Een rood eiland in een blauwe zee
Labour-bolwerk Oxford verpakt z'n idealen in een modern marketing-jasje
ZATERDAG 20 FEBRUAR11988 V WW^ A PAGINA 19
F.XTRA
^^^^^^BJJLAG^AJUjE^EIDSCH/ALPHEN^AGBLAD
geholpen en nu helpt hij ons vanuit Lon
den". Met die vleiende woorden doelt de
Lord Mayor van Oxford op Andrew
Smith, voormalig gemeenteraadslid van
Labour in Oxford, en sinds de laatste al
gemene verkiezingen lid van het House
of Commons, de Engelse Tweede Ka-
Smith, een jonge en vriendelijke man,
wil met alle plezier zijn visie geven op de
taak van zijn partij onder het bewind van
Thatcher."Onze partij heeft te lang en te
star een afkeer gehad van de markt. Na
tuurlijk zijn er zaken die heel goed via de
markt kunnen worden geregeld. En de
leden van onze partij moeten klaar staan
en ook bereid zijn om dan als manager
dat werk op zich te nemen". Maar de
Conservatieven vergissen zich deerlijk,
aldus Smith, als zij denken dat werkelijk
alles alleen maar goed via de markt voor
elkaar kan komen. "Laat de Conservatie
ven het maar eens proberen. Dan komen
ze er nog wel achter hoe vreselijk zij zich
vergissen".
Als voormalig gemeenteraadslid is
Smith medeverantwoordelijk voor de
vele en ook kostbare voorzieningen
waarover Oxford thans beschikt, zoals
de overdekte ijsbaan. "Kijk, zo'n ijsbaan
is heel goed te exploiteren als je de
bouwkosten apart houdt. Zo'n voorzie
ning moetje toch eenmalig kunnen bou
wen. Als daarna het dagelijkse manage
ment maar in orde is, dan kan het alle
maal best". De kritiek van de Conserva
tieven op die kostbare ijsbaan glijdt ver
der van hem af als water van een eend.
Voor Smith is Zweden het grote voor-
beeld."Het is misschien wel een culture
le kwestie. De Engelsen op hun eiland
hebben in het verleden veel te weinig ge
keken hoe anderen de zaken aanpakken.
Neem nou Zweden, daar maken de soci
aal-democraten al zo'n veertig jaar de
dienst uit. Zij zijn er in geslaagd een aan
tal voorzieningen zodanig in te bedden in
de hele structuur van de samenleving dat
de conservatieven daar helemaal niet
aan kunnen komen, als zij per ongeluk
even aan de macht zijn. In die richting
zouden wij ook kunnen werken".
Zoals het een beroepspoliticus be
taamt, en zeker een van Labour, blijkt
Smith een onverbeterlijke optimist. La
bour op weg naar een Engelse invulling
van het Zweedse model. Voor de mana
gers van Labour is er voorlopig nog ge
noeg werk aan de winkel.
geren binnen zijn deuren te krijgen.
Maar de ijsmeester is optimistisch. Zo
lang er maar geen concurrent opduikt
kunnen op langere termijn, bij een toene
mend aantal bezoekers, de toegangsprij
zen verder omlaag.
Wie zich afvraagt of een dergelijke
kostbare voorziening niet wat buitenspo
rig is voor een stad met een rood gemeen
tebestuur, kan een eenvoudig antwoord
vinden in de officiële stukken. Het beleid
ten aanzien van sport en recreatie is per
definitie altijd een beleid voor minderhe
den. De een wil zwemmen, de ander
schaatsen en weer een ander gaat liever
hockeyen. De daarvoor noodzakelijke
voorzieningen bereiken dus per definitie
altijd maar een minderheid.
Bejaardentehuis
Met een mooie serie dia's legt de ver
antwoordelijke ambtenaar uit hoe de be
jaarden in Oxford en wijde omgeving
worden verzorgd. De nadruk ligt op de
verzorging thuis, maar voor hoogbejaar
den en zieken is eeri bejaardenhuis of
verpleeghuis ten slotte onvermijdelijk.
Ook deze sector, bij uitstek gericht op de
zorg voor de zwakken in de samenleving,
staat zwaar onder druk.
