'Ouderlijk gezag voor veel buitenlanders te knellend' Moreel bij Israëlische soldaten naar nulpunt Reportage Opvanghuizen werken aan herstel familieband Kerk ten strijde tegen anonieme armoede in Nederland PAGINA 2 DONDERDAG 4 FEBRUARI 1988 AMSTERDAM "Ik kon niet meer met mijn vader op schieten. Volgens hem kwam ik te laat thuis en ging met de verkeerde vrienden om. Op een gegeven moment ging het echt niet meer en ben ik van huis weggelopen". Mohammed (17) woonde negen maanden in het Marok kaanse jongenshuis Darna, niet ver van het Amsterdam se Vondelpark. Sinds kort woont hij onder begeleiding op een kamer. Af en toe komt hij ook weer thuis of belt naar zijn ouders. "Nu kan ik veel gemakkelijker met m'n vader praten. Ik weet bijna zeker dat ik over een tijdje weer veel vaker thuis zal komen". door Thea van Beek 'Darna' betekent letterlijk 'Ons huis'. Sinds 1985 worden hier Marokkaanse jongens tussen de 13 en 21 jaar tijdelijk opgevangen. Vaak zijn ze van huis weggelopen, soms ook de deur gewezen. De oor zaak dat de jongens hier komen ligt hoofdzakelijk in het cultuurcon flict. Coördinator Joan Ferrier: "Ze hebben in Nederland inet verschil lende culturen te maken: die van thuis, die buiten het huis en boven dien met een toenemend racisme. Thuis kunnen conflicten ontstaan over hoe ze moeten leven en waar mee ze rekening dienen te houden. Hun ideeën over kleding bijvoor beeld, of het tijdstip van thuis wil len komen of uitgaan wijken sterk af van die van de ouders. De con flicten daarover kunnen zo hoog oplopen, dat ze thuis weglopen". "Verder zijn er ook jongens die in aanraking zijn gekomen met po litie of justitie; vaak door de con flicten thuis of op school. Het ge volg is dan spijbelen, rondzwerven op straat en het krijgen van 'slech te' vrienden. Dat alles staat vaak in nauw verband met het cultuurcon flict". Haar collega Mustafa Mejjati vult aan: "De manier waarop de vader met zijn zoon omgaat, vormt juist het probleem. De vader is vaak su per-autoritair en zegt: ik weet pre cies hoe het hier in Nederland toe gaat. De praktijk is echter dat de kinderen dat vaak beter weten. Die maken veel meer deel uit van de Nederlandse samenleving. De va der blijft dromen van terugkeer naar zijn geboorteland. Van de jon geren heb ik nog nooit gehoord dat ze terug willen. Al hun plannen spelen zich hier af. Ze zijn dan ook doodsbenauwd voor het moment waarop vader inderdaad besluit om naar Marokko terug te keren". Joan Ferrier: "Zolang ze nog niet meerderjarig zijn, moeten ze met de ouders mee, terug naar Marok ko. Doen ze dat niet, dan zwerven ze, zonder paspoort, als illegalen door Amsterdam". Verslaafd Bij het JAC in Amsterdam mel den zich jaarlijks duizend van huis weggelopen jongeren. Zo'n 11 pro cent is van Marokkaanse afkomst. Een tweede zeer grote groep (16 procent) bestaat uit jongeren af komstig uit Suriname. Lang niet alle jongeren komen terecht in een van beide opvanghuizen. Een groot aantal is dakloos en zwerft over straat. Zo zijn vaste groepen met zo'n 35 Marokkaanse jongeren te vinden rond het Centraal Station en Rem- brandtplein. Ook het Leidseplein is een favoriete plek elkaar te ont moeten. Dan zwerven er nog zo'n 30 jongeren rond in Amsterdam- Oost. Volgens Mustafa is van hen zo'n 90 procent verslaafd. "Dat is de meest moeilijke groep, waar nie mand nog iets aan kan doen. Hier ontbreekt elk perspectief'. Niet ver van Darna bevindt zich het tweede zogenaamde categorale opvanghuis in Amsterdam. Pa- loeloe bestaat ruim tien jaar en komt qua achtergrond en werkwij ze nauw overeen met Darna. Beide opvanghuizen maken deel uit van het Sociaal Agogisch Centrum, een overkopelende organisatie in de jeugdhulpverlening. In Paloeloe worden zowel Surinaamse jongens als meisjes tussen de 13 en 19 jaar opgevangen. "In wezen