'Ontwikkelingshulp kan nog een stuk beter'
Het 'Media-Lab' ontwerpt de toekomst
EN DE JAREN
ZATERDAG 30 JANUARI 1988
PAGINA 21
door Herman Joustra
Brigitte Verhage uit Voorschoten is 17 jaar en zit in de
eindexamenklas van het atheneum. Samen met haar broer
(16) woont ze nog bij haar ouders. Haar interesse gaat
vooral uit naar de politiek, met name de ontwikkelingshulp,
en ze vindt het leuk om daarover met anderen te
discussiëren. Het vijfde deel in onze artikelenserie over
jongeren en de jaren tachtig. "Er zijn landen, Amerika en
Japan bijvoorbeeld, die veel méér en veel betere
ontwikkelingshulp zouden kunnen geven".
Brigitte Verhage (17): "Ik wil niet graag mijn mening opdringen c
op na houdt".
i anderen, maar ik vind het leuk met iemand te discussiëren die er een andere mening
Ontwikkelingshulp is noodzakelijk.
De Westerse landen moeten de lan
den in de Derde Wereld steunen,
niet alleen met geld maar ook met raad
en daad. Ik kan nog steeds niet begrijpen
waarom wij overschotten hebben terwijl
daar mensen sterven. Ik heb onlangs
voor het schoolonderzoek Nederlands
een spreekbeurt gehouden over Egypte
als ontwikkelingsland. Voor aard
rijkskunde had ik daarover al een scrip
tie geschreven, dus dat was wel makke
lijk".
"Onze economie-leraar had een keer
iets verteld over de politiek ten aanzien
van ontwikkelingslanden, Egypte wa?
één van de landen waaraan Nederland
ontwikkelingshulp gaf. Daarvóór had ik
altijd gedacht dat het een heel welvarend
land was, vooral door het toerisme, maar
dat bleek dus niet zo te zijn. Ik vond dat
zo interessant dat ik er wat meer over
wilde weten, en ik ben me er in gaan ver
diepen".
"De Egyptische economie rust op een
aantal pijlers. Veel van hun inkomsten
halen ze uit de olie, maar omdat de olie
prijzen enorm zijn gekelderd hebben ze
het nu moeilijk. Daar komt nog bij dat er
door de oorlog tussen Iran en Iraq min
der schepen, dus ook schepen met olie,
door het Suezkanaal varen. Ook het toe
risme vormde een belangrijke bron van
inkomsten, maar sinds de kaping van dat
cruise-schip, de 'Achille Lauro', en de
politierellen, is ook die markt ingestort".
"Nu wil bijna niemand meer naar
Egypte toe. Een ander probleem is dat
tot voor kort éénvierde van de beroeps
bevolking in de Arabische olielanden
werkte, dat bracht ook flink wat geld in
het laatje, maar nu de oliemarkt is inge
stort komen ze allemaal weer terug naar
huis. Ze brengen dus geen geld meer
mee voor hun gezinnen, en in Egypte zelf
komen ze niet aan een baan. Ten slotte
hebben de Egyptenaren nog militaire le
ningen lopen bij Amerika, maar die kun
nen ze niet afbetalen door de hoge rente.
Het gaat dus slecht met de economie".
"De Egyptische regering subsidieert
ook de voedsel- en energievoorziening.
De kabelkrant is nog maar het begin.
Ais u om „Meer!" vraagt, verzorgt de
op de televisie aangesloten computer
straks uitgebreidere versies van de
getoonde artikelen, eventueel met
filmbeelden en opinies. De computer
onthoudt waar u om hebt gevraagd,
en toont de volgende dag uit zichzelf
vooral die onderwerpen.
Desgewenst ligt een print voor u klaar
bij de ontbijttafel.
door Hans van Maanen
De krant-op-maat wordt gemaakt in Bos
ton. Daar, op het Media Laboratory van
het vermaarde Massachusetts Institute
of Technology, is men bezig ,,de toe
komst te ontwerpen". Alle ideeën die nu
nog ondenkbaar, utopisch en onzinnig
worden geacht, nemen onderzoekers
hier ter hand om ze werkelijkheid te la
ten worden. Een videomuur die weet
welk deel wordt bekeken en dat deel des
gevraagd uitvergroot, computers die met
elkaar afspraken regelen voor hun „ba
zen",, hologrammen waarmee auto's
kunnen worden ontworpen, complete
speelfilms via de telefoon niets is de
MIT'ers te dol. Hun vorderingen worden
keurig beschreven in het jaarverslag
een video-disc.
