Gedenkboek over 60 jaar Sancta Maria LDM pompt 'schoon' water in duingebied Directie-secretaris besteedde 15 jaar aan optekenen historie Reprimande voor Leidse accountant Burgemeester Verhoef in opspraak na dempen sloot Overwinst waterbedrijf niet naar gebruikers PAGINA 16 W 3 Wot!NSDA^HANUARH988 ALPHEN/AMSTERDAM - Een Leidse accountant heeft van de raad van tucht van het Nederlands Instituut van Register-accountants een officiële waarschuwing gekre gen. De betreffende register-ac countant is betrokken geweest bij de ruzie die twee Alphense advoca ten, mr. M. Goedkoop en mr. A. Berntsen, hebben met hun voor malige collega mr. A. de Kort. De register-accountant heeft vol gens de tuchtraad te goeder trouw gehandeld. Hij heeft echter nagela ten de uitgestoten De Kort te be trekken bij het vaststellen van on der meer de jaarstukken van de vroegere maatschap en de vaststel ling van de winstverdeling. Tevens heeft de acountant enkele onjuiste boekingen gedaan. Klager De Kort is uit de advocatuur gestoten en failliet verklaard. Hij procedeert nog bij de Orde van Advocaten te gen zijn voormalige collega's, die De Kort op hun beurt betichten van laster. Foto vermist huisdier op markt Alphen ALPHEN AAN DEN RIJN - Een prikbord met daarop de fo to's van gevonden dode en ge wonde huisdieren staat voortaan elke laatste zaterdag van de maand op de weekmarkt in het Alphense centrum. De fotolyst met de vermiste dieren wordt dan opgesteld aan de Aarkade. bij de achteringang van het win kelcentrum de Aarhof. "We hebben afgelopen zater dag voor het eerst zestien foto's aan het publiek getoond en daar bij zijn acht vermiste dieren her kend. Een geweldig resultaat, vooral omdat de baasjes van de dieren vaak in het ongewisse blijven over het lot van hun weg gelopen dieren", vertelt F. van Heusden, de voorzitter van de stichting Dieren SOS in Alphen. ALPHEN AAN DEN RIJN/TER AAR - Milieu-gedeputeerde J. van der Vlist wordt 9 februari tijdens een thema-avond over het milieu in het Alphense hotel Toor aan de tand gevoeld over het dempen van sloten op een terrein aan de Rid- derbuurt in Alphen, dat eigendom is van burgemeester P. Verhoef van Ter Aar. De twee Alphenaren A. Beumer en C. Salzmann willen weten waar om de provincie een lastgeving heeft uitgevaardigd voor de directe verwijdering van de gestorte mate rialen. Voorts willen zij weten of er een onderzoekrapport bestaat. Omdat de gedumpte spullen nog in de sloten liggen, vragen de Alphe naren zich af óf de gemeenschap nu de kosten voor verwijdering moet betalen. Tevens willen de vragenstellers weten of er maatregelen worden genomen tegen het bedrijf dat de materialen heeft gestort en of de stoffen in het milieu terecht kun nen komen. De organisatie van de thema-avond over milieuproble men in de regio is in handen van de Streekcommissie voor Alphen en omstreken. 'PTT meeuwendol van straatnamen' NOORDWIJK - Het vernoemen van vier straten in de nieuwbouw wijk Vinkeveld in Noordwijk naar verschillende soorten meeuwen, schept verwarring voor de PTT. De kans op foute postbestelling wordt hierdoor veel te groot. Drie van de vier meeuwennamen moeten daar om worden vervangen dooor de namen van andere zeevogels. Dat is de mening die WD-raads- lid E. Hogervorst gisteravond tij dens de raadsvergadering kenbaar maakte. Hogervorst zei te verwach ten dat de PTT'ers 'meeuwendol' zullen' worden als het voorstel van burgemeester en wethouders over de de naamgeving in het Vinke veld wordt gevolgd. Het college wil de straten in de nieuwe buurt de namen geven van zee- en strandvo gels. Vier