding gehad voor deze moeilij
ke taak. "Het komt nogal eens
voor, dat men praktisch zonder
enige hulp het bos wordt inge
stuurd". Overigens hoeft een huis
bezoeker ook weer niet van alles
verstand te hebben. "Er komt geen
deskundige op bezoek". Bijlsma
geeft een paar nuttige aanwijzin
gen.
Andere stukjes gaan over bezoek
aan het zieken- en verzorgingshuis,
meeleven met zieken en rouwen
den, bezoek bij moeders-alleen,
scheiden, kinderen die 'zo anders'
denken en die 'er niet meer aan
doen' (aan kerk en godsdienst), 'op
kamers gaan', 'twee geloven op één
kussen' en 'mensen aan de rand',
Johan Maasbach ....vrienden onder
dokters...
die het idee hebben dat wij, die in
gebedsgenezing geloven, de dok
ter moeten zien als iemand bij
wie we als gelovigen niet mogen
komen omdat het gaan naar een
dokter niet van God maar van de
duivel is".
De evangelist Johan Maasbach
van de Stichting Wereldzending
vindt die houding 'beslist on
juist'. In zijn blad 'Nieuw Leven'
antwoordt hij een lezer die hem
vroeg of hij voor genezing naar
een dokter mag gaan of zijn ver
trouwen geheel op God moet
stellen.
Maasbach:
"Ik heb veel vrienden onder
doktoren. Doktoren, verpleeg
kundigen en ziekenhuizen zijn er
om zieke mensen te helpen op
dat zij zo gauw mogelijk beter
worden. Het is echter verbazing
wekkend hoe sommige christe
nen wandelende medicijnkasten
zijn omdat ze geen geloof hebben
Dorpsk. 10 ds. De Graaf, H.woude, 6 ds.
Sloof; Ontm.kerk 10 ds. Sloof, 6.30 dr.
Vermeulen. Hen;. Gem. 'De Rank' (P. Groen-
college) zie Katwijk aan Zee. Geref. Kerk 9.30
ds. v. Breevoort, 5 ds. Kersten. Rk Kerk zat. 7,
zo. 10. Vliegkamp Valkenburg 10.30 ds. J. A.
v. Selms.
KATWIJK AAN ZEE: Herv. Gem. N. Kerk 10
ds. Christ, 6 ds. Volk; O. Kerk 10 ds. v. Henne-
keler, Nunspeet, 6 ds. Bogaard; Ichthusk. 10
ds. Hovius, 5 ds. Sjollema; Pniëlk. 9.30 ds. Bo
gaard, 6 ds. v. Hennekeler; Maranathakerk
(Rijnsoever) 10 ds. Vroegindeweij, 6 ds.
Schuurman. Overduin 2.15 ds. A. Baas. Herv.
Gem. 'De Rank' (aula P. Groen-college Pr.
Frederikdreef 15) 10 ds. M. A. Bezemer, Den
Haag. Geref. Kerk Vr.kerk 10 ds. Kersten, 5
ds. Koster; Triumfatork. 10 ds. Koster, 5 ds. v.
Breevoort. Geref. K. Vrijg, 8.45 en 4 ds. Heida.
Ned. Geref. K. (aula Be6tevaer-mavo) 9.30
ds. J. Stuy, 7 ds. Zwarts. Chr. Geref. K. zo. 10
en 5 en 9 maart 3 en 7.45 ds. Slagboom. Vrije
Chr. Geref. Gem. (Unizaal) 10 en 5 ds. v.d.
Belt. Geref. Gem. (Remisestr.) 10 en 5 lees
dienst. Geref. Gem. in Ned. (Louwe6tr.) 10 en
5. Volle-evang.gem. (Voorstr. 48) 9.45. On-
afh. baptistengem. (Ambachtsweg 2) zo. 10
ds. J. A. Visser, ha, ma. 8.15 bijbelstudie.
Soefi-beweging Universel Murad Hassil (ein
de Zuid-Boulevard) 4 nam. universele ere-
de 'verontrusting' in de kerk, werk
loosheid en de homofiele naaste.
Stuk voor stuk terreinen met veel
vragen.
