Kleine Komedie voorlopig gered Jacques Ledoux inspireert vele Europese filmmakers Wieners versleten symbolentaal Verbijsterend soloprogramma Drie-sterren-hotel van Toverlei Golden Globe voor Hauer en Bertolucci Charles Boost onderscheiden MAANDAG 25 JANUARI 1988 PAGINA 19 Winnaar Erasmusprijs x de Erasmusprijs. TOKYO/BEVERLY HILLS (AP) - Tijdens een filmgala in Los Ange les heeft acteur Rutger Hauer zater dag een Golden Globe gekregen voor de beste bijrol in 'Escape from Sobibor' een korte Amerikaanse televisieserie. De Golden Globe, een filmprijs van de buitenlandse persvereniging, is een van de be langrijkste indicators voor het win nen van een Oscar. Bernardo Bertoluccio viel even eens in de prijzen en wel met de verfilming van The Last Emperor'. De film van de Italiaanse regiseur, waaraan hij vier jaar lang heeft ge werkt in onder andere de Verbo den Stad in Peking, kreeg behalve de pfijs voor de beste dramatische produktie, ook de onderscheiding voor beste regie, het beste scenario en de beste muziek. Het scenario is van Bertolucci zelf en Mark Peploe en de muziek is van Ryuchi Saka moto, David Byrne en Cong Su. 'The Last Emperor' is overigens zaterdag compleet in première ge gaan in Japan. Eerder waren beel den van de Japanse massamoor den in Nanking uit de film gesne den. De Japanse distributeur Sho- chiku Fuji zei dat de beelden al uit de film waren gehaald voor de ko pieën in Japan arriveerden. Zij werden weer in de film opgenomen nadat Bertolucci had laten weten dat zij zonder zijn medeweten wa ren gecoupeerd. De Japanners kunnen nu in de film ook de journaalbeelden zien van Japanse soldaten die Chinezen vermoorden en hun lijken in een kuil gooien. Bij de massamoorden in Nanking kwamen minstens 200.000 mensen om het leven. AMSTERDAM (GPD) - In de Am sterdamse Cinetone-studio is vrij dagavond aan filmcriticus Charles Boost de Cinemagiaprijs uitge reikt. Boost ontving de onderschei ding uit handen van Thijs Ocker- sen, voorzitter van de Beroepsvere niging van Film en Televisiema kers NBF. De prijs, ingesteld in 1977, bedoelt een erkenning te le veren voor opvallend goede publi cistische prestaties op het gebied van de Nederlandse film, televisie en audiovisuele media. Boost heeft gepubliceerd in De Groene (sinds 1939), het Haarlems Dagblad (sinds 1964), de Katholie ke Illustratie, Film Forum en Skoop. Voorstelling: Enclosed Time van de Nina Wiener Dance Company i.s.m. het Natio naal Ballet. Choreografie: Nina Wiener. Muziek: Meredith Monk, Sergio Cervetti, Ehiot Sharp. Decorontwerp: Arquitectoni- ca. Kostuurontwerp: Robin Klingensmith. Gezien op 22 januari, Muziektheater Am sterdam, alwaar nog vanavond. AMSTERDAM - In een inter- -view met Ariejan Korteweg in de Volkskrant van 15 januari zegt choreografe Nina Wiener: 'Mijn dans gaat niet echt ergens over, al zit er in Enclosed Time veel machts- en gelijkheidssymbo liek'. Dit lijkt met elkaar in te genspraak: als iets symbolisch is, gaat het toch juist ergens over? Dans zou dan toch voor iets an ders staan? Een dergelijke paradoxale uit spraak is echter wel kenmerkend voor haar ballet Enclosed Time, dat zowel abstract als verhalend- symbolisch is. De drie delen van Enclosed Time, verleden-heden- toekomst, symboliseren volgens Wiener de ontwikkeling van een vrouw in haar relatie tot de man tegen de achtergrond van de op rukkende technologie, de verste delijking en de nucleaire drei ging. In het eerste deel - het ver leden - geeft Wiener de afhanke lijkheid van de vtouw vorm in zeer voor de hand liggende beel den: het decor (van de bekende architectengroep Arquitectoni- ca) bestaat bijvoorbeeld uit