EIDEN
Steeds
Toch wetenschappelijke studie
lsd-gebruik oorlogsslachtoffers
Etnische groepen
klagen niet gauw
over discriminatie
LEIDSCH
DAGBLAD
Centrum '45 mag behandelmethode voortzetten
H. Ruhaak
overleden
'Reserves
van EBR
geven aan
consument'
WOENSDAG 10 FEBRUARI 1988
Centrum '45, de kliniek voor
verzets- en oorlogsslachtoffers
in Oegstgeest, krijgt in de loop
van dit jaar de mogelijkheid
om patiënten dag en nacht te
behandelen. Zodra de
uitbreiding een feit is kunnen
er 24 patiënten worden
opgenomen.
Hoewel er sprake is geweest
van enige stagnatie, kan de
uitbreiding van de kliniek -
kosten rond de vijf miljoen
gulden - nu toch daadwerkelijk
op gang worden gebracht. De
verwachting is dat in
november de nieuwbouw,
waarin ook de polikliniek
wordt ondergebracht, in
gebruik kan worden genomen.
Wat deze uitbreiding voor
Centrum '45 én vooral voor de
patiënten betekent, vertelt
directeur J.N. Schreuder.
door
Jan Westerlaken
LEIDEN - De situatie nu. Iedere
patiënt die bij Centrum '45 om hulp
aanklopt, krijgt praktisch dezelfde
therapie. Dat verandert. Als de
nieuwbouw klaar is, krijgen de pa
tiënten een therapie op maat. Een
behandeling die speciaal voor hen
is ontwikkeld. In die therapie kan
dan ook een belangrijke rol voor
het gezin of de familie van de pa
tiënt zijn weggelegd. Nu komt Cen
trum '45 daar maar mondjesmaat
LEIDEN - De Leidse chirurg H.G.
Ruhaak is gistëren op 78-jarige
leeftijd overleden. Ruhaak was tot
zijn pensionering in 1972 werk
zaam bij het Leidse Diaconessen-
huis aan de Houtlaan. De crematie
is bepaald op vrijdag 12 februari
aanstaande om 10.15 uur in het cre
matorium Ockenburgh aan de Oc-
kenburghstraat 21 in Den Haag-
Loosduinen.
toe, omdat het vooral a
te ontbreekt.
Eén ding is zeker: er verandert
veel in de kliniek voor verzets- en
oorlogsslachtoffers. Kan dat wel al
lemaal in één keer zonder dat er
moeilijkheden komen?
Directeur Schreuder beaamt dat
het veel is. Maar hij treurt er niet
om dat de uitbreiding enige vertra
ging (ongeveer drie maanden)
heeft opgelopen. Hij zegt: "Eigen
lijk kwam mij dat niet zo slecht uit.
Natuurlijk is het niet zo dat aan het
eind van het jaar alles in een klap
anders wordt. Zoiets gaat geleide
lijk. Een voorbeeld? We zijn, als
aanzet, al begonnen om gezinnen
bij de therapie te betrekken. Ik
denk dat wij van de zomer klaar
zijn om over te schakelen. Het is
dan nog een kwestie van wanneer
kan het gebouw in gebruik worden
genomen".
Uitgebreider
Centrum '45 mag onder meer uit
breiden, omdat de Leidse psychia
ter en behandelaar van gewelds-
slachtsoffers prof. J. Bastiaans met
pensioen is gegaan. Zijn patiënten
moeten voor hulp kunnen terug
vallen op de kliniek in Oegstgeest.
Schreuder benadrukt echter dat
het geven van een ruimere behan
deling aan de slachtoffers bij de
uitbreiding vooropstond. Omdat
therapie met het roesmiddel lsd
(lyserginezuurdiëthylamide) sa
men met Bastiaans dreigde te ver
dwijnen - hij was de enige psychia
ter in Nederland die met het geest
verruimend middel mocht werken
- vroeg Centrum '45 toestemming
deze methode in zijn pakket te mo
gen opnemen. Het ministerie van
wvc is onder voorwaarden bereid
dit goed te keuren. De kliniek in
Oegstgeest wil aan het mogen wer
ken met lsd een driejarig onder
zoek koppelen. Dit onderzoek
moet antwoord geven op de vraag
of er van lsd een geneeskrachtige
werking uitgaat.
