Bonn oneens met
wapenstrategie VS
Buitenlandse kritiek op Roemenië werkt averechts
Hevige rellen kosten weer
vijf Palestijnen het leven
Modernisering tactische kernwapens
Geweldige blunder van
Griekse oppositieleider
Kritisch rapport over Waldheim
RELLEN NA BEGRAFENIS
MAANDAG 8 FEBRUARI 1988
MUNCHEN (DPA/Rtr) - De Amerikaanse minister van defensie Frank Carlucci is voor
stander van modernisering van het NAVO-arsenaal aan tactische kernwapens voor de kor
te afstand. Carlucci sprak dit weekeinde in München op een internationale NAVO-confe-
rentie over de strategie van de verdediging. Modernisering is nodig, aldus de minister, om
na het bereiken van het INF-akkoord over de kernwapens voor de middellange afstand
een overtuigend beleid van afschrikking ten opzichte van het Warschaupact in stand te
houden.
De opmerkingen van Carlucci zijn
volgens waarnemers bepalend
voor de discussie die begin maart
gevoerd zal worden op de NAVO-
top in Brussel. Veel functionaris
sen in de Duitse Bondsrepubliek
zijn van mening dat modernisering
van de tactische kernwapens de
kansen verkleint op het bereiken
van nieuwe akkoorden over wa
penvermindering. Bovendien zou
deze modernisering de ooit zo felle
protesten binnen de Westduitse be
volking over kernwapens kunnen
doen oplaaien.
Het NAVO-arsenaal aan tacti
sche kernwapens, die een bereik
hebben onder de 500 kilometer, be
staat voornamelijk uit 88 Ameri
kaanse Lance-raketten plus nucle
aire artillerie. Aan Sovjetzijde zou
den zo'n 1.350 tactische en slag
veld-raketten staan opgesteld. Mo
dernisering zou neerkomen op het
vergroten van het bereik en de tref
zekerheid van deze wapens.
De Westduitse bondskanselier
Helmut Kohl zei in München dat
zijn regering instemt met de tacti
sche kernwapens die momenteel
staan opgesteld, maar dat de
Bondsrepubliek onderhandelin
gen wil van de NAVO met het War
schaupact over wederzijdse ver
minderingen in dit nucleaire sys
teem, dat voornamelijk de beide
Duitslanden het toneel zou maken
van een gewapende strijd. Bonrv
staat met deze opvatting binnen de
NAVO vrijwel alleen.
De meeste NAVO-partners wen
sen allereerst een einde te maken
aan het overwicht dat het War
schaupact heeft op het gebied van
de conventionele strijdkrachten.
Volgens Carlucci dienen de ver
schillende landen binnen de ver
dragsorganisatie niet alleen meer
geld voor hun verdediging uit te
geven, maar ook verbeteringen aan
te brengen binnen hun conventio
nele militaire apparaat.
De Amerikaanse minister be
klemtoonde dat de Verenigde Sta
ten zich ondanks het INF-akkoord
blijvend verbonden achten met de
Conflict over
interpretatie
wapenakkoord
WASHINGTON (GPD) - De parle
mentaire goedkeuring van het
INF-akkoord door de Amerikaanse
Senaat dreigt vertraging op te lo
pen als gevolg van een ernstig me
ningsverschil tussen de Democra
tische leiders van de Senaat en mi
nister van buitenlandse zaken Ge
orge Shultz. De invloedrijke Sena
toren Sam Nunn, voorzitter van de
defensie-comissie en meerder
heidsleider Robert Byrd hebben in
een brief aan Shultz garanties ge
vraagd dat de verklaringen van re
geringsfunctionarissen bij hoorzit
tingen over de interpretatie van het
INF-verdrag ook bindend zullen
zijn voor de toekomst.
Dat lijkt een nogal voor de hand
liggende zaak. Toch wil Shultz een
dergelijke garantie niet geven. De
reden voor het conflict heeft niets
te maken met het INF-verdrag zelf,
maar met de interpretatie van het
ABM-verdrag (over anti-raketten).
