De grote ontvangers
noemen zich uitgevers
Elektronische kerk niet echt beschadigd
Het succes van de beurslijn en andere 06-nummers
Publiek liet zich ondanks schandalen niet van televangelisten vervreemden
ZATERDAG 6 FEBRUARI 1988
EXTRA
PAGINA 27
'Wat vindt Freek van
homoseksuele vissen', zo
staat er te lezen in een van
de vele dagbladadvertenties
waarin de lezer wordt
uitgenodigd een
grappenmaker te.bellen.
Freek de Jonge is zo'n
grappenmaker en voor een
aantrekkelijk honorarium
vertelde hij tot voor kort
snedigheden in dienst van
de Amsterdamse firma
Teleservice. Voor die firma
vertellen ook Henk Spaan en
Harry Vermeegen leuke
dingen voor de mensen.
Verder kunnen we een mini-
bananasplit beluisteren met
Ralph Inbar, houdt Dolf
Brouwers telefonisch
anderen voor het lapje of
vertelt Ben Holthuis op de
roddellijn Boulevard hoe
Sandra Reemer 'verbeten
vecht' tegen de roddels en
geruchten over het
mislukken van haar huwelijk.
Allemaal telefoonvermaak
via de 06-lijnen, waarbij
natuurlijk ook diverse
sexlijnen zorgen dat de
geldlade wordt gevuld. Maar
Teleservice heeft er sinds
begin januari ook een heel
serieuze lijn bij: de Beurslijn.
06-320.322.01Een keurige
informatielijn, die zoveel
succes heeft dat er al weer
een nieuwe info-lijn in de
maak is. Over dieetvoeding.
De mannen achter het telefoonvermaak en de beurslijn. Van links naar rechts: Hans Knoop, George Skene, Harold Skene en
Henk Philipsen. «ot© gpd>
Een van de grote gaten in de markt,
waarvan velen het jammer zullen
vinden, dat zij die het niet eerder
vulden: de Beurslijn. 'Beurs-tips
vanuit uw luie stoel', stond er in een
opvallende roze gekleurde adver
tentie, met onderin een butler die
zijn in crapeaud verstopte meester
de telefoon serveert.
door Ko van Leeuwen
De beurslijn is een idee van journalist
Hans Knoop, vroeger Telegraaf, Accent,
Nieuw Israëlitisch Weekblad en momen
teel alleen nog maar journalist uit lief
hebberij, want om veel geld te verdienen
zijn er handiger manieren, zo heeft hij
ontdekt.
Spiegelwanden
Teleservice heeft sinds juli vorig jaar
domicilie gekozen in een royaal pand in
de directe omgeving van de De Lairesse-
straat in Amsterdam. Een gelikte maar
zakelijke sfeer en veel spiegelwanden,
als wil het bedrijf er geen geheim van
maken dat het voornamelijk in illusies
handelt. Telefoongerief. Wat zeker geen
illusie is, dat is de geldstroom die via de
06-nummers bij Teleservice binnen-
vloeit. Daar maken de heren van de di
rectie ook geen enkel geheim van.
In de directiekamer met dikke lederen
bureaustoelen en een spiegelwand in
rookglas vertellen Bob Ebbens, Harold
Skene en Hans Knoop hoe goed het alle
maal loopt. De eerste twee zijn firmanten
van Teleservice. Knoop is in dienst om
de beurslijn te bevoorraden. („Ik vul een
van de activiteiten in") George Skene -
broer van Harold - en Henk Philipsen
zijn de andere twee leden van het firman
tenkwartet van Teleservice.
„De kranten waren overigens wel op
tijd, vanochtend. Klokslag half zeven
had ik ze", meldt Knoop zijn directie
even voordat ons gesprek begint. Handi
ge jongens, daar bij Teleservice. Gemoe
delijk, maar handig en snel. Bob Ebbens,
een aimabele krullenbol, zegt dat hij en
zijn compagnons zich uitgevers noemen.
„Wij geven uit per telefoon".
Ze ontvangen vooral per telefoon. Vijf
tig cent per minuut kosten de gesprek
ken. Teleservice werkt nu met 520 lijnen,
24 uur per dag. Als alle lijnen continue
bezet zijn, dan brengen die lijnen 24 x 60
minuten x 520 374.400 gulden op.
