'Ik heb veel gedwaald' 'Leg me eens uit wat er bij jullie aan de hand is' PODIÜMBUK Gitaarmuziek voor fijnproevers Een zeer gevarieerd, programma deze week in de Leidse schouw burgen. Melodrama, verbaal mi- trailleurvuur van dichtervorst Van Doom, ballet op de vrijdag middag en -avond, cabaret van domineeszoon Gaaikema, een voorstelling van het koppel Pleu- nie Touw-Hugo Metsers, de ta lentvolle theatergroep 'Mug met de gouden tand' met een stuk over de schrijfster Vita Sackville- West en last but not least een 'leu ke performance' van het duo Zeg veld en Hageman. Het schouwburgleven in Lei den spattert en spet als een kroket in kokend vet. En geen mosterd na de maaltijd, maar bijna alle maal splinternieuwe produkties. Den Dronkaard Woensdagavond is het podium in de Leidse Schouwburg voor het Mechéls Miniatuur Théater, een van de grootste gezelschap pen van Vlaanderen. Deze groep brengt 'Den Dronkaard' van de auteur Petrus Frans van Kerck- hoven, die in 1857 op negender tig jarige leeftijd stierf en zo zijn naam dus eer aandeed. 'Den Dronkaard' is een oud-Vlaams volksstuk, dat weer eens bewijst dat drank erg veel kapot kan ma ken. In de bijsluiter wordt deze produktie een 'totaalspektakel' genoemd, wat wil zeggen dat er niet alleen maar wordt geacteerd maar ook gezongen. Vita en Violet In de voorstelling 'Vita en Vio let' van Mug met de Gouden tand staat de relatie tussen Vita Sack- ville-West en Violet Trefusis cen traal. De Engelse schrijfsters leer den elkaar kennen in de jaren twintig van deze eeuw en stortten zich in een wanhopige liefdesaf faire. Dat werd hen door de star re samenleving in die tijd niet in dank afgenomen. Wie de boeken en memoires van Sackville-West kent, zal deze voorstelling niet willen missen. Woensdag- en don derdagavond in het LAK-thea- ter. Van Doorn Op donderdagavond presen teert Johnny van Doorn, ter gele genheid van zijn vijfentwintig jarig jubileum als entertainer van de Nederlandse literatuur zijn avondvullende one-man- show 'Worsteling door de weken heen'. Aan de hand van fragmen ten uit zijn bekendste boeken schetst de Amsterdamse bard zijn levensloop. Het decor is een naoorlogse huiskamer, compleet met schemerlamp, liberty-stoel en tafel met pluchen kleed. Dat bij dit alles de joyeuze gebaren, de bronzen galm en de huppelpasjes van Doorntje Bussekruit niet ont breken, moge duidelijk zijn. Een avond voor de liefhebber van poézij met een lach en een traan. Scapino Vrijdagmiddag- en avond is in de Leidse Schouwburg het Scapi no Ballet te gast. In het kader van het projekt Theater Overdag zal om 14.30 uur de 2e akte van het ballet Coppélia van Armando Navarro worden gedanst, met als toetje het ballet Pub van Nils Christe. De familievoorstelling 's avonds om 19.00 uur bevat behal ve deze twee trekkers het ballet 'Bagatellen' van Ed Wubbe' en 'Strings' van de al eerder ge noemde Christe. Een dansevene- ment dat een boeiend beeld geeft van de artistieke mogelijkheden van het Scapino Ballet. Gods summum Peter Zegveld wordt in de we reld der kunsten wel de 'dirigent met de gebalde vuist' genoemd. Daarme doelt men op zijn compo sities, waar verfklodders (buk ken!), geluidsexplosies, rollen cel lotape en nog wat van deze zaken i te pas komen. Samen met beeldend kunstenaar en theater maker Harrie Hageman heeft Zegveld nu de performance 'Gods imum' gemaakt. De titel van deze voorstelling geeft al aan dat dit tweetal erop uit is om grenzen te doorbreken. Kan dat tegen woordig nog? Vrijdag- en zater Annie Cohen-Solal stomverbaasd over zoveel belangstelling Het Nederlands Gitaarduo. bestaande uit Juun Voorhoeve en Erik Otte. Werken van Sor, Franck. Bach. Smith-Brindle. Frangaix, Duarte, Garcia