Op de Engelse televisie was vorige
week nog een uitgebreide reportage te
zien over hoogbejaarde mensen die in
hun koude, vochtige en tochtige wonin
gen verkommerden. Deze winter is uit
zonderlijk mild, maar het is andere jaren
bepaald niet ongewoon dat 's winters
veel bejaarden gewoon omkomen van de
kou.'De hertogin van Kent bezocht sa
men met een ploeg van het televisie-jour
naal een aantal bejaarden in hun kelder
woningen en die koninklijke aandacht
werd door de soms huilende bejaarden
in dank aanvaard. Het gemoed van de te
levisiekijker werd vervolgens hevig be
werkt om in de eigen omgeving die arme
bejaarden op te zoeken of anders ten
minste financieel een bijdrage te leveren.
Niet zeker
De vraag aan de official in het stadhuis
van Oxford of de hertogin van Kent ook
in Oxford van die krepeergevallen zou
kunnen vinden, werd met klem ontken
nend beantwoord. Beginnend met een
sneer ("Oxford is een gebied dat vrij is
van royalty, ze laten haar hier niet bin
nen") stelde de ambtenaar dat Oxford
vergeleken met veel andere plaatsen in
Engeland nog tamelijk welvarend
is. Dergelijke toestanden komen
hier beslist niet voor. Maar dat be
tekent niet dat de gezondheidszorg en de
bejaardenzorg er goed voor zouden
staan. "Ja, deze week hebben we nog een
gezondheidszorg, maar ik ben er niet ze
ker van of dat volgende week ook nog
het geval is". Hij is er bepaald niet gerust
op.
De regering Thatcher streeft ook op dit
gebied naar een verdergaande privatise-
Een uitgebreide en politiek breed samengestelde delegatie uit de
Leidse gemeenteraad bracht vorige week een werkbezoek aan
de zusterstad van Leiden, het Engelse Oxford. Van hot naar her
gesleept konden de Leidenaren met eigen ogen zien hoe hun
collega's in Oxford de dagelijkse problemen te lijf gaan. Parkeren
en in de file staan, de zorg voor zieken en bejaarden, sport en
recreatie, de zorg voor een centrum vol monumenten, om maar
eens wat te noemen.
ring. Er zijn tal van privé-instellingen
voor bejaardenzorg, maar volgens de ge
meentelijke deskundige zijn deze erg
duur en ontbreekt ook een gedegen in
spectie. Men heeft geen zicht en geen
greep op de toelating tot die privé-instel
lingen en de kosten bedragen al vlug zo'n
600 tot 800 gulden per week. Wie minder
dan vier bejaarden in zijn woning of 'in
stelling' opneemt, is helemaal vrij. Die
gevallen worden niet geregistreerd en
dat leidt tot veel narigheid. Ook op dit
terrein wordt het vrije ondernemen van
hogerhand sterk aangemoedigd, en in
Oxford ziet men de kloof tussen de Na
tional Health Service (de nationale gratis
gezondheidszorg voor iedere ingezetene)
en de private sector breder worden.
Vrijwillige hulp komt nog maar heel
weinig voor en het is juist die hulp waar
op Margaret Thatcher haar hoop heeft
gevestigd. Met het verouderen van de be
volking komen er ook steeds minder jon
geren. Het wordt daardoor steeds moei
lijker om nog jongeren te vinden die voor
de ouderen kunnen zorgen. Bovendien
worden die jongeren slecht betaald. Een
voorbeeld: een volwassen en ervaren
zuster, een 'senior sister', verdient even
veel als een politieagent op zijn achttien
de.
Een bezoek aan een bejaardentehuis
maakt duidelijk hoe beperkt de zorg
voor de bejaarden is in het moderne En
geland. Kleine kamers, geen privacy,
voedsel van bepaald matige kwaliteit,
nauwelijks mogelijkheden om bezoek te
ontvangen, onvoldoende ruimte om de
bewoners te verzorgen en te wassen, en
een primitieve en veel te krap ingerichte
huiswasserij. Het is kennelijk financieel
niet langer verantwoord om die was nog
de deur uit te doen.
Opgetogen
Met hoogrode konen lopen een paar
engelen te redderen wat er te redderen
valt. En de hartelijke rondleidster toont
zich opvallend opgetogen als zij de een
voudige hijsinstallatie laat zien die on
langs in een badkamer is gebouwd om
heel zware mensen zonder veel proble
men in en uit bad te kunnen tillen. Dat
scheelt voortaan in elk geval het nodige
getil en gesjor.
Voorlopig komen zwemmers en ijs
hockeyers meer aan hun trekken dan zie
ken en bejaarden.
"Hij heeft ons hier vroeger heel goed
riTV ROIINDARV
Op de grote kaart in het stadhuis van
Oxford staan de grenzen van de stad
aangegeven met dikke, rode lijnen.