komen ze hier door een generatieconflict, net zoals ook Nederlandse jongeren van huis weglopen", zegt coördina tor Irish Verwey. "Het verschil ligt toch in de cul turele achtergrond. Surinaamse kinderen worden in hun doen en laten minder vrij gelaten. Men gaat vaak ook op een meer autoritaire manier met elkaar om. Nederland se kinderen hebben grotere vrijhe den, maar die worden daar ook van begin af aan mee opgevoed. Door die verschillen kunnen bijvoor beeld problemen op school ont staan. Wat blijkt, de Surinaamse kinderen willen het Nederlandse gedrag op school immiteren. Al leen, het is niet hun eigen gedrag. Daardoor onstaan vreemde situa ties, die vaak als brutaal worden uitgelegd". Familie Zowel Darna als Paloeloe heb ben een belangrijke hoofddoelstel ling. De band met thuis moet weer hersteld worden, want bij zowel Marokkanen als Surinamers speelt de familie een belangrijke rol. Zo dra de jongeren zich in het opvang huis mel'den, wordt dan ook con tact opgenomen met thuis. Mo hammed: "M'n ouders hadden aan vankelijk wel problemen met het feit dat ik in Darna zat. Later, toen ze merkten hoe het hier toeging, ac cepteerden ze het". Joan Ferrier: "Wij zien kinderen niet als losse personen, maar als deel van de familie. Wij werken op de Marokkaanse manier. Het is op vallend hoe snel de jongens het contact met de ouders zelf ook wil len. Dat wij met dat herstel van het contact bezig zijn is voor hun heel geruststellend. De breuk hoeft dan niet definitief te zijn". In tegenstelling tot Paloeloe werkt men bij Darna met een grote groep vrijwilligers van overwe gend Marokkaanse afkomst. Joan: "Voordeel daarbij is dat we bij con tacten met de ouders steeds ie mand zoeken die dezelfde taal spreekt. Juist ook omdat wij zo goed begrijpen hoe moeilijk de po sitie van die eerste generatie is, zijn wij ook in staat een goed contact te krijgen. Je praat vanuit dezelfde achtergrond. Bovendien zien de ouders dat dingen hier wel lukken, ondanks de wat grotere vrijheden die ze hier krijgen. Ze mogen wat later thuis komen, krijgen zakgeld, maar hebben ook plichten zoals schoonmaken en studeren. Juist omdat wij die eigen waarden ook handhaven ontstaat een basis van vertrouwen". Identiteit Beide huizen is er veel aan gele gen deze zowel de eigen als de Ne derlandse culturele sfeer te geven. In Darna bijvoorbeeld is een ont vangstkamer geheel in Marok kaanse stijl ingericht. De huiska mer daarentegen ademt meer de sfeer van een mengeling tussen de oosterse en westerse cultuur. En juist daar zit de kern, want de meeste problemen van deze jonge ren draaien om het vinden van een eigen identiteit. In het opvanghuis krijgen zij de gelegenheid een ei gen invulling te geven aan het Marokkaan, Surinamer of Neder lander zijn. Ook bij Paloeloe wordt uitslui tend met Surinaamse hulpverle ners gewerkt. Irish Verwey: "Ou ders hebben vaak al een lange weg in de Nederlandse hulpverlening achter de rug. Vaak blijkt daarjuist de frictie te liggen. Als ze door hun 'eigen' mensen worden benaderd die begrip tonen voor hun omstan digheden en hen in de eigen waar de laten, blijkt het contact wel te lukken". Mariano (18) kwam ruim twee maanden geleden terecht in Pa loeloe. "Ik werd thuis over van al les en nog wat beschuldigd, keek de hele dag tv, stond niet op tijd op en ging niet meer naar school. Dat komt, een leraar had me verteld dat ik toch niet zou overgaan. Nou, toen deed ik dus helemaal niets meer. Op m'n rapport stonden nog maar twee cijfers. Ik zag het alle maal niet meer zitten en ben weg gelopen. Nu gaat het al wat beter; tv kijk ik alleen nog maar als het me interesseert. Maar weet je, ei genlijk interesseert me niet zoveel. Een tijdje heb ik heel fanatiek ge schaatst. Elke dag rondjes draaien op de Jaap Edenbaan. Nou ja, dat is ook niet alles. Het