Lorca en De Falla. Gehoord in de kapelzaal van K&O op 29 februari. LEIDEN Ondanks het druk ke concertprogramma van het afgelopen weekeinde en de gu re hagelbuien wisten nog aar dig wat mensen maandag avond de Kapelzaal te berei ken. Deze kleine ruimte geeft de juiste akoestiek aan de intie me combinatie die een gitaard uo nu eenmaal is. De gitaar be zit geen grote expansie maar tal van subtiele mogelijkheden, zoals gedemonstreerd werd door Erik Otte en Juun Voor hoeve. Beiden studeerden aan het Rotterdams conservatori um en vormen sinds vijf jaar een duo. Erik Otte is ook actief als componist en als arrangeur, het laatste vaak noodgedwon gen om het repertoire te kun nen uitbreiden. Zo bewerkte hij het oorspronkelijk voor klavier geschreven Italiaans Concert van Bach voor twee gitaren, waarbij Otte alles naar een an dere toonsoort transponeerde en sommige lage noten een oc taaf hoger moest zetten. Ook deze versie klonk overtuigend, zij het dat de hoekdelen wat haastig werden gespeeld en Juun Voorhoeve in het derde deel er zelfs even uitraakte. Evenwichtiger hadden daar voor de prélude, fugue et varia tion op. 18 van César Franck ge klonken en het voor deze bezet ting originele 'Souvenir de Rus- sie' van F. Sor, een intiem varia tiewerk dat af en toe de allures van zijn tijdgenoot Beethoven vertoont. Het samenspel was van dien aard dat het vaak leek of er maar één gitarist speelde. Verschillende klankmogelijk heden werden gedemon streerd, in 'Graffiti nel cielo scuro' (schilderingen in de don kere hemel) van de nog levende Engelsman R. Smith-Brindle, waarin als pasteltinten de luch ten voorbijtrekken. Franse élé- gance en joi de vivre spraken uit de sérénade van Jean Fran- gaix en ook uit de 'Six friends hips for two guitars' van de En gelse componist J.W. Duarte, die een wat Franse stijl heeft. Vooral de gavotte hieruit doet aan de sierlijke barokstijl den ken, hoewel sommige akkoor den er een hedendaags accent aan geven. De Spaanse dichter en toneel schrijver F. Garcia Lorca, die op 38-jarige leeftijd in de Spaanse burgeroorlog sneuvel de, componeerde ook en wel 5 volksliederen aan de hand van de bestaande folklore, die Erik Otte bewerkte voor twee gita ren. Frisse, onbekommerde stukken, evenals de bekende 'Dans van de molenaarsvrouw' van De Falla, wederom voor gitaarduo gezet. Juun Voorhoe ve en Erik Otte gaven, spelend zonder uiterlijk vertoon, steeds blijk van een gezonde speel vreugde, ook in de toegift, een malse tango van de Argentijn Astor Piazzolla. FRANK DEN HERDER Fiesta Gitana verleden tijd AMSTERDAM (ANP) - Na 31 tour nees door Nederland en België is gisteravond in het Nieuwe de la Mar Theater in Amsterdam voor een enthousiast publiek het doek definitief gevallen voor Fiesta Gita na. Vorig jaar besloot H.J. da Silva, de grondlegger van dit 'zigeuner- feest', om gezondheidsredenen te stoppen met het organiseren van de tournees. In januari van dit jaar overleed hij op 64-jarige leeftijd. Impresario, theaterproducent en muziekimporteur Da Silva begon ruim dertig jaar geleden artiesten die de Flamenco-kunst beoefenen naar Nederland te halen. Hij trok elk jaar opnieuw naar Spanje om een nieuwe groep samen te stellen. Daarvoor zocht hij stad en land af, vooral in Andalusië, om verborgen talent op te sporen. Voor hem stond het brengen van de Flamen co in een zo puur mogelijke vorm altijd voorop. GRONINGEN (GPD) - In elke Nederlandse boekwinkel waar Annie Cohen-Solal de laatste dagen is verschenen om haar boek 'Jean-Paul Sartre, zijn biografie' te signe ren, loopt het storm. Uitgever Rob van Gen nep is uitermate tevreden. Dè biografie van de Franse schrijver-filosoof