'W aterziriveringsinstallaties straks niet meer te betalen' 'De kwetsbare groepen lopen meeste gevaar' Agenda Sociale werkplaats richt zich op export 'Zelfreinigende' bedrijven jagen kosten voor huishoudens op PAGINA 16 REGIO DINSDAG 26 JANUARI 1988 De Leidse fiscalist J. Schuur man promoveerde onlangs op een onderzoek naar wat de ge volgen zijn van een afnemende vervuiling. Zijn proefschrift gaf hij de titel 'De prijs van wa ter' mee. In zijn onderzoek komt Schuurman tot een wel opmerkelijke conclusie. door Jan Westerlaken LEIDEN - Het klinkt bizar, zegt hij zelf ook. Zijn stelling luidt: we moeten meer vervuilen. Zo niet, dan kunnen de zuiveringsinstalla ties het op den duur financieel niet meer bolwerken. Gevolg: de tarie ven die de vervuilers dan moeten betalen, worden onaanvaardbaar hoog. Bedrijven lozen minder vuil wa ter. Ze worden milieubewuster. De ondernemers hebben de prijs van afvalwater ontdekt, zegt fiscalist Schuurman. Vragen zich af wat erin zit, alvorens ze het lozen. In sommige gevallen leidde dit tot de conclusie dat er te veel van het pro- dukt in het riool verdween. Heel wat van die bedrijven besloten hun afvalwater zelf te zuiveren. Om de kosten te drukken. De installaties, afgestemd op een collectieve zuive ring, zitten met de gebakken peren. Een overcapaciteit ligt op de loer. Hoewel het nog geen landelijk beeld is, worden de waterschappen op de Veluwe en in Brabant in toe nemende mate met deze problema tiek geconfronteerd. Als we nu niet ingrijpen, voorspelt Schuurman, gaat heel Nederland die kant op. Huishoudens en kleinere bedrij ven zullen de hogere kosten moe ten opbrengen. De afkalving van het vuilaanbod heeft zelfs al tot het stellen van vragen in de Tweede Kamer geleid. Twintig jaar De toenemende vervuiling van het oppervlaktewater was in de tweede helft van de jaren zestig aanleiding om op grote schaal in stallaties voor het zuiveren van wa ter te bouwen. De kosten waren voor de vervuilers, het bedrijfsle ven en de huishoudens. De Wet Verontreiniging Oppervlaktewater schreef voor dat zij de waterschap pen een heffing verschuldigd wa ren om op die manier de kosten van waterzuivering te dekken. Zon'der vergunning was lozen verboden. De wet bepaalde dat een huis houden van vier personen voor drie eenheden (één eenheid is de hoeveelheid afval die één persoon per jaar afscheidt) werd aangesla gen. Kosten: ongeveer vijftig gul den per eenheid. Vanzelfsprekend produceren bedrijven aanmerke lijk meer vuil. Schuurman betrok in z'n onderzoek 150 ondernemers die jaarlijks drieduizend en meer eenheden vuil kwijt moeten. Het onderzoek bij die bedrijven gaf aan dat de vervuiling daar tus sen 1975 en 1980 vier miljoen een heden minder was. Meer dan ze ventig procent van deze onderne mers nam maatregelen om de ver vuiling daadwerkelijk terug te dringen. De bedrijven, zo ervoer Schuurman, deden dit bewust. In de eerste plaats vanwege het tarief en ten tweede voor een vergunning voor het lozen van afval. Behoor lijk wat van die ondernemers gin gen ertoe over zelf een zuiverings installatie te bouwen. Om op die manier de heffing te drukken die het waterschap hun in rekening bracht voor het vuilaanbod. Zorgen Maar dat was niet de opzet van de wet die in 1969 van kracht werd. Die ging ervan uit, dat huishou dens en bedrijven collectief hun af val zouden aanbieden. Daarop was de hele exploitatie van de 'geza menlijke' zuiveringsinstallaties af gestemd. Minder aanbod van vuil betekende minder inkomsten. Maar de ondernemer voer daar wél bij. Immers, minder vuilaan bod hield een kostenbesparing in. Zodoende besloten veel bedrijven het afvalwater eerst zelf zo goed mogelijk van vuile delen te ont doen om het vervolgens aan de col lectieve installatie aan te bieden. Dus minder werk voor de installa tie. Maar tevens minder opbrengst. Daarom zegt fiscalist Schuur man in zijn proefschrift dat 'Het waterkwaliteitsbeheer gebaat is bij een toename van de vervuiling tot een zodanig niveau dat alle collec tieve zuiveringsinstallaties opti maal zijn benut, dan wel bij hand having van de vervuiling op ten minste het huidige niveau'. Raar maar waar. 