'Ze moeten zeggen: hij doet iets voor ons'
Tegen de stoombacil bestaat geen middel
10 (slot)
EN DE JAREN
ZATERDAG 5 "MAART 1988
PAGINA 23
Youssef Eddini (19): Een vrouw moetje volgens de koran behandelen als een teer ding. Als een veertje, niet te hard"
door Herman Joustra
Youssef Eddini is 19 jaar en woont op kamers in Leiden. Op
zijn vijfde verhuisde hij met zijn ouders, twee broers en vijf
zussen van zijn geboorteland Marokko naar Nederland.
Aanpassingsproblemen had hij nauwelijks, ook niet op
school. Hij hoopt dit jaar zijn eindexamen havo te halen
waarna hij een opleiding voor verloskundige wil gaan
volgen. Het tiende en laatste deel in onze artikelenserie over
jongeren en de jaren tachtig. "Ik wil niet dat de mensen
negatief over me denken. Ze moeten zeggen: hij is
behulpzaam, hij doet iets voor ons".
Marokko is een schitterend land. Af
gelopen zomer ben ik er voor het
eerst sinds vier jaar weer geweest.
Ik verwachtte niet al te veel, want het ra
re is dat je de ideeën van de Hollanders
over Marokko een beetje gaat overne
men als je lang in Nederland woont. Dat
is toch wel gek. Je wordt beïnvloed. Veel
mensen hebben er een verkeerd beeld
van. Als er een reportage op de televisie
is gaat dat meestal over de slechte kanten
van Marokko, zoals de armoede. Natuur
lijk komt dat voor, maar er zijn steden
die veel mooier zijn dan New York. Het
verschil met het platteland is wel groot.
In de steden heb je bioscopen, discothe
ken, grote bedrijven en stranden met
mooie dames in bikini's. Dat is niet nor
maal meer. Zulke vrouwen zie je in Ne
derland niet".
"En het land heeft zo veel verschillen
de culturen, er wonen ook zoveel ver
schillende volkeren. Je hebt de Berbers,
de Afrikanen die in de Sahara wonen, de
joden, de Arabieren. En nog veel meer.
Die hebben allemaal hun eigen cultuur
en hun eigen taal. Marokko is ook zo
groot, ongeveer dertien keer Nederland.
Mijn vakantie daar was onvergetelijk en
tegelijkertijd vreemd. Ik ben daar gebo
ren, in Fez. Maar toen ik er was be
schouwden ze me als een buitenlander.
Terwijl ik toch een echte Marokkaan
ben, al spreek ik de taal niet helemaal
zoals het hoort. Ze noemden me Neder
lander. Toch was het fantastisch, zo on
wijs mooi. Nu ga ik er zeker elk jaar heen.
Zeker weten".
Bij het afval
"In 1973 kwam ik met de hele familie
naar Nederland, ik was vijfjaar. Veel bui
tenlanders werden toen naar Nederland
gehaald. De Hollanders gingen zelfs naar
Marokko toe om propaganda te maken,
we konden in Nederland een baan krij
gen. Niemand slaat dat natuurlijk af, ze
ker niet gezien de armoede die er toen in
ons land heerste. Maar nu zeggen de Ne
derlanders dat de buitenlanders profite
ren van hun welvaart. Ze zeggen: we heb
ben je niet meer nodig. Je wordt eerst ge
bruikt en nu gooien ze je bij het afval".
"Toen wij hier kwamen was dat nog
anders. Bovendien was ik nog zo jong dat
ik me gemakkelijk kon aanpassen. Je
raakt er gewend na een tijdje, je leert de
taal. En je krijgt vrienden die je blijken te
accepteren. Het was geen punt om te in
tegreren. Ze zeiden wel zwarte krullebol
tegen me, maar dat was aardig bedoeld.
Alleen op de middelbare school ik
ging naar de mavo van de Louise de Co-
ligny liep het eerst niet zo geweldig.
Maar dat had niks met aanpassingspro
blemen te maken. Ik kwam van de lagere
school met het idee lekker te gaan keten,
lol te trappen. Ik ben toen een paar keer
blijven zitten, maar de laatste tijd ben ik
wat serieuzer geworden. Na de mavo ben
ik zelfs met de havo begonnen. Dat lukt
tot nu toe aardig".