Bingo
De helft is voor de PTT, die relatief het
meest aan deze luchthandel verdient.
Dan blijft er voor Teleservice dus altijd
nog 187.250 gulden over. Maar dat is al
leen zo in het gunstigste geval. Hoe het
ook zij, er wordt zeer royaal gebruik ge
maakt van de 06-lijnen. Een gouden
greep, die de huurders voortdurend het
aangename 'bingo' laat horen.
- Er wordt dus wel enorm veel geld
mee verdiend?
Ebbens, met een vrolijke twinkeling in
de ogen. "Dat kun je gerust zeggen ja.
Maar de PTT verdient natuurlijk het
meest. Van elke vijftig cent gaat daar de
helft naar toe. Wij moeten natuurlijk ook
veel geld uitgeven. Goeie publiciteit via
adverteren en zo, we moeten onze arties
ten betalen, de mensen die voor ons wer
ken. Daar gaat veel geld in om".
- Wat is er waar van honoraria van
170-duizend gulden per jaar? Youp van
't Hek zei dat hij voor zo'n bedrag was be
naderd.
Ebbens: "Nooit door ons. Maar dat is
mogelijk ja, zulke bedragen. Als mensen
veel bijdragen leveren, dan kan het".
Teleservice begon in juli 1986 met vijf
entwintig lijnen.
Ebbens: "We hadden er meteen 700
aangevraagd, maar we kregen er maar
vijfentwintig. Daarom zijn we toen met
De Amerikaanse tv-predikanten
hebben het schandaal dat vorig jaar
uitlekte rond het 'televangisten'-
echtpaar Jim en Tammy Bakker
redelijk overleefd. Waaruit eens te
meer blijkt dat ze van doen hebben
met een uitermate fanatiek publiek.
Deze week hield de elektronische
kerk een 'vakbeurs' in Washington.
Henk Dam was erbij.
door Henk Dam
Op het eerste gezicht was het gewoon
een beurs, de 'Media Expo' die de afgelo
pen week werd gehouden in de drie aan
elkaar grenzende beurshallen van het
immense Sheraton Hotel in Washington.
Er waren meer dan 300 stands. Folder-
jagers konden desnoods met kilo's pa
pier naar huis gaan. Naast de stands ston
den mooie dames in prachtkleed, en an
ders waren er wel kleine kadootjes als
glaasjes jus en stickers om de beursgan-
gers te lokken. Menigmaal werd de be
zoeker de weg versperd door een heer
met gladgeschoren, wilskrachtige kin,
die dan een wervende tekst en een glan
zende brochure overhandigde. Er was
muziek, er waren broodjes, kortom: het
was een beurs.
Maar nadere beschouwing deed veel
vragen oproepen. Want op de Femina of
de Pasar Malam zal je nooit een stand
„Cops for Christ" (Agenten voor Chris
tus) aantreffen waarin twee mannen op
leeftijd, eikaars hand vasthoudend en de
ogen stijf dicht, luidkeels aan het bidden
zijn.
Ook zal men er niet gauw een onderne
ming uit El Paso (Texas) vinden die zich
„Satelliet Technologie voor Christus"
noemt. Juwelen op Christelijke grond
slag? Managers voor Christelijke arties
ten? Allemaal in de hallen te zien.
Bedrijfstak
Media Expo was dap ook geen gewone
beurs. Het was de vakbeurs van de in
Amerika buitengewoon machtige elek
tronische kerk, de kerken dus die hun
gelovigen per radio of bij voorkeur via de
tv benaderen.
Dat de elektronische kerk aan vak
beurzen doet is niet zo vreemd, want het
de sexlijnen begonnen, dat geeft de
meeste zekerheid. Dus eerst sex, nood
gedwongen, zou je kunnen zeggen. Het
was meteen een chaos. TROS-Aktua
wijdde er een item aan en diezelfde dag
begonnen drie miljoen mensen te bellen.
Alle nul-zes-negen lijnen raakten overbe
last. De semafoonlij nen waren opeens
onbereikbaar geworden, de autotele
foon, artsen, brandweer, allemaal onbe
reikbaar. Er ontstond een enorme paniek
en er móest een soort crisisteam aan te
pas komen om de boel weer in orde te
brengen".