Over het verkrijgen van die toe
stemming zegt directeur Schreu
der: "We krijgen een licentie om
patiënten uit te behandelen. Laat
ik duidelijk zijn: je kunt niet te pas
en te onpas naar lsd grijpen. Er zijn
ook andere middelen (bijvoorbeeld
pentothal) die je kunt aanwenden.
Alleen, je kunt pentothal niet altijd
gebruiken. Als een patiënt, bijvoor
beeld, hartklachten heeft kun je dit
medicijn beter niet toepassen. Met
dit middel breng je hem in een lich
te narcose. Lsd heeft die werking
niet".
Veiliger
Hoe vreemd het wellicht ook
klinkt, maar toepassen van lsd is in
feite veiliger dan een therapie met
pentothal. Maar welk gevaar
schuilt er dan achter het hallucino-
gene middel?
Schreuder legt het zo uit: "Ie
mand loopt bij lsd de kans om psy
chotisch (de werkelijkheid uit het
oog verliezen) te worden. Door toe
dienen van lsd herbeleeft een pa
tiënt de dingen uit het verleden op
nieuw. Hij beleeft ze alsof ze op dit
moment gebeuren. Aan het einde
van een zitting moet je dat terug
brengen tot de dingen van van
daag".
Lukt dat altijd?
Directeur Schreuder: "Er is een
geringe kans dat dit niet lukt. Be
grijpelijk dus dat men hiervoor eni
ge angst heeft. Zeker als iemand
zonder deskundige begeleiding lsd
gebruikt. Je kunt dan, om maar
eens een willekeurig voorbeeld te
noemen, situaties krijgen dat een
gebruiker denkt dat hij kan vlie
gen. Vervolgens kan zo iemand het
raam openschuiven en naar buiten
springen. In de veronderstelling
dat hij een vogel is".
De geneeskrachtige werking van
lsd. De psychiatrie lijkt er nog
maar bar weinig over te weten.
Waarom wil Centrum '45 er dan
toch mee aan de slag?
Schreuder is er duidelijk over.
Zegt: "Er is een onderzoek ge
weest, maar dat heeft geen resul
taat opgeleverd. Helaas waren er te
weinig gegevens. Daarom heb ik
vanaf het begin gezegd: ik wil pa
tiënten met lsd behandelen, maar
er moet wel een onderzoek aan ge
koppeld zijn".
Proefkonijn
Met do patiënt als proefkonijn?
Schreuder ontkent het met klem.
"Zo'n onderzoek is verantwoord.
De patiënt wordt niet als proefko
nijn gebruikt. Wat je vooral niet
moet doen is het middel toepassen
op mensen voor wie het niet de
aangewezen therapie is. Ik doe dit
met de intentie van een weten
schapper die nieuwsgierig is. Ik
heb veel patiënten gesproken die
bijzonder positief waren over hun
lsd-behandeling. Mensen die zei
den: als ik deze therapie niet zou
hebben gehad, dan kon ik niet op
deze manier leven. Bedenk echter
wel, dat ik heel neutraal tegenover
het behandelen met lsd sta. Wat ik
ervan heb gehoord zijn goede be
richten en nooit dat er iets fout zou
zijn gegaan. Waarom zou je het dan
niet gebruiken? Nu zeker. Tenslot
te kunnen we de patiënten over en
kele maanden dag en nacht bege
leiden".