een 'De pretentie', soloprogramma van Freek de Jonge. Vormgeving: Hella de Jonge. Gezien op 24 januari (avondvoorstelling) in de Leidse schouwburg. LEIDEN - Op het toneel staat een soort dekenkist met een stoel erop. Daarboven hangt een lamp. Het is 20.20 uur, als het achter doek een beetje opengeschoven wordt. Felle lichten schijnen de zaal in. Freek de Jonge sluipt het toneel op, en houdt daarbij bib berend een kop en schotel in de hand. Dan volgen de gebeurte nissen elkaar snel op: de kist be gint te roken, muziek van strijk instrumenten zwelt aan, vier rol len keukenpapier komen naar beneden en Freek waart rond, al wapperend met de gordijnen. Nog steeds is er geen woord gezegd. Gespannen afwachtend laten we deze beelden op ons af komen. Als Freek eenmaal direct onder de lamp op de kist gaat zit ten, begint hij niet te verstane klanken uit te stoten. Dit beeld doet even denken aan een ver- hoorscène in een louche gang sterfilm. "Kijk, daar zit Kees", zegt Freek, en de eerste verhaal lijn is daarmee uitgezet. Van gek ke Kees springt hij plotseling 'Plaza Hotel' van Neil Simon door theater- Cjtoep Toverlei. Regie: Jaan Postma. Ge zien op 23 januari in het Microtheater. LEIDEN - In 'Plaza Hotel' be schrijft Neil Simon drie verschil lende paartjes in drie verschil lende situaties. Het zijn drie vari aties in één suite, want de plaats van handeling is steeds dezelfde suite in een statig hotel in New York. Vanwege de vlot geschre ven dialogen en de herkenbare situaties verschijnt 'Plaza Hotel' regelmatig op het repertoire van len van films voor zijn filmarchief. Misschien niet het grootste van de wereld (er liggen in Brussel en in een dependance in Namen 400.000 rollen met daarop 40.000 films), maar volgens kenners wel het be langwekkendste. Tot 1985 kreeg Ledoux jaarlijks 30 miljoen frank (f. 1,65 miljoen) en had hij 25 medewerkers. Maar een bezuinigingsgolf bij de overheid deed het budget zakken tot nog geen 950.000 gulden en Ledoux moest twaalf medewerkers de deur wijzen. Intussen is vooral het film materiaal, wat nodig is voor het conserveren en restaureren, veel duurder geworden. Dit was een gevolg van het feit dat de verantwoordelijkheid voor het cultuurbeleid in Belgie is gede centraliseerd naar de beide Vlaam se en Waalse gemeenschappen. Die moeten hun eigen zaakjes regelen. Maar het filmmuseum is - met de Muntschouwburg - een van de wei nige nationale culturele instellin gen. En op de rijksbegroting is voor cultuur geen geld beschik baar. En veel inkomsten heeft Ldoux naast de subsidie ook niet. Jaar lijks komen zo'n 150.000 mensen in het museum kijken. Elke dag wor den vijf films vertoond, drie met geluid en twee stomme met piano begeleiding. Films uit de oude doos, zoals Japanse produkties uit 1930, die vaak nergens meer te zien zijn. levensgrote robotachtige man die zijn armen geheven heeft ten teken van overwinning en onder werping. In de duetten drapeert de vrouw zich op alle mogelijke (en mooie) manieren om het li chaam van de man, die op een ge- over op een lijstenmaker en op de opstand tegen een dictator. Als Freek van de stoel springt, worden deze verhaallijnen on derbroken. Hij bewandelt dan vele zijpaden, zoals zijn uitstapje met voetbalfans, de anti-aids- campagne, de reclame, liefdadig heidsacties enzovoort. Het ver haal over welzijnswerker Arie en over herdershond Lassie en Neelie Smit-Kroes vormen op zich weer nieuwe lijnen. Niets lijkt in delen uiteen te vallen, vooral niet als de verschil lende verhaallijnen ook nog eens door bepaalde formuleringen door elkaar gaan lopen. Hij heeft het al vaker laten zien, maar toch blijft het