'Wonderkinderen, die wilde ik niet' Dichter Kopland wil mensen ontroeren Veelkoppig 'monster' H. Brandt Corstius WOENSDAG 17 FEBRUARI 1988 PAGINA 25 Hugo Brandt Corstius en Rutger Kopland winnen P.C. Hooftprijs 1988 GRONINGEN (GPD) - De in Glimmen woonachtige Rutger Kopland (pseudoniem van R. H. van den Hoofdakker, 1934) debu teerde in 1966 als dichter met de bundel 'Onder het vee'. Sinds dien zijn er van hem zeven bun dels verschenen, de laatste in 1985: 'Voor het verdwijnt en daarna'. In de beginjaren waren de gedichten van Kopland sterk anecdotisch. Naar verloop van tijd werden ze echter kaler en ab stracter, vol verrassende para doxen. In zijn meest recente bundel heeft Kopland verschil lende gedichten verzameld die geinspireerd zijn op de beelden de kunst en speelt het thema van het verdwijnen een centrale rol. In het dagelijks leven is R. H. van den Hoofdakker hoogleraar psychiatrie aan de Rijks Univer siteit te Groningen. De laatste stelling van het proefschrift waarop hij in 1966 promoveerde, luidde: 'Er is geen wezenlijk ver schil tussen wetenschappelijk onderzoek en het onderzoek dat wordt verricht door de dichter bij het maken van een gedicht'. Kopland beschouwt het schrij ven van poëzie, zoals de dichter- criticus Tom van Deel ooit eens opmerkte, als een speciale vorm van onderzoek: naar emoties, naar de aard van de werkelijk- Tegen dezelfde Van Deel zei Kopland eens in een interview over zijn poëzie: "Het moet echt voor iedereen in principe begrij pelijk zijn, wat er bedoeld wordt. Mijn bedoeling is om mensen te ontroeren". Het is een aangename gebeur tenis om Kopland zijn eigen poë zie te horen voorlezen. Nog hoor ik het klaterende applaus waar op zijn verstilde gedichten twee jaar geleden tijdens de Utrechtse Nacht van de Poëzie werden ont haald. Koplands poëzie is warm en in de regel goed toegankelijk. Al eerder werd 'Alles op de fiets' (1969) beloond met de Jan Campertprijs en 'Een lege plek om te blijven' (1975) met de Her man Gorterprijs. De PC Hooft prijs is voor zijn hele oeuvre en als zodanig een verdiende kroon op zijn werk. Koplands poëzie is onderge bracht bij uitgeverij Van Oor schot. Geert van Oorschot, de op richter van dit vermaarde uitge vershuis, is vorig jaar toch nog vrij plotseling overleden. Het is jammer dat hij deze triomf van zijn auteur en 'vriend' Kopland niet meer heeft kunnen meema ken. GERLOF LEISTRA DEN HAAG (GPD) Op een vrij onverwacht ogenblik werd giste ren bekend dat H. Brandt Cor stius, hoogleraar in de computer- linguistiek, de P. C. Hooftprijs voor essayistiek heeft gekregen. Na het tumult dat in 1985 los barstte toen minister Brinkman weigerde het voorstel van de jury te volgen, is deze toekenning een hoogst opmerkelijk gegeven. Na drie jaar blijft de mening on veranderd. Het enige verschil is dat de aloude staatsprijs inmid dels is 'geprivatiseerd' in de vorm van een Stichting P. C. Hooftprijs. De stichting, onder het voorzitterschap van Sem Dresden, emeritus hoogleraar Algemene Literatuurweten schappen te Leiden, heeft zich gesteld achter het voormalig ad vies dat destijds de regerende be windslieden in zodanige mate in beroering bracht dat zij de histo rische vergissing maakten de prijs niet toe te kennen. Zij ba seerden hun verontwaardiging op slechts één van de vele ver schijningsvormen van het veel koppige 'monster' Brandt Cor stius: Stoker. In de Volkskrant stelde deze Stoker onze minister van financi ën Onno Ruding gelijk aan de oorlogsmisdadiger