is een bestsel ler. Meer dan 16.000 exemplaren zijn er in middels van verkocht. Annie Cohen-Solal is stomverbaasd. "Het is een sociologisch fenomeen dat me enorm verrast. Sinds een maand stel ik alle Nederlanders die ik ken dezelfde vraag: Leg me alsjeblieft uit wat er bij jullie aan de hand is. Kijk, er is natuurlijk altijd een on eindig aantal redenen aan te wijzen. De voortreffelijke kwaliteit van de vertaling bijvoorbeeld speelt onder meer een rol. En dan is er mijn optreden in het programma van Adriaan van Dis, dat zoveel opzien heeft gebaard. Vanwege allerlei drukke werk zaamheden kwam ik totaal onvoorbereid in Nederland aan en werd als het ware voor de camera's gesleurd. Het was een ware crisis situatie en na de uitzending was ik erg onte vreden. Een ramp vond ik 't ik was bang dat ik veel te snel had gesproken, dat ik niet was te volgen. Maar ik bleek iets bijzonders te vertegenwoordigen: een vrouw die er goed uit ziet en ook nog eens een goed boek schrijft. Dat vinden sommige mensen exo tisch. Maar daarmee is die gekte rond mijn persoon en het boek in Nederland natuur lijk nog niet verklaard. Misschien komt het wel omdat ik hier zo'n fantastische uitgever heb". "Ik heb altijd gezegd dat Sartres ideeën niet achterhaald zijn. De basis van Sartres filosofie, de gecompliceerde verhouding tussen politiek en moraal, is nog volstrekt actueel. Sartres denken is echter op een overdreven manier in verband gebracht met het marxisme. Terwijl hij de grootste vijand van de Franse communisten is ge weest. Hij heeft weliswaar een bepaalde pe riode als fellow-traveller met hen opgetrok ken, maar hij heeft de communisten vervol gens aan het eind van z'n leven weer links ingehaald, door zich bij een maostische splintergroep aan te sluiten. Vanaf 1966 tot aan z'n dood in 1980 hebben de Franse com munisten hem hiervoor gehaat. Voor het eerst werden zij vanaf hun linkerzijde bekri tiseerd, dat was uniek". Annie Cohen-Solal interesseert zich voor alles wat ze waarneemt, vraagt honderduit en bekent moe te zijn van het spreken over Sartre. Om vervolgens weer los te barsten in een enthousiaste monoloog. "Wat betreft het probleem van Sartres po lygamie, dat hier in Nederland zo veel op zien heeft gebaard. Het spreekt vanzelf dat je deze houding moet koppelen aan de rela tie die Sartre met z'n moeder had. Zij was de enige vrouw in z'n leven met wie hij een badkamer deelde. Met geen van z'n vrou wen heeft hij samengewoond, maar toen hij 40 was trok hij weer bij z'n moeder in. Naast z'n moeder waren er natuurlijk Simone de Beauvoir, maar ook Arlette Elkam. Haar rol is erg interessant. Sartre ontmoet haar als ze 18 jaar oud is. Ze schrijft hem brieven en ze besluiten elkaar te ontmoeten, maar ze heeft alleen 's zondags tijd. Die dag had Sartre ge reserveerd voor z'n moeder. Toch nodigt hij Arlette uit bij hen te ontbijten en daarmee wordt ze onmiddellijk binnengehaald in de meest intieme kring. Arlette zou de enige vrouw worden voor wie Sartre een daad stelde. Hij trouwde niet, had bij niemand kinderen, maar adopteerde Arlette die alle eigenschappen had waar hij van droomde. Ze was vrouw, joods, ongelukkig, arm, had een nare jeugd gehad .en ze was intelligent. Van dit meisje dat kansloos leek, heeft Sartre een competente vrouw gemaakt. Dat is buitengewoon en ligt volledig in de lijn van zijn ideeën. Het was interessanter om met haar te praten dan met De Beauvoir, omdat Arlette niets heeft geschreven, nog nooit over Sartre had gepraat en dat ook niet meer zal doen. Maar juist zij is Sartres erfgename geworden". Ben je niet moe?, vraagt de Nederlandse vertaalster. Annie Cohen-Solal schudt haar hoofd. Het