Spanning
Wat bij het lezen zo sympathiek
en menselijk aandoet is, dat nie
mand hier de waarheid in pacht
heeft, laat staan de Waarheid. We
kwamen een zin tegen die deze he
le verkenning goed typeert: "Wat
mijn belangeloze aandacht voor
deze mens in naam van de Heer zou
kunnen betekenen, is niet bij voor
baat vast te stellen. Een pastoraal
bezoeker heeft ook z'n grenzen".
Toch prediken deze ontmoetin
gen geen vrijblijvendheid. "Soms
gaan verschillen in spreken, den
ken en leven zo ver, dat het nauwe
lijks kan komen tot een gemeen
schappelijk uitgangspunt. Het is
moeilijk te aanvaarden dat ergens
in de kerk de wegen scheiden.
Toch zou het beter zijn, dat wél te
aanvaarden".
Maar dat is dan de spanning tus
sen twee bewuste keuzen. Bij het
uiteengaan blijft wel het respect.
Dat is heel wat anders dan de span
ning die wordt opgeroepen als de
één haarfijn meeni te kunnen ver
tellen soms met de bijbel als een
soort wetboek van strafrecht in de
hand hoe de ander moet leven en
handelen.
S. J. DE GROOT
in Gods Woord, dat zegt dat Hij
onze heelmeester is. Er zijn ook
ziekten waar dokters geen raad
mee weten. Dan ben ik vreselijk
blij dat wat geen dokter kan doen
Jezus wél kan doen.
Om goddelijke genezing te
ontvangen, zijn gebed, volhar
ding én vertrouwen in God zeer
belangrijk. Gooi niet zomaar al
uw pillen weg als u niet voor hon
derd procent gelooft in genezing.
Dat vraagt wijsheid en je moet
het samen met God doen. Alles
wat we niet doen uit geloof is
zonde".
Maasbach adviseert zijn men
sen ook naar hun lichaam te luis
teren. "Sommige ziekten komen
door onvoorzichtigheid: over
vermoeidheid, verwaarlozing
van gezondheid, verkeerde eet-
en leefgewoonten. Ook op vrees
en angst reageert het lichaam ne
gatief. Het kan ook zijn dat we
ziek worden doordat we in zon
den blijven leven of haat, nijd en
jaloezie toelaten. Eerst moeten
we die verkeerde dingen uit ons
leven wegdoen. Als het hart ge
zond is doordat Christus daarin
woning maakt, volgt het lichaam
meestal vanzelf!"
Schrap mij maar...
"Ook nu weer mensen die net
zo makkelijk 'schrap mij maar'
of 'schrijf mij maar uit' tegen de
kerk zeggen alsof het gaat om een
sportvereniging of boekenclub.
Dan zie je daar mensen bij die je
in het verleden belijdenis van
hun geloof hoorde afleggen. Men
sen die wij hebben toegezongen,
met wie we een blije zondag be
leefden. En achter hen ook ouders
en grootouders, die in het verle
den gezinnen vormden die bol
KOUDEKERK AAN DEN RUN: Herv. Gem. 10
ds. A. Mak, Westzaan, jeugddienst, 7 ds. v.d.
Lugt. Geref. Kerk 10 dr. Bade, Alphen, 7 zie
herv. gemeente.
LEIDERDORP: Herv. Gem. en Geref. Kerk
Dorpsk. 10 ds. Knorth, 6.30 ds. Doesburg;
Hoofdstr. 10 ds. Doesburg; Scbeppingsk. 9 en
10.30 ds. Stegeman. Zendingszondag. Ley-
thenrode 10 ds. W. de Leeuw. Elis.-ziekenhuis
9.30 hoogmis, 11 ds. Brommet. Bapt.gem.
(wijkgeb. Zijlkw.) 10 hr. J. de Vries, ha. Rk
Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
LEIMUIDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Schilt, ge-
zinsdienst. Geref. Kerk 9.30 ds. A. Brouwer,
Zeist, 7 ds. v.d. Kooi. Rk Kerk zat. 7, zo. 9.30
en 11.15.