De Reagan-regering geeft een nieu
we, ruimere interpretatie aan het
ABM-verdrag van 1972, met de be
doeling proefnemingen in het ka
der van het Strategisch Defensie
Initiatief mogelijk te maken.
verdediging van West-Europa. Hij woordelijkheid voor de veiligheid
tekende daarbij wel aan dat de van dit gebied „eerlijk" dienen te
Westeuropese partners de verant- delen.
ATHENE De rechtse oppositie
partij in Griekenland, Nieuwe De
mocratie, verkeert in ontreddering
door een onbegrijpelijke en waar
schijnlijk onherstelbare blunder
van haar 69-jarige leider Konstan-
dinos Mitsotakis. Ter afsluiting van
een bezoek aan Londen heeft hij
tijdens een persconferentie precies
het verkeerde antwoord gegeven
op een vraag van een Poolse jour
nalist in ballingschap betreffende
de monarchie in Griekenland.
door
Frans van Hasselt
De Pool vroeg of het referendum
van december 1974, waarbij 69 pro
cent van de Grieken zich uitsprak
tegen het koningshuis waardoor
Griekenland een republiek werd,
wel helemaal 'fair' van opzet was
geweest. Dit vijfde referendum
ging de geschiedenis in als een on
berispelijke zaak, waarbij beide
partijen, op radio en televisie, gelij*
kelijk aan bod kwamen.
Mitsotakis echter kwam met het
antwoord dat het referendum 'un
fair' was geweest, in zoverre dat de
toenmalige koning Constantijn
niet in eigen land campagne had
mogen voeren. De geschiedenis
zou er over oordelen, zei hij. Bin
nen enkele uren werd deze tekst
verontwaardigd op de Griekse ra
dio en televisie voorgelezen, als
een bewijs dat Mitsotakis de staats
vorm in twijfel trekt.
Het blijft onbegrijpelijk wat
Mitsotakis, die niet bekend staat
als een royalist, ertoe heeft ge
bracht de indruk te geven dat het
referendum nog door de geschie
denis moet worden beoordeeld ter
wijl dit allang is gebeurd: de mo
narchie in Griekenland is een over
wonnen zaak. De 31 procent die er
in 1974 nog naar terug wilde, lijkt
nu te zijn gezakt tot onder de tien.
De enige verklaring is dat be
paalde kringen in Londen, de
Grieks orthodoxe kerk en vooral
de reders die Mitsotakis partij ook
financieel steunen, de daar vertoe
vende Constantijn gunstig gezind
zijn en dat zij Mitsotakis hebben
beïnvloed. Het ergst voor Mitsota
kis is dat het referendum indertijd
is gehouden onder verantwoording
van niemand minder dan premier
Karamanlis, de oprichter van de
Nieuwe Democratie, die later pre
sident van de republiek werd maar
zich verbitterd uit het openbare le
ven terugtrok toen, op aanstichten
van premier Papandreou, in 1985
dit presidentschap door het parle
ment niet werd geprolongeerd. Ka
ramanlis beschouwde het referen
dum, waarin hij zelf geen stelling
nam, als een belangrijke positieve
bijdrage aan de geschiedenis van
zijn land.
Het is een publiek geheim dat
Karamanlis nooit wat heeft gezien
in het oppositieleiderschap van de,
uit liberale gelederen naar rechts
overgelopen, 'indringer', Mitsota
kis. Samen met veel anderen bin
nen de ND ziet hq in de weinig po
pulaire staatsman een figuur waar
mee de partij nooit verkiezingen
kan winnen. Algemeen wordt nu
verwacht, dat het leiderschap en
zelfs de politieke carrière van de
Cretensische politicus met deze
'black out' ten einde is gelopen.
In Griekenland döet het grapje
de ronde dat premier Papandreou
elke avond voor het slapen gaan
een gebedje doet dat Mitsotakis als
oppositieleider moge aanblijven,
omdat hij op die manier premier
kan blijven. Zo gezien is de enorme
campagne van de regeringsmedia
tegen de 'nachtmerrie' (één van de
bijnamen van Mitsotakis)
enigszins tegenstrijdig. Maar velen
gaan nog wat verder in hun specu
laties: voor dat Mitsotakis goed en
wel door een gerespecteerdere fi
guur als oud-premier Rallis is op
gevolgd, zal Papandreou vervroeg
de parlementsverkiezingen willen
houden. Deze staan pas voor juni
volgend jaar op het programma.