steeds weer verrassend. Zijn creativiteit èn produktivi- teit verbijsteren. Valt zijn optre den eigenlijk wel te be-oordelen? Het is zelfs nauwelijks te be schrijven. Zijn positie geldt alge meen als uniek, wat natuurlijk niet betekent, dat alles wat hij zegt, briljant is. Bij sommige uit spraken van de cynicus De Jon ge zijn op zijn minst vraagtekens te plaatsen. Al is dat niet gemak kelijk, gezien de compacte struc tuur van de verschillende verha len en gezien het tempo, waarin het programma voortraast. beroepsgezelschappen en ama teurverenigingen. Ook het Lei- derdorpse 'Toverlei' heeft zich nu aan dit befaamde drieluik ge waagd. In een aardig, maar voor al ook efficiënt ingericht, decor blij kt Toverlei er goed mee uit de voeten te kunnen. De eerste scène toont een echt paar in een crisis. Ooit was deze hotelkamer hun bruidssuite, waar nu hun huwelijk lijkt te Maar al meer dan 15 jaar vraagt Ledoux daarvoor niet meer dan 30 frank (1,65 gulden). Hij wil dat ook zo houden, omdat de drempel voor het bekijken van de meesterwer ken van de filmkunst zo laag moge geven moment zelfs als een stie renvechter met een zwarte lap de vrouw aan zijn voeten krijgt. In het tweede deel - het heden - is het beeld van de triomfantelijke man vervangen door twee gigan tische pilaren: één pilaar is een Als Freek de Jonge op een ge geven moment twee mensen van de voorste rij op toneel laat ko men, voel je een golf van leedver maak door de zaal gaan. Met as sistentie van beide heren uit het publiek wordt 'modern toneel' gespeeld. Het levert vele hilari sche momenten op. Eigenlijk misschien een wat gemakkelijke succes-verzekerd truc, maar geen mens die daaraan op dat moment van de voorstelling nog denkt. Om 22.01 uur sluit Freek de Jonge naar gekke Kees wijzend zijn programma af. Zonder pauze heeft hij ruim anderhalf uur aan één stuk door zijn verhalen ver teld. Weer zijn er die felle lampen op de zaal. PYeek krijgt bloemen, de zaal maakt zich op voor het slotapplaus. "Da's voor het eerst, dat ik in de pauze bloemen krijg". We gaan snel zitten, er volgt een toegift van twintig mi nuten: over Weesper moppen, gekke gezegdes, ouder worden en een fraai staaltje mimiek ter afsluiting. De twee 'vrijwilligers' krijgen van Freek een exemplaar van 'Zaansch Veem', zijn enige tijd geleden verschenen autobiogra fische vertelling. "Niemand an- stranden. Er wordt op een nette manier ruzie gemaakt. Caroline Kieven reageert ad rem en met gevoel voor understatement. Pe ter van der Voort speelt de ont rouwe echtgenoot, die door de begripvolle houding van zijn vrouw steeds meer in het defen sief wordt gedrongen. Voor Muriel Tate is haar vroe gere vriend Jesse Kiplinger nu lijk moet zijn. Het Filmmuseum en het Filmarchief zijn ondergebracht in het Paleis voor Schone Kunsten, Baron Hortastraat 9, 1000 Brussel, en is dagelijks open van 17.30 tot 22.30 uur. open stalen konstruktie, de an dere pilaar is bekleed met blade ren (u begrijpt het al, zij verte genwoordigen de tijd van de technologie en de natuur). De vrouw doorziet haar afhankelijk heid en zij vecht zich los. Zij is nu diegene die met geheven armen op de overwinning afstormt. In deel drie - de toekomst - krijgt Wieners verhaal vorm in een soort wolkenkrabber waarin mond, neus en ogen zijn 'uitge sneden': de mens in harmonie met zijn omgeving. Man en vrouw zijn nu gelijk en zij ver broederen zich met de anderen (veel synchroon gedanst dus). Heeft Wieners symbolentaal een wel zeer van - dik-hout-zaagt- men-planken - karakter, haar be wegingsidioom en stijl getuigen van originaliteit. Veel achter waartse bewegingen, bovenli chamen die uit het