Derhalve vindt directeur
Schreuder therapie waarin lsd
wordt toegepast de moeite van on
derzoeken waard. Volgens hem
wordt het hele gebeuren rond het
middel een beetje uit z'n verband
getild. Zegt: "Er zijn meer behan
delingen mogelijk dan alleen maar
die met lsd. Buiten lsd staan we ze
ker niet met lege handen. Laat dat
vooral duidelijk zijn. Andere thera
pieën slaan ook goed aan. Dus
houdt een behandeling bij lsd niet
op. Je mag het daarom niet als een
laatste redmiddel zien. Centrum
'45 heeft verschillende behandel-
pakketten. Eén ervan is lsd".
Tweede generatie
Is er ooit wel eens een onderzoek
gedaan naar de vraag hoe lang er in
Nederland nog verzets- en oorlogs
slachtoffers zullen zijn?
Dat blijkt inderdaad het geval te
zijn. Volgens Schreuder zijn er in
Nederland nog anderhalf miljoen
mensen in leven die de oorlog heb
ben meegemaakt. Tussen de 13.000
en 14.000 van hen zitten met een
ernstig traumatische ervaring. Zij
zijn oorlogsslachtoffer. Het onder
zoek heeft aangetoond dat dit aan
tal in 1995 tot minimaal 7000 en
maximaal 10.000 is teruggelopen.
Maar tot dat jaar zijn er nog altijd
tussen de 53.000 en 65.000 slachtof
fers met een licht oorlogstrauma.
Directeur Schreuder zegt dat het
eens is afgelopen. Centrum '45 zal
te maken krijgen met slachtoffers
uit de tweede generatie. Kinderen
van ouders die in concentratiekam
pen hebben gezeten. Of een vader
die veertig jaar lang zijn mond
heeft gehouden maar dat nu niet
meer kan. Dan is het niet een kwes
tie van alleen het individu opvan
gen, vertelt Schreuder, maar moe
ten de kinderen ook aandacht heb
ben.
Komt er nog een derde generatie
oorlogsslachtoffers? "Ik geloof
niet dat daar straks sprake van kan
zijn. Misschien dat er in 2010 nog
enige oorlogsslachtoffers zullen
zijn, maar dat kunnen er dan nooit
zo veel meer zijn".
Centrum '45 heeft de weten
schap in huis hoe het oorlogs-
slachtsoffers kan behandelen. Als
er vanuit die hoek straks minder
vaak een beroep op hulp wordt ge
daan, is de kliniek dan overbodig?
Schreuder denkt dat niet. Tot nu
toe behandelde men uitsluitend
door de wet erkende oorlogsslacht
offers. In de eerste plaats krijgt het
instituut nu de mogelijkheid om
burger-oorlogsslachtoffers (onder
duikers of mensen die een bombar
dement hebben overleefd) meer
aandacht te geven. De tweede ge
neratie kan op hulpverlening reke
nen. Slachtoffers van geweld kun
nen dan eveneens bij Centrum '45
om hulp aankloppen. Volgende
maand wordt er een commissie in
het leven geroepen die gaat bekij
ken in welke vorm de kliniek aan
deze mensen hulp kan verlenen.
Centrum '45 is puur opgezet voor
hulpverlening aan oorlogsslachtof
fers. Treedt de kliniek hiermee niet
buiten haar bevoegdheid?
De directeur: "Enigszins onder
druk van buiten gaan wij hiertoe
over. Omdat wij de kennis in huis
hebben, hebben slachtoffers van
geweld erop aangedrongen daar
van gebruik te mogen maken in
dien dat noodzakelijk is. De minis
ter steunt hen. Er mag geen ondui
delijkheid over bestaan: Centrum
'45 is opgezet voor oorlogsslachtof
fers. Zij blijven op de eerste
plaats".
Redactie Simone van Driel en Meindort van der Kaaij,
telefoon 144941, toestel 217 of 222.
Honden
Het is een kwestie van duidelijke
afspraken maken, meent Leide-
naar Jos Lammers. In de wijk
Pancras West is de Burchtheuvel
het enige groen dat in de wijde
omgeving aanwezig is. "Daar
spelen onze kinderen, maar zelf
zitten we daar - als het weer dat
tenminste toestaat - graag in het
gras. Helaas kan dat niet, omdat
de heuvel rond de Burcht van on
der tot boven onder de honde-
poep zit. Je kunt werkelijk geen
twee stappen doen zonder in de
uitwerpselen te trappen. Het is
echter niet realistisch om de hon
den en hondebezitters daarvan
de schuld te geven", zegt Lam
mers die vlak bij de Burcht
woont.