signeren zit erop en ze heeft nog genoeg energie om zich te vermaken tijdens de receptie bij uitgeverij Van Gennep. Ze is blij verrast hier Van Dis terug te zien. Zijn programma vormde immers de aanzet tot alle opwinding in ons land. "Ook in Frankrijk ontstond er opschud ding toen mijn boek er verscheen, vertelt de schrijfster. Alle dag- en weekbladen, van links tot rechts, wijdden uitgebreide artike len aan Sartre. Daarmee was hij de pole miek ontstegen en een nationaal symbool geworden, een soort Voltaire. Dat heeft me veel plezier gedaan". Sartre-biogiafe Annie Cohen-Solal: "Een vrouw die er goed uitziet en ook nog eens een goed boek schrijft. Dat vinden sommige mensen exotisch". (foto Bert Nienhuisk Het 'Mechels Miniatuur Theater' in de voorstelling 'Den Dronk aard'. (foto pr) dagavond naar het LAK-theater gaan. Dan weet u het. Seth Gaaikema Gaai is back in town. Met een nieuwe one-man-show. Zater dagavond zal de Groningse do mineeszoon zijn dijenkletsers lanceren in de Leidse Schouw burg. Wat we van hem kunnen verwachten: nieuwe politieke conférences, soms satirisch, soms alleen maar komisch, én natuur lijk poëtische momenten. Overi gens staat het programma nog niet vast. Want 'niets is veran derlijker dan het weer, de poli tiek én Seth Gaaikema'. En het publiek natuurlijk, zou men daar aan kunnen toevoegen. Open huwelijk Meneer maakt af en toe een slippertje. Mevrouw kijkt de an dere kant uit. Dat is zo'n beetje de gang van zaken in 'Open huwe lijk' van Dario Fo. In de Leidse Schouwburg wordt de try-out van dit stuk op maandag 7 maart 's middags om 14.30 uur gespeeld door Pleuni Touw en Hugo Metsers, een tweetal dat ga rant lijkt te staan voor een wuft en spannend middagje toneel. Dinsdag en woensdag volgen res- pektievelijk de voorpremière en de première. Dichter-cntertainer Johnny van Doorn: "Als wij naar Korea gaan, jenevertje, jenevertje...". (foto Ronald Sweering) Imperium Vrijdagavond 4 en zaterdag 5 maart wordt in Microtheater Im perium Clifford Odetts stuk 'Mid zomerdag droom' gespeeld, een voorstelling die door onze recen sent 'een verdienstelijke produk tie' werd genoemd. Aanvang van de voorstelling: 20.30 uur. Sneeuwwitje De toneelgroep van het Visser 't Hooft Lyceum brengt op 2, 3, 4 en 5 maart de voorstelling 'Niet doen Sneeuwwitje', een toneel stuk van Anton Koolhaas. In dit stuk wordt het oorspronkelijk Pleuni Touw (links) en Hugo Metsers in 'Open huwelijk van Da sprookje van de gebroeders Grimm verweven met allerlei za ken waarin liefde en jaloezie cen traal staan. Aanvang van de voorstellingen: 20.15 uur. Middeleeuws Op 3,4 en 5 maart wordt in de aula van het Agnescollege het middeleeuwse mirakelspel Mari- ken van Nieumeghen opgevoerd door leraren en leerlingen onder regie van Leen Vroeg indeweij. De voorstellingen beginnen om 20.00 uur. Vermelding verdient dat het hier een integrale opvoering be treft. Henny Orri speelt Sarah Bernhardt het tenslotte opgegeven. Het been moest eraf. Daarna heeft ze nog wel gespeeld. Met een hou ten been. Cleopatra heeft ze zelfs gespeeld zonder prothese. Ze lag dan op een bank en af en toe kwam ze even overeind op dat ene, gezonde been... Ah, ik moet er gewoon niet aan denken." "'Mémoires' speelt zich af in 1922. Sarah is dan 77 jaar. Op een eilandje voor de kust van Bretagne is zij bezig met het schrijven van haar mémoires, waarbij ze geholpen wordt door haar secretaris Pitou. Omdat haar geheugen opgefrist moet worden, zegt ze tegen Pitou: "Wij gaan improviseren". En ze dwingt hem om allerlei personen uit haar leven te spelen: haar moeder, haar impresario, de schrijver Oscar Wilde... Dat geeft aanleiding tot komische en soms ook weemoedige