LISSE: Herv. Gem. Dorpskerk 10 en 7 (zang-
dienst) ds. 't Hooft; Pauluskerk 10 ds. De Gel
der, gezinsdienst. Geref. Kerk 10 hr. S. v.d.
Land, 5 ds. Boswijk. Geref. K. Vrijg. (Prinses-
sestr. 1) 9.30 en 4.30 ds. D. J. Zandbergen.
Ned. Geref. Kerk (Salvatori) 10 leesdienst, br.
J. Bos, 7 ds. Vos. Chr. Geref. Kerk 10 en 4.30
kand. H. v.d. Steege. Geref. Gem. 10 en 4 ds.
Den Boer. Evangeliegemeente (Heereweg
52a) 9.45 hr. C. v.d. Meij. Rk Kerk: Agathakerk
zat. 7. zo. 10 en 11.30; Poelpolder zat. 7, zo.
10.30; Mariakerk zat. 7, zo. 9 en 10.30; Engel-
bew. zat. 7, zo. 10.30.
werken waren van de gerefor
meerde kerk".
Secretaris C. Ouwehand van
de wijk Oost van Katwijk aan
Zee's gereformeerde kerk doet
een beetje triest in zijn verslag
van de kerkeraadsvergadering
waarin ook het huisbezoek ter
sprake kwam. Hij denkt aan ou
ders en grootouders "die nu veel
verdriet en zorg hebben om kin
deren en kleinkinderen die hun
doop, ja zelfs hun belijdenis
vaarwel hebben gezegd, geen en
kele band met de kerk meer wil
len hebben en, als men hen na
mens die kerk wil benaderen
voor een gesprek, reageren op
een wijze die wij maar liever niet
nader omschrijven".
"Veertien maal ging er deze
weken een brief uit naar mensen
met wie geen gesprek meer mo
gelijk is. Daarin wordt hun ge
vraagd welke waarde zij nog
hechten aan het lid zijn van een
kerk, gezien hun huidige levens
wijze. Zulke brieven schrijven
doet zeer. Dat moet ons ook als
gemeente een groot verdriet zijn.
Wij vragen u dan ook voor deze
mensen te bidden, maar ook
voor hen die daar een bezoek
moeten brengen en brieven moe
ten schrijven. Dat zij de juiste
woorden mogen vinden. Woor
den die harten treffen, blijk ge
ven van bewogenheid, stemmen
tot nadenken en inkeer".
Spiegelbeeld
Professor dr. K. Runia (Kam
pen) in Centraal Weekblad van
de Gereformeerde Kerken:
"Ik herinner me goed, dat ik
zelf op catechisatie leerde dat wij
als gereformeerden de meest zui
vere openbaring van het lichaam
Triumfatorkerk
in Katwijk^ oto
NIEUWKOOP: Herv. Gem. 9.30 ds. Wegerif,
gezinsdienst, 6.30 ds. Zevenbergen, Vlaar-
dingen, jeugddienst. Geref. Kerk 9.30 ds.
Klijnsma, Zoetermeer, 5 ds. Nooteboom. Chr.
Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. Procee, Opper
does. Remonstr. Gem. 10 ds. F. Knoppers.
Evang. gem. (Kruispunt, Kennedylaan 33)
9.30. Rk Kerk zat. 7, zo. 9 en 10.45.
NIEUWVEEN: Herv. Gem. 9.30 ds. De Graaff.
6.30 ds. v. Driel. Geref. Kerk 9.30 ds. Baane, 7
ds. Kersten, Scheveningen. Rk Kerk zat. 7,
zo. 9 en 11.
NIEUW-VENNEP: Herv. Gem. 9.30 ds. Mar
kus, Broek op Langedijk, 7'ds. Ten Voorde.
Geref. Kerk 9.30 ds. Wijngaarden, 4.30 ds.
Rang. Chr. Geref. Kerk 9.30 en 4.30 kand. J.
G. Schenau. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
NOORDEN: Herv. Gem. 9.30 ds. Geuze, 7 ds.
Boer, Benthuizen. Geref. Kerk (W. Verlaat) 10
hr. M. Schreuder, gezinsdienst, 7 ds. v. 't Hoff,
Boskoop.