Knoop: „Inmiddels hebben we de be
schikking over 520 lijnen, verdeeld over
elf nummers. Voornamelijk sex en enter
tainment. Vijf nummers voor sex, vijf
voor entertainment en een lijn voor in
formatie, die Beurslijn dus".
Marktleider
Ebbens: „Er is een ware hausse ont
staan in die 06-lijnen, maar wij zijn de on
betwiste marktleider. We pakken het
ook heel professioneel aan. De mensen
denken dat het zo makkelijk geld verdie
nen is, dus er werden heel veel lijnen
aangevraagd, door Jan en Alleman. Ze
denken: och, het is alleen maar een band
je in de recorder gooien en hop daar gaat-
gaat hier om een bedrijfstak. Er gaat bij
de kerken die primair gebruik maken
van radio en tv naar schatting 2,5 miljard
dollar per jaar om.
De boodschap is gericht op een pu
bliek van zo'n 40 miljoen geïnteresseer
den, veelal bestaand uit wedergeboren
christenen. Het zijn mensen met een sim
pel en emotioneel geloof, die een per
soonlijke relatie met Jezus voelen, en die
de bijbel als leidraad voor hun gedrag
Driekwart van de elektronische ker
ken is aangesloten bij de National Reli
gious Broadcasters (NRB). Deze NRB,
met zo'n 1350 lid-organisaties, was de or
ganisator van Media Expo, als onderdeel
van de jaarlijkse conventie.
De NRB-conventie was in wezen niet
anders dan een conventie van zeg reis
agenten of de fabrikanten van betonmo
lens. Voor een deel was het een sociaal
gebeuren. Oude vrienden zagen elkaar
weer eens; er waren diners en toeristi
sche programma's.
Voor een deel was het ook een kwestie
van de laatste ontwikkelingen in het vak
bijhouden. Zo werden er tientallen lezin
gen gegeven met titels als Budgetbewa
king, Hedendaagse Christelijke muziek,
Kinder-tv, Zorgen voor de computer.
Politiek
En er was natuurlijk de beurs, waar on
der meer de fabrikanten van de nieuwste
radio- en tv-apparatuur hun waren onder
de aandacht brachten. Belangstellenden
troffen er ook een stand van de EO aan,
met op de toonbank brochures over 40
jaar Israel en de verzorging van (bij voor
keur Hollandse) snijbloemen. Dat was
overigens niet de enige reden waarom de
Evangelische Omroep er was. Blijkens
een paginagrote advertentie in de con
greskrant hoopte de EO in Washington
ook samenwerking by de produktie van
een drietal dure tv-projecten te vinden.
ie. Maar het is nu een keihard gevecht ge
worden dat je alleen kunt winnen met
kwaliteit".
Knoop: „Uitsluitend op kwaliteit. En
niet alleen maar sex. Mensen zeggen wel
eens: dat jij dat nou doet, met die sexlij
nen. Maar ik houd me uitsluitend met de
beurslijn bezig".
Ebbens: „Sex doet het nog steeds heel
erg goed. De artiestenlijnen doen het re
delijk goed, vooral Dolf Brouwers, en de
beurslijn werkt werkelijke fantastisch.
Ver boven verwachting".
Hans Knoop glundert. Per slot van re
kening was het zijn idee en in den begin
ne werd het nog met enige aarzeling ont
vangen. Knoop: „Ik kwam vorig jaar met
het plan. Eerst ben ik bezig geweest om
het bij de omroepen te slijten. Daar
moest ik uitleggen wat de beurs dan wel
was. Ik voelde me net een docent Teleac.
Men heeft daar de affiniteit niet en als je
die niet hebt, dan moetje niet aan zoiets
beginnen. Ik kon daar lullen tot aan de
overkant van het IJ, hielp niks. De om
roep heeft alleen maar interesse in uitke
ringsgerechtigden en niet in mensen die
het geld verdienen. De mafkezen zien 't
niet zitten".
