VW Passat volledig vernieuwd
De pluizige letters van het MIT
Problemen met software-industrie
GT voert Citroëns AX-serie aan
Honda's nieuwste topmodel (Legend Coupé) kost bijna een ton
-AUTO
Opgerukt in de richting van de Audi 80
Auto Allerlei
I ELEKTRONICA
Sony en Philips vertragen introductie nieuwe produkten
DONDERDAG 18 FEBRUARI 1988
PAGINA 11
Meeste modellen ook met vijf deuren
De kleine AX-serie van Citroen -
die de lelijke eend in sneltreinvaart
heeft doen vergeten - heeft aan de
bovenkant versterking gekregen
door de verschijning van de AX
GT, een zeer venijnig karretje.
Het is het bekende procédé. Stop
in zo'n licht karretje van amper 700
kg een lekker pittige motor (1300
cc/85 pk) en men heeft heel aan-
sprekelijke prestaties: een accele
ratie uit stilstand naar 100 km/uur
in 9,3 seconden en een topsnelheid
van zo'n 180 km/uur.
Zorg er bovendien voor dat de
wagen er extra aardig uitziet. Zorg
voor wat vriendelijke kleuren.
Geef stuurwiel en stoelen een spor
tief tintje en er staat een aantrekke
lijk model aan de top van de serie.
Maar daar moet in dit geval wel 24,5
mille voor worden betaald.
In feite komt deze vrolijke
Fransoos in de plaats van de AX
Sport, die een tijdlang de top van
de serie heeft gevormd. Men kan
die nog wel kopen, maar men moet
er heel nadrukkelijk om vragen.
Dan wordt hij besteld. Wie nu het
Overigens zijn de meeste AX-
modellen nu ook met vijf deuren
verkrijgbaar geworden. Voor die
twee extra deuren moet ongeveer
600 gulden meer worden betaald.
Daarmee is het AX-gamma tot zo'n
zestien versies gegroeid, waarvan
zes in vijfdeurs op basis van vijf
motortypen (van 45 tot 95 pk). Vol
gend jaar moet de produktie stij
gen tot 330.000 AX'n, waarvan zo'n
47 procent met vijf deuren.
De Volkswagen Passat is weer vol
ledig vernieuwd. Om zo te zeggen:
opgerukt in de richting van de Au
di 80. Vijftien jaar geleden werd hij
geïntroduceerd, acht jaar geleden
kwam de tweede versie. Alles bij
elkaar zijn er ruim vier miljoen
Passats verkocht.
De nieuwe Passat - die half april
in ons land leverbaar wordt - heeft
alleen nog de naam met zijn voor
ganger gemeen. Vooral uiterlijk
zijn er nauwelijks nog herkenbare
punten, temeer omdat de fabriek
heeft besloten het hatchback-mo-
del (met de schuine achterkant
dus) te laten vallen. Er zijn nu nog
maar twee carrosserieën: de sedan
en de Variant (stationwagen). Over
wat ze gaan kosten wil importeur
Pon in Leusden met geen woord
reppen. Verder dan 'iets duurder
dan de vorige, maar nog een aan
vaardbare prijs' wilde de woord
voerder niet gaan. Van het nu afge
dankte model kostte de goedkoop
ste versie 31.045 gulden.
Door motor en versnellingsbak
dwars in te bouwen kon de wielba
sis van de Passat tot 2,62 meter
worden verlengd, wat voor de inzit
tenden prettige extra ruimte bete
kent. De voorkant van de auto
vloeit naar beneden af tot op de
bumper. De inlaatopening voor
koellucht ligt eronder. Door het
open VW-embleem op de motor
kap betrekt de motor zijn lucht.
Vlak op de carrosserie liggende zij
ruiten en een voor rijwind onge
voelige bekleding van het achter
ste deel van de bodemplaat zorgen
voor een bijzonder lage cw-waarde:
0.29.
Er zijn drie uitrustingsvarianten:
CL, GL en GT. Wat de motoren be
treft kan men kiezen uit vijf aanbie
dingen.