Moeilijker
"Maar ik denk dat de buitenlanders die
nu naar Nederland komen het veel moei
lijker hebben. Niemand accepteert ze
nog tegenwoordig. Ze hoeven je bruine
kleur en je zwarte haar maar te zien en ze
denken dat je een messetrekker bent.
Maar niet iedereen is toch hetzelfde? Ik
maak het zelf nu ook mee. Ik kwam een
keer in een discotheek in Noordwijk.
Een blanke jongen vóór me kon gewoon
doorlopen, maar ik werd meteen gefouil
leerd door de uitsmijter. 'Voor het geval
dat', zei hij. Ik liep ook een keer op een
zaterdagavond door de Breestraat met
een stel vrienden. Er kwam opeens een
skinhead op me af die me aanraakte en
uitriep dat ik nog echt was ook. Ik heb er
maar niks van gezegd, voor hetzelfde
geld word je in elkaar geslagen. Het is ge
woon een vooroordeel dat sommige
mensen hebben. Daar kun je niks aan
doen".
"Die lui worden ook gesteund door de
Centrumpartij. Als die partij er niet zou
zijn zouden ze denk ik niet zo agressief
doen. Ik had nooit gedacht dat er een
partij zou komen die tegen de buitenlan
ders was, maar ik ben er niet echt x
schrokken. Je kan toch niet 2
land uit worden gezet? Ik was wel bang
dat ze geweld zouden gebruiken. Geluk
kig kwamen er veel mensen in opstand
tegen de Centrumpartij. Er zijn dus toch
nog denkende mensen in Nederland. De
protesterende mensen weten hoe het in
elkaar zit. Iemand die op de Centrumpar
tij stemt weet denk ik niet dat de Neder
landers de buitenlanders hierheen heb
ben gehaald".
"Misschien dat een gedeelte van de
discriminatie wat de Arabieren betreft te
maken heeft met Chomeini. Hij is zo vre
selijk streng. Maar zijn uitleg van de is
lam verschilt nogal met die van de rest
van de Arabische wereld. Bij hem mag
niks. Soms denk ik wel eens dat hij het
voor de rest verpest. Het is ook moeilijk
om islamiet te zijn in Nederland. Ik bid
en vast natuurlijk wel, maar dat is zwaar.
Zeker als je als enige islamiet in de klas
zit tijdens de ramadan (de vastenmaand
van de islamieten, red.). Iedereen zit je
dan te pesten met een lekker stuk brood,
een glaasje cola of een kop koffie. Maar je
moet het gewoon volhouden. Als ik mor
gen zou moeten vasten zou ik het niet
redden, maar tijdens de ramadan is het
wat anders. Dan moet het".
"Natuurlijk kom je in een land als dit
ook in aanraking met het christendom.
Maar ik heb nog nooit gehoord dat een is
lamiet christen is geworden. Of zich
heeft bekeerd tot een ander geloof. Ook
al zou hij dat willen, hij kan het niet. Dat
is niet mogelijk. Want een islamiet voelt
in zijn hart dat hij islamiet is en nooit kan
veranderen. Het gebeurt wèl dat christe
nen zich bekeren tot de islam. Mensen le
zen bijvoorbeeld de koran en denken: ze
hebben nog gelijk ook".
Bidden
"Het kernpunt van de koran is het ge
loven in Allah en zijn profeet Moham
med. En dat je mqet bidden. Ik ken de
koran natuürlijk niet uit mijn hoofd,
maar je kunt daarin het antwoord op alle
levensvragen vinden. Alles wat met je li
chaam te maken heeft en met de reini
ging ervan vind je in de koran. Neem bij
voorbeeld abortus. Dat staat erin. Het is
hartstikke verboden. Want als je een
kind weghaalt beslis je over een leven, en
dat mag een mens niet doen. Dat is alleen
voorbehouden aan Allah. Ja, de koran is
een gote steun voor me. Daarom kan een
islamiet zich niet laten bekeren tot een
ander geloof.".
"Ik wil niet zeggen dat ik een echte is
lamiet ben. Ja, ik ben wel islamiet, maar
je moet vasten en bidden. Het vasten lukt
nog wel, maar het bidden is moeilijk.