Eichmann. Kennelijk kan deze kwalificatie wel geaccepteerd worden in de Republiek der Letteren, maar Ondanks deze terechte toeken ning van deze Stichting P. C. Hooftprijs moet opgemerkt wor den dat de prijs geen staatsprijs meer is. De P. C. Hooftprijs, eens een officiële huldiging van de overheid, is met deze duistere en verbazingwekkende gang van zaken een geprivatiseerde prijs geworden. De vraag is ook: wie huldigt hier wie? De juryleden zijn nog onbekend. Onbekend is ook de initiatiefnemer. En de geldschie ter, die het bedrag maar liefst verhoogde met de helft, maar niet genereus genoeg was om de prijs net zo 'groot' te maken als de AKO-prijs van 50.000 gulden- Welke literaire eer is eigenlijk gemoeid met deze toekenning? Gelet op de onbekende gang van zaken en de voorgeschiedenis wordt aan deze gelauwerde wei nig keus gelaten. Het is zeer de vraag in welke hoedanigheid Brandt Corstius deze prijs moet accepteren: als computerlin guïst, als Jan Eter, als Victor Baarn, als drs. G. van Buren, als Piet Grijs, als Battus of als Dolf Cohen. Te verwachten valt dat vele van deze verschijningsvormen de 'besmette' prijs consequent zullen weigeren. KEES VAN DOMSELAAR Jos Cleber over speurtochten naar 'Jonge mensen op het Concertpodium' Alweer twee decennia terug bedacht Jos Cleber het AVRO- televisieprogramma 'Jonge mensen op het Concertpodium'. "Als een weerwoord op de popmuziek," zegt de nu 71-jarige in Hilversum woonachtige dirigent, arrangeur en componist. Sinds het begin van de jaren tadhtig is Cleber buiten beeld geraakt. Zijn pensionering dwong hem afscheid te nemen van zijn geesteskind. Cleber was ook de gedreven leider achter het befaamde orkest De Zaaiers, waarmee hij in Venetië de Gouden Gondel won. Ook in het buitenland maakte hij furore. In Johannesburg maakte hij bewerkingen van de Zuidafrikaanse en Bantoe folklore. Op verzoek van president Soekarno componeerde hij de geschiedenis van Indonesië, terwijl hij in opdracht van de Nederlandse regering het Indonesische volkslied toonzette. Een relaas over een leven in dienst van de muziek. door Peter Contant HILVERSUM (GPD) - Schilderij, en prijken aan de wand in zijn Hil- versumse flat. Het artistieke ge vecht van Cleber heeft een vervolg gekregen. Het dirigeerstokje ligt terzijde, maar daarvoor in de plaats zijn penselen en verf teruggeko- Maar zijn echte liefde, de mu ziek, blijft hij trouw. Hij spreekt er gedreven over. Beweegt z'n armen om z'n woorden kracht bij te zét ten. Soms fluistert hij; lijkt even weg te zwijmelen in "the good old days". Cleber schudt de voorvallen uit het hoofd. Hij spreekt iets geaf fecteerd. Het past nog steeds bij zijn onmiskenbaar aanwezige artis tieke inslag. Namen van componis ten vallen met de snelheid van een toonladder. Zoekend in het archief van zijn geheugen laait de nostalgi sche vlam even weer op. "Jonge mensen op het Concert podium; ik was er dag-in dag-uit mee bezig. Afwegen en overwegen. En de verantwoording... Of ze wel zouden komen. Want er zaten soms buitenbeentjes tussen. De eerste zorg viel van me af, als m'n vrouw, die de gehele begeleiding verzorg de me belde vanaf Schiphol met het bericht: ze zijn er. Dan, na die eerste geslaagde repetitie, het ge voel van: het is in kannen en krui ken. Heerlijk. De wereld afreizen op zoek naar talent; steden als Wenen, Londen en Boedapest waren prima leve ranciers. Daar heb ik ook de beste ontdekkingen vandaan gehaald. Heinrich Schiff bijvoorbeeld, de beroemde cellist; ik