'Nog meer
belastend
materiaal'
Schone naald in strijd tegen
aids roept weerstanden op
Twee Palestijnen gedood bij nieuwe uitbarsting geweld
Historicus over Waldheim: KOIVISTO IN WACHTKAMER
Angola zou bereid zijn
Cubanen weg te sturen
VS-minister Meese gaat
in op geruchtenstroom
J d
DINSDAG 2 FEBRUARI 1988
wesem
PAGINA 5
BONN (GPD/AP/Rtr/DPA) De Joegoslavische histori
cus, professor Plenca, zegt nog meer belastend materiaal te
hebben over het oorlogsverleden van de Oostenrijkse pre
sident Waldheim. In een interview voor de Westduitse tele
visie gaf Plenca ook zijn erewoord dat het door het week
blad Der Spiegel afgedrukte telegram, waarin Waldheim
opdracht geeft 4224 gevangenen af te voeren, echt is.
De historicus zei in Belgrado dat
hij niet bereid is het document in
handen te geven van de media of
aan de internationale onderzoeks
commissie, die in opdracht van de
Oostenrijkse regering het verleden
van de 69-jarige Waldheim onder
zoekt. Wel is hij bereid het aan het
Westduitse lid van de onderzoeks
commissie, professor Messer
schmidt, te tonen. Messerschmidt
is gisteren naar Joegoslavië ge
reisd.
Urenlang heerste er verwarring
over de verblijfplaats van het docu
ment. Volgens Messerschmidt, die
niet alleen aan het bestaan, maar
tevens aan de echtheid van het
stuk twijfelde, was het verdwenen.
Plenca verklaarde het telegram in
een archief in Zagreb te hebben
ontdekt. De archivarissen zeiden
echter tegen vertegenwoordigers
van de onderzoekscommissie dat
het daar niet lag. Aanleiding tot
twijfel over de authenticiteit vorm
de de formulering van het in het
Kroatisch gestelde stuk. Daarin
wordt gesproken van 'kapitein
Kurt Waldheim', terwijl het in de
jaren veertig gewoonte was de mili
tairen slechts bij hun achternaam
te noemen.
Plenca wil het document niet uit
handen geven. „Als getuige en his
toricus zal ik het alleen ter beschik
king stellen van justitie. Als Wald
heim gelooft dat hij geen oorlogs
misdadiger is, dan moet hij deze
zwaar belastende documenten met
bewijzen weerleggen en een ge
rechtelijk onderzoek verlangen. Ik
wil uitsluitend met Joegoslavische
rechters samenwerken
Gijzeling
Twee Franse meisjes van vijf en
zes, die vorig jaar met hun moeder
en vijf Belgen op een jacht voor de
kust van de Gaza-strook door leden
van de Palestijnse guerrillagroep
Abu Nidal werden gegijzeld, ko
men voorlopig niet vrij omdat zij
bij hun moeder willen blijven. De
onderhandelaar van de Franse re
gering. die de afgelopen dagen met
de ontvoerders heeft gesproken,
heeft dit gisteren op een persconfe
rentie iji Bayrut bekend gemaakt.
Diplomaten
De drie Zuidafrikaanse diploma
ten, die vorige maand werden uit
gewezen omdat er geen schot zat in
de onderhandelingen over de vrij
lating van de in een Zuidafrikaanse
gevangenis verblijvende Belgische
Helène Passtoors, hebben afgelo
pen week België verlaten. Het aan
tal Zuidafrikaanse diplomaten in
Brussel bedraagt nu elf. De betrek
kingen tussen Brussel en Pretoria
zijn door de uitwijzingen bekoeld,
maar de Zuidafrikaanse regering
heeft nog geen tegenmaatregelen
aangekondigd.
Bezoek Shultz
De Amerikaanse minister van
buitenlandse zaken, Shultz, zal van
21 tot 23 februari in Moskou be
sprekingen voeren met zijn Sovjet
ambtgenoot Sjevardnadze, zo heeft
het officiële Sovjet-persbureau
Tass gisteren bekend gemaakt. De
ministers zullen de vierde topcon
ferentie tussen de VS en de Sov
jetunie voorbereiden en een ver
drag voor vermindering van de
strategische kernwapenarsenalen
helpen opstellen.
het om dit document gaat en het is
niet het enige stuk." Er bestaan
volgens Plenca nog zo'n 160 ande
re, voor Waldheim zwaarwegende
stukken. Waldheim heeft eerder
verklaard het bewuste stuk niet be
lastend te vinden.