Normaal moet je dat vijf keer per dag
doen, en dat haal ik niet altijd. Ik heb het
vroeger wel gedaan hoor, maar ik denk
dat het gewoon luiheid is. Misschien dat
het in de toekomst beter gaat. Een bede
vaart naar Mekka is ook belangrijk voor
een islamiet. Maar het is niet verplicht,
behalve als je daar geld voor hebt. Een
rijke islamiet moet naar Mekka. Als je
wat krap bij kas zit hoeft het niet. En dan
kan het ook niet, want zo'n bedevaart is
behoorlijk geldverslindend. Het is niet
alleen de reis op zich. Je blijft één tot
twee maanden weg, de huisvesting kost
dus een hoop geld. Mijn vader is er al
twee keer geweest, mijn moeder één
keer. Als je met serieuze bedoelingen
naar Mekka bent geweest, dus niet voor
de gein, ben je gereinigd van al je zon
den. Dan is het net alsof je weer geboren
bent, nog geen slechte dingen hebt ge
daan".
"Een echte islamiet is ook goed voor
zijn medemensen. Dat kost mij geen
moeite, ik ben erg behulpzaam. Het
klinkt misschien arrogant, maar ieder
een zegt dat ik het ben. Dat had ik al op
de lagere school. De populaire jongens
pestten altijd de zwakkeren, bijvoor
beeld omdat die scheel waren. Het was
mode om minachtend te doen. Ik hoorde
zelf ook bij de populaire groep, maar ik
pestte nooit. Dat vond ik naar. Ik pro
beerde de zwakkeren altijd te helpen.
Dat lag altijd al opgesloten in mijn karak
ter. Iedereen die mij om hulp vraagt pro
beer ik te helpen. Door bijvoorbeeld met
ze te praten als ze problemen hebben. Ik
wil nu ook verloskundige worden, dat
geeft me het gevoel dat ik iets beteken
voor de mensen. Want ik wil niet dat de
mensen negatief over me denken. Ze
moeten zeggen: hij is behulpzaam, hij
doet iets voor ons. Verloskunde ligt me
sowieso denk ik. Ik hou van kleine kin
deren, het is heerlijk om ze te knuffelen.
Ja, wat lijkt het me prachtig verloskundi
ge te zijn".
Verloskundige
"Maar eerst zal ik mijn eindexamen ha
vo moeten halen. M'n eerste twee school-
ortderzoeken gingen niet echt dende
rend, maar ook niet echt slecht. Ik heb
me een tijdje geleden al aangemeld voor
de opleidingen in Amsterdam en Rotter
dam. In Amsterdam ben ik uitgenodigd
voor een gesprek. Van de vierhonderd
mensen die zich jaarlijks aanmelden
worden er maar honderd uitgenodigd.
Het is een soort sollicitatie. Na dat ge
sprek blijven er vijfentwintig over. Als ik
word afgewezen ga ik vwo doen. Geen
andere studie, want ik wil per se verlos
kundige worden. Ik probeer het dan na
het vwo-examen nog een keer".
"Het gaat wel aardig op school, maar
toch ben ik heel onzeker. Ik ben bang om
het niet te halen. Stel je voor dat ik zak.
Dan heb ik niks bereikt in Nederland. Ik
zeg de hele tijd tegen mezelf: ik moet het
halen. Gelukkig heb ik voldoende aflei
ding als de spanning me teveel wordt. Ik
werk als technicus bij Omroep Rijnland,
dat is echt heel leuk. Bovendien werk ik
eens in de twee weken voor de ziekenom
roep van het Diaconessen ziekenhuis. Ik
heb daar een soort jongerenprogram-
"Wat het belangrijkste in mijn leven
is? Ja, toch dat ik later een goede islamiet
word. Vóórdat ik doodga, want anders is
het niet best. Ik moet dus veel bidden,
vasten doe ik nu al, en mijn naaste help
ik ook. En als daarvoor geld is hoop ik
een bedevaart naar Mekka te maken.
Mijn toekomst vind ik ook heel belang
rijk. Ik hoop ook gezond te blijven. Daar
bij komen dan nog de kleine dingetjes,
zoals een mooie vrouw om mee te trou
wen. Mooie vrouwen genoeg, maar het
moet er natuurlijk wel een zijn die te ver
trouwen is. Maar voorlopig denk ik daar
nog niet echt aan, ik heb het nog te druk
voor een relatie".