„Mijn gevoel zei me dat het ook heel
goed in te vullen was met 06-liinen. Ze
ker als je er ook uitleg en analyse by
geeft. De mensen willen niet alleen droge
informatie, ze willen er ook een stukje
uitleg er bij. Zo hebben we in het week
end, als de beurs gesloten is, professor
Heertje met zijn rubriek Economische
Horizon. Dan kun je weer even wat die
per op bepaalde zaken ingaan. Heertje
geeft dan vooral een stukje macro-econo
mie weg. Daar is grote belangstelling
voor. We geven ook iedere dag informa
tie over een bepaald fonds. Gisteren heb
ben we heel afgewogen Nedlloyd behan
deld. De zaak van twee kanten bekeken,
pro en contra laten horen. Want wij ge
ven nadrukkelijk geen eigen mening".
Knoop en zijn vrienden zijn er van
overtuigd dat de Beurslijn in een grote
behoefte voorziet. Het bewijs voor die
overtuiging wordt uitgedrukt in geld.
Harold Skene: „Beleggers zijn tot nu
altijd het eerst bij de banken terecht ge
komen. Maar de bank loopt vaak achter.
Roodgloeiend stond de telefoon bij ons.
Dat is mooi. Als de telefoon roodgloei
end staat wordt er geld verdiend".
Hans Knoop: „De telefoon is het snel
ste medium, sneller ook dan de televisie
of dé radio. Wij waren vrijdag de eerste
die de cijfers van het Amerikaanse Han
delstekort konden laten horen. Komt
ook door goeie relaties. We coveren ook
Wallstreet, en 's nachts Tokio. We wer
ken samen met Shearson Lehman
Brothers Inc. Dat is het grootste beleg
gingshuis in New York. Een zaak met
een geweldige potentie, met bergen in
formatie. Hele teams economen werken
daar de boel uit. Een enorm apparaat met
een geweldige technische know how van
de markt".
Harold Skene: „Dat is voor ons een
heel sterke zeef. Er zitten daar vier goe-
roe's die de hele financiële markt in de
gaten hebben. Op het moment dat hun
kantoor in Nederland een fax uit Ameri
ka binnenkrijgt, wordt dat direct naar
ons doorgestuurd. Zelfde moment. Er zit
daar aan de top een vrouw die de beurs
krach van 19 oktober voorspelde. Die be
wuste 'black monday'. Ze geloofden haar
toen niet. Ze hadden daar zelf zoiets van:
ach een vrouw. Maar het klopte wel dege
lijk. Met 97 procent zekerheid, had ze ge
zegd. Nou, het was wel zo".
De Beurslijn geeft ook dagelijks de fi
nanciële overzichten weer uit de dagbla
den. Hans Knoop: „Elke morgen om 9
uur komen we met uitgebreid nieuws uit
de Financial Times, de Wall Street Jour
nal, het Financieel Dagblad en de Finan
ciële Telegraaf. Dat werkt prima. Want
Boodschap een tv-imperium opge
bouwd dat in 1986 nog 129 mihoen dollar
opbracht.
Vorig jaar kwam de klap, toen uitlekte
dat Jim zijn assistente Jessica Hahn
seksueel had misbruikt en haar daarna
zwijggeld had betaald. Dat leidde tot on
derzoeken die duidelijk maakten dat Jim
Bakker eigenlijk een nogal bandeloos le
ven leidde.
De onderzoeken maakten ook duide
lijk dat Jim en Tammy zich er niet voor
schaamden de donaties van hun over het
algemeen armlastige publiek voor zich
zelf te gebruiken. In één jaar betaalden ze
zichzelf bijvoorbeeld meer dan een mil
joen dollar. Dat geld ging op aan Rolls
Royces, huizen als paleizen met in één
geval gouden kraantjes in de badkamer,
bontjassen voor Tammy en zelfs een
luxueus hondehok met air-conditioning.
Stunt
De uitgebreide publikaties over de
Bakkers zorgden ervoor dat de andere te
levangelisten het ook ineens met bedui
dend minder inkomsten moesten doen.
En daar bleven de zorgen niet bij. Een
andere collega, Oral Roberts, zorgde ook
voor een onaangename stunt. Hij begon
een hongerstaking in zijn foeilelijke ge
bedstoren in Tulsa (Oklahoma) en zei dat
God „hem naar Huis zou roepen" als de
gelovigen niet voor een bepaalde datum
acht miljoen dollar op tafel legden. Ge
lukkig voor Roberts kwam dat geld er,
maar zijn religieuze chantage liet een bit
tere nasmaak achter.