contact met m'n moeder gaat in elk geval weer wat beter. Met kerst heb ik weer thuis geslapen. Toch wil ik er liever niet meer wonén. Misschien vind ik over een tijdje een kamer om te wo- Zelfstandig De resultaten van de werkwijze in beide huizen liegen er niet om. Volgens Irish Verwey komt het slechts sporadisch voor dat de con tacten met thuis niet worden her steld. Het merendeel van de jonge ren keert na enige tijd weer terug bij de familie en de meesten blijven ook contact houden met het op vanghuis en hun vroegere huisge noten. In Darna zijn de afgelopen twee jaar%ruim honderd jongens opge hangen. Van hen keert 45 procent weer in een goede verstandhou ding naar huis terug en woont 20 procent inmiddels zelfstandig of begeleid op een kamer. Degenen waarbij het niet lukt hen verder te helpen, worden veelal doorverwe zen naar andere instellingen. Joan Ferrier zegt het te betreuren dat de ze veelal terecht komen in het Hol landse hulpverleningscircuit. "Ge zien de achtergrond van deze jon geren zou het beter zijn veel meer met Marokkaanse hulpverleners te werken". De 16-jarige Shyaam is nog wat onzeker over de toekomstige band met zijn moeder. Samen met zijn oudere broer liep hij vier maanden geleden van huis weg. Zijn stiefva der maakte zich regelmatig schul dig aan mishandeling van beide jongens. Shyaam zou dolgraag weer contact met zijn moeder heb ben. De stiefvader is inmiddels overleden, maar moeder staat on der zeer grote druk van de schoon familie. Toch heeft Shyaam het uit stekend naar zijn zin in Paloeloe "Hier voel ik me veilig en iedereen is aardig". GAZA/TEL AVIV - De blik is grimmig. Over de lippen komt geen woord. Slechts de houten knuppel van deze Israëlische dienstplichtige soldaat spreekt. Hij bonkt ermee op het zijraampje van de taxi met Palestijnen. Het wordt onmiddellijk begrepen. Gedwee stappen de mannen uit. Pasjescon trole. Onder schot. En op veilige af stand van de 'verdachten'. Zelfs fy siek contact via de adem of li chaamsgeur is taboe. Om veilig- heidsrenenen. Na deze dialoog voor doofstom men bij een wegversperring in de Gaza-strook 'zegt' de knuppel dat ze weer mogen instappen. Losjes om de pols wentelt het slagwapen daarbij een paar keer in het rond. Wanneer hem naar dit opmerkelij ke gedrag indringend wordt ge vraagd blikt noch bloost hij. „I am fed up" (Ik ben het spuugzat), is het afgebeten antwoord van deze sol daat wiens gezicht met puber puisten is overdekt. Vervolgens probeert hij mij met de gebarentaal van de knuppel uit de taxi te krij- gen. Die poging tot intimidatie slaagt niet. Ook niet als de stok vlak onder mijn kin wordt gehou den. Merkwaardig genoeg laat hij het er bij zitten. De taxi mag door rijden. Deze pantomime is slechts een voorbeeld van hoe de nu al negen weken durende Palestijnse op stand in bezet gebied de Israëli sche veiligheidstroepen heeft ge demoraliseerd. En hoe kwetsbaar in feite een soldaat is als hij lik op stuk krijgt. Emotionele en fysieke uitputting zijn daarvan de voor naamste oorzaken. Het is bij een rondrit door de Gaza-strook en over de westelijke Jordaanoever van de gezichten af te lezen. Zelfs militairen die behoren tot de Gola- ni-brigade, een elite-eenheid, ver tonen die verschijnselen. Routine „Het geweld dat we moeten ge bruiken om de Palestijnse rebellie neer te slaan, is een afgrijselijke routine geworden", zegt een 20-ja- rige dienstplichtige die anoniem wil blijven, omdat praten met de pers verboden is. Drie wekenvdient hij nu al in bezet gebied. Moe van het patrouilleren door spookachti ge straten; moe van de dodelijke blikken waarmee Palestijnen .jhet militair vertoon aanschouwen; moe van het nachtelijk alarm om dat Palestijnse vluchtelingen zich niet aan het uitgaansverbod hou den; moe van het openbreken van winkels om de nu al vier weken