Het Media Lab noemt zichzelf acht tot
tien jaar vooruit. Zaken die daar nu wor
den bedacht, kunnen over tien jaar wer
kelijkheid zijn, en dingen die er tien jaar
geleden werden bedacht, komen nu op
de markt. Hologrammen op betaalpas-
jes, Fuzzy Fonts op beeldschermen, en
Dat begon met Nasser en zijn Arabisch
socialisme, hij zorgde er bijvoorbeeld
voor dat de boeren flink wat subsidie
kregen, zodat het graan tegen lagere prij
zen verkocht kon worden. Niemand
hoeft daar nu meer honger te lijden, je
kunt een broodje kopen voor twee cent.
Maar die subsidies vormen een veel te
groot deel van de overheidsuitgaven. En
het IMF wil wel leningen verstrekken,
maar alleen onder voorwaarde dat de
subsidies worden afgeschaft. Dat kan na
tuurlijk niet, de armen zouden er de dupe
van worden".
Meer en beter
"Er zijn landen die veel meer en veel
betere ontwikkelingshulp zouden kun
nen geven, bijvoorbeeld in Egypte.
Neem nou de Amerikanen, die komen
daar en binnen een maand stampen ze in
een of ander droog gebied putten en wa
terkranen uit de grond. En dan verdwij
nen ze weer, naar de mening van de men
sen die daar wonen wordt niet gevraagd.
Die hebben behalve water ook nog ande
re dingen nodig. Ook Japan zou meer
kunnen doen, dat land draait heel goed,
maar ze doen relatief minder dan Neder
land".
"De Nederlandse regering heeft Egyp
te in 1986 een bedrag van 30 miljoen aan
ontwikkelingshulp gegeven, maar de
voorwaarde daarbij was dat al het geld in
uitvoerbare projekten moest worden ge
stoken. Een projekt moest eerst op pa
pier staan voordat Nederland het geld
zou storten. Maar door de bureaucratie
hebben de Egyptenaren ontzettend veel
moeite een projekt van de grond te krij
gen. In Cairo wonen 1 miljoen mensen op
een begraafplaats, en 56 procent van de
Egyptische bevolking is analfabeet. Daar
zou wat aan gedaan moeten worden".
"Het is wel logisch om voorwaarden te
stellen wanneer je geld geeft, een land
moet kunnen aantonen waarvoor het ge
bruikt wordt. Want voor hetzelfde geld
kopen ze er wapens voor. Aan de andere
kant is het tegenstrijdig dat de Europese
De kabelkrant is nog maar het be
gin.
de eerste toepassingen van kunstmatige
intelligentie.
Realistisch
De directeur en oprichter van het Me
dia Lab, professor Nicholas Negroponte,
raakte aan het eind van de jaren zeventig
doordrongen van de mogelijkheden van
de computer, maar ook van het gebrek
aan goede toepassingen die er op zijn
vakgebied, de architectuur, bestonden.
Hij startte een groot project, de Architec
ture Machine Group, en vestigde zijn re-
putatie met een vidio-disc van het win
en Amerikaanse markt door protectie-
maatregelen beschermd worden, zo geef
je de armere landen niet de kans hun
goedkopere produkten te slijten. Dat is
onlogisch, je geeft ze geld maar weert ze
aan de andere kant van de markt".
"Zo'n actie als 'Afrika Nu' werd heel
slecht gebracht. Op een dinsdagavond
bijvoorbeeld staat Joop van Zijl, of een
andere presentator, vijf minuten lang
heel droog te vertellen wat de mensen in
Afrika nodig hebben, terwijl er beelden
getoond worden van mensen die er erg
aan toe zijn. Een paar minuten later komt
dan de Honeymoonshow waarin geld
wordt ingezameld voor de arme kinder
tjes van 'De Buitenjan'. Ik begrijp niet
dat ze dan niet een show kunnen opzet
ten met Afrika als goed doel. De mensen
kijken liever naar een show dan naar een
droog journaal. Maar misschien moet je
het ook wel hard presenteren, want je
kunt natuurlijk geen beelden laten zien
van mensen die doodgaan, afgewisseld
met beelden van jonge bruidsparen. En
de mensen raken misschien ook gewend
aan uitgedroogde kindertjes, zeker als er
daarna weer een flitsende show is".