Hij zou willen profiteren van de
deining in het rechtse kamp en
misschien ook van de rol als vrede
stichter die hij eind vorige maand
tijdens de topontmoeting in Davos
met zijn Turkse collega Özal heeft
gespeeld.
Een Palestijnse betoger op de westelijke Jordaanoever,
bivakmuts, zwaait dreigend met zijn katapult.
TEL AVIV (GPD/AP/AFP/Rtr) -
Vijf doden en vele tientallen ge
wonden waren het afgelopen
weekeinde de ernstige tol van de
nu al twee maanden durende Pa
lestijnse opstand in de door Israël
bezette gebieden. In het dorpje
Beit Omar bij Hebron werden gis
teren drie Palestijnen door Israëli
sche soldaten gedood nadat hevige
onrust was uitgebroken als gevolg
van acties van joodse kolonisten
uit de omgeving.
Volgens de Israëlische leger-
woordvoerder vielen er gisteren
zes gewonden onder de opstandige
Palestijnen. Palestijnse bronnen
publiceerden echter de namen en
woonplaatsen van niet minder dan
25 gewonden in bezet gebied. De
zelfde bronnen berichtten gisteren
vanuit de Gaza-strook dat in de
voorgaande 48 uur niet minder dan
74 Palestijnen in het ziekenhuis
waren opgenomen als gevolg van
door Israëlische soldatenacties op
gelopen verwondingen.
Gisteren stierf een vijftienjarige
Palestijnse jongen aan een hersen
bloeding als gevolg van knuppel
slagen van Israëlische soldaten.
Een jonge Palestijnse vrouw raakte
dodelijk gewond door een haar
slaapkamer binnendringende ko
gel. In een poging de onlusten in te
dammen, kondigden de autoritei
ten uitgaansverboden af voor vijf
tien vluchtelingenkampen en ste
den, waaronder het kamp Shufat,
binnen de stadsgrenzen van Jeru
zalem. Burgemeester Teddy Kol
iek bracht onder zware bewaking
een bezoek aan het kamp. In de
stad Tulkarem, waar de bewoners
al dagenlang binnenshuis moeten
blijven, was sprake van voedselge
brek. De Israëlische militaire gou
verneur in Tulkarem gaf gisteren
toestemming drie vrachtwagens
met brood - een geschenk van Is
raëlische Arabieren - onder de
plaatselijke bevolking uit te delen.
De Israëlische regering boog
zich gisteren over de situatie in be
zet gebied. Minister van defensie,
Rabin en opperbevelhebber, gene
raal Shomron, zeiden dat voorlopig
geen vooruitzichten zijn op het af
nemen van de spanning. De rege
ring maakt zich tevens meer zor
gen over het optreden van de tien
duizenden in bezet gebied wonen
de joodse kolonisten. Sinds vorige
week een kolonist zwaar gewond
raakte als gevolg van een naar zijn
auto geworpen molotov-cocktail,
voeren bewoners van de vlakbij
Hebron gebouwde joodse neder
zetting Kyriat Arba wraakacties uit
tegen Palestijnen in de omgeving.
Het Israëlische leger heeft al ver
schillende malen moeten ingrijpen
nadat kolonisten wegversperrin
gen hadden opgeworpen, auto's
met stenenregens bekogelden en
in sommige gevallen zelfs Pales
tijnse jongerèn tot in hun dorpen
schietend achtervolgden. Het op
treden van de kolonisten heeft al
zoveel onrust onder de Palestijnen
veroorzaakt dat vanaf moskeeën
paniekmededelingen werden om
geroepen. over, bij nader inzicht
niet bevestigde ontvoeringen van
Palestijnse kinderen door joodse
kolonisten.
Een Israëlische legerwoordvoer-
der zei: „Als we ook tegen de jood
se kolonisten moeten optreden
staan we voor een reëel probleem".