'Iedereen', met de milieugroepen voorop, doet zijn best om de vervuiling zo veel mo gelijk terug te dringen. Nu komt er een onderzoeker die stelt: vervui len anders wordt het bestaansrecht van zuiveringsinstallaties aange tast en stijgen de tarieven tot een onaanvaardbare hoogte. Kunnen de milieugroepen dan maar beter stoppen met hun acties? Fiscalist Schuurman: "Dat is af hankelijk van de vraag over welke vervuiling je praat. Ik heb het niet over die verschikkelijke dingen. Heb je het over agressieve stoffen, ja, die moet je direct aan de basis blijven aanpakken. Zuiveringsin stallaties kunnen die stoffen niet verwerken. Ik praat over afval die door toevoeging van zuurstof wordt afgebroken. En dat is on schuldig. Of je de installatie nu veel of weinig van dit vuil aanbiedt, het effect op het oppervlaktewater blijft gelijk. Het zal niet schoner of vuiler worden". Wat gebeurt er als bedrijven af haken? Inderdaad, er gaat minder vuil naar de installaties. Zij houden capaciteit over. Om toch te kunnen blijven draaien moeten de kosten omhoog. Kosten die, zoals gezegd, dan als een zware last op de schou ders van huishoudens en kleinere bedrijven komen te rusten. Zijn er destijds fouten gemaakt toen er voor een collectieve zuive ring van het vuilaanbod werd ge kozen? Fouten? Schuurman herhaalt de vraag. "Fouten", zegt hij dan, "nee, zover wil ik niet gaan. Zeg je fou ten, dan geef je daarmee aan dat er ook een schuldige is. Ik vind wel dat de makers van de wet te on doordacht te werk zijn gegaan. Men heeft, denk ik, niet genoeg re kening gehouden met de 'regule rende nevenwerking' van het ta rief. Op basis van een verwachte vervuiling kwamen de installaties tot stand. De bedenkers van de wet hebben, vermoed ik, best ingecal culeerd dat met de komst van de in stallaties die vervuiling best wat minder zou worden. Maar dat mocht niet te veel zijn. Dan zouden er problemen komen". Coördineren Problemen zijn er. De water schappen - zij beheren de zuive ringsinstallaties - moeten maar zien dat ze de eindjes aan elkaar knopen nu het aanbod van vuil te rugloopt. Schuurman: "Er is nie mand die een coördinerende rol speelt. De waterschappen moeten zelf maar zien te bedenken hoe zij aan de moeilijkheden het hoofd kunnen bieden. Gelukkig wordt er nu beter onderzocht hoe groot het aanbod van vuil is alvorens tot de bouw van een zuiveringsinstallatie wordt besloten". De zuiveringsdrift onder de 150 bedrijven die Schuurman in zijn onderzoek betrok, heeft wel tot consequenties geleid.' Consequen ties voor de waterschappen. Zij'za- gen hun inkomsten met een bedrag van rond de elf miljoen gulden da len. Eén collectieve installatie zag haar capaciteit gehalveerd toen een bedrijf besloot de zuivering van het afvalwater voor een groot deel zelf te gaan verzorgen. Het leidde hier en daar tot een aanzienlijke verho ging van de tarieven. De Fiscalist: "Het doet vreemd aan als je je bedenkt dat de kosten omhoog gingen terwijl de vervui ling minder werd. Anders gezegd: men moest betalen voor lozingen die niét werden gedaan. En dat was