straten zouden naar meeuwen worden vernoemd; de Dwergmeeuw, Kokmeeuw, Man telmeeuw en Zilvermeeuw. •- „'i:: ».;48p;Mfc »j} -'-W. uiteindelijk tot zijn ontslag leidde, zorgde hij er wèl voor dat de weg werd vrijgemaakt voor de invoe ring van nieuwe denkbeelden en therapieën. De laatste twintig jaar is er op Sancta Maria, net als in de andere psychiatrische ziekenhui zen in Nederland, dan ook het no dige veranderd. De zogeheten socio-therapie werd ingevoerd, psychiatrische pa tiënten kregen de kans terug te ke ren naar de maatschappij en meer dan voorheen werd er gezocht naar de oorzaak van en de oplossing van het probleem van de patiënt. Ook de huisvesting van de bewo ners van Sancta veranderde sterk. Tot na de Tweede Wereldoorlog waren er igantische slaapzalen zonder een greintje privacy. De pa viljoens werden sedertdien echter herhaaldelijk verbouwd. Nu heeft vrijwel elke bewoner de beschik king over een een- of tweeper soonskamer. Hoewel Van Dort het ziekenhuis omschrijft als een moderne instel ling, staat Sancta Maria ook nu weer aan de vooravond van grote veranderingen. De 80 zwakzinni gen die nu nog op het Noordwijkse instituut wonen, verhuizen dit jaar nog 1988 naar de Hartekamp^ in Heemstede. Dit jaar wordt bovendien de vier de 'buitenpost' van Sancta, deze keer in Alphen aan den Rijn ge opend. Van Dort: "Ook hieruit kan worden opgemaakt dat de psychia trie zich wijzigt. Er is steeds meer een vérschuiving in de richting van dagbehandeling en poliklinische behandeling van de patiënten. Het psychiatrisch ziekenhuis laat het jubilieumjaar allerminst in stilte voorbij gaan. Eind april ver schijnt het gedenkboek. Het boek werk zal in een oplage van 1250 exemplaren worden gedruKt en is verkrijgbaar in de boekhan dels in de bollenstreek. In de zomer worden er weken achtereen activiteiten georgani seerd voor zowel de bewoners en het personeel als de inwoners van de bollenstreek. Het feestjaar wordt in oktober besloten met een studiedag over 'Dwang op zijn re tour'. Van Dort haalt, nu het gedenk boek gereed is voor de drukker, op gelucht adem. Ze heeft meer dan 800 uur besteed aan het schrijven van het boek. Van Dort: "Het was heel leuk om te doen. Ik ben altijd geïnteresseerd geweest in de ge schiedenis van de plaats waar ik woon of werk. Het was veel werk, maar de moeite meer dan waard". Doel herstel plantengroei en verbetering drinkwater brengen, werkt de LDM ook aan een verdere vergroting van zijn produktiecapaciteit. Het bedrijf heeft van de provincie Zuid-Hol land toestemming gekregen op drie plaatsen nieuwe winputten te slaan, waarmee volgens LDM-di- rekteur J. Haijkens een uitbreiding van ongeveer een miljoen kubieke meter per jaar wordt bereikt. De provincie, Staatsbosbeheer en de gemeenten Wassenaar en Katwijk hebben als voorwaarde gesteld dat de natuur bij de werkzaamheden zóveel mogelijk moet worden ont- KATWIJK - De Leidsche Duinwatermaatschappij LDM begint vanaf 1 april met het pom pen van voorgezuiverd water in de duinen tussen Katwijk en Wassenaar. Het bedrijf ver wacht hierdoor niet alleen de kwaliteit van het drinkwater te kunnen verbeteren, maar vooral een bijdrage te kunnen leveren aan het herstel van de plantengroei in dit natuurge bied. Tot nog toe is bij de waterwinning in de duinen gebruik gemaakt van fosfaatrijk on gezuiverd water, waardoor vele zeldzame planten zijn verd wenen. De meertjes in het zuidelijk deel van het duingebied Berkheide zul len het eerst worden voorzien van voorgezuiverd water. De LDM maakt daarvoor gebruik van de diensten van Haagse Duinwaterlei ding. Door de