'Er is niets met mijn signaal gedaan'
'Een oorlog is onvermijdelijk'
Burgerwacht-aanvoerder Max Wijnschenk werd een illusie armer
ZATERDAG 23 JANUARI 1988
PAGINA 33
Opeens was daar in 1984 het
verschijnsel burgerwacht.
Particulieren die uit onvrede
over de Amsterdamse politie
en justitie zelf op boevenjacht
gingen. Initiatiefnemer en
aanvoerder was de
Amsterdamse hotel-eigenaar
Max Wijnschenk. De met veel
tam-tam aangekondigde
burgerwacht stierf enige
maanden later een geruisloze
dood. Wijnschenk was, en is
nog steeds, een illusie armer.
,,We zijn totaal in de maling
genomen door de autoriteiten,
die niets met mijn signaal
hebben gedaan".
door Peter Contant
„Mijn tweede vader van 76 jaar oud
is enkele maanden geleden in elkaar
geslagen. Een man met een slok op
sloeg z'n hele kop bont en blauw.
Die knakker is opgepakt, maar liep
de volgende dag weer vrij rond. M'n
vader heeft aan die matpartij een
shock overgehouden. Hij besloot
zelfs te verhuizen".
"En nu blijkt dat hij niet eens recht
heeft op schade. Van z'n oorlogspen
sioentje moest hij een advocaat nemen,
die hem direct adviseerde geen schade te
verhalen. Maar dat is niet het enige. Mijn
vader, altijd sterk en flink, is nu schrik
achtig; doet de deur op slot. Heeft daar
voor de rest van z'n leven een knak door
gekregen, terwijl de dader vrolijk verder
leeft. In zo'n land leven wij. Chaos, dat is
het. Complete chaos".
„Er is geen recht in Nederland. Hier in
Amsterdam kan je ongeveer tachtig keer
ongestraft een auto openbreken voordat
je twee maanden de cel in moet. Als je
dat één keer doet in een willekeurig
dorpje ergens in het land moetje de eer
ste keer al twee maanden brommen.
Waar is het recht dan gebleven? Waarom
hier niet en daar wel?".
"Laatst hoorde ik nog een prima voor
beeld over hoe de rechtspraak functio
neert in Amsterdam. Een rechter die al
tijd coulant was, draaide om als een blad
Ondanks mijn gekanker gaat het
niet slecht met me".
aan een boom toen er bij hem thuis werd
ingebroken terwijl z'n vrouw op dat mo
ment alleen thuis was. Iedereen die voor
een dergelijk vergrijp voor het hekje
kwam werd keihard door hem aange
pakt, terwijl hij daarvóór de vriendelijk
heid zelve was".
"Waar haal je het recht vandaan? denk
ik dan. Als ik hier iemand voor mijn deur
een auto zie openbreken en hem een
stomp voor z'n hersens geef, dan spreek
ik op dat moment recht. Dat zijn mijn
maatstaven; maar waarom zijn die niet
zo goed als van die rechter? Wie is die
rechter? Die haalt zijn recht toch ook uit
een boek?"
Bijbel
"Het wetboek is net als de bijbel; je
kunt het op 750.000 manieren uitleggen.
Je komt er nooit uit. Diefstal uit een auto
betekent diefstal met braak, waarop
maximaal drieëneenhalf jaar gevange
nisstraf staat. Ik heb nog nooit een rech
ter hiervoor een dergelijke straf horen
uitspreken".
"Die officieren van justitie en rechters
zijn de heren die de klerezooi veroorza
ken. Die moeten gewoon zeggen, als ze
voor de 180ste keer iemand voor de balie
krijgen: ik stop ermee. Dan stort alles in.
Mqar dat doen ze niet. Ze rotzooien maar
door. Officier van justitie Wooldnk zegt
zelf: „Ik rommel maar wat aan". Een in
breker wordt ingeruild tegen een ver
krachter en een autodief tegen een junk.
Ze zijn drukker met het opstellen van
schema's dan met hun wezenlijke taak".
"Hetzelfde geldt voor de politie. Ze ko
men hier klagen dat het systeem niet
deugt. Stop er dan mee, zeg ik, dat doe je
bij een baas toch ook. Op het politiebu
reau hier in de wijk vinden ze me een raar
mannetje. Als ik daar kom voor iets den
ken ze: daar heb je Wijnschenk weer. De
genen die mij echt kennen, mijn vrien
den, weten wat er in mij omgaat. Die ken
nen mijn verontwaardiging. Die is niet
gespeeld, maar echt. Die agenten die hier
voorbijschuiven kijken me altijd aan met
een blik van: jij bent een idioot, een ge
vaarlijk ventje. Jij praat met onze bazen,
loopt maar ons bureau in en uit".