Premier Shamir reageerde enkele
dagen geleden op een vraag welk
advies hij had voor de joodse kolo
nisten, met de woorden: „sterk
zijn". De zeer zwaar bewapende
kolonisten in bezet gebied hebben
al aangekondigd de wet in eigen
hand te nemen als het leger niet in
staat is. hen voldoende te bescher
men. Defensieminister Rabin zei
dat de kolonisten een 'belasting'
In Londen demonstreerden ruim
40.000 mensen tegen het Israëli
sche beleid in de bezette gebieden.
Bij Downing Street 10, de ambts
woning van premier Thatcher,
overhandigden zes betogers een
brief van het Moslim Solidariteit
Comité waarin de Britse regering
werd opgeroepen druk uit te oefe
nen op Israël om de rechten van de
Palestijnen te respecteren.
"VS zijn alleen
uit op wraak"
PANAMA (GPD) - Panama
heeft geweigerd mee te werken
aan een Amerikaans plan voor
een invasie van Nicaragua.
Daarom neemt volgens gene
raal Manuel Antonio Noriega
de Amerikaanse regering nu
wraak op de sterke man in Pa-
In een interview met het tele
visieprogramma Sixty Minutes
vertelde generaal Noriega dat
de toenmalige Amerikaanse na
tionale veiligheidsadviseur ad
miraal Poindexter in december
1985 op bezoek is geweest in
Panama en de medewerking
van generaal Noriega heeft ge
vraagd voor een Amerikaanse
invasie in Nicaragua. Volgens
dat plan zouden Panamese een
heden eerst Nicaragua binnen
vallen, en vervolgens steun
krijgen van Amerikaanse troe
pen. De adjudant van Noriega
vertelde in het interview dat
volgens het plan Panama zelf
een smoes mocht verzinnen om
Nicaragua binnen te vallen.
Poindexter vroeg Noriega
eveneens Panama te mogen ge
bruiken als trainingsbasis voor
de Contra's. Als de generaal
niet bereid was mee te werken
zou Panama politiek en econo
misch schade ondervinden, zo
gaf Poindexter volgens het re
laas van Noriega te kennen. Hij
ziet de drugsstrafzaak die de
Verenigde Staten in Miami te
gen hem aanhangig hebben ge
maakt als een daad van Ameri
kaanse politieke wraak.
WENEN (AFP/DPA/Rtr) - De c
missie van historici onder i
ring van de Zwitser Kurz overhan
digt vandaag haar 150 pagina's tel
lende rapport over het oorlogsver
leden van de Oostenrijkse presi
dent Waldheim aan kanselier Vra-
nitzky van Oostenrijk. Volgens
Kurz is het rapport zeer kritisch
over het Oostenrijkse staatshoofd.
Het rapport wordt gepresenteerd
nog voordat er uitsluitsel is gege
ven over de echtheid van de in het
Westduitse weekblad Der Spiegel
gepubliceerde kopie van een tele
gram. Daaruit zou blijken dat
Waldheim persoonlijk opdracht
heeft gegeven tot het transport van
ruim vierduizend burgergevange
nen naar concentratiekampen.
Nog voordat het rapport aan kan
selier Vranitzky wordt overhan
digd, zal Waldheim zelf ervan op de
hoogte worden gesteld. De Zwit
serse commissievoorzitter was
echter van mening dat het tele
gram „niet onmisbaar is geweest
voor de opstelling van het rap
port". Ondanks koortsachtig zoe
ken is niemand er in de afgelopen
week in geslaagd het origineel van
het telegram boven water te halen.
Kurz heeft vandaag een gesprek
met kanselier Vranitzky. Hij sluit
de mogelijkheid niet uit dat de
Oostenrijkse regeringsleider hem
zal verzoeken, aanvullend onder
zoek naar het nog steeds spoorloze
telegram te doen. Een ander lid
van de commissie-Kurz, de Belgi
sche historicus Vanwelkenhuyzen,
die in de afgelopen week in Joego
slavië was, kreeg de beschikking
over documenten die naar zijn me
ning „een steuntje in de rug bete
kenen voor de stelling dat het Spie-
gel-telegram authentiek is". De
door hem verworven documenten
stroken qua formulering met het
telegram waarmee Der Spiegel de
zaak-Waldheim vorige week in een
nieuwe stroomversnelling bracht.