infiltratieleidingen van beide bedrijven aan elkaar te koppelen, kan het voorgezuiverde water via het leidingnet van Den Haag in de Wassenaarse duinen worden gebracht. De koppellei ding - een buis met een doorsnede van 1,2 meter - wordt momenteel gelegd onder het Fietspad langs de Wassenaarse slag. In het duingebied dat ligt binnen de Katwijkse gemeentegrenzen zal waarschijnlijk vanaf 1989 voorge zuiverd water worden gepompt. De LDM begint volgende week aan de Wassenaarseweg in de kustplaats met de bouw van een eigen voor zuiveringsinstallatie, waar nage noeg alle fosfaten en het slib uit het water worden verwijderd. Voor het zuiveringsproces in het duingebied maakt de LDM nu nog gebruik van vrijwel ongezuiverd water dat afkomstig uit de polder nabij het vliegveld Valkenburg. Binnen vijf jaar wil het bedrijf overschakelen op water uit de An- delse Maas in de Betuwe, dat van betere kwaliteit is. De Haagse duinwaterleiding maakt al gebruik van water uit deze zijarm van de Maas. Door het infiltreren van ongezui verd water is de kwaliteit van de plantengroei in het duingebied Berkheide de afgelopen tientallen jaren sterk achteruit gegaan. Bij het zuiveringsproces zakt het wa ter langzaam door de duinen heen naar de winputten van de LDM, waarbij het vuile slib op de bodem van de meertjes achterblijft en de fosfaten zich verzamelen in het duinzand. Zeldzame duinplanten als Parmnassia en vele orchideën zijn verdwenen omdat ze niet be stand zijn tegen water dat met fos faten is verrijkt. Deze plantensoor ten hebben plaatsgemaakt voor brandnetels, die in een dergelijk milieu wel goed gedijen. De beheerder van het duinge bied, Staatsbosbeheer, hoopt nu dat de plantengroei zich met het gebruik van voorgezuiverd water langzaam weer zal herstellen. Voordat het schone water in de meertjes wordt gepompt zal eerst het vuile slib van de piasbodems worden verwijderd. De LDM be studeert de komende jaren het ef fect van voorgezuiverd Maaswater op de plantengroei in het duinge bied. Het onderzoek heeft plaats in één van de mooiste gebieden van Berkheide, de Boerendel, waar meetputten zijn geplaatst om de waterbewegingen en waterkwali teit in de gaten te houden. Tegelijk met de werkzaamheden die noodzakelijk zijn om het voor- gezuiverde water in de duinen te Bij de aanleg van een drainageleiding wordt gebruik gemaakt van een nieuwe boortechniek. Het is daardoor niet nodig op grote schaal graafwerkzaamheden in het natuurgebied uit te voeren. (foto wim Dijkman) NOORDWIJK - De overwinst die het Noord- wijkse gemeentelijk waterbedrijf in 1985 heeft gemaakt, wordt niet uitgekeerd aan de ver bruikers. Het overschot, bijna 400.000 gulden, wordt gebruikt om sterke stijgingen van de waterprijs in de toekomst tegen te gaan. Dat heeft de Noord wijkse gemeenteraad gister avond tijdens zijn maandelijkse vergadering besloten. De gemeentelijke nutsbedrijven hebben in 1985 in totaal 600.000 gulden overwinst ge maakt. De overwinst, dat deel van de winst dat uit een bedrijf kan worden gehaald zonder dat de continuïteit ervan in gevaar komt, kwam voor het grootste deel uit het waterbedrijf. De elektriciteitslevering leverde een overwinst van 200.000 gulden op. Deze winst is echter al in 1986 aan de inwoners van Noordwijk uitbe taald. Wethouder A.E. Admiraal hield gisteravond een pleidooi voor het reserveren van de 400.000 gulden winst van het waterbedrijf. Volgens de wethouder moet er rekening mee worden gehouden dat de waterprijs voor de Noordwijkers de komende jaren aanzienlijk zal stijgen. Noordwijk staat, net als de andere gemeenten in