Hij weet als hondebezitter dat
de eeuwenoude vesting tevens
de enige groene plaats is om het
huisdier uit te laten. "Beide groe
pen moeten gebruik maken van
dezelfde kleine oppervlakte en ik
ben ervan overtuigd dat ze beide
ook van goede wil zijn".
Lammers heeft in een brief aap
B en W een plannetje uit de doe
ken gedaan dat volgens hem heel
makkelijk is uit te voeren. "Het
stukje groen langs het Van der
Sterrepad, het straatje dat van de
openbare bibliotheek naar de
Oude Rijn gaat, is vrij stijl en dus
niet echt geschikt voor recrean
ten. Door het planten van wat
flinke struiken en twee wildroos-
ters (roosters waar dieren niet lo
pen omdat ze er met de poten
doorzakken) kun je een gebied
afscheiden waar honden hun
gang kunnen gaan. De rest van
de heuvel is dan uiteraard verbo
den terrein voor honden, zelfs als
ze aangelijnd zijn. Je kunt im
mers nooit weten wanneer een
hond zijn behoefte gaat doen",
legt Lammers uit.
Hij weet dat de situatie een
bron van ergernis is voor veel
mensen die daar geregeld ko
men. "Bovendien vind ik het een
beschamend gezicht voor de toe
risten die hier komen. De
Burchtheuvel moet kortom in
ere worden hersteld", zegt Lam-
Het beroerde voor hem is ech
ter dat de gemeente nog niets
van zich heeft laten horen. De s
brief is verstuurd op 29 oktober
van het vorig jaar. "Ik heb nog
nul-komma-nul gehoord. Niet
eens een bevestiging. Ik heb het
gevoel alsof het zo de gracht in is
gegooid en dat is pijnlijk. Als ik
straks weer een idee heb denk ik:
laat maar lopen, want ze doen er
toch niets aan".
Hij vindt dat de gemeente op
die manier geen echte burgerzin
ontwikkelt. "Er moet in ieder ge
val een standaardprocedure ko
men die voor een bevestiging
van de brieven zorgt en duidelijk
maakt dat klachten serieus geno
men worden".
Maar ja, wij weten dat het va
ker gebeurt dat mensen geen, of
pas heel laat, antwoord krijgen
van de gemeente. Te vrezen valt
dat de heer Lammers niet de
laatste is die dat zal
Mostert
Nick van Nifterik heeft naar zijn
eigen zeggen een prima lopend
bedrijf. Hij heeft zich enkele ja
ren geleden in het Mostert-be-
drijfsverzamelgebouw gevestigd
als beginnend ondernemer met
zijn bedrijf Slick 50. Hij impor
teert het produkt Petrollon dat
verwerkt wordt in anti-aanbak
pannen. Hij klaagt steen en been
over het gebouw dat in 1986 werd
opgeleverd.
Zo heeft hij te kampen met lek
kages. Daarnaast heeft hij ook
LEIDEN - Hoewel nog niet toegankelijk voor het grote publiek, wordt toch al gebruik gemaakt van de in
aanbouw zijnde parkeergarage aan het Ir. Driessenplein. Werknemers nemen er hun gemak van - gezien de
auto op de eerste etage van de garage - door met de auto precies naar de werkplek te rijden. Het grote pu
bliek moet nog een paar maanden wachten. (foto Henk Bouwman)
worden gehouden", zegt Ampt-
meijer.
Van Nifterik zegt voorts zich
blauw te betalen aan de parkeer
bonnen omdat het met parkeer
plaatsen in de buurt dun gezaaid
is. Volgens Amptmeijer is dat
een tijdelijke zaak. "Op dit ogen
blik is het Ir. Driesenplein niet
beschikbaar, maar als straks de
parkeergarage gereed is, kan ie
dereen zijn auto weer kwijt".