louter en alleen te wijten aan het feit, dat een gedeelte van de capaci teit niet werd benut maar op de één of andere manier toch moest wor den betaald". Achteraf Een beleid uit de jaren zestig dat achteraf gezien niet optimaal blijkt te functioneren. Daar komt het in feite op neer. Wat is er fout gegaan en hoe kun je nu aan die problemen het hoofd bieden? Volgens Schuurman hadden overheid en bedrijfsleven in het verleden betere afspraken moeten maken. Hoewel hij terdege beseft dat men toen nauwelijks of niet heeft kunnen bedenken dat deze ontwikkeling de exploitaties van zuiveringsinstallaties nog eens da nig parten zou gaan spelen. De fiscalist: "Hoe los je dat op? Je zou de vervuiling weer op een peil kunnen brengen waarvoor de capaciteit van de installaties is op gezet. We moeten er in elk geval voor zorgen dat we de vervuiling die we nu hebben proberen te handhaven. Alleen op die manier kun je de tarieven zo laag mogelijk houden. Het fenomeen dat je ver vuilen bij de bron moet aanpak ken, moet je dan loslaten. Pas dan kun je het beheer van installaties zonder problemen handhaven". Schuurman pleit ervoor dat de waterschappen en het bedrijfsle ven duidelijke afspraken maken. Afspraken over de hoeveelheid vuil die zij minimaal moeten aan bieden. Laat ze, zegt hij, daarvoor niet meer betalen dan het bedrag dat ze óók moeten neertellen als ze zelf tot zuiveren willen overgaan. Lager tarief Een weg terug is er niet. Dus moet de capaciteit van de installa ties zo optimaal mogelijk worden benut. Een van de mogelijkheden om dit te bereiken heeft Schuur man al genoemd: de vervuiler net zoveel laten betalen als wanneer hij zelf zuivert. De fiscalist zegt datjle Wet Verontreiniging Oppervlaktê,- water deze ruimte biedt. Om collectief zuiveren voor het bedrijfsleven aantrekkelijker te maken zou je, aldus Schuurman, de grote lozers een lager tarief in re kening kunnen brengen. "Mis schien doorbreek je dan de gedach te dat alle vervuilers dezelfde hef fing betalen en dat iedereen aan die vervuiling meebetaalt. Tenslotte is de vervuiling de grondslag van het tarief. Wanneer grote lozers minder kosten veroorzaken kun je hun een lagere heffing in rekening brengen. Niet om ze een voordeeltje te ge ven, maar alleen om de financiële basis van het collectieve beheer zo breed mogelijk te houden". Schuurman zegt dat die gedach te best 'te verkopen' valt. "Als je het waarom daarvan duidelijk kunt maken, is die gedachte te verdedi gen. Doe je het niet op deze manier, dan komen de huishoudens met een hoger tarief te zitten. En daar zijn ze niet mee gediend. Zo simpel is dat". Bron Voor de Leidse fiscalist is het ei genlijk geen punt: zuivering bij de bron is de beste manier. "Maar", voegt hij er onmiddellijk aan toe, "je zit nu eenmaal met die collectie ve installaties. Het draagvlak daar van is vervuiling. Al zou je die in stallaties niet meer gebruiken, dan tikken de lasten toch door. Dertig tot veertig jaar nadat ze zijn ge bouwd. Want zolang is de levens duur. Kijk, je kunt niet tegen de be drijven zeggen sluit je installaties! en je loost voortaan op de collectie-! ve voorziening. Als we de kosten inj de hand willen houden, moeten we er in elk geval voor zorgen dat de hoeveelheid afval die nu wordt ge loosd, in elk geval niet minder wordt". (Vervolg van pagina 1) HILLEGOM - "We hebben dit on derzoek opgezet naar aanleiding van klachten en vragen over de ge volgen van het werken met giftige stoffen in de bollenbedrijven van de mensen die in die bedrijven werken. Het onderzoek is al zo'n jaar of vijf aan de gang", vertelt Hil- legommer Hans