De lichtste benzinemotor heeft
een inhoud van 1,6 liter en een ver
mogen van 72 pk, waarmee een
topsnelheid van 169 km/uur kan
worden gehaald en de auto uit stil
stand in 16,1 seconden naar 100
km/uur kan worden gedreven.
met topsnelheden van 177 en 190
km/uur en evenredige acceleratie-
tijden. De snelste uit de benzi
neclub (alle met katalysator) is de 2
liter zestien-kleppenmotor - be
kend uit Golf en Scirocco - van 136
pk, die binnen 10 seconden 100 km
op de teller brengt en een top ga
randeert van 206 km/uur.
Ten slotte is er ook een turbo-die
selversie van 80 pk, die in 15,6 se
conden een acceleratie naar 100
km/uur bewerkstelligt en op volle
toeren 171 km/uur realiseert. Be
paald geen trage diesel dus. Bij de
ze turbodiesel en de benzinemoto
ren vanaf 90 pk behoort standaard
een vijf-versnellingsbak.
Bij de modellen met de 1,6 liter
De derde generatie
en de 1,8 liter 90 pk motor is het
deksel van de grote en hoge koffer
bak voorzien van een geïntegreer
de spoiler. Vanaf het model met de
107 pk motor drukt een spoiler op
het kofferdeksel de achteras bij
toenemende snelheid vaster op de
weg.
Honda's nieuwste topmodel: de Legend Coupé met
lederen, bekleding en een notenhouten console. Met au
tomaat 95,5 mille. (foto pr)
Amper een kwart eeuw nadat Honda naast motorfiet
sen ook auto's ging bouwen heeft het vooruitstrevende
Japanse merk een topmodel van bijna een ton in de
Nederlandse showrooms staan.
Alle kennis en ervaring die Honda in de loop van die
25 jaren (o.a. in de Grand Prix-racerij) heeft opgedaan
zitten in de Legend Coupé, een sierlijke afstammeling
van de 'gewone' Legend, waarmee Honda een jaar ge
leden het zogenaamde prestigieuze marktsegment
binnenreed.
Concrete voorbeelden van die technische kennis
zijn te vinden in de nieuwe 2,7 liter zescilinder motor
van de Coupé (topsnelheid 213 km/uur) en de double
wishbone wielophanging (voor grotere stabiliteit en
meer comfort) rondom.
De uitrusting is uiteraard uiterst compleet. Zo zit er
bijvoorbeeld een tweede generatie van Honda's eigen
anti-blokkeersysteem op de remmen, waarbij de snel
heid van de wielen continu wordt gemeten door twee
micro-processors. Indien blokkeergevaar ontstaat
wordt de remdruk naar het betreffende wiel geredu
ceerd.
Het interieur ademt een sfeer van luxe. Er is echt leer
en echt notenhout gebruikt. De stoelen zijn elektrisch
verstelbaar. Desgewenst kan een automaat en een
cruisecontrol worden verkregen.
Bij Honda realiseert men zich terdege, dat de ver
koop van zulke dure wagens een heel andere aanpak
vraagt dan het werken in de marktsegmenten, waarin
het merk zich tot nu toe bewoog. Zeker nieuwkomers
in die dure klasse moeten uiterst behoedzaam acteren.
Het doel is niet al te hoog gesteld. In het Ridderkerkse
hoofdkwartier verwacht men er dit jaar zo'n 75 te kun
nen verkopen.
Of men dat doel zal halen? Er hangen heel stevige
prijskaartjes aan: 91.000 voor de handgeschakelde
versie en 95.500 voor de automaat. Voor zulke bedra
gen kan men ook heel aardige Mercedessen, BMW's,
Alfa's en Porsches kopen. En die hebben het prestige
al dat Honda nog moet verwerven. Maar de Japanners
hebben in het verleden wel vaker verrast.
Honda had overigens nog meer nieuws te melden. In
de Civic-serie zijn nu ook de Shuttle en de CRX ver
nieuwd. De Shuttle met 1,4 liter motor is voor 28.790
leverbaar. Voor bijna tien mille meer kan men er een
met vier-wielaandrijving en 1,6 liter injectiemotor krij
gen. De Shuttle is niet alleen groter en breder gewor
den, maar heeft in plaats van een starre achteras ook
double wishbone ophanging rondom gekregen.
De aantrekkelijke kleine coupé CRX is weer lager
geworden. De 1,6 liter zestien kleppen injectiemotor
zorgt voor een topsnelheid van dik 210 km/uur. De
prijs van deze tweezitter bedraagt nu 38.890 (inclusief
radio-cassettespeler en wiswasser op de achterruit, die
naar onderen is verlengd).