Toch laat de zakenman Van Nif
terik het er niet bij zitten. "Ik be
taal geen huur meer, zodat ik op
die manier de investeringen die
ik heb gedaan om het gebouw in
orde te maken kan verrekenen",
zegt hij dreigend. Amptmeijer
zegt daarvan niet onder de in
druk te zijn. "We hebben zwart
op wit een huurcontract met
hem. Contract is nog altijd con
tract en daar zal hij zich aan raoe-
ter^houden".
last van vreemd volk dat op de
binnenplaats van het complex
rondhangt. "Laten ze dat nu ge
woon afsluiten, want nu is er veel
vadalisme en is het risico van in
braken veel groter. Er worden
geregeld auto's bekrast en ge
kraakt. Er wordt soms met vuur
werk gegooid. Dat is voor mij,
maar ook voor mijn klanten be
angstigend", aldus Van Nifterik
Herman Amptmeijer is hoofd
van de afdeling economische za
ken en verantwoordelijk voor
het bedrijfsverzamelgebouw dat
door de gemeente is gereno
veerd. "We hebben de aannemer
al een tijdje geleden opdracht ge
geven om het dak te repareren en
dat wordt ook gedaan als het een
beetje minder waait. Het dak is
nogal stijl en de aannemer neemt
geen risico. Als Van Nifterik zegt
zich bedreigd te voelen moet hij
maar naar de politie gaan, daar
aan kunnen wij niets doen. Het
terrein afsluiten mogen wij niet
omdat bijvoorbeeld het energie
bedrijf bij een brand erbij moet
kunnen om de leidingen af te
sluiten", aldus Amptmeijer.
Over de klacht dat er geen perso
nenlift aanwezig is en dat er ver
schillende andere voorzieningen
ontbreken zoals toilet, dakraam
en verwarming zegt Amptmeijer
dat Van Nifterik van die situatie
op de hoogte was toen hij het
pand betrok. "We hebben be
wust gekozen voor een kleine
transportlift. De veiligheids
maatregelen voor een personen
lift zijn erg streng en dus duur.
Ook hebben we gekozen voor het
opleveren van alleen een casco
zodat elk beginnend bedrijfje op
eigen tempo kon investeren in
voorzieningen. De huurprijs kon
op die manier uitzonderlijk laag
LEIDEN - Leden van etnische
minderheidsgroepen beklagen
zich niet gauw over discriminatie.
De zo vaak gehoorde opvatting dat
migranten meteen roepen dat ze
worden gediscrimineerd wordt
weersproken door een onderzoek
van het Centrum voor Onderzoek
van Maatschappelijke Tegenstel
lingen van de Leidse universiteit.
Ervaringen van migranten met
discriminatie maken duidelijk dat
veel migranten juist eerder ge
neigd zijn hun ogen te sluiten voor
discriminatie dan zich ertegen te
weer te stellen. De onderzoeksers
drs. C. Bouw en drs. C Nelissen la
ten in hun studie migranten aan
het woord over zowel grote als klei
ne ongenoegens in contacten met
Nederlanders.
Hun verhalen gaan over misluk
te sollicitaties, ongelijke behande
ling door politie-agenten, vooroor
delen van onderwijzers, over dis
criminatie in het economische vlak
en hun ongelijke rechtspositie. Ze
gaan ook over irritaties als het ge
scheld van een buurjongen, een on
aardige opmerking van een mede
reiziger en over een collega die be
langstellend vraagt wanneer de mi
grant denkt terug te gaan naar zijn
vaderland.
