Chinese pers opent jacht op vrijheid Athene ten strijde tegen luchtverontreiniging Nieuwe vraagtekens bij nazi-verleden van Zarah Leander Reportage Achtergrond Tarieven voor gebruik kerkgebouwen en orgels aangepast PAGINA 2 DINSDAG 26 JANUARI 19* BEIJING (AP) - Het officiële Chinese persbureau Xinhua zette onlangs het overlijden van de president van Taiwan, Chiang Ching-kuo, ongeveer een uur na de bekendmaking door de autoriteiten van Taiwan als 'fiash-bericht' op het telexnet. Voor westerse persbureaus is een uur geweldig traag, maar voor het Chinese persbureau getuigt het van ongehoorde haast. Voorheen zou het zeker twee of drie da gen hebben geduurd voordat dit nieuws zou zijn gebracht. Ondanks de groeiende aandacht voor het brengen negatief nieuws, legt de Chinese pers nog steeds de nadruk op het educatieve aspect. De rellen in Tibet waren daar onlangs nog een voorbeeld van. itoto api door Jim Abrams De Chinese pers heeft officieel nog wel degelijk de rol van woordvoer der van de Communistische Partij, maar zij is net als de partij gedwon gen zich te bezinnen op haar rol in de samenleving. De koers die daar bij is gekozen, loopt parallel met de economische hervormingen die de natie een ander gezicht geven. sator. De partij ijvert voor persher vormingen, stelt de uitgevers gro ter onafhankelijkheid in het voor uitzicht en dringt er in het alge meen bij de media op aan het pu bliek sneller en beter te informe ren. Tijdens een recente forumdis cussie klaagden functionarissen over het grote aantal Chinezen dat naar buitenlandse nieuwsuitzen dingen luistert van stations als de Voice of America en de BBC-We- reldomroep om nieuws over hun eigen land te horen. De kranten brengen het sneller en betrouwbaarder. Lange commentaren van propagandists Plichten sche en educatieve strekking wor den vervangen door brieven van le zers. Er wordt meer ruimte voor buitenlands nieuws gereserveerd en onderzoeksjournalistiek heeft zijn intrede gedaan. De overheid werkt aan een nieu we perswet waarin de rechten en verantwoordelijkheden van jour nalisten moeten worden gedefini eerd. Speciale aandacht wordt daarbij besteed aan het kritisch volgen van de overheid. Misstap pen van overheidsdienaren, zoals een recent verduisterings- en sex- schandaal rond een vroegere be stuurder van de provincie Jiangxi, krijgen in de pers regelmatig grote aandacht. Natuurrampen en vlieg tuigongelukken waarbij buitenlan ders betrokken zijn, halen meestal ook vrij vlug de voorpagina's. De Communistische Partij speelt in dit alles de rol van kataly- De regering hoopt de komende zomer een ontwerp-perswet klaar te hebben waarin de rechten en de plichten van uitgevers en journalis ten worden vastgelegd. De plaats vervangend algemeen directeur van de Dienst Pers en Publicaties, Wang Qianghua, die voorzitter is van de commissie pershervormin gen, verklaart dat de perswet met name het recht zal garanderen om kritiek uit te oefenen op het doen en laten van regeringsfunctionaris sen. De regering ziet de persher vormingen echter tevens als een middel om de rol van de media als woordvoerder van het partijbeleid te versterken. Wang onderstreept dat China voorgoed afstand heeft gedaan van zijn linkse verleden, „toen wij ge loofden dat het enige doel van jour nalistiek het bedrijven van propa ganda was". Hij wijst er echter te gelijkertijd op dat het hoog houden van de principes en het beleid van de partij de hoogste prioriteit die nen te behouden. China telt ongeveer 1.500 nieuw- spublicaties, waaronder ruwweg honderd dagbladen. Al deze bla den onderhouden min of meer nau we banden met de partij. Ten aan zien van belangrijke vraagstukken wordt het beleid van het officiële persbureau Xinhua of het officiële