Zestienklepper Kadett
Opeis Kadett-serie krijgt begin vol
gende maand een nieuw topmodel:
een Kadett GSi met een nieuwe 2 li
ter Motronic zestien-kleppenmotor.
Voorzien van katalysator kan deze
krachtbron een vermogen van 156
pk produceren.
De Kadett GSi 16V is te herken
nen aan de 16V emblemende dub
bele sportuitlaat, het leren
sportstuur en de leren knop op de
versnelling. Speciale vering en
schijfremmen rondom zijn aange
bracht om de ontketende krachten
in toom te kunnen houden.
Met katalysator kost deze Kadett
f41.599,-, zonder f43.162,-.
Total diesel Ecoplus
Total zegt nog wel in Sinterklaas en
het monster van Loch Ness te wil
len blijven geloven, maar het
sprookje dat dieselrijden gepaard
zou gaan met problemen moet vol
gens het merk de wereld uit.
Daarvoor in de plaats is 'diesel
Ecoplus' gekomen, kennelijk een
sprookjesachtig goede brandstof.
Beveiligd tot min 20 graden Celsi
us, waardoor het starten ook bij
zeer lage temperaturen moeiteloos
gaat. Verder zou door 'uitgekiende
toevoegingen' de schuimvorming
zeer beperkt zijn, zou Ecoplus de
verstuivers reinigen en schoon
houden, de verbranding verbete
ren (dus minder verbruik) en ook
nog voor schonere uitlaatgassen
zorgen. Idealer kan het allemaal
niet.
Samengesteld
door
Koos Post
geluid en een minuut of 6-8 beeld
met digitaal stereogeluid).
Probleem
Het probleem zit hem in de 'beeld
platen nieuwe stijl', die er ook in
kunnen worden afgespeeld. De
dubbelzijdige 20 cm en 30 cm
beeldplaten met maximaal zo'n
uur videobeeld en prachtig nieuw
stereogeluid zijn niet te krijgen.
Zonder die nieuwe platen zet men
de introductie niet door zegt Phi-
lips-woordvoerder Van der Vel
den, die overigens volhoudt dat de
spelers wel klaar staan om te wor
den geleverd. Op zijn vroegst in
mei zou men kunnen gaan demon
streren bij de handel en dan ook
terstond gaan leveren.
De beeldplaten met digitaal ge
luid moeten worden gemaakt in
Blackburn (Engeland). Die fabriek
produceerde eerst ook de laservi-
sion discs. De mastering van de
nieuwe videodiscs blijkt echter een
probleem. Nu ook andere fabrie
ken rond augustus/september zul
len komen met een cdv-speler, zal
de complete introductie wel uitge
steld worden tot de Amsterdamse
Firato. In de tussentijd is er wel een
Letters op het beeldscherm zijn
niet om aan te zien. Ronde hoeken
worden trapgevels, schuine lijnen
worden rafels. Op de televisie is het
alleen maar lelijk, maar bij compu-
terwerk zijn dure fouten en on
nauwkeurigheden het gevolg. De
oplossing ervoor werd al in 1971 op
het MIT bedacht, maar pas vorig
jaar verschenen de "eerste compu
ters die gebruik maakten van
'fuzzy fonts', van „pluizige letterty
pes".
door
Hans van Maanen
Letters in 'fuzzy fonts' zijn mooi
en strak als drukletters. Wie zevoor
de eerste keer ziet, valt achterover
van verbazing. Zelfs de kleine let
tertjes zijn uitstekend leesbaar, en
uit proefnemingen blijkt dat met
'fuzzy fonts' bijna ahe spelfouten
uit een tekst worden gehaald, een
hardnekkig probleem zoals ieder
weet die met tekstverwerkers om
gaat. Toch druist het idee in tegen
alle intuïtie: door letters pluizige,
vervagende randen en hoeken te
geven, worden ze scherper. Grijs
tinten suggereren ronde hoeken en
schreven, en het oog ziet een strak
druklettertje.
„Iedereen ging er altijd van uit
dat scherpte hetzelfde was als op
lossend vermogen, hoe meer detail,
hoe scherper. Dat blijkt niet zo te
zijn. Je kunt scherpte opgeven en
resolutie winnen," aldus directeur
Negroponte van het Media Lab,
een van de bedenkers van de'fuzzy
fonts'.