Muilerman van de Milieugroep Bollenstreek. Samen met de voedingsbond FNV heeft de milieugroep bij de Leidse uini- versiteit aangedrongen op een on derzoek. "De vakbeweging maakte zich zorgen over de gevolgen van het gebruik van die giftige stoffen, waarmee hun leden in de bollen teelt werkte. Daarbij wordt zowel de zogenaamde arbeidshygiëni sche kant als het milieuaspect be keken". Het onderzoek bestaat uit een aantal afzonderlijke deelonder zoeken. -Een van de onderzoeken heeft onlangs aangetoond dat het verbranden van gewasresten en stro uit de bollenteelt schadelijk kan zijn voor de volksgezondheid. Een vervelende zaak daarbij is het dat de resultaten van het onder zoek lang op zich laten wachten. "Begrijpelijk", zegt Muilerman, "de wetenschap moet het uiteraard grondig werken en dat vraagt veel tijd, maar het betekent voor dege nen die op de uitkomst wachten dat ze erg veel geduld moeten uit oefenen en dat valt niet altijd mee. Vooral als je je zorgen maakt over je gezondheid". Als een van de deelonderzoeken is nu een rapport verschenen over de gevolgen van het verbranden van gewasresten en stro op de bol lenvelden. De hoeveelheid stro die jaarlijks wordt verbrand wordt ver brand wordt door Muilerman ge schat op negen miljoen kilo. "Hoe dat precies met de gewasresten zit is moeilijker te schatten, maar het gaat om vele tonnen", aldus de woordvoerder van de Milieugroep Bollenstreek. Op deze hoeveelheid stro en gewasresten wordt in totaal 30.000 kilo chemische stof gespo ten, blijkt uit het onderzoek. Schimmelbestrij ders Zorgen maakt Muilerman zich over de gevolgen voor de volksge zondheid van de veelgebruikte schimmelbestrijdingsmiddelen zi- neb en maneb, waarvan de bereke ningen een risico aangeven. Verder onderzoek zal een nauwkeuriger berekening moeten opleveren van het gevaar dat aan het gebruik van dergelijke middelen kleeft. "Deze stoffen zijn bij voorbeeld in Rus land verboden. Dat zegt toch wel iets", aldus Muilerman. Daarnaast stelt Muilerman dat ook nog geen onderzoek is gedaan naar de gevolgen van het inademen van rook als gevolg van het ver branden van de resten op de bol lenvelden. "Het staat soms blauw van de rook in het voorjaar en de zomer. Maar nogmaals of dat erg schadelijk is, dat is nog niet be kend". Volgens Muilerman betekent de uitkomst van dit onderzoek dat er moet worden bekeken of er een an dere manier is voor het wegwerken van het afval op de bollenvelden. Een mogelijkheid zou zijn om in de streek een zogenaamd composte- ringsbedrijf op te richten. "Via bac- teriëen is het mogelijk om de gifti ge stoffen te lijf te gaan. Maar daar moet politieke wil voor zijn". Aanvaarden Volgens Muilerman is het den ken over het gebruik van bestrij- dinsmiddelen door de bollenbe drijven niet wezenlijk veranderd. "Ze aanvaarden het gevaar. De ge bruikers zijn alleen wat voorzichti ger geworden. De tanks met de gif tige stoffen worden bijvoorbeeld niet meer in de sloot omgespoeld. Dat is misschien een pluspunt. Maar voor de rest is men nog erg hardleers. Neem nu bijvoorbeeld het gebruik van het middel met- thylbromide, dat wordt gebruikt voor het ontsmetten van de grond. In 1983 is dat verboden, maar er konden wel ontheffingen worden verleemd. Nu wordt het weer als vanouds gebruikt. Dan kun je als milieugroep spreken van een schijnoverwinning". "Maar vijf jaar geleden riepen de bollenbedrijven nog dat we ons er niet mee mochten bemoeien. Toen vroegen LTB-jongeren bijvoor beeld nog bij een bedrijf dat het gif maakt, of het ook werkelijk kwaad kon. Ze kwamen met een naar hun idee positief antwoord terug. Dat doen ze