Nederland, aan de vooravond van een reorganisatie van de gemeentelijke nutsbedrijven. Admiraal: "Noordwijk berekent sinds jaar en dag een waterprijs die ver onder het lande lijk gemiddelde ligt. De samenwerking met andere nutsbedrijven voor wat betreft de wa terleverantie resulteert daarom zonder enige twijfel in een verhoging van de waterprijs. Door de 400.000 gulden in een reservepotje te stoppen, kunnen we die prijsstijging de ko mende jaren aftoppen". P.A.C. Teunissen, raadslid voor de PvdA, toonde zich gisteravond absoluut geen voor stander van het oppotten van de overwinsten. "We kunnen het geld beter nu in een keer aan de verbruikers uitkeren. Daar hebben de bur gers meer aan dan aan een uitkering op ter mijn". Uitkering van de overwinst zou neerko men op een bedrag van 12 gulden per Noord- wijks gezin. NOORDWIJKERHOUT - Het psychiatrisch ziekenhuis Sancta Maria bestaat in 1988 60 jaar. Ter gelegenheid van dit jubileum verschijnt in april een gedenkboek met de ti tel 'Weerspiegeling van toen' van de hand van directie-se cretaris M. van Dort-Clements. Van Dort dook in de archie ven van Sancta en besteedde vijftien maanden lang een be langrijk deel van haar vrije tijd aan het optekenen van de geschiedenis van het psychiatrisch ziekenhuis. De instelling werd in 1928 opge richt door de congregratie van zus ters van liefde voor Jezus en Maria. Van Dort: "Er was in die jaren geen voorziening voor katholieke gees telijk zieken in Zuid-Holland. Ka tholieken uit Rotterdam met een geestelijke afwijking, moesten he lemaal naar Venray. De zusters be sloten daarom in Noord wij kerhout ook een ziekenhuis op te zetten". door Monica Wesseling Eind oktober 1927 trokken zeven religieuzen, een bakker en een tim merman naar het 'verre' westen. Er was slechts één gebouw gereed zo dat het de eerste tijd improviseren geblazen was. Van Dort vertelt dat, hoe goed ook bedoeld, de zorg voor de gees telijk zieken in die dagen weinig meer behelsde dan het in leven houden van de patiënten. Medicij nen voor het kalmeren van al te on rustige patiënten bestonden nog niet "Het moet hier in die dagen een soort dierentuin zijn geweest. Overal klonk gejammer en gegil, er werd aan hekken gesjord en de pa tiënten vlogen elkaar met de regel maat van de klok in de haren". De therapieën die in die tijd wer den voorgeschreven doen een mens nu de haren te berge rijzen. Het was bijvoorbeeld heel gebrui kelijk om patiënten dagen achter een in een bad te laten liggen. De patiënt moest zijn behoefte in het water doen en mocht er pas uit ko men als zij enigszins gekalmeerd Ook het wekenlang in slaap hou den van zieken was in die dagen een geliefde vorm van 'genezing'. Omdat de patiënten volstrekt on berekenbaar waren, droegen alle verpleegsters onder hun habijt niet alleen een rozenkrans, maar ook een schaar. In geval van nood, zoals zelfmoordpogingen met een touw tje, moest de schaar redding bren gen. Het aantal bewoners van Sancta Maria groeide vrij snel tot enkele honderdpn patiënten. Sancta werd, zoals Van Dort het uitdrukt, een dorp binnen een dorp. De ver pleegsters werkten niet alleen op Sancta, de nonnen woonden in het klooster op het terrein. Voor de le- ken-personeelsleden, die overi gens pas enkele decennia na de op richting werden toegelaten, wer den speciale woningen gebouwd. Alleen vrouwen werden in het psy chiatrisch ziekenhuis verpleegd en ook het verzorgend personeel was van het vrouwelijke geslacht. Pas in 1971 is hierin verandering geko- Het personeel van Sancta vorm de een hechte groep. Er was een to neelvereniging, een