De aangrenzende districten hebben
blauwe grenzen. Dat is handig bij
het kaartlezen, maar het weerspie
gelt in één moeite door de politieke
situatie.
door J.W.E. Metselaar
De stad Oxford is als het ware een rood
eiland in een blauwe zee. Rood staat dan
voor Labour; in de gemeenteraad van
Oxford maken de sociaal-democraten de
dienst uit. Maar de andere (en hogere) be
stuurslichamen hebben vaker een ande
re kleur, en dan vooral het heldere blauw
van de Conservatieven.
Bij de laatste verkiezingen voor het
Britse Lagerhuis behaalde Margaret
Thatcher een grootse overwinning. De
tweedeling van Engeland in het overwe
gend conservatieve en welvarende zui
den enerzijds en het rode en arme noor
den anderzijds, kreeg daardoor nog meer
reliëf dan eerder al het geval was. Oxford
ligt niet echt in die zuidelijke tuin van
Engeland, maar ook in de contreien rond
Oxford zijn de Conservatieven heel sterk
vertegenwoordigd. De stad zelf, met zijn
universiteit en colleges, maar ook met
zijn grote autofabriek, is op dit moment
echter nog een bolwerk van Labour.
Op dit moment nog wel, maar Labour
zit intussen in Oxford akelig in de klem.
Linkse politiek bedrijven dwars tegen
alle anderen in, hoe gaat dat in zijn werk?
Zwembad
De ambtenaar/manager van het fraai
opgeknapte zwembad weet het mooi te
vertellen. Hij steekt in een scherp gesne
den pak en praat over de bevolking van
Oxford in termen van markt, doelgroe
pen en klanten. "Wij geven de mensen
wat zij willen, en wij geven de mensen
niet wat zij volgens ons zouden willen".
Op grond van die klantgerichte redene
ring gaat de ambtenaar/manager te werk.
Wist je niet beter, dan zou je in deze snel
le jongen zonder aarzelen een van die
yuppies kunnen zien die in het 'moder
ne' Engeland van de Conservatieven hun
kans grijpen en waarmaken.
Maar vergis je niet, onze opperbad
meester is misschien wel zo rood als een
kroot. Zijn ontroerende verhaal over z'n
klanten die hij het zo naar de zin probeert
te maken, begint immers opmerkelijk te
wringen zodra hij uitlegt wie die klanten
volgens hem dan wel zijn. Dat zijn de
vrouwen jongeren, gehandicapten en le
den van de etnische minderheden, en er
zou eigenlijk ook een zwarte badmeester
moeten komen. Juist die groepen uit de
bevolking zouden naar dat mooie, nieu
we zwembad moeten komen en naar die
royaal ingerichte fitness-ruimte. Juist
voor hen heeft het management allerlei
kortingen bedacht om ze over de drem
pel te helpen, want voor allerlei anderen
in Oxford, de studenten voorop, zijn al
veel goede voorzieningen beschikbaar.
De aloude bekommernis van Labour
over het lot van de misdeelden in de sa-
j menleving wordt aldoende in het nieuwe
jasje van de moderne marketing gesto
ken. Dat moet ook wel, want de opper
machtige regering in Londen schreeuwt
het van de daken en probeert het ook op
plaatselijk niveau af te dwingen: de pu
blieke zorg voor van alles en nog wat kan
best worden geprivatiseerd, de politiek
moet terugtreden, de ondernemer moet
eindelijk de kans krijgen om te bewijzen
dat hij het beter, efficiënter en vooral ook
goedkoper kan.
Met dat zwaard van Damocles boven
het hoofd proberen de linkse stadsbe
stuurders ervan te maken wat er nog van
te maken valt. En als het dan per se op
die manier moet, dan zijn de rode rak
kers echt niet te beroerd om zich in de
outfit van de moderne manager steken.
Dan passen zij, handig en op het cyni
sche af, hun woordgebruik aan.
Sporthal
In de onmiddellijke nabijheid van een
afgetrapte sporthal moeten op korte ter
mijn zo'n duizend woningen worden ge
bouwd. Dat is een mooie aanleiding om
niet alleen die hal maar ook het gebied er
omheen op te knappen. Maar wat de ge
meente vroeger liever alleen aanpakte,
kan nu niet meer. Via een grondruil met
gesloten beurs wordt noodgedwongen
samengewerkt met een projectontwik
kelaar. Het totale karwei bestaat uit dui
zend woningen, een nieuw gemeen
schapscentrum, een opgeknapte sport
hal, een langgerekt stuk groen met een
kinderboerderij, een industrieterrein (ui
teraard alleen bestemd voor schone be
drijven met veel werkgelegenheid) en
een golfbaan met 9 holes. In het gemeen
schapscentrum komt een crèche, en het
management richt de aandacht vooral op
vrouwen en leden van de etnische min
derheden. Werklozen kunnen voor half
geld naar binnen.