lood lijken te vallen, draaien om de as en de isolaties van afzonderlijke li chaamsdelen, zorgen voor puur kijkgenot. Hoewel de bewegin gen vaak naar de grond gericht en contrapuntisch zijn, blijven ze altijd vloeiend en lyrisch. Toch lijkt Wiener niet veel ver der gekomen dan de gedetail leerde aandacht voor die bewe gingen. Er wordt te veel op de Freek de Jonge. ders dan God had de wereld kun nen maken zoals hij was, zo zag Hij het. Mooi of lelijk, daar stond God boven, dat kon je er zelf van maken. Daar had vader gelijk in. een man uit een andere wereld. Als succesvol filmproducer in Hollywood ontmoet hij dagelijks de personen, die zij slechts uit de roddelbladen kent. Saskia van Iterson haalt de levensechte hu mor uit deze rol goed naar voren. Steve Fox is aanvankelijk wat onzeker, maar wordt allengs overtuigender. Hij heeft een licht AMSTERDAM (GPD) - De kans dat het theater De Kleine Komedie in Amsterdam open kan blijven is beduidend groter geworden. Tij dens een vergadering van de ge meenteraadscommissie Cultuur en Monumentenzorg gaf de PvdA vrij dagavond te kennen het theater nog een jaar open te willen houden. In die tijd moet een efficiëncybu- reau alle podia in het centrum van de stad doorlichten. Daarbij moet worden gekeken naar de verschil lende functies die de grotere thea ters vervullen in de binnenstad. Om het financieel mogelijk te ma ken de Kleine Komedie open te houden, wordt voorgesteld te be zuinigen op het Amsterdams Uit- buro en de Uitkrant en op vergoe dingen aan de Kunstraad. Na af loop van de vergadering kon direc teur Joost Nuissl van de Kleine Ko- menie tevreden vaststellen: „Er schijnt licht aan het einde van de tunnel." Het streven van de PvdA het the ater alsnog tijdelijk van sluiting te redden betekent een ommezwaai in de eerder ingenomen standpun ten. Tot voor enkele weken geleden kon cultuurwethouder mevrouw M. Luimstra nog rekenen op steun van zowel de PvdA als haar eigen CDA-fractie in de raad voor haar sluitingsplannen. Tot ieders ver rassing schaarde echter ook haar partijgenoot J. Molleman zich on verwacht achter het PvdA-stand- punt. Amsterdam moet de komende drie jaar 1,5 miljoen gulden bezui nigen op de kunstbegroting. Naast plaats gedanst en slechts een en kele keer neemt ze de vrijheid van de ruimte gebruik te maken. Pas in het derde deel krijgt En closed Time daardoor iets opens en dynamisch, iets extroverts, wat ongetwijfeld ook te maken heeft met de ritmische muziek- kompositie van Elliot Sharp. Wiener lijkt zich te hebben verlo ren in de tweestrijd graag iets te willen meedelen en het dansen om het dansen. De voorstelling raakt hierdoor uit balans en maar heel sporadisch heb ik het gevoel dat ze een synthese tussen mu ziek en beweging, epiek en ly riek, detail en geheel heeft weten te bereiken. Enclosed Time mist een bepaalde concentratie en wordt onnodig onderbroken door de twee pauzes (zodat het toch nog avondvullend wordt). Als één van de leading ladies van de Amerikaanse moderne dans, naast bijvoorbeeld Lucin- da Childs en Trisha Brown, ligt Wieners waarde meer in haar unieke bewegingsidioom en stijl dan in de totaliteit van een cho reografie. Als pedagoge verricht ze uitstekend werk, de resultaten van de Groningse dansgroep Re flex waar Wiener artistiek advi seur is bewijzen dit, maar als choreografe heeft ze in Enclosed Time te veel tegelijk willen ver tellen en verzandt ze in een te versleten symbolentaal. INGRID VAN FRANKENHUYZEN (foto GPD) Alles leek mij volstrekt duide lijk. Ik nam mij in het diepste ge heim plechtig voor kunstenaar te worden..." (p. 132-133) WIJNAND ZEILSTRA Engels accent, dat