scenes". "Ja, dit is natuurlijk een bij zonder passend stuk voor een ju bileumjaar, want het staat bol van het toneel. Alle mogelijke hoofdstukken uit het toneelle ven zitten erin. En tegelijkertijd gaat het ook over heel gewone dingen, waar ieder mens mee te maken heeft. Het bang zijn voor de dood. Het duiken in het verle den. Denken: wat kon ik vroeger toch veel". door Robert Grijsen "Wat Sarah niet allemaal ge daan heeft... Mijn God, als je dat leest. Ze speelde het ene stuk na het andere. Ging op tournee door Engeland en Amerika. Ze beeld houwde, ze schreef, ze schilder de. Dat mens heeft zo'n vol leven gehad. En daar zit ze nu: 77 jaar oud, met die ene poot eraf en de wetenschap dat ze niet veel meer kan". Hommage "Hoe ik dat doe met dat been? Ik houd het gewoon helemaal stijf. Inderdaad, dat is lichame lijk best een zware opgave. Maar ik ben bij een Mensendieck-lera- res geweest en zij heeft mij een paar oefeningen gegeven die ik tussendoor kan doen. Om echte stijfheid tegen te gaan en m'n rug weer een beetje te ontspannen". "Het grappige is dat ik niet al leen Sarah Bernhardt speel... Ik heb natuurlijk in die veertig jaar met zo ontzettend veel bekende acteurs en actrices gespeeld: Bob de Lange, Han Bentz van den Berg, Magda Janssens, Ank van der Moer, noem ze maar op. Nou, op een of andere manier heb ik het gevoel dat ik in deze rol een bepaalde hommage breng, een eerbewijs aan al die groten die na Sarah kwamen en mij voorgegaan zijn". Terugblikkend op haar carriè re, vindt Henny Orri dat ze niet mag klagen. "Het is weieens moeilijk geweest, maar over het geheel genomen is alles prachtig op tijd gekomen. Als ik op een gegeven ogenblik ergens aan toe was, dan gebeurde dat ook. Na tuurlijk heb ik daar zelf een hele boel aan kunnen en moeten doen. Besluiten nemen, vaak als gevolg van bepaalde moeilijkhe den. Zo ben ik destijds uit dat ge subsidieerde kringetje gestapt en de vrije sector ingegaan. Op tijd, precies op tijd. Want ik had het absoluut niet willen missen, die jaren bij het gesubisidieerde toneel. Ik heb toen heel veel ge speeld, soms wel vier rollen per jaar. En het repertoire was zo ver schillend. Nu, in de vrije sector, speel je natuurlijk maar één rol per jaar. Daar komt nog weieens televisiewerk bij, maar het is niet meer de grote variëteit die er was in de eerste decennia van m'n Uit de hoogte Ze kwam in mei 1947 van de to neelschool. En ze kreeg meteen een aanbieding van Defresne en Van Dalsum, die zetelden in de Stadsschouwburg op het Leidse- plein. Samen met Diny de Neef en Ton Lensink ging ze sollicite ren, maar dat pakte niet echt gunstig uit. "Defresne deed nogal uit de hoogte. Misschien bedoelde hij het allemaal goed, maar hij was heel bits en streng. Toen stond ik op en zei ik: 'Mijn heer Defresne, al komen wij dan net van de toneelschool, ik be grijp niet waarom u op een der gelijke toon tegen ons moet spre ken'. Nou, dat engagement ging dus niet door". "Toen bleef er maar één ding over: het Vrije Toneel van Cor Ruys. Maar ja, daar deden ze blij spelen en dat vond ik eigenlijk een beetje minderwaardig. Het lot had mij echter deze kant op gestuurd. En dat was maar goed ook. Ik heb daar zeven ontzet tend mooie en gelukkige jaren gehad. Ik heb zo vreselijk veel geleerd toen. Door goed te kijken naar Cor Ruys, door goed te kij ken naar het publiek als Cor be zig was". "Blijspel, dat was iets wat ik op de toneelschool niet zoveel had gedaan. Behalve bij Cees Laseur. Die zei altijd: Kom, kom, die tra gedie kennen we wel van je! Hij stimuleerde mij. om komische scènes te doen. Maar voor de rest was ik er weinig mee bezig. Pas bij het Vrije Toneel leerde ik echt