Opstel
"Ik heb een opstel geschreven over de
presentatie van die actie, want er gebeur
den nog meer vreemde dingen. Linda de
Mol vroeg in haar programma aan de jon
geren hun hamburger en hun zak patat te
laten staan, en geld te storten op giro
nummer 555. Het programma was net af
gelopen toen Linda weer in beeld ver
scheen en iedereen vroeg 19,50 te storten
op het gironummer van de TROS. Dan
zeg ik: neem geen TROS-kompas maar
stort het geld voor Afrika".
"Hoe je het dan wel moet presenteren?
Ik geloof toch dat je moet doorgaan met
die harde beelden, maar dan in een show.
je moet alleen niet allemaal auto's weg
geven. Wat ik bijvoorbeeld wel goed vind
is dat ze rente-certificaten van duizend
gulden als prijs geven. Dat is toch ook de
moeite waard? Als hoofdprijs van twaalf
tersportplaatsje Aspen in Colorado.
Op de disc stonden beelden van elke
straat, elke kruising, elk huis in Aspen.
Met een computer kon de disc worden
bediend zo realistisch dat een „bezoe
ker" in de eigen huiskamer door Aspen
kon rijden. Snel of langzaam, linksaf-
slaand of rechtsaf. Zelfs kon hij uitstap
pen en een gebouw van binnen bekijken.
De groep had verder „interessante men
sen" gefilmd, zodat de bezoeker ook de
plaatselijke smid zijn verhaal kon laten
doen. De videodisc maakte Negroponte
in een klap beroemd. En dat leverde hem
fondsen op om het Media Lab te begin
nen, samen met zijn collega Jerome Wie-
sner, ooit wetenschappelijk adviseur van
president Kennedy.
Gebruikmakend van hun faam en hun
contacten in het bedrijfsleven wisten zij
het Media Lab in 1984 van de grond te
krijgen. Nog steeds wordt het Media Lab
grotendeels betaald door bedrijven: ter
wijl de universiteit voor negentig pro
cent wordt betaald door de overheid,
wordt het lab voor negentig procent be
taald door grote bedrijven. De sponsors
IBM en Apple, Sanyo en Sony. Gene
ral Motors en Time Inc. hebben vrije
lijk toegang tot al het werk. niets is ge
heim of exclusief.
In ruil voor hun geld krijgen de bedrij
ven een sleutel van het gebouw en kun-
nenziMiur^iger^onde^oekei^laten
shows kun je dan wel een auto geven,
maar niet iedere show twee. In elk geval
moet zo'n show-formule de mensen wel
aanspreken. Want als je over straat loopt
en bij de mensen naar binnen kijkt, zie je
ze bijna allemaal naar die Honeymoon
show kijken".
Onrealistisch
"Maar het is moeilijk om het Neder
landse beleid op het gebied van de ont
wikkelingshulp te beoordelen. Je hebt
als minister maar een bepaald budget,
terwijl je al die arme landen wel wat zou
willen geven. De rest van de politiek? We
hebben toen er verkiezingen waren voor
de Tweede Kamer ook op school een
soort verkiezing gehouden, dat was in de
vierde klas. Ik heb toen op de PPR ge
stemd. Sommige mensen zeggen dat het
zonde is je stem aan klein links te geven,
dat zou ten koste gaan van de PvdA.
Maar ik vind het toch belangrijk dat die
mensen in de Tweede Kamer zitten, ze la
ten een ander geluid horen en ze oefenen
een soort controlefunctie over de PvdA
uit. Ik vind wel dat de PSP een beetje on
realistisch bezig is, ze willen bijvoor
beeld het leger afschaffen, zulke dingen
moet je niet zeggen, dat kan niet a la mi
nute. Het is overigens ook weer onzin om
te beweren dat je gezien de huidige om
standigheden een leger moet hebben, al
zijn er mensen die geloven dat de Russen
elk moment zullen binnenvallen. Maar ik
geloof datje die afschaffing veel geleide
lijker kunt laten verlopen. Ik las in het
partijprogramma van de PPR dat ze de
kosten van defensie per jaar met 1 pro
cent willen afbouwen. Dat is veel realisti
scher dan te zeggen dat het leger in één
keer moet verdwijnen. Maar ik kan niet
zeggen of ik nu vóór of tegen het leger
ben, ik vind het wel onzin dat de dienst
weigeraars als een stel criminelen de ge
vangenis in moeten terwijl de heroïne-
dealers op straat worden gezet omdat er
een cellentekort is".