NOORDWIJK: Herv. Gem. Grote of St. Jer-
oensk. (Binnen) 10 ds.v.d. Lee, 5 ds. v. Zwet,
Nieuwer ter Aa, 7 ds. Elgersma; Hoofdstr.
van Christus waren. De Her
vormde Kerk was ook 'een'
openbaring, maar wij waren toch
veel zuiverder. Wij hielden ons
immers aan de belijdenis en de
den aan kerkelijke tucht.
Er is sindsdien wel het een en
ander verschoven. We zijn als
hervormden en gereformeerden
niet alleen samen op weg gegaan,
maar zien ook dat op verscheide
ne plaatsen niet de gereformeer
den maar de hervormden zeggen
dat dit echt niet kan. Vergeleken
met vroeger- doet zich een op
merkelijke rolverwisseling voor.
Van hervormde predikanten
hoor je dingen die we vroeger,
zo'n veertig, vijftig jaar geleden,
uit gereformeerde mond hoor
den. En omgekeerd". (Populair
gezegd: hervormden zijn 'recht
ser' geworden en gereformeer
den juist 'linkser' redactie).
Runia wil niet generaliseren,
maar soms denkt hij dat deze si
tuatie hoe langer hóe meer zal
voorkomen. Hij noemt dat het
'spiegelbeeld van het verleden'.
"Maar het is ook een waarschu
wingssignaal. Of zelfs een storm
bal die gehesen wordt en zegt dat
er storm op til is?"
Anders lezen
"We hebben gemerkt dat veel
Nederlandse jongeren niet geluk
kiger zijn dan wij in Brazilië. Ze
hebben zorgen over hun toekomst,
de wereldvrede, de nucleaire be
wapening en het milieu".
Vijf jonge Brazilianen uit Sao
Paulo waren vier weken de gast
van kerkelijke organisaties in
Nederland. Twee van hen, een
rooms-katholiek en een presby
(Zee) 10 ds. Ruitenburg; De Rank (Golfbaan)
10 ds. K. J. Visser, Gouda, ha. Geref. Kerk
Buurtkerk (Hoofdstr.) 10 ds. Elgersma, 5 ds.
v.d. Lee; Vinkenl. (Binnen) 10 ds. v.d. Woude,
Wassenaar. Sole Mio 9 ds. Vegter O.geest.
Kapel W. v.d. Bergh-stichting 11 ds. Slofstra.
Ned. Prot. Bond (aula O.Zeew.) 10.30 ds.
Fockema Andreae, Wassenaar. Rk Kerk Zee
zat. 7, zo. 10.30; Binnen zat. 7, zo. 9.30 en 11
NOORDWIJKERHOUT: Dorpsk. 10 ds. v.d.
Mey, gezinsdienst; De Zilk 10 ds. Joh. Sierat,
Leiderdorp. Rk Kerk Victork. zat. 7, zo. 9 en
11Jozefk. zat. 7, zo. 9 en 10.30; De Zilk zat.
7, zo. 10.30.
OEGSTGEEST: Herv. Gem. Groene of Will-
.kerk 10 ds. P. Sierat; Pauluskerk geen dienst;
Gemeentecentrum (Lijtw.) 10 ds. Da Costa,
maaltijddienst, 7 ds. Plomp. Geref. Kerk 10 ds.
Plomp. Geref. Kerk Vrijg. (aula Dr. Schilder
school) 9.30 en 4 ds. A. J. Pol, Kampen, ha.
Ned. Geref. Kerk (Gem.centrum) 8.45 ds. De
Lange, 4 ds. W. v.d. Veer, Maassluis. Van
Wijckerslooth 4 nam. ds. H. Rijksen, ha. Ende
geest 10 mevr. S. Poppe. Volle-evangelie-
gem. (Gem.centrum) 4. Rk Kerk Will.kerk zat.
7, zo. 9 en 10.30.
OUD-ADE: Rk Kerk zat. 7, zo. 9.
OUDE EN NIEUWE WETERING: Herv. Gem.
9 hr. N. Stam, Nieuwkoop. Geref. K. 10.30 ds.