gezelligheids- vereniging en een zangkoor dat nu nog bestaat. Volgens Van Dort is de isolatie van Sancta mede het gevolg ge weest van een heel hoge graad van 'zelfvoorziening'. De instelling had de beschikking over een eigen boe- derij, er was een bakkerij, moes tuin en elke week werd vee ge slacht. De patiënten moesten, als vorm van therapie en in niet mindere ma te om de kosten te drukken, alle maal meewerken op het land of in het naaiatelier. De kostprijs voor verpleging kon daardoor vrij laag gehouden worden. Opname in Sancta was daardoor niet aleen voor de welgestelden weggelegd. Een keerpunt in de geschiedenis van Sancta werd bereikt toen in 1933 officieel de status van inrich ting werd verkregen. Vanaf dat moment konden inwoners van de bollenstreek zich ook vrijwillig la ten opnemen. Volgens Van Dort veranderde de sfeer hierdoor in grijpend. "De vrijwillig opgeno men patiënten weigerden de ge- stichtskleding te dragen. Ook ble ken ze niet bereid mee te werken in de ateliers en de moestuinen. De orde en regelmaat in de instelling werd danig overhoop gegooid". Zwakzinnigen en psychiatrische patiënten liepen evenwel nog steeds 'door elkaar'. Er werd bij de verdeling van de bewoners over de verschillende paviljoens wel reke- M. van Dort-Clements, schrijfster van het gedenkboek van Sancta Maria: "De zorg voor psychiatrische patiën ten is de afgelopen decennia ingrijpend verbeterd". (foto Wim Dijkman) ning gehouden met de mate van onrust van de patiënten. Oorlog Bij het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog was het aantal bewo ners van Sancta Maria inmiddels toegenomen tot ruim 800. De Duit sers vorderden de gebouwen van Sancta zodat alle patiënten met ge brekkige vervoersmiddelen en vaak middenin de nacht, naar an dere inrichtingen moesten worden overgebracht. De patiënten en nonnen namen hun intrek in de kolenkelders van de inrichtingen in Venray, Rotter dam en Vught. "Op een berg kolen gruis werd het Mariabeeld ge plaatst". De situatie werd er direct na het eind van de oorlog niet veel roos kleuriger op. Vele patiënten leden als gevolg van ondervoeding en vervuiling aan de huidziekte Sca bies. Deze ziekte gaat gepaard met ondragelijke jeuk. "Het is niet moeilijk om je voor te stellen wat jeuk bij toch al zeer onrustige men sen teweeg brengt", aldus Van Dort. De oorlog had één positief ge volg voor de psychiatrie. Speciaal ten behoeve van soldaten die in de loopgraven moesten verblijven, werd er hard gewerkt aan de ver vaardiging van de zogeheten neuroleptica. Deze sterk kalmeren de medicijnen kwamen beginjaren vijftig ook ter beschikking van de instellingen. "Het werd een stuk stiller op Sancta. Ook de gruwelij ke bad- en elektrotherapieën kon den eindelijk worden afgeschaft". Enkele jaren later kwamen ook de psychofarmica op de markt waarmee het gedrag van de psychi atrische patiënt ingrijpend kon worden gewijzigd. Van Dort: "De patiënten werden socialer. Dat be tekende dat welzijnswerkers aan de slag konden. De patiënt werd steeds meer als mens behandeld". Tot ver na de oorlog ademde Sancta Maria tot in alle hoeken en gaten een volstrekt katholieke geest uit. Dagelijks werd er een Heilige Mis opgevoerd, nonnen en patiënten baden tot heil van ieder een en de kapel bleef het middel punt van de inrichting. De directie secretaris: "Het is nauwelijk te ge loven hoe sterk het katholicisme hier heerste. Zelfs een nieuwe mo torspuit voor de brandweer of een nieuwe kapsalon werd nog met wijwater ingewijd". Pas in 1971 verlieten de nonnen Sancta Maria en werd het voorma lig klooster als