ontmoette hem in Wenen. Hij had het... Aan z'n manier van lopen zag ik het al: dat is een artiest. Later hoorde ik Schiff spelen en dacht: heerlijk, zo moet het. Zo moetje spelen en niet op zo'n academische, nietszeggen de, manier. Ik zorgde er voor, dat er superi eure talenten kwamen. Maar geen wonderkinderen; die wilde ik niet. Ik wilde geen enkel risico lopen. Er werd voor honderdvijftig procent op zeker gespeeld. Heel bewust. Ik moest weten, dat als iemand vijfen zeventig procent overhield van wat op de repetitie ten gehore werd ge bracht, dat nog voldoende was voor de uitzending." Jos Cleber: 'Het "Het is de mooiste tijd van m'n le ven geweest; het maken van dit programma. Eigenlijk is het ont staan door een te veel aan popmu ziek. En vooral, de verheerlijking van dat jonge grut. Ik dacht, als ik me nu eens ga bemoeien met con servatoria-studenten, die ook ja renlang iets proberen te bereiken. Het was een weerwoord op al .die popgroepen, waarvan ik me af vroeg: waar moet dat naar toe? Kijk, populaire deunen zijn er al tijd geweest, maar de poorten zijn definitief opengegaan door de commercie. Ik keur dat niet af; het is een geven... Maar, dat we nu zo ver zijn gekomen, dat we bijvoor beeld met zo'n Soundmixshow de grote artiesten gaan imiteren..., dan kan men thuis net zo goed gaan zit ten figuurzagen. Een vorm van thuisvlijt. Voor mij betekent zo'n programma niets. Maar begrijp me goed: dat zeg ik. Het volk wil brood en spelen, dus hoort zo'n Sound mixshow er klaarblijkelijk bij. Ik schreef conservatoria aan; leg de het programma uit. De directies zorgden ervoor, dat de echte talen ten werden ingeseind en die hiel den een auditie voor mij. Ze kregen altijd tien minuten, maar sommi gen had ik in drie minuten al gezien en gehoord. Ik nam het allemaal op de band op. Als ik thuis was, ging ik het afluisteren. Mijn streven was erop gericht om vier kandidaten, in wie gedurende vijftig minuten een muzikale belofte zou kunnen zit ten, in de uitzending te brengen. Maar ze moesten er ook een beetje goed uitzien en een babbeltje kun nen maken met presentator Cees van Drongelen. Zestig procent van de muziek, die ik in dat programma wilde la ten horen, ontstond gevoelsmatig. Iemand zei eens: jij hebt een gou den hand om programma's in el kaar te zetten; zoiets kan natuurlijk ook een talent zijn. Maar het draai de bij mij vooral om muzikale vari atie. Dat komt, omdat ik zelf zo ge varieerd ben. Die variatie in m'n le ven, kon je terugvinden in het pro gramma. Ik geloof in variatie. Zo'n Mahler-symfonie, zoals Haitink enige tijd terug liet zien op televi sie, hoeft daarom voor mij niet. Het is prachtige muziek... Maar om dat nu uit zo'n kastje te zien komen, nee! Het is, ondanks de camera wisselingen, te statisch." Te laat "Het programma staat nu soms om half twaalf geprogrammeerd, dat vind ik te laat. Maar het blijft een goed programma. Ze hebben weieens een solist; dat zou niet mijn keuze zijn geweest. Ik wil de jeugd; frisse getalenteerde men sen, zien worstelen met het vak. Want het is niet niks. Ga daar maar eens staan. Het is ontzettend! Cees van Drongelen heeft als na deel, dat hij geen muziek heeft ge studeerd. Maar hij werd goed geïn strueerd. Ik heb hem volgestopt met muziekgeschiedenis. Maar, dan weetje het natuurlijk nog niet. Al leer je een paar jaar muziek; dat- wil nog niet zeggen, dat je er dan ook echt over kunt spreken. Mu ziek is "the long years of experien ce", laat ik het daarop houden. Dat