Gewoonlijk worden letters op
het scherm gemaakt door eenvou
dig de juiste beeldpuntjes te laten
oplichten. Elk beeldpuntje (in vak
taal pixel geheten) is licht of don
ker, wit of zwart. Zo wordt in het
raster een letter opgebouwd, maar
onvermijdelijk gevolg is dat schui
ne lijnen, die niet precies horizon
taal of verticaal liggen, niet meer
vloeiend verlopen maar versprin
gen van pixel naar pixel. Door de
beeldpuntjes kleiner te maken
worden de sprongen kleiner, maar
het beeldscherm wordt meteen
fors duurder en de benodigde ge
heugenruimte groter (verdubbe
ling van de resolutie leidt tot ver
viervoudiging van kosten).
De nauwkeurigheid wordt be
perkt doordat pixels niet oneindig
klein kunnen zijn. Zodra een vloei-
end-verlopend verschijnsel een be
perkt aantal keren wordt „bemon
sterd", ontstaan fouten. Wie eens in
de twaalf uur de zeespiegel peilt,
ontgaat de beweging van eb en
vloed, en wie om de minuut een
stukje van een symfonie hoort, ont
gaat wellicht net de paukenslag.
Door de beperkte bemonstering
ontstaat een verkeerd beeld van de
werkelijkheid. Hoe ingewikkelder
die werkelijkheid, hoe ernstiger
het gebrek aan informatie is. Zelfs
komt het voor dat er een regelmaat
lijkt te ontstaan die er in feite niet is
computer-liefhebbers kennen
de fraaie „moiré-patronen" die ont
staan door het verspringen van de
pixels.
Alias
Informatici spreken van het „alias-
probleem". Er zijn, zoals altijd, na
tuurlijk ook mensen die juist be
lang hebben bij deze onnauwkeu
righeid bij voorbeeld bankbiljet-
tendrukkers. Joh. Enschedé in
Haarlem is juist op zoek riaar
moiré-patronen omdat die zeer
moeilijk zijn na te maken. Ensche
de wil drukken met een uiterst ho
ge resolutie waarin dan opzettelijk
moiré-patronen worden gemaakt.
Gewone reproduktie-apparaten
zoals elektronische 'scanners' en
'digitizers' lopen daarop stuk. De
techniek is nog amper de kinder
schoenen ontgroeid er moeten
nog octrooien worden aange
vraagd maar zij zal ongetwijfeld
van groot belang worden, ook voor
andere reproduktiemethoden.
Men kan het aliassen natuurlijk
tegengaan door nauwkeuriger te
meten, vaker te bemonsteren of de
pixels kleiner te maken, maar dat is
niet altijd mogelijk of gewenst:
resolutie wordt duur betaald. Van
daar dat er wiskundige technieken
zijn bedacht om te „anti-aliassen",
om met minder geld toch de resolu
tie te verhogen.
En dat is in feite ook wat er ge
beurt bij de 'fuzzy fonts.' Het oog
wordt wetenschappelijk voor de
gek gehouden. De rafels en de
scherpe hoeken worden verzacht
door een beetje grijs op de juiste
plaats. De pixel kan, in plaats van
alleen aan en uit, ook half-aan. Een
moderne computer met bij voor
beeld 4096 kleuren heeft echter ze
ker 16 grijstinten voor een pixel be
schikbaar, dus daarmee kan het ef
fect nog subtieler worden. De cir
kelboog wordt echt rond, de
schreef wordt onmiskenbaar.
Op de plank
Het idee werd, naar het schijnt,
voor het eerst geopperd in 1971
door een Griekse onderzoekster op
het MIT, Paula Mosaides. De 'fuzzy
fonts' werden uitgewerkt door Ni
cholas Negroponte en bleven
verder op de plank liggen.
Terwijl toch pluizige letters met
alleen esthetisch bevredigend zijn.
IBM heeft, aldus Negroponte,
proeven gedaan waarbij ze fouten
uit een tekst lieten halen. Eerst op
papier, dan op een beeldscherm, en
dan op een beeldscherm met 'fuzzy
fonts'. Met gewone letters op een
beeldscherm werden zestig pro
cent minder fouten eruitgehaald
dan op papier, maar met 'fuzzy
fonts' haalden mensen een score
van 98 procent. De leesbaarheid
en dus de betrouwbaarheid
wordt dus ook sterk verhoogd.