hier uitste kend van pas komt. De laatste scène is toch altijd weer de leukste van 'Plaza Ho tel'. Vlak voor de huwelijks plechtigheid sluit dochterlief zich op in de badkamer. Haar ra deloze vader en moeder gaan de situatie te lijf met een scala van overredingstactieken: smeken, dreigen, schreeuwen, paaien - het mag niet baten. Ati Laman en Rien Rijkers leven zich in deze leuke rollen helemaal uit, zonder overigens ongeloofwaardig te worden. WIJNAND ZEILSTRA al eerdere bezuinigingsrondes is volgens de wethouder bij de kunst instellingen de rek er inmiddels al lang uit. Volgens haar bleef er maar een oplossing over en dat is het sluiten van een theater. Criteria die daarbij door Luimstra werden ge hanteerd waren onder meer de kwaliteit, pluriformiteit, bereik baarheid en het aanbod van de the aters. Bij het afstrepen van haar theaterlijstje bleef geen ander thea ter over dan de IGeine Komedie. Annemarie Grewel (PvdA) vond dat er ook nog naar andere factoren gekeken kon worden. Uit een on derzoek zou kunnen blijken dat be paalde theaters mogelijk een zelfde publiek bedienen met een zelfde programma-aanbod. Haar fractiegenoot A. Koopmans zag nog wel mogelijkheden in het verhogen van de theaterprijzen. Daaraan gekoppeld wilde hij een soort reductiekaart zien. Deze zou voor de lagere inkomensgroepen gratis moeten zijn en aan de beter betaalden verkocht kunnen wor den. Joost Nuissl noemde het hoop gevend dat nu eindelijk de hele po diumsituatie in de hoofdstad in houdelijk wordt bekeken. „Als dan nog blijkt dat er een podium moet sluiten, heb ik wel zoveel vertrou wen dat het de Kleine Komedie niet hoeft te zijn. Maar als je kijkt hoe zo'n besluit tot stand komt, dan ben ik daar niet gelukkig mee. Het is een pijnlijke consequentie dat de redding van de Kleine Ko medie mogelijk ten koste gaat van andere kunstinstellingen. Vioolconcours met acht finalisten DEN HAAG (GPD) - In de volledig uitverkochte Schönberg-zaal van het Koninklijk Conservatorium in Den Haag gaan zeven meisjes en één jongen zaterdagmiddag 30 ja nuari tijdens de finale van het Ior- dens Vioolconcours strijden om de prijzen van 1000, 750, 500 en 400 gulden. In de A-categorie gaan na drie voorronden Annelieke van Beest (12 jaar) uit Bilthoven, Jeffrey Bruinsma (10) uit Den Haag, Jani- ne Jansen (10) uit Soest en Yvonne Smeulers (11) uit Zwijndrecht het tegen elkaar opnemen. In de B-ca tegorie binden Sonja van Beek (14) uit Boxtel, Mariska Godwaldt (14) uit Rosmalen, Saartje Hochsten- bach (13) uit Hoog Blokland en Naomi Peters (13) uit Utrecht met elkaar de strijd aan. Een jury onder leiding van Her man Krebbers gaat de finalisten beoordelen. Dat doet ook een 'schaduw'-jury onder voorzitter schap van Isabelle van Keulen, be staande uit vroegere winnaars van de Iordens Viooldagen. In totaal hebben 68 violisten aan deze lus trumaflevering van het concours meegedaan. Prins Claus, commis saris van de koningin Patijn en burgemeester Havermans van Den Haag wonen het slotconcert bij. Het verplichte werk dat tijdens de slotronde gespeeld moet wor den is Great Expectations van de hedendaagse componist Peter Jan Wagemans. Categorie A (10 tot en met 12 jaar) speelt hieruit deel 1 en categorie B (13 en 14 jaar) deel 2. Een belangrijk aspect van de Ior dens Viooldagen is dat de ouders en docenten van de deelnemers na het optreden de resultaten kunnen bespreken met de jury; het pedago gische aspect van het concours staat op de voorgrond. Het prijzen geld moet dan ook worden besteed aan de verdere muziekopleiding. JAVAANSE DANS - De dans groep Kuwung-Kuwung geef morgenmiddag een lunchvoorstel ling in het