Waldheims woordvoerder Chris
tian bleef bij zijn bewering dat het
nu opgedoken telegram een verval
sing is. Naar zijn mening is het de
taak van de internationale commis
sie om het stuk op zijn echtheid te
onderzoeken en er eventuele con
clusies uit te trekken. Het commis
sielid Messerschmidt sloot niet uit,
dat door deze nieuwe ontwikkelin
gen het eindrapport van de com
missie later uitkomt. De bedoeling
is dat de conclusies volgende week
maandag aan de Oostenrijkse kan
selier Vranitzky worden overhan
digd.
Een Joegoslavische journalist
sprak gisteren het bericht tegen
dat het origineel verdwenen is.
Zonder te zeggen waar het bewuste
document zich wel bevindt, ver
klaarde journalist Jovan Kesar dat
het document voorgelegd zal wor
den aan de internationale commis
sie van historici die onderzoek doet
naar het oorlogsverleden van de
president van Oostenrijk. Kesar
werkt bij de in Belgrado verschij
nende krant Borba.
Kesar bracht, met zijn collega
Danko Vasovic van het dagblad
Vecernje Novosti, als eerste docu
menten in de Joegoslavische pers
waarin luitenant Waldheim direct
in verbinding wordt gebracht met
uitroeiïngsoperaties van de Duitse
troepen in Bosnië-Hercegovina (in
het centrum van Joegoslavië),
meer in het bijzonder met 'pacifica-
tie'-operaties in de dorpen in het
Kozara-massief. waarbij 60.000
slachtoffers vielen onder de bur
gerbevolking. Van hen waren
23.000 kinderen. Onlangs publi
ceerde het dagblad een kopie van
het in Der Spiegel verschenen do
cument. Gisteravond toonde de
Joegoslavische televisie het docu
ment.
Journalist Danko Vasovic,
die met Plenca op vertrouwde voet
staat, zei in een telefoongesprek
met het persbureau AP dat hij en
Plenca naar een advocaat zouden
gaan om in Belgrado of Wenen te
gen Waldheim en diens woordvoer
der Christian een proces aan te
spannen wegens laster.
HELSINKI - De huidige president Mauno Koivisto van Finland heeft de
zondag en gisteren gehouden verkiezingen voor het ambt van staatshoofd
gewonnen, maar hij heeft niet de absolute meerderheid behaald. Om di
rect herkozen te zijnhad de 64-jarige Koivisto 50 procent van de stemmen
moeten krijgen. Hij is blijven steken bij 48 procent, waardoor het woord
nu is aan een college van kiesmannen. Deze 301 kiesmannen, die ook bij de
eerste rechtstreekse presidentsverkiezingen in het Noordeuropese land
werden gekozen, komen op 15 februari bijeen om alsnog te bepalen wie de
komende zes jaar president van Finland is. Het geldt als vrijwel zeker dat
de sociaal-democraat Koivisto dan wel een ruime meerderheid behaalt.
Van de vier rivalen voor het presidentschap eindigden premier Hari Hol-
keri en oppositieleider Paavo Vayrynen ex aequo als tweede, met elk 19,7
procent van de uitgebrachte stemmen. (foto anp)
NEW YORK (AP) - De speciale aan
klager inzake narcotica van New
York City, Johnson, heeft gisteren
gewaarschuwd voor de uitvoering
van een plan van de gemeentelijke
gezondheidsdienst om in de strijd
tegen aids schone naalden aan
drugsverslaafden te verstrekken.
Johnson wees erop dat het geven
van naalden aan drugsverslaafden
een misdaad is en dat iedereen die
dit doet, kan worden gearresteerd.
Hij kreeg onmiddellijk steun van
verscheidene geestelijken en de fe
derale aanklager voor drugszaken
in New York. Kardinaal O'Connor,
de roomskatholieke aartsbisschop
van New York, sprak van 'een daad
geboren uit wanhoop'. Johnson zei
dat het verstrekken van naalden
aan verslaafden bevordering van
een misdaad is, hetgeen strafbaar is
met maximaal één jaar gevangenis
straf. Hij wees er verder op dat de
regering zich blootstelt aan civiele
processen, als verslaafden een
overdosis gebruiken met behulp
van een door de gemeentelijke
overheid verstrekte naald.