In een andere test moesten men
sen een lijn door een cirkel op het
scherm brengen. Als cirkel en lijn
waren geanti-aliast, waren de
proefpersonen twee keer zo nauw
keurig.
Hoe vreemd het ook klinkt, com
puterfirma's lieten de vinding vijf
tien jaar liggen. De enige thans in
Nederland verkrijgbare computer
waarop 'fuzzy fonts' zijn te bewon
deren (en zelfs te ontwerpen), is de
al veelgeprezen Archimedes van de
Britse fabrikant Acorn. Daarente
gen konden IBM en Apple in Ne
derland er niets over vertellen al
schijnen hun allernieuwste com
puters wel van anti-aliasletters te
zijn voorzien. Ook Philips in Eind
hoven wist er niet van.
Er zijn aanzienlijke problemen
bij de introductie van twee
belangrijke, nieuwe produkten
van de elektronische industrie.
De problemen zijn zodanig dat
het wel tot in het najaar zal duren
eer de aangekondigde
'revolutionaire vindingen' over
de hele breedte zullen worden
geïntroduceerd. Het gaat om het
nieuwe digitale cassettedeck: de
D.A.T.-recorder en om de cd-
video-speler, waarin allerlei
soorten geluids- en beeldplaten
kunnen worden afgespeeld.
door
Hugo van der Heem
De cd-v-combinatie zou met name
door Philips begin dit jaar geïntro
duceerd worden. Het is een speler
van ongeveer 1600 gulden die vier
of vijf soorten platen kan afspelen.
Allereerst de gewone compact
disc, de cd-single (een plaatje van
maar 8 cm met 10 minuten muziek)
en dan cd-video (een combinatie
van een cd en een videoplaat met
dezelfde omtrek, dus 12 cm). De
laatste levert zo'n 20 minuten cd-
cdv-speler te koop: van Pioneer in
Weesp. Sony verwacht op de Firato
ook zo'n speler te kunnen brengen.
D.A.T.-recorder
Minder zeker is Brandsteder, de
importeur van Sony, over de intro
ductie over van de D.A.T.-speler.
De digitale opvolger van de casset
terecorder kan de geluidswereld
op zijn kop zetten. Eigen opnamen
met de machine klinken net zo
goed als compact disc geluid. Maar
de introductie is voor onbepaalde
tijd uitgesteld. Naar men op het
hoofdkantoor in Badhoevedorp
zegt, op aandringen van de Sony-
top, terwijl de machine oorspron
kelijk al in oktober in de winkels
zou verschijnen.
Een ontbeantwoorde vraag is of
het hier om een politiek steekspel
gaat. Weliswaar zou de machine in
Duitsland en Frankrijk te koop
zijn, maar Sony ondervindt nogal
wat tegenwerking van de software
industrie inzake de DAT-recorder
en men heeft trouwens nog andere
problemen aan het hoofd.
Bij Sony is namelijk de beslis
sing gevallen om toch VHS-recor-
ders te gaan leveren voor de video
sector. Betamax, dat bijna niet
De cdv-speler kan beeldplaten,
meer verkocht, zal uitsluitend nog
als 'super-recorder' worden aange
boden. Voor de niet zo verwende
consument is VHS nu ook bij Sony
te krijgen, al zullen de eerste ma
chines, volgens Japanse bronnen,
door Hitachi gemaakt worden.
Hoewel Sony zegt naast VHS en
8 mm, Super-Beta te zullen blijven
produceren, is het de vraag hoe de
handel hierop zal reageren. Philips
heeft na de introductie van VHS
(toen men het Europese V-2000
systeem verliet) ook gezegd het ei-
cd-videoplaten en cd's afspelen.
gen systeem gewoon door te zullen
bouwen. In de kortste keren is men
daarop teruggekomen en gingen
de laatste V-2000 machines voor
ramshprijzen van de hand. Sony
heeft - eigenzinning genoeg veel
langer gewacht met VHS - maar
produceert daarnaast ook nog eens
volgens de 8-mm norm camera/re
corders, zodat men drie systemen
onder een dak heeft. De vraag is
hoe lang men die situatie kan vol
houden. De verliezen bij Philips op
V-2000 waren indertijd gigantisch.
De DAT-recorder kan een omwenteling betekenen in de opname-kwaliteit van het geluid: tenminste als hii lever
baar wordt.. J