"We praten op school veel over poli
tiek, iedere week is er wel een spreek
meewerken aan projecten. Dat is ze blijk
baar voldoende: het lab heeft een budget
van tien miljoen dollar. „Het gaat erom
datje in contact komt met nieuwe ideeën
en mensen met nieuwe ideeën. En dat je
weet wat er allemaal kan gebeuren in de
toekomst", aldus Michael Schulhof, een
van de directeuren van Sony in de VS.
Het Lab is een speeltuin waar niemand
zich iets hoeft aan te trekken van de
markt en de kosten: het gaat er alleen om
aan te tonen of iets technisch mogelijk is.
Voor „produktontwikkeling" moeten de
geïnteresseerde bedrijven zelf maar zor
gen.
Adembenemend
De kabelkrant van de toekomst met
een knipoog naar Orwell Newspeek ge
noemd is slechts een van de vele pro
jecten van het lab. Een rondgang is
adembenemend.
Er wordt geëxperimenteerd met een
bril die is aangesloten op een computer,
zodat de computer weet waarnaar de
brildrager kijkt. Als de blik zes keer is af
gedwaald naar bij voorbeeld een pin-up,
vraagt de computer of daarvoor wellicht
speciale interesse bestaat.
De deelnemers aan een „video-confe
rentie" worden niet op gewone televisie
schermen geprojecteerd maar op scher-
beurt en daarna een discussie. Ik wil niet
graag mijn mening opdringen aan ande
ren, maar ik vind het leuk met iemand te
discussiëren die er een andere mening
op na houdt, als er maar naar elkaar ge
luisterd wordt. Want er zijn mensen in de
klas die blijkbaar hun oren dicht hebben
als anderen praten".
"Ik houd de politieke ontwikkelingen
goed bij, ik lees iedere dag de krant en
volg altijd het journaal. Door school blijf
je ook bij, er worden spreekbeurten ge
geven over onderwerpen die in 1987 in
het nieuws zijn geweest, en vakken als
economie, geschiedenis en aardrijks
kunde hebben vaak ook met de actuali
teit te maken".
"Ik had een tijdje het idee om Europe
se studies te gaan doen in Amsterdam.
Die studie bestaat uit verschillende on
derdelen, een taal of geschiedenis als
hoofdvak, en als bijvak bijvoorbeeld nog
een taal. In het derdejaar komt daar nog
economie of rechten bij. Je hebt dus een
Europees gerichte studie waarmee je on
der meer bij de EG terecht kunt in Brus
sel. Het is nog een vrij nieuwe studie, pas
dit jaar zijn de eersten afgestudeerd".
Te weinig
"Maar op een open dag, een paar maan
den geleden, hoorde ik dat nog maar de
helft van de afgestudeerden werk had ge
vonden. Dat vond ik te weinig. Boven
dien bestond er ontzettend veel belang
stelling voor die studie, dus als ik er over
vier jaar van af kom is de markt verza
digd. Toen ik dat hoorde wist ik het in
eens niet meer en heb ik een beroepskeu
zetest gedaan. Bij mij kwam er uit dat ik
heel erg goed was in abstract redeneren,
een studie met wiskunde zou helemaal
geen punt zijn voor mij, maar op school
heb ik er altijd veel moeite mee gehad, ik
heb het nu ook niet in mijn eindexamen
pakket. Er kwamen nog meer dingen uit
die ik zou kunnen gaan doen, zoals per
soneelswerk, sociale academie, be
stuurskunde en rechten".
tijdje is het alsof de deelnemers allemaal
aanwezig zijn.
Er is een muur met beelden waarnaar
men kan wijzen en zeggen: „Plaats dat
daar". De aanwijsrichting wordt geregi
streerd en het aangewezen object wordt
verplaatst zonder dat iemand hoeft na te
denken over hoe je dat ding ook weer
noemt.
Bij „interactieve televisie" kan de toe
schouwer zelf de mate van seks en ge
weld bepalen in de film die hij bekijkt.
Naast de kanalenkiezer zit een knop met
„meer hiervan" en „minder hiervan".
Scènes worden naar wens ingekort, uit
gesponnen, overgeslagen of nog eens
kort samengevat.
En bij die televisie moeten we niet den
ken aan de huidige schermen van 625 lij
nen, maar aan vierkante schermen van
tweeduizend bij tweeduizend beeldpun
ten. Een pagina uit de Gele Gids is haar
scherp, en de kleine advertenties zijn
vervangen door kleine video-filmpjes.