Het was daarom dat de NRB-conven
tie van deze week voor een groot deel ge
wijd was aan de ethiek van het vak. Er
werd een resolutie aangenomen waarbij
de leden zich verplichtten zich voortaan
aan een groot aantal ethische normen te
houden.
Een niet klein deel van de leden be
loofde ook voortaan niet meer zo ge
het probleem ligt als volgt: de mensen
voor wie die bladen bestemd zijn, die
hebben geen tijd om ze te lezen. Want
dan spreek je over 'captains of industry'.
Dus die man luistert even naar de Beurs
lijn en hij komt op de zaak en zegt: Nou,
de Financial Times voorspelt vandaag
zus en zo. En zijn mensen denken: Hoe
weet hij dat nu al!".
Zelf kiezen
Vanaf 11 uur tot 18 uur komt de Beurs
lijn met analyses en tips. Dan komen de
meningen aan bod van diverse effecten
makelaars, die hun visie geven op de lo
pende beursontwikkelingen. Knoop:
„We gaan daarin ook wat dieper in op be
paalde fondsen die in het brandpunt van
de belangstelling staan. Zoals onlangs
Nedlloyd. We geven twee invalshoeken.
Laat de luisteraar zelf dan maar kiezen
wat het beste is, onze eigen mening is
niet belangrijk. Inmiddels zijn we dan
aan Wallstreet toe, die opent 's middags
om kwart voor vier Nederlandse tijd. Dat
doen we samen met Shearson en tussen
tijds geven we dan nog een terugblik op
de Amsterdamse beurs. Ik begrijp maar
niet waarom er zo weinig journalisten
zijn die afiniteit met de beurs hebben.
Want het is net als journalistiek. Even
hectisch. Vaak is het schijnbaar rustig en
dan opeens barst er iets los. Zoals die
vrijdag met de cijfers van dat Ameri
kaanse handelstekort. Daar wijden we
dan meteen een nieuw bulletin aan. We
coveren 24 uur per dag. Het beursgebeu-
ren over de wereld gaat 24 uur door. Men
sen die willen gokken hoeven geen mo
ment stil te zitten".
Een groot succes dus, die Beurslijn. En
toch was er ook bij Teleservice flink wat
drempelvrees. Hans Knoop: „Tja, die
beursomslag in oktober, al die verliezen
opeens. We dachten: Nu kunnen we het
wel schudden met onze beurslijn. Ik
voorop". Harold Skene enthousiast:
„Toen zijn we bij elkaar gaan zitten en
toen hebben we elkaar uit de put ge
praat".
Knoop: „Ach, en het geld dat verloren
is, dat is toch ook ergens gebleven. Dan
denk ik aan de uitspraak: Bij iedere
beurskrach worden nieuwe miljonairs
geboren. We zijn er wel achter gekomen
dat er veel meer mensen met beleggen
bezig zijn dan vaak wordt gedacht. Wie
deed er nou vroeger aan beleggen? Dat
was toch alleen maar driedelig grijs met
een lintje in het knoopsgat. In de optie-
handel is natuurlijk ook veel te verdie
nen. Dat heeft de beleggingswereld
enorm verlevendigd. Er is altijd iemand
die het geld naar zich toe ziet komen".
Rood pluche
Al zyn het de mensen van Teleservice
maar. Niets wordt aan het toeval overge
laten. In het gebouw is een complete stu
dio en de plek waar Xaviera Hollander
haar eigen erotische verhalen op haar 06
320.321.02 inspreekt, ziet er uit als het
hok van een nieuwslezer. Voor de enter
tainers is er zelfs een rood pluche thea
tertje. Bob Ebbens: „Freek trad hier dan
op. Dan zetten we vijftig stoelen neer en
dan werd het hier opgenomen. Dan had
den we voorlopig weer genoeg en het
kwam live over".
Voor de Beurslijn heeft Hans Knoop
zijn eigen riant ingerichte werkkamer.
Vandaar houdt hij de beursinformatie up
to date. Knoop: „Het loopt enorm. Maar
eigenlijk hadden we het kunnen weten.
Je moet even bedenken dat we in ons
land 700.000 particuliere beleggers heb
ben. Grote en kleine. Dat is een schitte
rend potentieel voor onze beurslijn. Op
de koerslyn, de officiële informatielijn
van de beurs waar je elk half uur de
nieuwste koersaanpassingen kunt ho
ren, komen per dag ook dertigduizend
telefoontjes binnen. Die lijn is ook
meestal in gesprek".