partijorgaan Renmin Ribao (Volks- dagblad) nagevolgd. Guan van het Juridisch Dagblad voert aan dat zijn krant, die een ze kere vermaardheid geniet ten aan zien van het aan het rollen brengen van corruptiezaken, uitsluitend kritiek op individuen publiceert na overleg met de betrokken partijen. Voormalig partijleider Hu Yao- bang verklaarde ooit dat kranten hun porties goed en slecht nieuws dienen op te dissen in een verhou ding van vier op één, tachtig pro cent goed nieuws en twintig pro cent slecht nieuws. Hoewel de pers de afgelopen ja ren aandacht besteedde aan nega tieve gebeurtenissen als studen tenbetogingen voor meer democra tie en anti-Chinese onrust in Tibet, behield de berichtgeving haar edu catieve functie en is zij in de eerste plaats onderrichtend, en pas in de tweede plaats kritisch. Onopgelos- Na de studentenonrust in de winter van 1986-87 wijdde de pers grote aandacht aan commentaren van studenten en intellectuelen die de betogingen kritiseerden. Bij de daaropvolgende „anti-bourgeois" campagne tegen westers liberaal denken bleek duidelijk dat de on afhankelijkheid van de pers haar grenzen heeft. Verscheidene bla den werden gesloten. De bekende journalist Liu Binyan, verbonden aan de Renmin Ribao, verloor zijn partijlidmaatschap. Kritiek Het instituut Ingezonden Brie ven bleek niet alleen een uitlaat voor de critici van de studenten betogingen. Veel redacties ontdek ten dat met behulp van lezersbrie- ven ook het regeringsbeleid gekri tiseerd kon worden, zonder dat dit onmiddellijk het risico inhield van confrontaties met partijfunctiona rissen. In Guangzhou (Kanton) pu bliceren het avondblad Yangcheng en de Guangzhou Ribao regelmatig brieven over onderwerpen als de hoge voedselprijzen. Het Legaal Dagblad heeft discus sies gepubliceerd over de juridi sche en de morele problemen van echtscheiding. Het Economisch Dagblad (Jingji Ribao) publiceerde recent brieven voor en tegen een uitkering voor iemand die een fa briek van de ondergang had gered. De man had officieel recht op een premie van 45.000 yuan (circa 22.000 gulden), maar kreeg die niet van partijfunctionarissen die dach ten dat de som te hoog was. Avondbladen als de Beijing Wanbao trekken regelmatig ruimte uit voor berichten over cultuur en misdaad, hoewel van regeringszij de veelvuldig wordt gewaar schuwd tegen berichtgeving die een beroep doet op de lagere in stincten van de naar schatting vijf honderd miljoen krantelezers. Sporadisch weten kranten en de andere media zich aan de druk van de partij te onttrekken en leveren ongezouten kritiek op het rege ringsbeleid. Toen het ministerie van lichte industrie, kennelijk na interventie door staatscorporaties, een tentoonstelling van ondeugde lijke artikelen schrapte die was aangekondigd voor eind 1987, be schuldigde Xinhua het ministerie van „het opvoeren van een klucht en het plegen van bedrog". Het Economisch Dagblad sprak van „een vernederende schande" voor de consumenten. Een Chinese journalist die anonS miteit verzocht, verklaarde: „Er wordt ons enige vrijheid gegund, hoewel op een beperkt gebied." Hij voegde hieraan toe dat hij echter nooit voor een krant als het Volks dagblad, dat slechts de opinies van de partij vertolkt, zou gaan werken. ATHENE - Hoewel alle winkels en kantoren open waren, ligt het centrum van Athene er sinds enke le dagen verstild, bijna zondags bij. Het is de eerste week van de nieu we maatregelen die het verkeer in de binnenstad moeten beperken en daarmee tevens de luchtvervui ling, die de laatste tijd angstaanja gende vormen aannam en volgens recente gegevens zes tot tien men senlevens od een dae eist. door Frans van Hasselt De 'nefos' (gifwolk) wordt voor 70 procent toegeschreven aan de uitlaatgassen van het