du rende winkelstaking te ondermij nen en moe van de huiszoekingen om stenengooiers en rebellenlei ders op te sporen. Wat het moreel van de soldaten het sterkst ondermijnt is de sinds twee weken ingevoerde afransel- politiek van defensieminister Ra bin. Niet zo zeer het aftuigen van ordeverstoorders zit de militairen dwars, maar de onduidelijke in structies. Verbolgen zijn ze over in cidenten waarbij militairen voor het te hard of ongeoorloofd mep pen zijn gestraft. Zoals bij een voorval in Ramallah op de Westoe ver. Een persfotograaf ondekte op een afgelegen plek met bloed be smeurde muren waar Palestijnse stenengooiers in het geniep waren afgeranseld. Het leidde tot een schandaal. Maar ook tot bezorgdheid bij de le gerstaf. Net zoals dat tijdens de de moraliserende Libanonoorlog het geval was, stuurt defensie nu psy chologen naar het 'front' in bezet gebied. „Als de soldaten een psy choloog nodig hadden, dan was dat voor de introductie van wapen stok-politiek", zegt hij. „Toen voel den onze jongens zich bitter, bela chelijk gemaakt en vernederd door jouwende Palestijnse menigten die zich niets van het schieten met rub berkogels aantrokken". Zenuwen Een soldaat bij een wegversper ring in de Gaza-strook wil hierover wel iets zeggen: „Dat gekrijs en het schreeuwen van leuzen en al die andere provocaties werkten op je zenuwen. Ze riepen vaak: Kom op als je durft, zes tegen één". Hij legt uit dat daarmee gedoeld wordt op de eind vorig jaar uitgevoerde Pa lestijnse aanslag op een legerkamp in Noord-Israël, waarbij een uit Li banon geïnfiltreerde Palestijnse 'terrorist' op eenvoudige wijze erin slaagde met geweervuur en enkele handgranaten zes Israëlische sol daten te doden. „Het maakt je gek daaraan te worden herinnerd". Menselijke verschijnselen zijn ook Israëlische militairen niet vreemd. Ouders klagen in inter views met Israëlische kranten en op radio en televisie dat hun in be zet gebied dienende zonen ont hutst thuis komen. Eerst verhalen hun kinderen over de getoonde moed, uiten ze met krachttermen hun afgrijzen over die 'stomme Arabieren' en barsten dan vaak in snikken uit. Getergd door het ge weten, over een aframmeling die ze een Palestijn hebben gegeven, zon der het in feite te willen. Sommigen weigeren na een ver lofperiode naar de eenheid terug te keren. Maar met de dreiging van gevangenisstraf in het vooruit zicht. pakken de meesten zatèrdag- avond toch weer de veldtas. Op nieuw op weg naar een 'oorlog' die niet te winnen valt, maar in de visie van hun politieke en militaire ba zen met alle geweldsmiddelen be streden moet worden. „Over poli tieke oplossingen behoren wij niet na te denken", zei een door cynis me verteerde soldaat vorig week tegenover de verslaggever van de Jeruzalem Post. Normbesef Psychologen maken zich echter nog de meeste zorgen over de ge volgen in het latere leven van sol daten die er nu met de zegen van Rabin er op mogen losmeppen. Zij vrezen een verlies aan normbesef dat bijvoorbeeld in een huwelijk kan leiden tot het slaan van vrouw en kinderen. Voorts nemen Israëli sche gedragswetenschappers en politicologen een verrechtsing waar onder de jonge soldaten. Veel Israëliërs denken dat een voortzetting van de huidige situa tie in bezet gebied op de niet al te lange duur destructief is voor het land als geheel. In moreel, maar ook in praktisch opzicht. Het blijkt dat scholieren zich steeds meer met de vraag bezig houden of je op grond van je geweten dienst mag weigeren. In Israël is dat nog een fenomeen, omdat vrijwel iedere joodse burger-ervan overtuigd is dat de zo moeilijk te verdedigen staat zich een dergelijke 'luxe wes terse opvatting' niet kan permitte- Maar nu al circuleren er inteken lijsten in de hoogste klassen van de middelbare scholen waarop een opmerkelijk groot aantal leerlin gen