Eerder was gemeld dat New
York toestemming had gekregen
om onder bepaalde voorwaarden
schone naalden te verstrekken aan
drugsverslaafden in een poging de
verspreiding van aids tegen te
gaan. De verslaafden moesten zich
echter wel bereid verklaren om
mee te doen aan een afkick-thera-
pie.
De Amerikaanse hoofdinspec
teur voor de volksgezondheid
Koop wees er vorige week tijdens
de aids-conferentie in Londen
reeds op dat de kwestie in de VS
zeer gevoelig ligt. Hij voerde aan
dat dergelijke projecten in de VS
steeds waren tegengehouden uit
angst dat daarmee het drugsge
bruik zou worden aangewakkerd.
De Verenigde Staten hebben vol
gens een rapport van de Wereld Ge
zondheidsorganisatie (WHO) het
hoogste aantal bekende aids-geval-
len ter wereld. Uit een onderzoek
van het Amerikaanse ministerie
van volksgezondheid bleek dat één
op de zestig vrouwen in de stad
New York die in december van een
kind bevielen, seropositief was.
Niettemin hebben de VS volgens
velen tot nog toe veel te weinig af
doende maatregelen getroffen om
de verspreiding van de virusziekte
tegen te gaan.
Volgens de gezondheidsdienst
van de staat New York zal aan het
in het komende voorjaar van start
gaande project voor de verstrek
king van schone naalden aanvan
kelijk worden deelgenomen door
een paar honderd verslaafden. Bij
gunstige resultaten kan het project
in de loop van het jaar worden uit
gebreid tot een paar duizend ver
slaafden.
WASHINGTON (GPD) - De in ops
praak geraakte Amerikaanse mi
nister Meese (justitie) heeft ont
kend dat hij de wet heeft overtre
den bij zijn werkzaamheden voor
de aanleg van een oliepijpleiding
van Iraq naar de Rode Zee. De mi
nister nam gisteren de ongebruike
lijke stap om een lange verklaring
voor te lezen, waarin hij zei dat hij
zich gedwongen achtte de „desin
formatie, onjuiste krantekoppen,
halve waarheden en beschuldigin
gen" van de afgelopen dagen te
weerleggen.
De stroom berichten kwam in de
wereld nadat de openbare aankla
ger McKay, die de handel en wan
del van Meese onderzoekt, functio
narissen in het Witte Huis had mee
gedeeld dat hij grote vraagtekens
plaatst bij de betrokkenheid van de
minister bij de aanleg van de olie
pijpleiding.
McKay, zo lieten Witte Huis
functionarissen snel uitlekken,
had een memo uit 1985 gevonden,
waarin een van Meese's beste
vrienden, Robert Wallach, hem
schreef dat het nodig zou zijn hoog
geplaatste Israëli's om te kopen.
Wallach trad daarbij op namens het
bedrijf dat de pijpleiding wilde
aanleggen.
De geplande pijpleiding, ook wel
bekend als het Aqaba project, zou
namelijk door Jordanië lopen,
dicht langs de Israëlische grens.
Wallach stelde Meese voor van Is
raëlische functionarissen als de
toenmalige premier Peres de ga
rantie te kopen dat Israël de pijplei
ding nooit zou aanvallen.
McKay's onderzoek spitst zich
toe op twee vragen: heeft Meese
strafbaar gehandeld door de voor
gestelde poging tot omkoping, die
in strijd is met Amerikaanse wet
ten, niet door te geven? En: heeft
Meese zijn best gedaan om de pijp
leiding aangelegd te krijgen om
daarmee zijn vriend Wallach te hel
pen?
Meese zei gisteren over de eerste
vraag, dat de gewraakte passage in
Wallachs memo „hooguit tien
woorden" in twee lange documen
ten beslaat die Wallach hem gaf. De
minister zei dat hij niet de indruk
had dat de passage betrekking had
op illegale activiteiten. Wallach
had de gewoonte hem „lange me
mo's over vele onderwerpen" toe te
sturen, zo zei Meese. Hij gaf daarbij
de indruk vaak niet de tijd te heb
ben gehad om al die memo's ook te
lezen.