"Als ik trouw denk ik niet dat dat met
een Nederlands meisje zal zijn. Er zou
den altijd problemen ontstaan. Ik ken
een hoop Marokkaanse mannen die met
een Nederlandse getrouwd zijn geweest
en die vrouwen hielden het maar een
paar jaar vol. Ze moeten bijvoorbeeld is
lamitisch worden, en dat is toch een gro
te overgang. Nee. met de positie van de
vrouw in de islamitische wereld heeft het
niets te maken. In de koran wordt de
vrouw zelfs boven een man gesteld. Een
vrouw moet je volgens de koran behan
delen als een teer ding. Als een veert ie,
niet te hard. Maar dat gebeurt niet altijd
in Marokko. Al is daar ook sprake van
emancipatie van de vrouw. Een heleboel
vrouwen kunnen daar gewoon werken
en studeren, als ze dat willen".
Heimwee
"Ik heb wel eens heimwee naar Marok
ko. Iedereen verlangt toch naar zijn va
derland? En ik heb gezien dat Marokko
niet zo naar is als ik dacht. Het is hele
maal geen primitief land. Het loopt nog
wel niet zo soepel als in Nederland, maar
dat komt nog wel".
"Het zal wel zwaar worden voor me als
ik terugga. Ik heb er niet zo lang ge
woond, dus zou ik het moeilijk hebben
om me aan te passen. Of ik het leven toch
wel prettig vind in Nederland? Op het
moment denk ik: het moet maar. Maar
aan de andere kant zou ik Nederland
missen wanneer ik naar Marokko ver
trek. Ik heb hier toch een hoop vrienden.
Het is ook zo moeilijk. Ik weet eigenlijk
niet waar ik me het meest thuis zou voe
len".
Stoom is nog steeds in. Overal
trekken de rijdende railmusea
jaarlijks meer publiek. Maar de echte
liefhebber wil meer, naar het
buitenland bijvoorbeeld. Want het
voortdurende gereis tussen Hoorn en
Medeblik en van Haaksbergen naar
Boekelo is voor een paar keer wel
leuk, maar dat blijft niet eeuwig
boeien.
Op de lijnen van de NS valt ook niets te
beleven. In tegenstelling tot België,
West-Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk
geeft Nederland bijna geen'toestemming
om door het eigen land te stomen. Het
150-jarig jubileum dat in 1989 voor de
deur staat, biedt in dat opzicht ook geen
enkel perspectief. De NS kan met pijn en
moeite één machine uit het Spoorweg
museum rijvaardig maken. Naar het bui
tenland dus. En voor wie het nog niet
weet: er is naar gelang de inhoud van de
portemonnee volop keus, tot Zimbabwe
en Noordkorea toe.
Verbazing
Op het zuidelijke gedeelte van de
Teutoburger Wald Eisenbahn, een parti
culiere spoorwegmaatschappij even
over de grens achter het Westduitse stad
je Rheine, rijden betrekkelijk weinig
treinen. Vandaar dat dé boer in zijn witte
huisje vol verbazing achter de smoezeli
ge ramen staat. Twee loks, volop stoom
en rook brakend, kreunen en piepen
twee, nee, drie keer op en neer. Aan de
zijlijn staan ruim 200 Hollanders met fo
totoestel en videocamera in de aanslag.
De stichting Railkroniek is op pad.
Met vier touringcars zijn de gelukkigen
om acht uur 's ochtends uit Arnhem ver
trokken. Een paar uur later staan de
stoomfreaks zeer gedisciplineerd langs
een drassig weiland. De twee Duitse loks
laten zich willig vereeuwigen.
Levensvervulling
Voor velen kan dit jaar al niet meer
stuk. Tegen de stoombacil is immers nog
steeds geen adequaat middel gevonden.
Maar aangezien er in Europa hoege
naamd geen stoomloks meer in het 'wild'
voorkomen moet naar een andere oplos
sing worden gezocht. Want één ding is
duidelijk: treinen zijn voor velen een
soort levensvervulling, waarbij vrouw en
kinderen vaak op de tweede plaats ko
men. Freud noemt dat 'sublimatie van
het libido', de stoomlokomotief als een
soort lustobject.