De door Vanwelkenhuyzen opge
spoorde documenten zijn in het
Kroatisch gesteld.
De commissie-Kurz heeft in het
kader van haar onderzoek bijna
vier uur met de Oostenrijkse presi
dent gesproken. Verder heeft zij
tien getuigen gehoord, onder wie
zijn superieur in Griekenland, de
vroegere luitenant-kolonel Warn-
storff. Deze heeft een vraagteken
gezet bij verklaringen van Wald
heim dat hij onkundig was van het
deporteren van duizenden Griekse
joden.
Slechts één lid van de regering,
de socialistische minister van bin
nenlandse zaken, Blecha, heeft
verklaard dat Waldheim moet af
treden. Bijna driekwart van de
Oostenrijkers blijkt volgens
I ir he
zqn.
SOWETO - Honderden zingende demonstranten renden zaterdag door de straten van de Zuidafrikaanse woon
stad Soweto na de begrafenis van de 18-jarige Sicele Dhlomo die vorige maand werd doodgeschoten. De moord op
Dhlomo heeft grote opschudding veroorzaakt omdat de jongen vorig jaar in enkele televisie-documentaires van
buitenlandse omroepen had verklaard door de politie te zijn gemarteld. Veel zwarte activisten zijn ervan over
tuigd dat Dhlomo door huurlingen of agenten van de Zuidafrikaanse staat is vermoord vanwege die verklarin
gen. Om de demonstrerende jongeren zaterdag in de hand te houden gebruikte de politie zoveel traangas dat de
politiemensen er zelflost van hadden. (foto anp>
Bloedbad
Mogambiquaanse opstandelin
gen hebben in het weekeinde zeker
veertien mensen gedood bij een
aanval op de stad Moamba, vijftig
kilometer ten noordwesten van
Maputo. Eén van de belangrijkste
doelen van het Mogambiquaanse
nationale verzet, de Renamo, was
een landbouwproject van de Eu
ropese Gemeenschap. Volgens de
Mogambiquaanse radio werden bij
de actie het plaatselijke ziekenhuis
en drie winkels vernield.
Regenval
Door vijf dagen van aanhouden
de regenbuien, overstromingen en
modderlawines zijn in de Brazi
liaanse stad Rio de Janeiro zeker
127 doden gevallen. Ongeveer
tweehonderd mensen raakten ge
wond, zesduizend werden dakloos
en enkele tientallen worden ver
mist. In verschillende steden ver
oorzaakte de zware regen overstro
mingen en modderlawines. Ramp
zalig was de situatie in Petropolis,
een toeristenoord in de bergen ten
noorden van Rio de Janeiro.
BUKAREST - Het Ceausescu-be-
wind in Roemenië wenst zich niets
aan te trekken van buitenlandse
kritiek op schendingen van de
mensenrechten. Dat werd het afge
lopen weekeinde weer eens duide
lijk aangetoond door het korte be
zoek van de Amerikaanse ondermi
nister van buitenlandse zaken
John Whitehead aan Roemenië.
Whitehead verliet Bukarest zater
dag met een voor diplomatieke ge
bruiken ongewoon scherpe en
openhartige verklaring over zijn er
varingen.
door
Hans Geleynse
De onderminister verklaarde tij
dens een persconferentie vlak voor
zijn vertrek onder meer dat Ceau-
sescu alle Amerikaanse kritiek op
het repressieve optreden van de
autoriteiten tegen de bevolking af
wees als inmenging in de interne
Roemeense aangelegenheden.
„Ceausescu wenste eenvoudigweg
niet te luisteren", was de conclusie
van Whitehead.
Vrijdagavond deden zich al inci
denten voor rond de receptie in de
ambtswoning van de Amerikaanse
varen ligt het voor de hand dat het
Witte Huis zijn verzet tegen de
amendementen zal staken.
Schrappen van de MFN-status
zou een klap voor de Roemeense
agrarische export naar de VS bete
kenen. De Roemeense produkten
kunnen dankzij gunstige regelin
gen op het punt van invoerrechten
nu op de Amerikaanse markt con
curreren tegen andere buitenland
se produkten.