nu waarschijnlijk ook niet meer. Maar voor het overige moet er nog veel in het denken van de 'bollenboeren' veranderen". Overname Ruiten Troef verwacht ALKEMADE - De directie in financiële moeilijkheden verke rende conservenfabriek Ruiten Troef in Roelofarendsveen is in vergevorderd overleg met een ge- Banenbeurs Alphen dit jaar veel groter ALPHEN AAN DEN RIJN - Na het succes van vorig jaar wordt de tweede Alphense banenmarkt, 21 en 22 april in De Bron, dit jaar an derhalf keer zo groot. De beurs wordt door het Gewestelijk Ar beidsbureau georganiseerd. De extra ruimte heeft tot gevolg dat ook bedrijven van buiten de re gio zich voor de beurs' kunnen in schrijven. Er is nu ruimte voor ze ventig stands, tegen vijftig vorig jaar. Ook is er ruimte voor demon straties van diverse beroepen. de gadigde voor overname van het be drijf. "Er wordt hard gewerkt aan het welslagen van het helé gebeu ren", merkt bewindvoerder mr. A. Slot op. Hij verwacht dat voor 1 maart overeenstemming is bereikt over overname van het afgeslankte be drijf en dat dan ook de surséance van betaling wordt opgeheven. Voor 46 van de ongeveer negentig werknemers loopt een collectieve ontslagaanvraag. Naar aanleiding van de ontwikkelingen de afgelo pen maanden heeft voormalig alge meen directeur S. van Ruiten zich uit het bedrijf teruggetrokken. "Momenteel worden onderzoe ken verricht naar de financiële haalbaarheid en er is een crediteu renakkoord in de maak", zegt Slot. "Het overleg is nog steeds aan de gang en dat is op zich al een goed teken. Nadat we al twee keer een kritieke fase hebben doorstaan, is de lijn nog niet gebroken". ALPHEN AAN DEN RIJN - De Sociale Werkvoorziening Alphen (SWA) wil de produktie van draad- metalen standaards dit jaar met een derde uitbreiden. Hierdoor kunnen naar verwachting twintig arbeiders extra in deze sector te werk worden gesteld. De vergro ting van de capaciteit is geheel be doeld voor de markt in West-Duits- land. De SWA neemt daarvoor bij onze oosterburen één of meer dis tributiecentra in gebruik. Deze aanbevelingen voor het be leid van de SWA in de komende ja ren worden opgenomen in het jaar verslag over 1987, dat in april uit komt. De Alphense gemeenteraad moet zijn toestemming geven aan de beleidswijziging van de SWA. Directeur J. Huyers: "De binnen landse markt voor onze draadsta- len standaards is zo gretig, dat we de handel met Duitsland vorig jaar op een laag pitje moesten zetten. We hebben nu nog de handen vol. Wanneer er capaciteit bij komt, dan wordt dat helemaal voor Duits land". Volgens Huyers is niet alleen de prijs, maar vooral de goede kwali teit van het Alphense produkt van doorslaggevende betekenis voor de internationale concurrentiepo sitie. De SWA bewerkt het draadstaai voor onder meer kran ten- en prentbriefkaartstandaards. De huidige ploeg in deze produk- tiesector bestaat uit 25 werkne mers. Wanneer ook het verpak kingswerk van de te verkopen standaards in eigen bedrijf wordt verricht, levert dat twintig nieuwe arbeidsplaatsen op. De SWA kan overigens niét meer arbeiders in dienst nemen. Als ge volg van de zogenoemde volume maatregel van de rijksoverheid is de sociale werkvoorziening gebon den aart een vastgesteld maximum aantal werknemers. Momenteel schommelt dat rond de vijfhon derd. Deze maatregel wordt inge trokken in 1989, bij de invoering van de zogeheten budgetfinancie ring. De rijksoverheid hoopt hier mee een prikkel tot kostenbeheer sing te geven aan de sociale werk plaatsen in ons land. De grótere capaciteit in de draad metaal moet volgens Huyers wor den bereikt door gedeeltelijke au