Zijl, in herv. kerk, 5 ds. Aalders, Woubrugge, in
'De Spreng'. Rk Kerk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
ROELOFARENDSVEEN: Rk Kerk Mar. Pres.
zat. 7, zo. 9 en 11Petrus-B. zat. 7, zo. 9.30 en
11.30.
RIJNSATERWOUDE: Herv. Gem. 9.30 ds.
Vlasblom, Boskoop, 7 ds. De Graaff, Nieuw-
veen. Chr. Geref. K. 9.30 leesdienst, 2.15 ds.
Hoefnagel, Nieuwpoort.
RIJNSBURG: Herv. Gem. Laurentiuskerk
9.30 ds. Wagter, 5 ds. Smaling; Bethelkerk
9.30 ds. Smaling. Geref. Kerk Petrakerk 9.30
en 5 ds. Cziria; Immanuelkerk 8.45,10.30 en 5
ds. Ribberink; Maranathakerk 9.30 en 5 ds.
Snel. Avondmaal. Geref. Kerk Vrijg. 10 en
5.15 ds. Grutter, ha. Chr. Geref. K. 9.30 en 5
ds. v. Sorge. Evang. Christengem. (aula
mavo) 10 hr. J. v. Duin. Noordwijk. Rk Kerk zo.
10.30.
RIJPWETERING: Rk Kerk zo. 9 en 10.30.
SASSENHEIM: Herv. Gem. 9 en 10.30 ds.
Germans, 7 hr. J. W. Hoffenaar. Geref. Kerk
10 ds. Bras, 7 zie herv. gemeente. Chr. Geref.
K. 9.30 en 10.45 ds. Aarnoudse, diensten met
schoolkinderen, 5 ds. Aarnoudse. Ned. Prot.
Bond (Jul.laan 17) 10.30 mevr. M. Driessen.
Rk Kerk zat. 7. zo. 9.30 en 11.
TER AAR: Herv. Gem. 9.30 ds. P. Magré (zen
ding), Warmond, 6.30 ds. v. 't Hof. Woubrug
ge. Geref. Kerk 9.30 ds. Jeroense, 6.30 ds.
Den Heeten, beiden Hoofddorp. Rk Kerk Aar-
dam zat. 7, zo. 9 en 12; kerk Langeraar zat. 7,
zo. 9.30 en 11.30.
teriaan, vertellen in het zen
dingsblad 'Vandaar' iets over
hun ervaringen met Nederlandse
jongeren.
"De bijbel is voor ons een heel
concreet boek. Het gaat in veel
bijbelse verhalen om bevrijding
uit onrecht, het afleggen van
knellende banden. Voor ons zijn
die verhalen heel herkenbaar.
Daarom kunnen we er ook hoop
uit putten.
De omstandigheden in Neder
land zijn daarmee niet te vergelij
ken. Maar Nederlandse jongeren
hebben wel hun zorgen. Het gek
ke is dat ze eigenlijk geen relatie
leggen tussen die problemen en
hun geloof. God en geloven vin
den ze vaak abstracte begrippen.
Wat moetje ermee...."
Over die houding hebben José
Bento da Fonseca (24), werker in
een basisgemeenschap, en Celso
de Oliveira (ook 24), metaalarbei
der en ouderling, zich verbaasd.
"In onze strijd voor recht en ge
rechtigheid ontmoeten we God
heel werkelijk. Ons geloof is
daardoor ook erg veranderd. In
de bijbel wordt ons duidelijk ge
maakt, dat God heel dicht bij
mensen is als ze zich niet neer
leggen bij-onderdrukking".
Voordat ze zelf daarmee bezig
waren, was God voor José en
Celso ook veel afstandelijker.
"We zouden dus tegen de jonge
ren in Nederland kunnen zeg
gen: lees de bijbel eens op een
andere manier. Probeer te ont
dekken wat die verhalen voor
jullie kunnen betekenen in jullie
dagelijkse omstandigheden".
VALKENBURG: Herv. Gem. 10 dr. Vermeu
len, 6.30 ds. A. P. v.d. Broek. Zendingszon
dag. Geref. Kerk 9.30 en 6.30 ds. H. Rooze,
Garijp. Geref. K. Vrijg. 10.30 en 5.30 ds. Hei-
da, ha. Vliegkamp Valkenburg: zie Katwijk aan
den Rijn.