dat volgend jaar onder de wa penen moet, kenbaar maakt dat het weigert in bezet gebied te dienen. En dat gegeven zien veel veront ruste, maar tegelijkertijd zich poli tiek machteloos voelende Israë liërs als het begin van het einde. Maar het 'praten' met een knuppel tegen Palestijnen, zoals die soldaat in Gaza, bergt dezelfde rampzalige gevolgen in zich. Een landelijke werkgroep met onder anderen vier uitkeringsge rechtigden bereidt een vervolg conferentie voor over 'de armoe de in Nederland'. Dat maakten de Raad van Kerken en de Disk (Dienst in de Industriële Samen leving vanwege de Kerken) giste ren in Amsterdam bekend. Vorig jaar september werd op kerkelijk initiatief de conferentie 'De arme kant van Nederland' gehouden. Aanleiding was de groeiende groep mensen in ons land die van volwaardige deelne ming aan de samenleving wordt uitgesloten. Uit een onderzoek was gebleken, dat ongeveer 800.000 huishoudens op of zelfs onder de grens van het maat schappelijk minimum moeten leven, voornamelijk ouderen, langdurig werklozen, bijstands vrouwen, arbeidsongeschikten, kleine zelfstandigen en alleen verdieners met een minimum loon. Door tal van overheids maatregelen zagen al deze mini ma volgens dit onderzoek hun besteedbaar inkomen tus sen 1980 en 1986 met 15 tot 22 procent dalen. Secretaris ds. W. R. van der Zee van de Raad van Kerken ge bruikte toen met betrekking tot de bestaande armoede de woor den 'fnensonterend' en 'godge klaagd'. Gisteren voegde hij er op een persconferentie in Am sterdam aan toe, dat de inzet van de kerken tegen de armoede even onherroepelijk zal zijn als indertijd tegen de kernwapens. "De kerken zijn bondgenoot van de armen". Bedrijfspastor A. Harrewijn wordt dagelijks geconfronteerd met gevolgen van armoede. Op de persconferentie gisteren ver telde hij over een werkloze scheepsbouwer die deze maand door een fout maar f. 3,52 op zijn rekening kreeg overgeschreven. "Zo'n man zit te wachten op zijn uitkering, doodgewoon om te kunnen eten. Totdat zo'n fout is hersteld moet hij die periode maar zien door te komen". Harrewijn: "Ik kom tegen die niet meer naar de tand arts gaan omdat ze de extra kos ten niet meer kunnen opbren gen. Voor het specialistengeeltje geldt hetzelfde. Nog maar net in gevoerd en nu al hoor ik dat men sen hun afspraak met de specia list hebben afgezegd. De armoe de in Nederland gaat gekleed over straat; men ziet het niet en weat het niet. Het is een proces dat zich afspeelt in de anonimi teit. De kerk kan en mag niet dul den dat een samenleving zo uit elkaar groeit". Van der Zee over de rol van de kerken in de strijd tegen armoe de: "Wat wij dikwijls over armoe de horen is: we komen het niet tegen. Maar mensen zijn soms ui terst vaardig in het verhullen van hun situatie. Achteraf blijkt men in eigen kring verarmden te heb ben die voor de omgeving hun armoede wegstoppen. Dat moet uit de onzichtbaarheid". De vervolgconferentie wordt op verschillende plaatsen gehou den, tussen Prinsjesdag als de regering haar plannen voor het parlementaire jaar presenteert en de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer. Aan de or de komen onder meer de sociale ontwikkelingen in het afgelopen jaar, de kerkelijke activiteit op dit terrein en politieke en econo mische alternatieven voor het re geringsbeleid. De werkgroep (met vertegenwoordigers van de Raad van Kerken en de Dienst in de Industriële Samenleving van wege de Kerken) die de tweede conferentie voorbereidt, ope reert onder auspiciën van de af delingen 'dienst' er. 