Over zijn rol in het Aqaba-project
in het algemeen sprekend, zei
Meese dat deze „zeer beperkt" is
geweest. „Ik heb dit project op
geen enkele wijze geinitieerd of er
reclame voor gemaakt", aldus de
bewindsman. Hij zei ook zelf geen
enkel financieel belang bij het pro
ject te hebben.
Meese is de afgelopen maanden
vaker in opspraak gekomen. Zo is
er nog steeds onduidelijkheid over
zijn rol in het zogenaamde Wed-
tech-schandaal, dat gaat over de
mogelijke bevoordeling van bedrij
ven met relaties in de regering. Ook
zijn er vraagtekens over Meese's fi
nanciële belang in bedrijven waar-
over op regeringsniveau belangrij
ke besluiten werden genomen.
Tenslotte heeft hij de verdenking
op zich geladen ruim een jaar gele
den pogingen te hebben onderno
men het Iran-Contra-schandaal in
de doofpot te stoppen.
Japanners mogen
Noordkorea niet
meer bezoeken
SINGAPORE (GPD) - De Noord-
koreaanse regering heeft van
daag bekendgemaakt, alle ban
den met Japan te verbreken. Ja
panners mogen het land niet
meer binnenkomen, terwijl con
tacten met Tokio over twee Ja
panners die wegens spionage in
Noordkorea worden vastgehou
den, zijn opgeschort.
De Japanse regering, die geen
diplomatieke betrekkingen on
derhoudt met Noordkorea, zei de
stap te betreuren. De Noordko-
reaanse maatregel volgde op de
sancties van Japan op 26 januari
in verband met Noordkorea's be
trokkenheid bij het opblazen van
een Zuidkoreaanse Boeing-747
eind november, waarbij alle 115
inzittenden om het leven kwa
men. Japan besloot toen tot be
perking van de contacten tussen
Japanse en Noordkoreaanse di
plomaten, beperking van bezoe
ken van Japanse ambtenaren
aan Noordkorea en van Noord
koreaanse functionarissen aan
Japan. Voorts werd een lan
dingsverbod ingesteld voor
Noordkoreaanse vliegtuigen.
Eerder hadden de Verenigde
Staten Noordkorea op de zwarte
lijst gezet, waarmee het land
werd uitgesloten van financiële
hulp. Japan en de VS namen de
maatregel tegen Noordkorea na
een dringende oproep van de
Zuidkoreaanse regering, die met
bewijzen kwam dat Kim Yong II,
zoon van de Noordkoreaanse
president, achter de terreuractie
zat. Een tot agent opgeleide
Noordkoreaanse actrice had be
kend dat Kim haar had opgedra
gen om de Boeing op te blazen.
WASHINGTON/JOHANNES
BURG (GPD) - De Angolese rege
ring gaat akkoord met de terug
trekking van alle 40.000 Cubaanse
troepen uit Angola. Woordvoerder
Charles Redman, van het Ameri
kaanse ministerie van buitenland
se zaken heeft dit gisteren bekend
gemaakt. De Zuidafrikaanse mi
nister van buitenlandse zaken.
Roelof 'Pik' Botha heeft echter ont
kend op de hoogte te zijn van de
Angolese bereidheid om alle Cu
baanse soldaten terug te sturen.
De instemming van de Angolese
regering-Dos Santos met het ver
trek van de Cubanen volgt na twee
dagen van onderhandelen door de
Amerikaanse staatssecretaris voor
Afrikaanse zaken, dr. Crocker, in
de Angolese hoofdstad Luanda.
Aan deze onderhandelingen werd
van Angolese kant deelgenomen
door de minister van buitenlandse
zaken, Van-Dunem, terwijl ook een
aantal leden van het Cubaanse Po
litbureau aanwezig waren.
Volgens woordvoerder Redman
heeft de Angolese delegatie "voor
het eerst bevestigd dat de Cubanen
wegmoeten, voordat er verder over
een vredesregeling in Angola en de
daarmee samenhangende onafhan
kelijkheid van Namibia gesproken
kan worden". De Zuidafrikaanse
minister Botha reageerde hierop
evenwel verontwaardigd: "Ik vind
het vreemd dat dr. Crocker zulke
belangrijke zaken met de Angole-
zen bespreekt, zonder de Zuidafri
kaanse regering daarin te kennen.