blijspel spelen. Daar heb ik dus een scholing gehad zoals weinig collega's toen kregen en ooit nog zullen krijgen". Alles bij elkaar opgeteld heeft Henny Orri in haar loopbaan toch voornamelijk dramatisch werk gedaan. In dit verband noemt zij regiseur Scharoff als voorbeeld. "Ik heb hem niet zelf meegemaakt, maar ik ben diver se keren bij zijn repetities ge weest. En een vaste kreet van hem was: 'Lustspiel im Drama - Drama im Lustspiel'. Dat heb ik heel goed in m'n oren geknoopt. In een stuk dat overwegend don ker is, zoek ik altijd naar de lichte kanten en in een heel licht stuk zoek ik naar de donkere kanten. Net als in schilderijen; je moet de donkere tinten afwisselen met de lichte. Dat is dus ook een les die ik al kuierend langs mijn carriè repad meegepikt heb". In de jaren vijftig en zestig wis selde Henny Orri regelmatig van gezelschap. "Ja, ik heb vrij veel gedwaald. Aan de ene kant houd ik van steeds weer nieuwe com binaties, nieuwe impulsen. Ik vind het ook prettig om steeds met een andere regisseur te wer ken, zoals nu met Jo Dua. Ie mand die dingen in je aanboort waarvan je denkt: hee, zo kan het ook. En dan het feit dat ik nu voor het eerst met Willem Nijholt speel... Het is toch weer een an dere klankbodem die je hebt, dus klink jij ook anders". Toneelgroep Theater was haar laatste gezelschap. Haar vertrek in 1975 had te maken met de "na righeid" rond haar echtgenoot Theo Kling. Die zou bij Theater "De meeuw" van Tsjechov regis seren, maar daarover ontstond een artistiek meningsverschil. Toen dat niet kon worden opge lost, werd Kling zonder pardon ontslagen. Henny Orri: "Ik ben nog één jaar gebleven. Maar het ging gewoon niet. Ik werd er ziek van. Toen ben ik dus ook wegge gaan. Nou, toen gingen we samen iets doen. Maar het lot zei dat dat ook niet mocht. Mijn man schreef en regisseerde 'De kat aan de stoeprand', en dat stuk werd neergesabeld door de kri tiek. Dat mocht dus niet. Heel Ze wil er liever niet over pra ten. Met zachte stem: "Het is voorbij. Het is voor ons een hele moeilijke tijd geweest, maar we zijn er gelukkig doorheen geko men. En niets in je leven gebeurt voor niets. Ik vind ook dat je de plicht hebt om de rotdingen die er gebeuren om te zetten in iets positiefs. Ik zeg niet dat het altijd lukt, maar je moet het proberen. Zoals Sarah Bernhardt zegt: "Quand mème! Dat betekent: En tóch! Ondanks alles toch door gaan!" Veertig jaar aan het toneel en er nog steeds plezier in hebben. Henny Orri (62) vindt het de moeite waard om daar even bij stil te staan. Ze heeft een veelbewogen carrière achter de riig, met "gelukkige jaren" maar ook moeilijke periodes. Vaak stond ze op het punt om ermee te kappen. "Maar dan voelde ik: nee, dat kan niet. Het is zo'n levensbehoefte voor me". Ter gelegenheid van haar 40-jarig jubileum speelt Henny Orri samen met Willem Nijholt het stuk 'Mémoires', dat op donderdagavond 11 maart in de Leidse Schouwburg is te zien. Daarin geeft zij gestalte aan de legendarische actrice Sarah Bernhardt, die terugblikt op haar leven. Een passende jubileumrol. En ook "een hommage aan al die groten die na Sarah kwamen»en mij zijn voorgegaan". Henny Orri over Sarah Bern hardt: "In 1915 werd haar rech terbeen geamputeerd. Ze speel de Tosca, in 1905, en in die rol moest ze van een muur naar be neden springen; de toneelknecht legde dan altijd een matras ach ter de muur. Nou, op die 9e okto ber lag er geen matras en Sarah viel met haar knie op het plan kier". "Sinds die avond hebben dok ters tien jaar lang haar knie beke ken, beklopt, gegipst etcetera, en Henny Orri.'En tóch! Ondanks alles tóch doorgaan!'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 19