Dat Ceausescu en de zijnen de
Amerikaanse kritiek uiterlijk rus
tig naast zich neer leggen is eens te
meer een bewijs dat men de poli
tiek van volledige onafhankelijk
heid tot elke prijs wil doorzetten.
Terwille van de dollarinkomsten
uit de export wordt de bevolking
op rantsoen gezet. Protesten tegen
de benarde economische omstan
digheden zijn praktisch onmoge
lijk. In Bukarest patrouilleren 's
avonds eenheden van leger en poli
tie. Ook overdag is de politie op el
ke straathoek aanwezig. Na de rel
len in Brasov kondigde Ceausescu
aan dat er meer vlees en andere
voedingsmiddelen voor de bevol
king beschikbaar zouden komen.
Daarvan is echter tot nog toe wei
nig te merken.
Wel hebben de Roemenen ter ge
legenheid van de verjaardag van
hun staatshoofd eind januari een
cadeautje gekregen: een plastic
zakje met kippekoppen en -voetjes.
Roemenen die het wagen met bui
tenlanders te spreken over hun
grieven nemen een groot risico. De
uit 1974 stammende wet op de bin
nenlandse veiligheid verbiedt de
Roemenen niet alleen met buiten
landers te spreken, zij dienen ook
elke toenaderingspoging van een
buitenlandse bezoeker te rapporte
ren. Journalisten uit het Westen
die Roemenië bezoeken worden in
hun doen en laten hinderlijk ge
volgd door de almachtige staatsvei
ligheidsdienst, de Securitate. On
danks de toestemming die hen is
verleend om journalistiek werk in
Roemenië te verrichten.
De toenemende kritiek uit het
buitenland heeft voorlopig echter
een averechts effect op het bewind.
Ceaucescu is er nog steeds op uit
om het buitenland als zondebok
aan te wijzen voor de benarde eco
nomische omstandigheden in zijn
land. Hij gaf daarvan onlangs een
voorbeeld door - voor het eerst
openlijk - uit te halen naar het soci
alistische buurland Hongarije.
Vanuit Hongarije zijn de afgelopen
maanden herhaaldelijk protesten
geuit tegen de wijze waarop de gro
te Hongaarse minderheid in Roe
menië behandeld wordt. Begin de
ze maand waren er in Budapest
evenals trouwens in Praag en War
schau demonstraties tegen de poli
tiek in Roemenië. Ceausescu
noemde dit een inmenging in de
binnenlandse aangelegenheden
van Roemenië en zei dat „de Hon
gaarse vrienden" goed moesten be
grijpen dat Roemenië zijn eigen
problemen zelf wenst op te lossen.
ambassadeur ter gelegenheid van
de visite van de onderminister.
Daarvoor waren voornamelijk ver
tegenwoordigers van Roemeense
religieuze - groeperingen uitgeno
digd, maar ook dwarsliggende oud
politici als de voormalige Roe
meense VN-ambassadeur Silvio
Brucan. Pas na protesten van Ame
rikaanse zijde kregen sommige
Roemeense genodigden toestem
ming van de Roemeense autoritei
ten de receptie te bezoeken. Bru
can, die vorig jaar november naar
aanleiding van de opstanden in
Brasov harde kritiek op het beleid
van Ceausescu uitte, heeft huisar
rest en kwam niet opdagen.
Een mogelijk gevolg van de ne
gatieve ervaringen van Whitehead
in Roemenië kan zijn dat president
Reagan alsnog besluit Roemenië
van de lijst van meest begunstigde
handelspartners te schrappen. De
beslissing daarover dient de presi
dent uiterlijk in juni van dit jaar te
nemen. Vorig jaar zomer al besloot
het Amerikaanse Congres tot een
amendement op de handelswet,
waarin intrekking van deze zoge
naamde MFN-status werd aange
drongen. Het Witte Huis was daar
van tot nog toe geen voorstander.
Gelet op de huidige stemming in
het Congres ten aanzien van Roe
menië en het gepraat voor doven-
mansoren dat Whitehead moest er