begint op je achtste en dat groeit. Met regisseur Joop Stokkermans praatte ik er heel gewoon over. Door z'n achtergrond voelde Joop mij feilloos aan. Dat maakte Cees wel eens kwaad. "Ik begrijp jullie niet," zei hij dan. Ik wilde ook, dat Cees er niets van begreep. Hij moest juist die domme vragen stel len, omdat het publiek die ook stelt. Soms deed hij dat niet. Dan ging hij z'n gang; hij wilde er toch iets meer van maken. Dat mocht van mij, want hij sprak z'n talen goed, was een prima collega en een intelligente jongen. Ik heb nooit inspraak geduld. Wel samenspraak. Uiteindelijk kan er maar één de verantwoordelijke kapitein zijn. Je ziet het om je heen: er wordt veel te veel gepraat; er moet harder gewerkt worden. Dat gebeurt niet meer. Die tendens bespeurde ik al in de jaren vijftig toen ik het AVRO-or- kest de Zaaiers dirigeerde. Daar ontstond het idee om op zondag niet meer te werken. Wat dan te zeggen van al die conducteurs, doktoren en vliegers die wel op zondag werkten. Het is een kwestie van mentaliteit. Zoiets heeft mij nooit aangesproken. Ik bestelde de artiesten zelf, die door het orkest begeleid werden. Het was wikken en wegen. Ze lie ten het allemaal aan me over, be halve het opstellen van de contrac ten. Ik correspondeerde, belde en stelde het repertoire samen. Het kon allemaal omdat het orkest zo succesvol was. Er waren altijd wel mensen, die het repertoire platter of nog popu lairder wilden horen. Dat heb ik al tijd geweigerd. Er zijn grenzen. Daarvoor zijn nu eenmaal de zoge naamde accordeonorkesten. Ik heb Heintje Davids wel eens bege leid. Toen stond het schaamrood op m'n kaken. Wat ze allemaal stond te zingen, weet ik nog steeds niet. En niet inzetten... Maar het publiek vond het ge-wel-dig. Maar als ik het kon vermijden, dan deed ik het." De Zaaiers De laatste jaren bij het orkest De Zaaiers waren niet eenvoudig. De beat, het nieuwe geluid, zoals dat heet moest in het repertoire. Dat kon ik niet voor elkaar krijgen, om dat de musici door hun Wassieke opleiding heel anders waren inge steld. Ze misten als het ware het speciale gevoel, dat de Amerikaan se vakbroeders wel voor de echte lichte muziek hadden. We wisten wat we deden, konden het ook ana lyseren maar niet componeren of arrangeren. Het was als het ware een voort durende worsteling tussen het ou de en het nieuwe. Ik ben meege gaan met het nieuwe, maar ik bleef beperkt. Niet omdat de musici slecht waren. Die beperking be stond uit de new-sound, die men niet in zich had. Ik heb het orkest een beetje kunnen verjongen, maar niet zoals ik wilde. Daarom bén ik er eigenlijk ook mee opgehouden. Ik wilde het orkest moderniseren, zeker de rythmgroep. Maar dat kon niet vanwege het gebrek aan geld. Dat speelt niet alleen nu, ook toen al was dat het geval. Musici en alles wat daarvoor stu deert, krijgen het steeds moeilij ker. Waar komen ze terecht? Dat vraag ik me echt af. De orkesten slanken af. Maar het ligt nog extre mer. In het Concertgebouworkest zitten bijvoorbeeld veel Japanners. Waarom in hun plaats geen Neder landers? vragen velen zich af. Het antwoord is simpel; gewoon omdat die anderen beter zijn. En dat mag je eigenlijk nog niet eens hardop zeggen, want dan ben je aan het discrimineren. Zo'n Metropole-orkest moet zichzelf nu gaan bedruipen binnen een aantal jaren, althans zo schijnt het. Dat kan nooit... Het is zo'n goed orkest, zo mooi, het gaat bijna aan schoonheid ten onder. Op zo'n orkest zit Nederland niet te wach ten: de wiskundeleraar, de truck- chauffeur, de dokter of de man van het kantoor zeggen niet van: ik ga eens lekker naar het Metropole-or kest luisteren. Het is te mooi, te in gewikkeld. Ik vind het geweldig hoor. Maar ik hoor bij die kleine groep. En daarvoor mag je niet werken. Mozart heeft ooit eens aan z'n vader geschreven: ik heb nou een aria gecomponeerd, waarvoor ik nu de kassa al hoor rinkelen. Hij had het toen al door. Voor het volk moetje ook wat doen." Flatgebouwen "Tijdens mijn werkzaamheden schrok ik wel eens a)s ik in Amster dam, Leiden of Maastricht kwam. Dan zag ik allemaal flatgebouwen en dacht: daarin zitten mensen die naar me luisteren en kijken. Dat re aliseer je je onvoldoende als je hier in Hilversum zit. Ik had het pas nog. Ik zag een enorm flatgebouw: Goh, daarvoor heb ik gewerkt, rea liseerde ik me. Ik geloof, dat geen enkele radio- of televisieman zich dat voldoende bewust is. Het komt door de gewoonte van de dagelijk se bezigheid. Ik had destijds nog graag een jaartje of drie, vier doorgegaan. Ik geloof, dat je creativiteit zich niet laat pensioneren. Tegen een schil der die halverwege is met z'n schil derij kan je niet zeggen: stop het is twaalf uur, je moet gaan eten. Dat geldt natuurlijk niet voor iedereen. Maar, ik heb me er inmiddels bij neergelegd. Toch is dat afscheid voor mij iets te abrubt gekomen. Het moment van pensionering heb ik altijd voor mij uitgeduwt; van me afgeschopt. Zover is het nog lang niet, zei ik altijd. En dan sta je er ineens voor... AMSTERDAM (ANP) - De cabaretier Youp van 't Hek is een éénmansac- tie begonnen voor het behoud van de Kleine Komedie in Amsterdam. Dit volgens hem mooiste en leukste theater" wordt met sluiting bedreigd om dat de gemeente Amsterdam er vijf ton op wil bezuinigen. In een paginagrote advertentie die op vandaag in het Parool wordt ge plaatst, roept hij de Amsterdamse cultuurwethouder, gemeente- en kun- straadleden en Amsterdamse theaterdirecteuren op om op 22 februari een openbare discussie met hem te voeren over de bezuinigingsplannen. „Ze mogen dan uitleggen waarom het handjevol toneelliefhebbers meer dan dertien miljoen mag verdelen en De Kleine Komedie, het kleinkunstthea- ter bij uitstek, zich de fooi van 500.000 gulden moet laten afpakken", aldus de cabaretier, die op eigen naam en rekening wil proberen de benodigde 500.000 gulden bij elkaar te krijgen. „Niemand kan die vijf ton vinden. Ik heb vier jaar mavo en zeg dat ik binnen een paar dagen dat half miljoen bij elkaar heb", aldus Van 't Hek in de advertentie. Köhlerprijs voor Judith Herzberg AMSTERDAM (ANP) - De Charlot te Köhlerprijs (25.000 gulden) voor het beste Nederlandstalige toneel stuk uit de afgelopen tien jaar is toegekend aan Judith Herzberg. Ze krijgt de prijs voor haar toneelstuk 'Leedvermaak'. Dit heeft de Stich ting Charlotte Kohier bekend ge maakt. Het is de eerste maal dat de Charlotte Köhlerprijs wordt toege kend. De prijsuitreiking is op 15 maart in de Kleine Komedie in Am sterdam. Judith Herzberg. Theaterstaldng R' dam voorbij ROTTERDAM (ANP) - Het conflict tussen de gemeente Rotterdam en de ambtenarenbond AbvaKabo over het aantal weekeinden dat het personeel in de, bijna voltooide, ge meentelijke schouwburg jaarlijks moet werken is van de baan. De ge meente en de bond bereikten giste ren een compromis, dat dezelfde dag is goedgekeurd door de leden van de bond. Hierdoor zijn stakingsacties van de AbvaKabo in de gemeentelijke theater/concert-complexen De