De terughoudendheid om op dis
criminatie te reageren is volgens de
Leidse onderzoekers te verklaren
uit de behoefte van migranten om
problemen te verdoezelen. Ze voe-
LEIDEN De consumentenraad
van het Energiebedrijf Rijnland
(EBR) is het er niet mee eens dat de
gemeenten na de fusie van het
EBR met andere nutsbedrijven
geld krijgen uit de reserves. De
consumentenraad een adviesor
gaan voor het bestuur van het ener
giebedrijf vindt dat als het EBR
geld uitkeert, dit direct ten goede
moet komen aan de verbruikers.
Een uitkering aan gemeenten is
een van de compromissen die zijn
gesloten tijdens de onderhandelin
gen over een fusie tussen het EBR
en een aantal kleinere distributie
bedrijven. In totaal zal, als het
voorstel werkelijkheid wordt, aan
de gemeenten een bedrag van on
geveer 60 miljoen worden uitge
keerd. Ruim 20-, miljoen daarvan
moet uit de kas van het EBR ko-
De consumentenraad die gis
teren voor het eerst in zyn bestaan
in het openbaar vergaderde, ver
klaarde zich akkoord met de voor
genomen verlaging van het elektri
citeitstarief met 0,8 cent per kilo
wattuur. Ook het soepelere incas-
sobeleid van het EBR kon de goed
keuring van de raad wegdragen.
Wel stelden de leden van de consu
mentenraad voor om de verbrui
kers eerder op de hoogte te bren
gen van de mogelijkheid om naar
de geschillencommissie te stap
pen.
len er weinig voor zichzelf als
slachtoffer of underdog te presen
teren omdat zij hun leven liever als
een succes dan als een mislukking
zien. Ook wennen migranten zich
aan om situaties waarin zich discri
minatie kan voordoen uit de weg te
gaan. Iets anders is dat migranten
niet altijd weten dat ze anders be
handeld worden omdat ze de be
handeling van hun zelf niet kun
nen vergelijken met die van ande
ren. De onderzoekers hebben hun
studie vanochtend aangeboden
aan de minister van justitie Kort
hals Altes.
Autodieven
LEIDEN - In Almere zijn gisteren
twee jongens uit Hilversum opge
pakt die in Leiden een auto hadden
gestolen. Het minderjarige tweetal
was met een gestolen auto uit Hil
versum naar Leiden gekomen en
had zich op de Kiekendiefhorst een
nieuw vervoermiddel toegeëigend.
De in Hilversum gestolen auto
werd later op de dag in de Meren-
wijk terug gevonden.
Nauwelijks
stormschade
LEIDEN - De storm heejrde afge
lopen nacht in Leiden vöor weinig
overlast gezorgd. Zow& politie als
brandweer behoefden nauwelijks
in aktie te komen. Gisteravond om
acht uur werd besloten de Middel
weg af te sluiten voor het verkeer in
verband met instortingsgevaar van
een 34 meter lange tuinmuur. Van
middag wordt de muur gestut
waarna de afsluiting wordt opgehe-
Bij de in aanbouw zijnde par
keergarage op het Ir. Driessenplein
waaide vannacht een steigertje om
terwijl bij een bouwwerk aan de
Schipholweg de dranghekken over
de rijbaan waaiden. Politie en
brandweer hebben de zaak opge
ruimd.
Enkele woonwagengezinnen be
sloten gisteravond wegens de har
de wind met hun wagens te verhui
zen van het parkeerterrein bij
zwembad De Vliet naar een be
schutte speelplaats aan de Jan Kel
dermanstraat. De woonwagens zijn
vanochtend teruggekeerd naar
hun oude plaats.
Pondorosa
uit de ether
gehaald
LEIDEN - De politie heeft gister
middag in samenwerking met de
radio-controledienst de zender
Pondorosa uit de lucht gehaald.
Vanuit de buurt werd al geruime
tijd geklaagd over storingen als ge
volg van de uitzendingen van deze
piraat. De zendapparatuur werd
aangetroffen in een flat aan de Kie
kendiefhorst en in beslag geno
men. Tegen een tweetal mannen
(26 en 35 jaar) is proces-verbaal op
gemaakt.
STAD LETDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN -STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN STAD LEIDEN