Ik heb niets officieels vanuit Was
hington vernomen.".
Het vertrek van alle Cubanen uit
Angola is de afgelopen tien jaar
voor zowel Zuidafrika als de Vere
nigde Staten het belangrijkste
struikelblok geweest om uitvoe
ring te geven aan VN-resolutie 435,
die eist dat Zuidafrika zich uit Na
mibia terugtrekt en dat deze voor
malige Duitse kolonie onder super
visie van de Verenigde Naties onaf
hankelijk moet worden. Angola
heeft echter steeds geweigerd de
Cubanen naar hun land terug te
sturen vanwege de burgeroorlog in
het land, waarbij het regeringsle
ger tegen de bevrijdingsbeweging
Unita vecht. De Unita krijgt aan
zienlijke steun van de VS en Zuid
afrika. Nu Angola met het vertrek
van de Cubanen heeft ingestemd,
is de bal weer terug gekaatst naar
Zuidafrika. Politieke waarnemers
betwijfelen echter of de regering-
Botha bereid is zich uit Angola en
Namibia terug te trekken.
KUTLAWANONG - De 20-jarige Zuidafrikaanse Annette Heunis en haar
23-jarige vriend Jerry Tsie zijn weer herenigd. Het liefdespaar was da
genlang voorpaginanieuws omdat de blanke Annette vorige week door de
politie bij haar zwarte vriend zou zijn weggehaald. Gisteren verklaarde
het meisje uit vrije wil te zijn meegegaan om na te denken aangezien haar
ouders fel tegen de relatie zijn gekant. "Ik ben tot de conclusie gekomen
dat mijn plaats bij Jerry is", zei zij gisteren. (foto ap>
J ERU Z ALEM/AMMAN
(Rtr/AFP/DPA/UPI) - In de door Is
raël bezette Gazastrook en de Wes
telijke Jordaanoever zijn de onlus
ten gisteren weer in alle hevigheid
opgelaaid, waarbij nu ook Israëli
sche kolonisten waren betrokken.
In het dorp Anabta op de Westoe
ver, 64 km noordwestelijk van Je
ruzalem, werden twee Palestijnen
doodgeschoten, mogelijk door Is
raëlische burgers. Israëlische kolo
nisten in het bezette gebied zijn
woedend nadat zondagavond een
Israëliër levensgevaarlijk gewond
raakte toen Arabieren een brand
bom naar zijn auto gooiden. De
vrees bestaat dat het tot oncontro
leerbare vergeldingsacties komt.
De Palestijnse Bevrijdingsorgani
satie PLO meldde gisteren dat Is
raëlische kolonisten rond 30 Pales
tijnse schoolmeisjes hebben ont
voerd.
Met de dodelijke slachtoffers, de
eersten sinds ruim twee weken op
de Westoever en in de Gazastrook,
is het totaal aantal slachtoffers van
twee maanden anti-Israëlische pro
testen op 41 gekomen. Bij de bot
sing in Anabta liepen zeker vier an
dere demonstranten verwondin
gen op. Het Israëlische leger deel
de mee dat onduidelijk is of de
slachtoffers werden neergeschoten
door soldaten, door politie of door
Israëlische kolonisten. Joodse ko
lonisten mogen in de bezette gebie-
den wapens dragen voor zelfverde
diging.
In andere steden en vluchtelin
genkampen op de Westoever lie
pen gisteren volgens Palestijnse
bronnen zeker 19 andere betogers
verwondingen op door geweer
vuur, rubberkogels en traangas.
Volgens het leger werden vier Pa
lestijnen gewond toen met scherp
werd geschoten en werden drie sol
daten gewond door stenen. In het
gebied openden gisteren de scho
len de deuren na een drie weken
durende wintervakantie. In veel
Palestijnse scholen werd betoogd
en functionarissen verklaarden dat
maar weinig scholieren versche
nen. In televisiereportages zag men
Palestijnse schoolmeisjes, onder
wie kinderen van zes a acht jaar,
die stenen op straat gooiden om
een barricade op te richten. Israëli
sche kolonisten achtervolgden
hen. Volgens PLO-functionaris
Sherif ontvoerden kolonisten gis
teren 30 schoolkinderen uit het
vluchtelingenkamp Dahaishah,
tussen Hebron en Bethlehem. Ben
den kolonisten drongen tot het
kamp door en namen de kinderen
mee met onbekende bestemming,
zei Sherif. Hij zei geen motief te we
ten voor de ontvoering. Van onaf
hankelijke zijde is geen bevesti
ging vernomen van het bericht.