VOORHOUT: Herv./Geref. Kerkgemeen
schap 10 ds. C. J. de Jong. Rk Kerk zat. 7, zo.
9.30 en 11.
VOORSCHOTEN: Herv. Gem. Dorpskerk 10
ds. De Zeeuw; De Ontmoeting (Noordhofland)
10 ds. Schout, Lochem, jeugddienst. Hulp en
Heil-kerk (Schakenbosch) 10 ds. Verheule,
zangdienst. Herv. evang. op geref. grondslag
(kerkgeb. 'Rehoboth', A. van Leeuwenhoek
kade) 9.30 ds. Groenendijk, Sommelsdijk,
4.30 kand. W. Groenenboom, Capelle a.d.
IJssel. Geref. Kerk 10 ds. v.d. Schoot. 7 ds. De
Zwart. Geref. K. Vrijg. (Bachlaan) 8.30 ds.
Houtman, Leiden, 3 ds. A. Geelhoed. Aulage
meenschap Noordhofland 10.30 gespreks-
dienst. Rk Kerk Laur.kerk zat. 7, zo. 11.30; M.
Godskerk. zat. 7, zo. 10. Kerk van Engeland
(British school in The Netherlands. J. v. Hoof-
laan 3) 10.15 anglicaanse dienst.
WADDINXVEEN: Herv. Gem. Brugk. 9.30
kand. L. D. Burger, 5 ds. Kunz; Hoeksteen
9.30 ds. Goossen, 6.30 ds. Schipaanboord;
Bethelk. 9.30 ds. Kunz. 5 ds. Goossen; Reho-
both-school 9.30 ds. Schipaanboord; Imm-
.kerk 10 ds. J. M. Hoekstra. Geref. Kerk
Kruisk. 10.30 en 5 ds. De Moor; Ontm.kerk
9.30 ds. Bongers. Geref. K. Vrijg. (Kruiskerk)
8.30 dienst, 2.45 ds. Wendt, Bunschoten. Chr.
Afgesch. Gem. 9.30 en 5 ds. v.d. Want. Oud-
Geref. Gem. (Mercuriusweg 29) 10 en 6.30
leesdienst. Remonstr. Gem. 10 ds. J. van
Rossum, Voorburg.
WARMOND: Herv. Gem. 10 ds. Muis. Rk Kerk
zat. 7. zo. 9 en 11
WASSENAAR: Herv. Gem. Dorpsk. 10 ds.
Steenstra, 4.30 ds. W. Dekker, R.dam; Kie-
vietk. ('Samen op weg') 10 ds. J. Visser; Mes-
siask. 10 ds. R. Zuurmond, Delft; Dorpscen
trum 9.30 ds. Korevaar, R.dam. Geref. Kerk
Zijllaan 10 mevr. ds. Attema-Roosjen, L.dorp,
7 ds. v.d. Woude. Ned. Prot. Bond (Kerkdam)
10.30 prof. dr. Sperna Weiland. R.dam.
WOUBRUGGE: Herv. Gem. 9.30 ds. v. 1 Hof.
6.30 ds. Stam, Ter Aar. Geref. Kerk 9.30 ds.
Aalders, 6.30 ds. Zijl. Rk Kerk zat. 7, zo. 10.
ZEVENHOVEN: Herv. Gem. 9.30 hr. J. de
Haan. Geref. Kerk 9.30 drs. T. Wielsma, Uit
hoorn, 7 hr. M. Schreuder.
ZOETERWOUDE: Herv. Gem. 10 drs. A. Wijl-
huizen. Rk Kerk St. Jan zat. 7.30, zo. 9.30;
Chr. Dienaark. zat. 7, zo. 10; Meerburgkerk H.
Rijndijk zat. 7, zo. 10 en 11.30.
ZWAMMERDAM: Herv. Gem. 10 ds. Eijsen-
ga. 6.30 ds. Terlouw, Bodegraven. Geref.
Kerk 10 ds. v.d. Berg, Bodegraven, 6.30 ds.
Buikema. Remonstr. Gem. 10 ds. R. Thieme-
Tiesing, Boskoop.