De exploitatie van de sporthal annex
gemeenschapscentrum komt in handen
De torens en koe
pels van de ker
ken, de colleges en
de bibliotheken
bepalen het stads
beeld van Oxord.
Er komen niet
voor niks zo'n half
miljoen toeristen
per jaar.
De overdekte ijsbaan: volgens de Conservatieven een molensteen om de
nek van de rode gemeentebestuurders.
van een manager en het ontwerp ervan is
zo royaal en luxueus opgezet, dat het
zelfs internationale evenementen moet
binnenhalen. Op die manier uitgebaat
moet het hele project financieel kunnen
draaien.
De sinds kort benoemde manager
weet zijn project goed te verkopen. Op de
glanspapieren folders ziet het er allemaal
spie en span uit. Om commerciële ex
ploitanten uit de horecawereld alsnog
buiten de deur te kunnen houden, dingt
ook een gemeentelijke stichting mee
naar de vergunning voor de exploitatie
van de nieuwe sporthal. Wie zal zich er
over verbazen als juist die gemeentelijke
stichting in de prijzen valt?
Ijsbaan
Architectonisch is het een wonder van
technisch vernuft en schoonheid, vooral
aan de buitenkant. Langs de grote rond
weg en op loopafstand van het centrum
van de stad staat de overdekte ijsbaan.
Langs de drassige oever van de Thames,
op de plaats van een oude vuilnisbelt,
zijn niet meer dan twee grote betonnen
palen de grond in gedreven. De hele ijs
hal, met binnenin een geheel vrije over
kapping, is met stalen tuien aan de bui
tenkant aan die twee pilaren opgehan
gen, als een reusachtige tent met beton
nen haringen en stalen scheerlijnen. De
enorme, vrije ruimte binnen is bestemd
voor de ijspret, zomer en winter, dag en
nacht, want de baan is 24 uur per etmaal
open.
Volgens de politieke tegenstanders
van Labour, de Conservatieven, is deze
ijshal een molensteen om de nek van de
rode gemeentebestuurders. De tekorten
zijn enorm, vooral als je gewoon de
bouwkosten, en daarmee de noodzakelij
ke aflossing van de hoge hypotheek,
meerekent. Het is natuurlijk maar hoe je
het bekijkt. Voor gemeenschapsvoorzie
ningen van deze omvang is het natuur
lijk prettiger als je die bouwkosten niet
hoeft mee te rekenen bij de exploitatie,
en dat willen de Labour-politici dan ook
het liefst. De ambtenaar/manager, baas
over 22 vaste krachten en acht part-ti
mers, benadrukt intussen dat er wel 1200
jongeren lid zijn van een schaatsvereni
ging en dat zij ook regelmatig komen
schaatsen. Het schoonrijden, figuurrij
den, ijsdansen, vrij schaatsen en ijshoc
keyen kan dus dag en nacht worden be
oefend en dat is goed en gezond voor li
chaam en geest. En wat dacht u van een
'Nightclub on Ice'? Leuk toch. En hartje
zomer komen er ook toeristen, zoals
Amerikanen. Dus tel uit je winst.
Minder bedeelden
Per jaar komen er nu 440.000 bezoe
kers, terwijl nog geen drie jaar geleden,
bij de start van het project, werd gere
kend op circa 300.000. Dat lijkt mooi,
maar de manager is beducht voor een al
te groot succes. Want zou een concurrent
ook zo'n hal neerzetten, dan zijn de nu al
bestaande financiële problemen niet
meer te boven te komen.
Ook deze ambtenaar/manager, hoewel
geplaagd door grote tekorten, windt er
geen doekjes om. "Wij zijn niet in de
business om de mensen het vel over de
oren te trekken". Volgens hem moet een
zo luxe voorziening als een overdekte ijs
baan die dag en acht open is, ook bereik
baar zijn voor de minder bedeelden. En
opnieuw komen ze opdraven, ditmaal
naar de ijsbaan, de vrouwen, minderhe
den en werklozen die allerhande kortin
gen kunnen krijgen.
Ook 57 scholen zorgen voor een inte
ressante klandizie. Maar gaan die kinde
ren ook nog zwemmen? Zijn collega-
manager van het zwembad deed ook al
zo zijn best om toch maar vooral ook jon-