"Maar niemand bij de politie is daad
werkelijk bezig met het oplossen van de
kleine criminaliteit in Amsterdam. Ik
heb ook nog nooit een agent, inspecteur
of commissaris ontmoet die zei van: we
gaan er wat aan doen. Komt u eens pra
ten, zei zo'n nieuwe hoofdinspecteur
laatst tegen mij. Ik wil komen, zei ik,
maar we krijgen toch ruzie. Je lost toch
niks op".
Rotzooi
"Ze lullen er allemaal een punt aan. Ze
zijn niet geïnteresseerd. Alleen maar sa
laris vangen. Het is dan ook een giganti
sche rotzooi bij de politie, zeker bij het
bureau Warmoesstraat. En toch, op een
vreemde manier probeert iedereen zich
toch altijd weer in te dekken. Heel raar,
dat blijven ze consequent doen. De top
weet niet waarmee de ondergeschikten
bezig zijn. Het is gewoon een troep. Dat
zie je bijvoorbeeld bij het inrekenen van
inbrekers en autokrakers. ,Heb jeer weer
een, Max? Ik wil hem wel komen opha
len, maar waarom trap je hem niet in el
kaar? We hebben toch geen cel vrij', zegt
de politie. Een tijdje terug bel ik de poli
tie en zeg: het is hier weer spitsuur. Ze
zijn weer bezig auto's open te breken.
,Oh Max, dat is vervelend, we zitten hier
maar met z'n drieën op het bureau. Pim
staat de auto te wassen, Gerard haalt pa
tat en ik zit binnen. Ik mag niet weg,
want er moeten er minimaal twee in een
surveillanceauto zitten en minstens twee
op het bureau achterblijven. En het bu
reau mag niet dicht".
Niet zo beladen
"Ik heb meteen de andere dag de in
specteur gebeld. Wat dit voor onzin was?
'Ja, we hebben zieken, meneer Wijn
schenk. Het zal niet meer voorkomen
meneer Wijnschenk'. Het komt legio ma
len voor! Laatst nog hadden ze bij m'n
buurman ingebroken. Die belt eerst mij
en dan pas de politie. Zonder overdrij
ven, ik heb er hier de achterliggende ja
ren zeker een stuk of zestig gepakt. Auto
krakers, spuiters, de hele mikmak. Het
laatste jaar heb ik er maar vijf aangehou
den. Het heeft totaal geen nut meer. Ook
voor mijn eigen rust niet, want de politie
laat ze toch weer vrij".
"Via die burgerwacht heb ik destijds
een signaal willen geven. Door de publi
citeit kwam het allemaal op gang. In een
advertentie riep ik vrijwilligers op om 's
nachts te patrouilleren. De twee tele
foons hier stonden roodgloeiend. Dat
ging constant door, dag en nacht. Ik had
lijsten vol met namen van mensen die
wilden meedoen".
"Ik had het woord burgerwacht niet zo
beladen in m'n hoofd zitten als iedereen
dacht. De burgerwacht in de oorlog, daar
wist ik niets van. En ook de discrimine
rende achtergrond was me totaal onbe
kend. Nou zat ik daar niet mee, want
mijn bedoelingen waren eerlijk. Of het
nou een Hollander, een Turk of een
Griek is, degene die iets crimineels doet
moet berecht worden, zo redeneerde ik".
"Er zijn door de burgerwacht nooit
boeven gevangen. Het was een complete
show. Iedereen zag ook wel dat die india-
nenoptocht door de stad niet kon func
tioneren. Maar het sneeuwbaleffect was
belangrijker. In Lelystad was er opeens
ook een burgerwacht, en ook in andere
plaatsen. Maar op zich stelde het alle
maal weinig voor. Het was vooral de pa
niek eromheen. De functie van het sig
naal is door de autoriteiten nooit begre
pen. We zijn totaal in de maling genomen
omdat de kleine criminaliteit nooit enige
prioriteit heeft gehad bij de autoriteiten.
Die wauwelden maar een eind weg. Want
het interesseerde ze niet. En kennelijk
ook de bevolking niet. Er is nog nooit een
demonstratie geweest tegen de kleine
criminaliteit. Er wordt wel over gekan
kerd, maar niet in die mate als bijvoor
beeld tegen een kruisraket".
IOC
„Het laatste waarvoor ik me enorm
heb ingezet is dat de Olympische Spelen
niet naar Amsterdam zouden komen. Ik
heb de IOC-leden in Lausanne van tevo
ren opgezocht, voordat er ook maar een
landgenoot te bekennen was. Eerst ke
ken ze verbaasd op, dat daar zo maar een
hotelier uit Amsterdam kwam aanzetten.
Maar later waren ze één en al aandacht.
Ik heb uren met die lui zitten praten. Ik
zei ze: „Kom nou maar naar mij toe in
Amsterdam, dan zet ik jullie met een fo
tocamera een half uur ergens neer in de
stad, en dan zien we na die tijd wat jullie
nog aan je lijf hebben. Geloof mij, dat zal
weinig zijn. Daarom horen daar geen
Olympische Spelen".