'sociale vra gen' van de Raad van Kerken en Disk. WaarscHuwing Uit bezorgdheid over berich ten dat sommige rooms-katholie- ke universiteiten verdergaan met hun onderzoek inzake kunstmatige voortplanting, heeft een woordvoerder van het Vaticaan gisteren nog eens na drukkelijk gezegd dat de kerke lijke leer over dit onderwerp niet ter discussie is. Vorige maand werd in Rome uitvoerig over dit netelige onder werp gepraat met rectores van vier rooms-katholieke universi teiten in Frankrijk, België en Ne derland. Dat gesprek moet nog een vervolg krijgen. Na afloop werd van universitaire kant mee gedeeld dat het onderzoek niet zou worden stopgezet. De Vaticaanse woordvoerder verklaarde gisteren, dat het ge sprek ten doel heeft, voor dit on derzoek binnen rooms-katholie ke instituten passende vormen te vinden die de morele normen van het Vaticaan volledig eerbie digen. Daklozen. Alle regeringen hebben van de paus het dringen de verzoek gekregen, door een rechtvaardiger huisvestingsbe leid bij te dragen aan de oplos sing van het probleem van de daldozen. De paus doet dat be roep in een document dat de pau selijke commissie 'Justitia et Pax' (Gerechtigheid en Vrede) gisteren heeft uitgegeven. De commissie veroordeelt de speculatie met huizen en woe kerhuren. Alle mensen hebben recht op 'menswaardige en pas sende huisvesting'. Een miljard mensen moet wonen in een krot en 100 miljoen hebben geen dak boven hun hoofd. Titel van het Vaticaanse document is: 'Wat heb jij voor je dakloze broeder gedaan? De kerk en het huisves- tingsvraagstuk'. Dakloosheid, zegt het stuk, is niet alleen een kwestie van geld, maar ook een ethisch vraagstuk. Duizend jaar. Om te voorko men dat de herdenking van het 1000-jarig bestaan van de Rus- sisch-Orthodoxe Kerk in de Sov jetunie dit voorjaar alleen maar een 'pompeus spektakel' wordt (onder leiding van de kerkelijke hiërarchie en de autoriteiten), houden Russisch-orthodoxe dis sidenten in dezelfde periode een 'alternatieve viering'. Onderdeel daarvan is een stu diebijeenkomst over de positie van het christendom in dit land. Daarvoor worden kerkleiders uit de hele wereld uitgenodigd. Die zijn in verband met de officiële viering dan toch in Moskou. Ook is het de bedoeling dat geschors te priesters in speciale vieringen voorgaan. De autoriteiten wor den van de plannen op de hoogte gesteld, zei de dissident Aleksan- der Ogorodnikov, die zelf ruim acht jaar heeft vastgezeten. "Wij hopen dat we een zaal kunnen huren. Mocht dat niet lukken, dan worden bijeenkomsten in di verse huiskamers gehouden". Sinds zijn vrijlating vorig jaar ijvert Ogorodnikov voor afschaf fing van de godsdienstwetten die dateren van vóór het Stalin-regi- Weekblad, Het Zuidafri- kaanse weekblad 'New Nation', dat een verschijningsverbod van drie maanden boven het hoofd hangt, kan voorlopig nog uitko men. Een rechter van het hoog gerechtshof in Johannesburg stelde de beroepszaak uit. Minister Stoffel Botha van bin nenlandse zaken heeft toege zegd, dat hij geen verschijnings- verbod zal opleggen zolang het hof geen uitspraak heeft gedaan. 'New Nation' is een uitgave van de rooms-katholieke bisschop penconferentie. Beroepen Hervormde Kerk: beroepen door de synode tot hoofdpredi kant bij de inrichtingen van het ministerie van justitie dr. M. B. Blom Oegstgeest, te Amsterdam voor vrijzinnige hervormden me vrouw L. W. van Reijendam- Beek Santpoort, te Moerkapelle J. W. van Estrik Mastenbroek. Raad voor oecumene. In het bisdom Breda is een 'Raad voor oecumene' opgericht. De leden (ten minste zeven) worden be noemd door de bisschop op voordracht van de raad. Zij wor den bij voorkeur gerecruteerd uit de rooms-katholieke leden van plaatselijke en regionale oe cumenische instellingen. De raad zal de bisschoppelijke functionaris voor oecumene bij de uitvoering van het oecume nisch beleid in het bisdom moe ten adviseren en bijstaan. Van de raad wordt ook verwacht, dat hij de oecumenische gezindheid in alle geledingen en in elke activi teit van het bisdom zal stimule-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2