In Israëlische en Arabische bron
nen werd gezegd dat het opgelaai
de geweld is bedoeld om de Pales
tijnse kwestie op de voorgrond te
houden terwijl de Verenigde Sta
ten, Egypte en Jordanië zich bezig
houden met het jongste Ameri
kaanse initiatief over de bezette ge
bieden.
De Palestijnen in de bezette ge
bieden, die ervan overtuigd zijn dat
de bijna twee maanden oude anti-
Israëlische onlusten hebben geleid
tot de huidige internationale stap
pen voor een vredesregeling, zul
len naar verwachting hun protes
ten nog opvoeren. Dit verklaarden
Arabische commentatoren giste-
„Minder dan twee maanden ste
nen gooien heeft meer voor elkaar
gekregen dan de Arabische wereld,
met al zijn militaire macht, in 20
jaar gedaan heeft gekregen en dat
weet iedereen", verklaarde Maher
Abu Khater, redacteur van het
§4 I jfc
weekblad Al Fajr. „De sfeer in de
straten is dat als twee maanden van
protesten het gedaan krijgen dat
Amerika Shamir gaat overreden te
komen tot Palestijns zelfbestuur,
dan brengen vier maanden een
VN-vredesmacht dichterbij en in
een jaar zullen we zien dat Israel
zich met walging terugtrekt zoals
gebeurde met Libanon", zei Kha
ter. „Een week geleden heerste er
twijfel, maar het nieuws over inter
nationale stappen voor een rege
ling betekent formidabale steun
voor de militanten die zeggen het
niet voor minder te doen dan volle
dige Israëlische terugtrekking", zei
hij.
Het Amerikaans diplomatiek ini
tiatief voor een „overgangsrege
ling" en beperkt zelfbestuur voor
de Palestijnen in de door Israël be
zette gebieden kreeg gisteren een
voorzichtig onthaal in de Jordaan
se hoofdstad Amman. In het Israë
lische rechtse Likud-blok werd fel
le kritiek uitgeoefend op premier
Shamir die zondag in een reactie
verklaarde dat „het fout is te zeg
gen dat de (bezette) gebieden niet
het onderwerp van onderhandelin
gen kunnen zijn".
De Jordaanse minister voor de
bezette gebieden, Marwan Doudin,
verklaarde gisteren in Amman dat
het Amerikaanse voorstel, waar
van de grote lijnen werden gepu
bliceerd door het Israëlische dag
blad Haaretz, niet tegemoet komt
aan de Arabische eisen voor een in
ternationale vredesconferentie on
der auspiciën van de Verenigde
Naties.
De nieuwe Amerikaanse voor
stellen voor Palestijns „zelfbe
stuur', in Amman aan koning
Husayn overgebracht door de vete
raan-gezant Philip Habib, zijn een
poging van Washington om de pat
stelling tussen Israël en Jordanië
over de toekomst van de bezette
gebieden te doorbreken. Dit werd
zondag vernomen in Israëlische
kabinetskringen. Volgens het plan
zou voor het eind van dit jaar, dus
voor het aflopen van de ambtspe
riode van de huidige Amerikaanse
regering, een voorlopige regeling
worden getroffen voor de bezette
gebieden. Die regeling zou, vol
gens voorstanders ervan, voorzien
in een beperkte Palestijnse autono
mie voor een overgangsperiode
van driejaar. Dit zelfbestuur moet,
aldus nog altijd Haaretz, vergezeld
gaan van een toenemende terug
trekking van de Israëlische troe
pen uit de dichtbevolkte gebieden
op de Westelijke Jordaanoever en
in de Gazastrook. Tegelijkertijd
zou de macht in toenemende mate
worden overgedragen aan Pales
tijnse vertegenwoordigers die bij
vrije verkiezingen zijn gekozen.
Daarnaast zouden Israëlische,
Jordaanse, Egyptische en Pales
tijnse vertegenwoordigers binnen
een jaar besprekingen moeten hou
den over een definitieve status van
deze gebieden.