verkeer. Ge durende een proefperiode van een halfjaar zullen alleen in uitzonder lijke gevallen personenauto's in de driehoekige stadskern van Athene worden toegelaten, en in het wijde re centrum (de zogenaamde ring) de ene dag auto's met een even, de andere met een oneven nummer. Dit geldt voor maandag tot en met vrijdag van zeven uur 's ochtends tot acht uur 's avonds. Ook taxi's moeten zich aan de halvering onderwerpen, en hun ei genaars - zijn daarover des dui vels. Ze hebben besloten tot een 'staking binnen de ring', en vooral dit leidde tot de uitzonderlijke rust in de Atheense binnenstad, die an ders totaal geel ziet van de daar rondrijdende taxi's. Athene als ge heel slaat met 15.000 taxi's een we reldrecord - Londen, met drie maal zoveel inwoners, heeft er slechts 8000, Parijs 7000 en Rome 4000. Schuld De even nummers, die gisteren binnen de ring mochten rijden, ble ven solidair met de oneven, en van daag zal het omgekeerd zijn. Wel kwam het in de ochtenduren bij de toegangen tot de ring tot inciden ten en handtastelijkheden met taxichauffeurs die hun passagiers het centrum in wilden brengen. Maar de voorzitter van hun bond had zuurzoet verklaard: "We willen de strijd tegen de luchtvervuiling graag een handje helpen en zullen daarom allemaal uit het centrum wegblijven". Geweigerd wordt ook uiterlijke kenmerken aan te bren gen waardoor passagiers al van ver kunnen zien of het een even of een oneven taxi is. De taxichauffeurs vinden dat ze ten onrechte het leeuwendeel van de schuld krijgen voor de luchtver vuiling en ze zijn vooral kwaad om dat ze, nog maar zes jaar geleden, veel kosten hebben gemaakt bij de gedwongen omschakeling van benzine op diesel. De regering wil nu een tijdschema invoeren waar binnen alle taxi's hetzij op lood vrije benzine, hetzij op vloeibaar gas gaan rijden. "Zo'n verplichting bestaat nergens ter wereld", zeg gen de taximannen. Intussen is aan een rapport, dat vorig jaar in sa menwerking tussen de Nederland se en Griekse ministeries van mil ieu is opgesteld over de mogelijk heden van invoering van vloeibaar gas voor taxi's in Griekenland, in Gele lijnen Op illegaal binnenrijden van het Atheense centrum staan nu straf fen van maximaal twee maanden of 1600 gulden. Zeer Streng zal een speciaal opgeleide politiemacht van 220 man - uit te breiden tot 350 - ook optreden tegen parkeren en stoppen waar dat niet meer mag - dat leidt immers tot extra luchtver vuiling. Overal in het centrum zijn langs de verkeersader en op de pleinen met behulp van gele lijnen zones uitgezet, waar men voor stoppen of parkeren een bon van 65 gulden kan krijgen, plus twee pun ten van het puntensysteem - bij 19 verlies je je rijbewijs - terwijl er ook zal worden gewerkt met het verwijderen van het nummerbord dan wel van de hele auto met be hulp van de kraanwagen. In de eer ste week zijn al deze sancties reeds, zij het nog spaarzaam, toegepast. De grootste slachtoffers van de maatregelen lijken overi gens niet zozeer de taxi's als wel de winkels in de binnenstad, die deze week, hoewel het uitverkoop was, nauwelijks toeloop hadden. Dege nen die ervan profiteren zijn de winkeliers langs de ringwegen als mede in de voorsteden. Meer dan tevoren zal men in eigen buurt gaan winkelen. Op 1 februari speelt zich trou wens een volgende ronde af in de operatie 'zuivering Athene'. Dan moeten alle winkels overschakelen op een continu-rooster, zodat het personeel niet meer, om de siësta te kunnen verrichten, twee keer per dag op en neer naar huis trekt en het verkeer onnodig belast. Maar volgens velen blijven het lapmiddelen. De enige oplossing, aldus een artikel van ingenieur Ian nis Mantzaris, is de verplaatsing van de hoofdstad naar de Thessali- sche vlakte, in het