LAK-theater. Er zullen moderne en traditionele Javaanse dansen worden uitgevoerd. Aan vang 13.00 uur. Mini-expositie J.K. Huysmans SCHIEDAM (ANP) - In de gemeen telijke openbare bibliotheek in Schiedam is naar aanleiding van de .affaire Huysmans' een kleine ten toonstelling over de omstreden Franse schrijver J.K. Huysmans (1848-1907) ingericht. Huysmans is de schrijver over wie onlangs een tentoonstelling in het Stedelijk Museum van Schie dam werd verboden door wethou der van culltuur Hafkamp (WD), nadat in de plaatselijke politiek een stormpje was opgestoken over de antisemitische aspecten in het werk van de Franse schrijver. De tentoonstelling in de biblio theek mag wèl van de wethouder. „Het is geen tentoonstelling, het gaat alleen om twee boekjes en een stenciltje, dus er is niks aan de hand", zei hij vrijdag in een reactie. Volgens plaatsvervangend bi bliotheekdirecteur J. Debeij is er echter in de bibliotheek iets meer te zien dan de wethouder zegt. „We hebben een uitstalling gemaakt van de vier boeken van Huysmans die wij hebben, boeken over de lite raire stroming waartoe zijn werk behoort, het naturalisme, en kran teknipsels over de schrijver en zyn achtergronden". OVERLEDEN - De Westduits'e ac teur en regisseur Paul Esser is op 74-jarige leeftijd in zijn vakantie woning op Tenerife aan kanker ge storven. Behalve in tientallen film rollen kreeg Esser ook als toneel speler grote populariteit door zijn toegankelijke humor. BRUSSEL (GPD) - Met de toekenning van de Eras musprijs 1988 aan Jacques Ledoux (64) bekroont het Erasmuscomité niet alleen het levenswerk van deze Belg, maar ook het werk dat honderden mensen in film musea en cinematheken in heel Europa verrichten voor het bewaren van een be langrijk stuk van onze cul tuurgeschiedenis. door Hans de Bruijn Ledoux - de eerste Belg die de Erasmusprijs krijgt - is van al die cinefielen wellicht de meest in het oog springende. Al ruim veertig jaar bestiert hij het Brusselse Film museum en het Belgisch Filmar chief. Niet in zijn ééntje, wel onder erbarmelijke condities. Werk dat aleen maar gedaan kan worden vanuit een grote liefde voor het me dium film. Talloze Europese filmmakers be schouwen de in Polen geboren Le doux als een soort peetvader. Het Brusselse filmmuseum was, zeker in de jaren vijftig en zestig, een soort tweede thuis voor vele grote uit de Europese filmindus trie, met Ledoux als hun inspirator. Regisseurs als Francois Truffaut, Bernard Tavernier en Claude Cha- brol trokken in de jaren '50 vaak naar Brussel om daar de films te kunnen zien die in Parijs nooit de bioscopen haalden.c Ledoux begon zijn filmcarrière in 1947 als assistent van André Thi- rifays, die toen nog de Brusselse 'cinématheque' leidde. In 1949 werd Ledoux directeur en die func tie bekleedt hij nog. Grote bekend heid kreeg hij ook als organisator van het filmfestival van Knokke, dat tussen 1949 en 1974 jaarlijks werd gehouden. Het was het feest van de experi mentele en avantgardistische film makers, geheel naar de excentrieke smaak van Ledoux zelf. Op het eer ste festival was Jean Cocteau de grote gast, maar in de jaren die volgde wilde iedereen met en zon der naam in de film graag in Knok ke gezien worden. In Brussel organiseerde hij twee maal per jaar een festival. 'Cinédé- couvertes', waar vooral 'moeilijke' films werden vertoond, en de Prijs van de Gouden Eeeuw, waar vooral recente 'subversieve' films worden gedraaid. En daarnaast speciale manifestaties die gewijd zijn aan onbekende filmmakers of aan on bekend werk van bekende cineas- Freek de Jonge in 'De pretentie'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 19