Doelen en Luxor van de baan. Volgens het compromis krijgt het theaterpersoneel 26 vrije zater dagen en 26 vrije zondagen, waar van er dit jaar achttien aaneenge sloten zijn en daarna minimaal der tien. Drie ton voor 'Dansend Hart' UTRECHT - De sponsoractie 'Drie ton in dertig dagen', georganiseerd door stichting 'Dansend Hart, Werkplaats voor Theaterdans' uit Utrecht met het doel het voormali ge Utrechtse zwembad 'Ozebi' ge schikt te maken als dansruimte, is met goed resultaat afgesloten. Sponsors hebben definitief twee ton toegezegd aan het 'Dansend Hart' en er is zicht op nog een ton. 'Dansend Hart' is een samenwer kingsverband aangegaan met Stichting Danscentrum Utrecht. Beide organisaties hebben zich verenigd in de 'Stichting Dans OZEBI'. Deze stichting gaat de plannen rond OZEBI verder ont wikkelen en zal toewerken naar het uiteindelijke doel: de vestiging van het Nederlands Centrum voor Cho reografie. Architect Holt (83) overleden OVERVEEN (ANP) - De bekende Nederlandse architect G.H.M. Holt is zondag in zijn woonplaats Over- veen overleden. Hij is 83 jaar ge worden. Dit heeft zijn familie dins dag meegedeeld. Holt bouwde woningbouwpro jecten door het hele land evenals winkelcentra (Den Bosch en Nijmegen), schouwburgen (Nijme gen en Tilburg), bejaardencentra, een kindertehuis en een kerk. Samen met de architect B. Bij voet maakte Holt het ontwerp voor een operagebouw op het terrein van de Oude RAI in de Ferdinand Bolstraat in Amsterdam. Dat ope ragebouw is nooit op die plek geko men. Het plan van Holt werd later overgenomen door diens schoon zoon Cees Dam en ingepast in het ontwerp van Holzbauer voor het nieuwe stadhuis. Zo kwam het ge combineerde ontwerp voor Stad huis/Muziektheater aan het Water- looplein in Amsterdam tot stand. Cees Dam, die het gecombineerde ontwerp uitwerkte is samen met Holzbauer de bouwer van de Am sterdamse Stopera. 1(1) The time of my life - B. Medley J. Wames 2(2) Sign your name - Teren ce Trent d'Arby 3 4) 1 think we're alone now - Tiffany 4(3) Father figure - George Michael 5(8) Hit mix - Fun Fun 6 (12) Angel eyes - Wet Wet Wet 7 (9) House arrest - Krush 8 (10) Max - Paolo Conte 9 (7) Heaven is a place on earth - Belinda Carlisle 10 5) Turn back the clock - Johnny Hates Jazz 11 (17) Get outta my dreams, get into my car - Billy Ocean 12 6) Stuck on earth - Alf 13 (14) Hazy shade of winter - Bangles 14 (18) I lie and I cheat - Won Ton Ton 15 (20) Hungry eyes - Eric Car lo (21) A little piece of heaven - Godley Creme 17 (22) I want to be your man - Roger 18 (33) When wil I be famous - Bros 19 Rise to the occasion - Cli- mie Fisher 20 (11) China in your hand - T'Pau 21 (23) 22 (29) 23 (27) 24 (13) 25 (-) 26 (15) 27 (34) 28 (16) 29 (25) 30 (-) Jingo - Jellybean Girlfriend - Pebbles Jos day - The Nits Always on my mind - Pet Shop Boys Come into my life - Joyce Sims Tighten up - Wally Jump jr. I will survive - Gloria Gaynor Some guys have all the luck - Maxi Priest De hoofdman was knup- peldik - Normaal I can't help it - Bana- narama 31 (19) Troy - Sinead O'Connor 32 (30) Sideshow - Wendy en Li- 33 (32) Kunnen wij hier over nachten - De Deurzak kers 34 Vanavond gaan we stap pen - Arie Ribbens 35 Satellite - Hooters 36 Man in the mirror Mi chael Jackson 37 (28) Is this love - Whitesnake 38 (24) Letter from America - Proclaimers 39 (37) Happy with BarrylDat had je nou niet - Barry Hughes 40 (31) Ideal world - The Chris tians

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 25