centrum van het land. Dan hoeft er, althans in Athe ne, ook geen metro meer te worden aangelegd. Het bezwaar echter is dat het daar zomers nog enkele gra den warmer is dan in Athene. STOCKHOLM (AP) - Zeven jaar na haar dood en ruim 40 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog is de Zweedes zangeres en filmster Zarah Leander wederom het mid delpunt van een controverse. Was zij een Zweedse spionne en hielp zij joden uit Nazi-Duitsland vluch ten of was ze gewoon een naieve dwaas die geld, roem en eer zocht in het Derde Rijk? In twee recente dramatische be werkingen over haar leven wordt zij neergezet als de diva die rijk dom en macht zocht in Duitsland onder Adolf Hitler en zich niets aantrok van de gruweldaden van de nazi's. Maar Gunnar Hagglof. een voormalig Zweeds diplomaat, heeft het voor Leander opgenomen en vertelde dat zij joden en andere vervolgden uit het land heeft we ten te smokkelen. Volgens Hagglof leidde Leander een dubbelleven dat eind jaren '30 begon, op het hoogtepunt van haar carrière. Ze bemerkte toen dat veel van haar joodse collega's begonnen te ver dwijnen. "Zarah Leander was absoluut geen nazi", aldus Hagglov (83) in een vraaggesprek met het dagblad Gotenborgs Tidningpn. Hagglof, die 12 jaar lang Zweeds gezant was in Berlijn, zei dat Leander samen werkte met Eric Erickson, een Amerikaan van Zweedse afkomst die onder het mom van een pro-na zi in Duitsland spioneerde voor de geallieerden. Hagglof gaf in zijn vraaggesprek geen bijzonderhe den over hun veronderstelde sa menwerking. Ook in boeken en films over Erickssons leven komt Leanders naam niet voor. Hagglofs bewering kan al evenmin worden getoetst aan Leanders eigen uitlatingen. In haar memoires (Es war so wunder- bar: mein Leben) omschrijft Lean der zichzelf als een "politieke idioot" en roemde zich zelf niet om een of andere heroische daad. Gevoelig Het Leander-verhaal ligt nog steeds erg gevoelig in Zweden dat tijdens de oorlog een strikte' neu traliteitspolitiek voerde terwijl het wel Duitse troepen over zijn grond gebied liet trekken. Zweden werd in tegenstelling tot Denemarken en Noorwegen niet bezet en kent ook zeker geen trotse geschiedenis wat betreft het verzet tegen de Hitier- dictatuur. Er ontstond dan ook een landelij ke discussie toen de actrice Arja Saijonmaa, de hoofdrolspeelster in de biografische film over Leander 'Dalende Ster', zei wel te begrijpen hoe de nazi's misbruik hebben kunnen maken van haar dankzij haar hebzucht en naiviteit. Ook de actrice Bibi Andersson kon begrip opbrengen voor Zarah Leander vanwege "de bijna erotische aan- trekkingskracht van macht, o vrouwelijke behoefte om manne voorbij te streven in macht". "Wie zou niet graag een kijkj hebben willen nemen bij Hitlers gantische optredens, de bejubelin door het publiek, de magie en o macht die uit de megafoons klonk schreef Andersson. Anderen zien in Leander echt^ een gewone verraadster van mei selijke waarden. De roodharige schoonheid mi haar diepe, zwoele stem werd ee van Duitslands grootste diva's to§ ze in 1936 een contract tekende b de UFA-studio's. Zij ging in Duit land wonen en maakte 10 films i zes jaar tijd (waaronder La Habam ra en Heimat) die alle een succij werden. Ook haar carriere als za(' geres verliep in het Derde Rij voorspoedig. Goebbels Maar de UFA-studio's waren h( troetelkind van propagandaminii ter Joseph Goebbels die de ong( kende mogelijkheden zag die h< medium film te bieden had"~vo<i zijn duistere plannen. Goebbe bood Leander in 1942 zelfs ht Duitse staatsburgerschap ag maar zij weigerde en keerde teru naar Zweden. Thuisgekomen wachtten has geen jubelende, maar verontwaa digde Zweden die haar veroordeé den vanwege de collaboratie m) de nazi's. Zij had haar talent