Nog steeds niet groter dan pasfoto's,
maar uitstekend te volgen. Een gewone
dia heeft ook tweeduizend lijnen.
Intelligentie is, in het algemeen, de
sleutel. Chips worden zo voordelig en zo
krachtig, dat ze met minder informatie
toch kunnen rekenen. Ze hebben „aan
een half woord genoeg", dus met een ge
lijkblijvende hoeveelheid woorden kun-
i 7P twpp kppr ynvPPl rWn VppI van
"Nu wil ik dus rechten gaan studeren,
niet door de uitslag van de test hoor,
maar ik heb er een tijdje over nagedacht
en het sprak me onwijs aan. Ik weet nog
niet precies wat ik ermee wil gaan doen,
het lijkt me wel leuk om bij de Consu
mentenbond te werken. Maar precies
weet ik het nog niet, je kunt met rechten
alle kanten op, een heleboel bedrijven
nemen ook juristen in dienst om na te
gaan wat ze volgens de regels nog net
kunnen doen. Als je afgestudeerd bent
hoefje niet te zeggen: 'dat ben ik nu ge
worden'. Je kunt eerst een paar banen
uitproberen totdat je je draai hebt gevon
den".
Eindexamen
"Over de toekomst denk ik nog niet al
te veel na, ik richt me nu eerst op mijn
eindexamen. Ik denk dat ik het wel haal,
maar er gaat wel veel tijd in zitten. We
hebben ongeveer dertig uur les in de
week, en als je je huiswerk goed wil doen
ben je daar ook nog eens twee uur per
dag aan kwijt. Gelukkig kan ik makke
lijk leren, als ik iets twee keer lees weet
ik het wel. Daarnaast werk ik nog op
donderdagavond en op zaterdag in een
supermarkt om wat geld extra te hebben,
dus al te veel vrijetijd heb ik niet".
"De vrijetijd die ik heb besteed ik aan
mijn vriendje. En ik lees erg graag, voor
mijn lijst Engels heb ik laatst 'East of
Eden' van John Steinbeck gelezen, een
schitterend boek. Van de Nederlandse
schrijvers vind ik Maarten 't Hart heel
leuk. Verder draai ik wel wat muziek,
meestal rustige nummers. Dire Straits en
Billy Joel. Ik kan wel zeggen dat ik het
naar mijn zin heb. Mijn toekomst zie ik
absoluut niet somber in, ik heb nog een
heel leven voor me. Wat er allemaal ge
beurt zie ik nog wel, eerst ga ik lekker
studeren. Het enige waar ik tegen opzie
is dat rechten zo'n massastudie is. Maar
daar moet ik dan maar doorheen".
het werk van het Media Lab bestaat uit
het „intelligenter maken" van zender en
ontvanger zodat meer informatie in min
der tijd kan worden overgezonden. De
winst moet gaan zitten in het personali-
seren van informatie. Iedereen krijgt zo
veel informatie als hij of zij wil, precies
op maat gesneden. „Ons doel is het ver
hogen van de kwaliteit van het bestaan",
zegt Negroponte niet zonder bravoure.
Kritiek
Uiteraard gelooft niet iedereen daarin.
De investeringen gaan in een diepe put
vol hobbyisten, en niemand weet wat er
voor terugkomt. „Het hele lab is een film
set. Het lijkt heel wat, maar als je een
deur opendoet en erachter kijkt, zie je al
leen maar prairie", vindt een computer
deskundige bij de overheid. Negroponte
is een omstreden figuur, nu eens charla
tan genoemd, dan weer visionair.
Niet dat Negroponte en zijn onderzoe
kers ruim honderd zich veel aan
trekken van de kritiek. „Over tien jaar
staan er wellicht hologrammen van
heupgewrichten in elke artsenspreekka
mer, componeermachines bij elk muzi
kaal kind, filmschijven in elk huis. Ik zeg
niet dat alles wat we doen tot bloei zal ko
men, maar een maatstaf van ons succes
zal zijn hoeveel ervan werkelijkheid zal
worden".
Over het Media Lab is onlangs een
fraai boek verschenen van Stewart
Brand, The Media Lab geheten. Het
hologram op de voorflap alleen al is de
vijftig gulden die het boek kost, waard.
Stewart Brand is oprichter van de Whole
Earth Catalog. Het boek is uitgegeven
door Viking Penguin in New York, ISBN
0 670 8144?. .1
In laboratorium in Boston wordt het onmogelijke mogelijk
i-tyscii iAüüiAii
is S i. K Js a j'j