tomatisering van het fabricagepro ces. Hierdoor kan hetzelfde aantal werknemers voor een grotere pro duktie zorgen. "We verwachten de financiering uit onze gewone be groting te kunnen betalen", aldus Huyers. "Met een verhoging van de capaciteit van twintig procent wordt onze investering kostendek kend en is die na een uitbreiding van dertig procent zelfs rendabel". Dokter Van Nes overleden NOORDWIJK - De Noordwijker J. van Nes is zaterdag op 76-jarige leeftijd in zijn woonplaats overle den. Van Nes is tientallen jaren als huisarts werkzaam geweest in de 1 bloemenbadplaats. Als erkenning voor zijn verdiensten in de gezond heidszorg werd een straat in het Beeklaankwartier naar hem ver noemd. Van Nes was onder meer jaren lang raadslid voor de kiesvereni ging Gemeentebelangen. DINSDAG 26 JAN Leiden oecumenisch avondgebed in de Oud-Katholieke Kerk aan de Zoe- terwoudse Singel, van 19.00 lot 19.30 uur. informatieavond over het opzet ten van een eigen bedrijf of project, aanvang 20.00 uur in het Olga Be drijfsverzamelgebouw aan de films: 'De Wisselwachter' van Jos Stelling en 'Julia's Geheim' van Hans Hylkema, aanvang 20.00 uur algemene ledenvergadering van de vereniging Haaswijk, aanvang 20.330 uur in 1 Groot Profijt. WOENSDAG 27 JAN. Leiden spreekuur verkeersveiligheid, Scholengemeenschap aan de Noachstraat, aanvang 13.30 uur. prijsuitreiking, om streeks 17.15 uur. Woon Ideaal Beurs in de Groen- oordhallen, van 19.00 tot 22.00 uur. kindervoorstelling 'Kat in een vreemd pakhuis' musical van Mies Bouhuys en Joop Stokkermans, aanvang 14.30 uur in de Leidse Schouwburg. concert door Herre-Jan Stegen- ga, cello en Herman Uhlhom, pia no, aanvang 20.15 uur m de Kapel zaal van K&O aan de Oude Vest. film: 'Sommer' van Philip Grö- ning, om 20.00 en 21.15 uur in het LVC aan de Breestraat. informatiepunt Geemeenschap- pelijk Wonen, van 20.00 tot 22.00 uur bij de Vereniging Ceentraal Wonen aan de Gerestraat 20. Voorschoten kindervoorstelling 'De dwerg achter de spiegel' voor kinderen vanaf 6 jaar, aanvang 14.30 uur in A DONDERDAG 28 JAN. Leiden lunchconcert door Pieter Gou- derjaan, hoorn en Fransje Dorst, piano, aanvang 12.45 uur in de Ka pelzaal van K&O aan de Oude Vest. klaverjas- en sioelavond bij de wijkvereniging Aktief aan de Berla- gestraat 2 in Leiden Zuid-West, aanvang 20.00 uur. bijeenkomst voor ouderen over bezuinigingen in de gezondheids zorg, aan de orde komen vragen als 'Blijft de gezondheid betaal baar?' en 'Kan er niet anders wor den bezuinigd?', aanvang 10.00 uur in het Dienstencentrum-binnen stad aan de Hogewoerd 65. klaverjas- en sjoelavond bij Con Bravura, aanvang 20.00 uur in ge bouw aan de Beukenschans. klaverjassen bij de Buitengewo- spelenderwijs' door logopediste Barbara Sneller, aanvang 20.00 Stichting Spel- en Opvoedhuis De Kringloop, in de Sjelter aan de Heemraadlaan. film: 'Falling in love' met Robert de Niro en Meryl Streep, aanvang 20.30 uur in de Muzenhof, Cor Gor- dijnsingel. afscheid van zr. Vollebregt, ad junct-directrice van het Elisabeth ziekenhuis, om 10.30 voor patiën ten, om 15.00 „uur voor medewer kers en anderen. Oegstgeest swingavond in het recreatiege bouw van psychiatrisch ziekenhuis Endegeest, mmv TD 7', aanvang Voorschoten vergadering van de gemeente- raad, om 20.00 uur in de brand weerkazerne in de wijk Bijdorp. Warmond vergadering van de gemeente raad om 20.00 uur in het gemeen tehuis aan de Herenweg. i vervuilen. Zo niet, dan kunnen de zuiveringsinstallaties het op den Fiscalist J. Schuurman: "We moeten duur financieel niet meer bolwerken".

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 16