vel kwanseld aan een gruwelijke zaë in ruil voor roem. glamour en bi scherming, zo luidde de aanklach Het bleef zes jaar stil rond Leai der. Met behulp van Karl Gerhali bekend om zijn anti-nazistiscli overtuiging begon ze aan de twef de start van haar carriere en speej de ze in een aantal musicals. Ij 1973 nam ze afscheid van het the) ter en in 1981 overleed zij te Stoclj holm op 74-jarige leeftijd. Alleel de raadsels rond haar verleden zij sindsdien blijven bestaan. Zarah Leander als 34-jarige filmster In goed overleg met het Econo mencollege van de Rooms-Ka- tholieke Kerk en het Landelijk verband van commissies van Be heer van de Gereformeerde Ker ken heeft het bestuur van de Ver eniging van Kerkvoogdijen in de Hervormde Kerk de vergoeding voor het gebruik van kerkgebou wen aangepast en vernieuwd. De vorige richtlijnen van de Vereni ging van Kerkvoogdijen dateer den van 1976. Het lukte de drie instanties, een gemeenschappelijk advies hiervoor op te stellen. De tarie ven hebben betrekking op het gebruik van kerkelijke accom modatie voor muziekuitvoerin gen, radio- en tv-uitzendingen en opnamen door platenmaat schappijen. Enkele voorbeelden. Is eei) kerkgebouw meer dan 4000m' groot, dan betaalt men 1250,- inclusief eventueel gebruik van een klein koororgel. Met een 1- of 2-klaviers kerkorgel erbij wordt dat tarief 1400,- en heeft het or gel 3 of 4 klavieren, dan betaalt de huurder 1550,-. Zit de te huren oppervlakte tussen de 500 en 1000m", dan is het tarief ƒ500,- (inclusief even tueel koororgel) of 650,- tot ƒ800,- met kerkorgel, afhanke lijk van de grootte van het orgel. Een andere factor in de prijs bepaling is de duur van het ge bruik. Wie de kerk eén dagdeel huurt, betaalt geen toeslag. Voor twee dagdelen (bijvoorbeeld middag en avond) wordt een toe slag van 30 procent van het huur bedrag in rekening gebracht en voor drie dagdelen een toeslag van 75 procent. In de periode van 15 september tot 15 april (stook- seizoen) worden de tarieven nog eens verhoogd met 25 procent. Ten slotte kunnen nog extra toeslagen worden berekend voor personeelskosten (ingeval extra personeel moet worden ingezet), het stemmen van het kerkorgel, het plaatsen en verwijderen van een podium, het verplaatsen van banken en stoelen en andere bij zondere voorzieningen. Deze richtlijnen gelden voor muziekuitvoeringen van vereni gingen en gezelschappen die geen binding hebben met een kerkelijke gemeente, voor radio- en tv-uitzendingen van concer ten en dergelijke en voor opna men door platenmaatschappij- De huurder moet ten minste veertien dagen vóór het gebruik met de beheerder overleg plegen over de gewenste inrichting en eventuele consumptieverzor ging. In de kerk mogen geen meegebrachte eet- of drinkwa ren worden gebruikt, tenzij de beheerder daarvoor vooraf toe stemming heeft gegeven. Dat zijn maar een paar van de in to taal 22 voorwaarden. Liturgie De hervormde emeritus-pre dikant dr. R. Boon (67) te Am sterdam is benoemd tot bijzon der hoogleraar op de nieuwe leerstoel liturgiewetenschap aan de faculteit der godgeleerdheid van de Vrije Universiteit in de hoofdstad. De benoeming ge schiedde vanwege de stichting Vrije-Universiteitsfonds. Boon, die in 1951 in Utrecht promoveerde op een studie over de bakermat van het gerefor meerd protestantisme in de Ver enigde Staten, was enige tijd di recteur van het vormingscen trum 'Den Alerdinck' in Laag- Zuthem (Ov.). Daarna werkte hij als predikant in Landsmeer en Purmerland-Den lip. Eind '84 ging hij met pensioen. Werelddiakonaat. De her vormde en gereformeerde we- relddiakonaten hebben voor hun hulpverlening in 1988 een lijst van 300 projekten opgesteld. De bedragen per projekt lopen van 1000,- tot 150.000,-. Daarnaast kan het Werelddiakonaat