Bakermat
Een voorbeeld. Voor velen heeft het
tweehonderdjarig bestaan van Australië
een belangrijke culturele en sociale bete
kenis. Maar treinenfreaks zouden geen
treinenfreaks zijn als die gelegenheid
niet werd aangegrepen om met een drie
tal loks achter elkaar door het feestvie
rende werelddeel te stomen. Prijs van
dat kaartje: achtduizend gulden.
En bij Australië blijft het niet. In Enge
land, de bakermat van de stoomlok,
werd in de jaren zeventig de reisorgani
satie TEFS opgericht: To Europe For
Steam. Want sedert 1968 is dat land ge
heel 'ontstoomd'. West- en Oostduits-
land, Polen, Hongarije, Tsjecholslowa-
kije, Oostenrijk en Joegoslavië waren de
eerste reisdoelen. Maar naarmate de ont-
stoming ook op het oude continent vor
derde weren de grenzen verlegd: Syrië,
Turkije, Zimbabwe, Zuidafrika, Paki
stan, India, de Filipijnen. De arme sloe
bers in de ontwikkelingslanden weten
niet wat ze zien wanneer welgestelde
westerlingen hijgend naar dat oud roest
staan te kijken.
Verwend
En de grote stoomtrek is nog lang niet
ten einde. Na TEFS doken nog tal van
andere organisaties in dit rokerige gat in
de markt. Vietnam deed verleden jaar
het slot van de deur. En de jongste uitda
ging heet Noord-Korea. Het eerste vlieg
tuig vol freaks gaat binnenkort naar de
stad Pjongjang om daar wat oud Japans
materieel te zien rijden.
Toen China eind jaren zeventig door
de eerste treinhobbyisten werd bezocht
heerste er over en weer een korzelige
sfeer. De verwende lokofielen werden
niet, zoals ze gewend waren, met allerlei
hoogstandjes geconfronteerd. En de Chi
nezen begrepen in het geheel niet waar
om de westerlingen zo'n grote afstand
overbrugden om naar hun treinen te ko
men kijken.
Inmiddels staat China op het program
ma van elk zichzelf respecterend railreis
bureau en biedt het tegenwoordig onge
kende waar voor het dure geld. Voor die
tien mille die voor een retourtje Peking
op tafel moet worden gelegd, wordt ook
een bezoekje gebracht aan de dubbel
dekstrams van Hong Kong. Sla zo'n aan
bod maar eens af.
De stichting Railkroniek zoekt het
dichter bij huis. Onder het motto 'de
trein is er voor de hobbyist' worden over
de grens complete treinen gehuurd. On
derweg wordt op de mooiste fotoplekjes
gestopt en kunnen er naar hartelust
'schijnvertrekken' worden gefotogra
feerd. De weinige mensen die in de trein
blijven wordt op onverbiddelijke wijze
te kennen gegeven dat niemand het
hoofd naar buiten mag steken. Dat doet
afbreuk aan de waarde van de foto, dia of
film.
Dat de hele reis fake is per slot van
rekening reden op de TWE nooit derge
lijke loks met sneltreinmaterieel
wordt als een soort rechtvaardig bedrog
ervaren. Vroeger moest de hobbyist uren
lahgs de lijn staan voor één of twee opna
men. Nu zijn de rollen omgedraaid en is
de trein er voor de gasten. Alleen die sen
satie is al een reis waard.
Perfect
En eerlijk is eerlijk, de organisatie is
perfect. De organisator staat met een mo
bilofoon in verbinding met het lokperso-
neel. Alles kan worden gearrangeerd:
met veel of weinig stoom, mooie rook
pluimen, loks in voorspan, naast elkaar
op een station, alle mogelijkheden wor
den tot op de bodem benut.
En de Westduitsers zelf staan ook hun
mannetje, want het officiële draaiboek
vermeldt vandaag: Profis. En wat mis
schien nog meer tot de verbeelding
spreekt: Bewirtschaftung: Kaffee, bitte
reichleich, da Hollander! Of de Chinezen
ook zo gek zijn?
GUUS FERREE
Klikkende camera's langs de Teutoburger Wald Eisenbahn: het jaar kan
niet meer stuk. (foto gpdi