directie- en admin- stratieruimte in gebruik genomen. Freud Hoewel met de nodige vertra ging, drongen halverwege de jaren vijftig Freuds denkbeelden over' geesteszieken toch ook door op Sancta Maria. De Oostenrijker Freud ging er vanuit dat ziekten van de geest worden veroorzaakt door onderdrukte seksuele driften. De nonnen, volstrekt celibatair le vend, wilden hier niet aan. Er ont stond een Fikse interne strijd tus sen de vooruitstrevende doktoren enerzijds en de behoudende con gregatie anderzijds. De onderhuid se conflicten kwamen onder lei ding van geneesheer-directeur Ch. E. Verséewel de Witt Hamer, die se dert 1928 de leiding had over Sanc ta, niet tot een uitbarsting. Na de dood van Verséewel in 1957 brak er volgens Van Dort een zeer onrustige tijd aan voor Sancta Maria. De nieuwe directeur wilde, in tegenstelling tot de oude, meer macht toekennen aan de directie van Sancta. Tot aan 1957 was het ei genlijk moeder-overste die besloot hoe Sancta moest worden geëx ploiteerd. Hoewel de vooruitstrevende werkwijze van de nieuwe directeur WOENSDAG 27 JAN. Woon Ideaal Beurs in de Groerv oordhallen. van 19.00 loi 22 00 uur. concert door Herre-Jan Stegen- ga, cello en Herman Uhlhorn, pia no. aanvang 20.15 uur in de Kapel zaal van KSO aan de Oude Vesi. 'Sommer' van Philip Grö- >m 20.00 en 21.15 uur in het Z aan de Breestraat. informatiepunt Gemeenschap- pelijk Wonen, van 20.00 tot 22.00 uur bij de Vereniging Centraal Wo- E& n de Gerestraat 20. DONDERDAG 28 JAN. lunchconcert door Pieter Gou- derjaan, hoorn en Fransje Dorst, piano, aanvang 12.45 uur in de Ka pelzaal van KSO aan de Oude Vest. Woon Ideaal Beurs in de Groen- 17.00 uur 9.00 tot 22.00 uur. klaverjas- en sjoelavond bij de als Blijft de gezondheid betaal baar?' en Kan er niet anders wor den bezuinigd?', aanvang 10.00 uur in het Dienstencentrum-binnen stad aan de Hogewoerd 65. Leiderdorp klaverjas- en sjoelavond bij Con Bravura, aanvang 20.00 uur in ge bouw aan de Beukenschans. klaverjassen bij de Buitengewo nen. aanvang 20.00 uur in de Mu- zenhol aan de Cor Gordijnsingel. voorlichtingsavond met als the- Barbara Sneller, aanvang 20.00 uur. Stichting Spel- en Opvoedhuis De Kringloop, in de Sjelter aan de film: 'Falling in love' met Robert de Niro en Meryl Streep, aanvang 20.30 uur in de Muzenhof. Cor Gor dijnsingel. Oegstgeest swingavond in het recreatiege bouw van psychiatrisch ziekenhuis Endegeest, met medewerking van TD 7', aanvang 20.00 uur. Warmond vergadering vai raad om 20.00 uur in het gemeen tehuis aan de Herenweg. Zoete vertoning van de dia-serie 7oe- terwoude, één zaligheid', aanvang 20.00 uur in Don Bosco aan de Zuidbuurtseweg. vergadering van de gemeente raad in het gemeentehuis aan de Noordbuurtseweg, aanvang 20.00 VRIJDAG 29 JAN. Leiden dia-middag door J.J. Alewijn over zijn reis door India, aanvang 14.00 uur in het dienstencentrum De Linde in Tuinstadswijk. concert door het Leidsch Politie Gezelschap met George Julien, aanvang 20.00 uur in de Stadsge hoorzaal, na afloop gelegenheid tot dansen op muziek van dans- en showband Runaways. open huis bij de Lesbische Vrou wen Leiden in het pand Langeg- racht 65. aanvang 21.30 uur. concert in de Chopin-cyclus door Alwin Bör, piano, aanvang 20.15 uur in de Kapelzaal van K&O ZATERDAG 30 JAN. Leiden bingo-avond in buurthuis Op Ei gen Wieken aan het Valkenpad in de Merenwijk, aanvang 20.15 uur. naturistisch zwemuurin het Vijf Meibad aan de Boshuizerlaan is grammofoonplatenbeurs in t Anthonius Clubhuis aan de Lan Mare 43, van 10.00 tot 17.00 uu

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 16