in de loop van het jaar nog op een groot aantal tussentijdse aanvra gen rekenen. De projekten hebben betrek king op vluchtelingen, politieke gevangenen en hun achtergeble ven familieleden en gediscrimi- neerden, sociaal opbouwwerk (landbouwtraining, jeugd- en buurtwerk, vrouwen- en gezins- werk), groepen die streven naar rechtvaardiger verhoudingen in hun land, diakonale instellingen (zoals huizen voor gehandicap ten, wezen en bejaarden) en de opbouw van onderlinge hulpver lening. Wie belangstelling heeft voor de projektenlijst, kan die opvra gen bij het Centrum voor Zen ding en Diakonaat, Burg. De Be- aufortweg 18, 3833 AG Leusden, 033-943244. Lezing. Donderdagavond 28 januari om 8 uur houdt Sjaak Kreffer, leraar van het Shambha- la-trainingsprogramma, in het fysiotherapeutisch centrum Langegracht 165 in Leiden een lezing over de Shambhala-tradi- tie. Uit de aankondiging: "Deze legendarische traditie van meditatie is gebaseerd op het idee van krijgerschap. Krij gerschap betekent in dit verband de moed hebben om agressie of angst ten opzichte van jezelf en anderen te zien en te overstij gen". (Voor nadere inlichtingen: Hofdijck 13,2341 NA Oegstgeest. 071-177446. Dat is de Dharma- studiegroep Leiden van het boeddhistisch meditatie- en stu diecentrum). Pax Christi. Pater Piet Nelen is gekozen in het landelijk be stuur van de rooms-katholieke vredesbeweging 'Pax Christi'. Nelen, voorzitter van het Cen traal Missie-Commissariaat en secretaris van de Acht Mei-bewe ging (vooruitstrevende rooms- katholieken), kwam vorig jaar in het nieuws toen de bisschoppen hem niet opnieuw benoemden in hun adviescommissie voor La- tijns-Amerika. Zijn functie bin nen 'Acht Mei' zou niet te combi neren zijn met het lidmaatschap van een bisschoppelijke advies commissie. Bisschop Ernst van Breda is voorzitter van 'Pax Christi'. Hervormde Kerk: aangeno men dë benoeming tot toerus tingspredikant door de Gerefor meerde Zendingsbond en de Bond Inwendige (binnenlandse) Zending in de Hervormde Kerk D. Looijen Wierden, het beroep door de synode tot vormingspre dikant bij de Bond Inwendige (binnenlandse) Zending H. de Leede Emmeloord; bedankt voor Holten J. H. van Hunnik Aalten. Gereformeerde Kerken: be roepen te Scherpenzeel R. Gos- ker Amsterdam-West; aangeno men naar Damwoude (Fr.) A. Bouman Zwartsluis. Afbraak Het orthodoxe kerkbestuur in Roemenië heeft berichten in de westerse pers tegengespro ken als zouden historische ker ken in Bukarest zonder meer worden afgebroken om plaats te maken voor een nieuw rege ringscentrum. De zetel van het patriarchaat blijft, volgens een mededeling aan een Frans pers bureau. in Bukarest. Kerken die als monument wor den beschouwd, architectonisch van waarde zijn of waardevolle l godsdienstige schilderijen heb ben, worden verplaatst als dat voor de bouw van het regerings centrum nodig is, zo gaat de me dedeling verder. Genoemd wor- den dertien kerken die zijn afge-1 broken en acht kerken die zijn. verplaatst. Tot de laatste beho ren een kerk uit de zestiende en twee uit de achttiende eeuw, plus een klooster uit 1715. In de kerkelijke mededeling wordt betreurd, dat 'bepaalde', kerken' zijn afgebroken ten bate1 van - wat wordt genoemd - de 'systematisering van de stad'.. "Maar", voegt de vicaris van de I patriarch er begrijpend aan toe,1 "soms eist de modernisering van de steden offers, zoals in de vori- ge eeuw in Pariis gebeurde", i Tussen 1980 en 1984 zijn in Roe-1 menië met hulp van de staat 505 1 historische kerken en monu menten gerestaureerd. In de hoofdstad werden de laatste ja ren zeven kerken gebouwd. Dat brengt het totale aantal kerken in Bukarest op 276. Er werken daar 400 priesters.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 2