Harold Skene: „Het onverwachte suc
ces van die Beurslijn heeft ons gesterkt
in het geloof in de informatielijnen. Bin
nenkort komen we met een Dieetlijn.
Een informatielijn die betrekking heeft
op dieetvoeding. En we hebben nog
meer in petto, maar dat vertellen we nog
niet. De collega's slapen niet."
heimzinnig met de financiën te doen
want de boeken van vrijwel alle evange
listen zijn tot dusver ferm gesloten ge
weest en jaarcijfers te publiceren.
Zullen de buissprekers met deze maat
regelen dat deel van hun publiek terug
winnen dat hen het afgelopen jaar teleur
gesteld de rug heeft tóegekeerd? De toe
komst zal het leren. Zeker is dat de tele
vangelisten alle kijkers en al het geld dat
ze kunnen krijgen nodig hebben. Ze
doen over het algemeen niet aan recla
me, en de concurrentie in de bedryfstak
is groot. Op het kabelnet van Washington
bijvoorbeeld zyn altijd wel zeven a acht
biddende, smekende, zingende of drei
gende tv-predikanten te zien.
Indringend
Zeker is evenwel ook dat een groot
deel van het publiek zich door de schan
dalen van het afgelopen jaar niet van hun
elektronische dominees heeft laten ver
vreemden. De aard van het volk brengt
dat met zich mee. Sociologische onder
zoeken hebben uitgewezen dat de rugge-
graat van de beweging gevormd wordt
door oudere vrouwen uit kleine steden
en dorpen in het zuiden en midden van
het land, met een lage opleidingsgraad
en een laag inkomen. En die laten zich
door niets tegenhouden.
Afgezien daarvan is de manier waarop
de charismatische tv-predikanten met
hun publiek plegen om te gaan zo indrin
gend, dat veel mensen letterlijk vër-
slaafd aan hen raken. Niet voor niets be
staat er een organisatie die Fundamenta
lists Anonymous heet, waarbij inmiddels
30.000 mensen hulp hebben gezocht.
Tekenend is het verhaal van een vrouw
uit de staat Connecticut die zich onlangs
by de organisatie meldde. Zij had het
psychisch moeilijk gekregen nadat ze
met haar predikant, weliswaar geen tv-
dominee maar wel iemand die in dezelf
de geest optrad, had gebroken.
Dat had ze gedaan nadat de predikant
had verteld dat hy aids had opgelopen.
Hij had het virus niet gekregen door
seksuele activiteiten of door het inspui
ten van drugs, zo had hij de gemeente
verteld. Integendeel, hij leefde juist zo
kuis en vroom dat God had besloten hem
op de proef te stellen.
Twintig procent van de gemeente ver
liet daarop de kerk. Maar de andere 80
procent bleef.
De bandeloze escapades van het echtpaar Tammy en Jim Bakker hebben
het Amerikaanse publiek nauwelijks van de elektronische kerk doen ver
vreemden. (foto AP»
Men denke niet te licht over de con
ventie van de NRB. De Amerikaanse po
litiek doet dat in elk geval niet. Dat was
de reden waarom niet alleen president
Reagan de afgelopen week de verzamel
de televangelisten toesprak, maar ook de
presidentskandidaten Bush, Dole,
Kemp en Robertson.
Want de buispredikers hebben een
groot en bovenal fanatiek publiek. Het
was mede dank zij de steun van Ameri-
ka's tv-predikanten dat Reagan in 1980
met zulke enorme cyfers Carter klopte.
Een van de huidige presidentskandida-J
ten, Pat Robertson, was tot voor kort zelf
een uitermate succesvolle tv-predikant.
Het ontzag (of misschien beter: de
vrees) in Amerikaanse politieke kringen
voor de elektronische kerk is gebleven,
ondanks het feit dat de tv-dominees vo
rig jaar een van de slechtste jaren uit hun
geschiedenis doormaakten.
Dat was vooral te wijten aan een van
hun tot dat moment best scorende colle
ga's, Jim Bakker. Hij en zyn vrouw Tam
my hadden, met een unieke mengeling
van show-business, geldschooiery en de