„Ondanks mijn gekanker gaat het niet
slecht met me. Ik ben druk bezig rijk te
worden. Als ik hier nog vijfjaar blijf zit
ten hou ik per jaar een ton over. En dan
heb ik in een paar jaar tijd een half mil
joen gulden bij elkaar. Dan kan iedereen
dood vallen, want niemand zit hier blijk
baar op Max Wijnschenk te wachten.
Dan ga ik heel gauw doen wat m'n buur
man heeft gedaan, lekker op de Canari-
sche Eilanden wonen".
Vervolg vorige pagina.
Hoe kijken de moslims aan tegen de re
toriek van hun leiders? Het wijkhoofd:
„Onze eerste zorg is werk, onze tweede
zorg is medische hulp". Onafhankelijk
heid, waar de moslimleiders zo mee weg
lopen, komt verrassend genoeg ergerfs
onderaan op zijn verlanglijstje. „Per dag
sterven hier drie kinderen aan diarree,
bronchitis of tbc. De koran schrijft ons
voor vijf keer per dag te bidden, maar
hoe kunnen we bidden met een lege
maag?"
Voor de moslimleiders is de kolonisa
tie door „de vreemde Filipijnse over
heersers" een standaardklacht in toe
spraken en pamfletten. De gewone mos
lims hebben zich daar echter al lang bij
neergelegd en voelen zich Filippino, al
verloochenen ze hun specifieke culturele
en godsdienstige achtergrond zeker niet.
De meeste moslims zijn arme donders,
en daarin onderscheiden ze zich niet van
veel christenen. „Moslims en christenen
hebben een verschillend geloof, maar
zijn één in armoede en uitbuiting", zegt
een vertegenwoordiger van de verboden
linkse verzetsbeweging Nationaal De
mocratisch Front (NDF) in Cotabato.
„Maar de moslim-verzetsgroepen heb
ben helemaal geen politiek programma
om daar iets aan te veranderen. Ze praten
alleen over onafhankelijkheid, maar wat
daarna moet gebeuren kan niemand je
vertellen".
De guerrilla-leiders zijn meer dan
vriendelijk tegen de traditionele elite,
omdat die de belangrijkste bron vormt
van geld, wapens en vechtvolk. Een poli
tiek plan en daarmee dus 'kleur beken
nen' zou de moslim-beweging kunnen
versplinteren.
Scholing
Het door christenen beheerste NDF
krijgt in moslim-kringen nauwelijks voet
aan de grond, omdat het zich in moslim
ogen niet onderscheidt in vooroordelen
en een denigrerende houding van de ove
rige christelijke Filipino's.
In het moslim-wereldje zelf trekken
echter ook enkele organisaties zich het
lot van de arme geloofsgenoten aan. AM-
MA is de overkoepeling van dergelijke
moslim-organisaties. Het houdt zich be
zig met scholing en bewustwording, zo
wel gericht op moslims als in mindere
mate op christenen. „Als christenen de
moslim-problemen niet kennen, zullen
ze zich blijven verzetten tegen eventuele
oplossingen", aldus woordvoerder Ab
dul. Een oplossing voor het Mindanao-
probleem, waar de christenen zich tegen
verzetten, heeft volgens Abdul geen
kans van slagen. „Echter, zolang de mos
lim-verzetsgroepen niet met een politiek
plan voor de toekomst komen, blijven de
christenen ongerust en bevreesd voor
wat hun boven het hoofd hangt".
De enkele moslim-organisatie die ver
der kijkt dan autonomie, moet echter te
gen de stroom op roeien. De traditionele
moslimleiders, die meestal hun schaap
jes gerieflijk op het droge hebben, zien
hun positie bedreigd door de progressie
ve moslims. Daarnaast moet de moslim
gemeenschap met 400 jaar gewapend
verzet tegen buitenlandse overheersers
nog wennen aan een organisatie die ver
der kijkt dan de loop van het machinege
weer.
De AMMA-woordvoerder: „Als je wa
pens hebt is het makkelijk de moslims te
organiseren, maar voordat je de krotbe
woners uit Campo Muslim de straat op
krijgt, dat duurt nog jaren".
Vuilnisbelt
De stad Marawi is zelfs naar Filipijnse
begrippen een vieze, stinkende vuilnis
belt. Een vuilophaaldienst ontbreekt, de
nauwelijks verharde wegen zijn bezaaid
met diepe gaten en de waterleiding is
drooggelegd. De 60.000 inwoners gaan
naar de rivier om te drinken, te wassen
en te poepen. Het nabijgelegen meer
staat plaatselijk bekend als het grootste
openbaar toilet ter wereld.
Ook aan armoede geen gebrek. Terwijl
in de meeste Filipijnse steden krotten
wijken en villa's elkaar afwisselen, staan
de optreksels in Marawi er bouwvallig
bij. Alleen de talloze moskeeën, die
meestal al jaren in de steigers staan, val
len uit de toon door verpaupering. De
Saudische donors en andere vermogen
de buitenlandse moslim-broeders mo
gen tevreden zijn.
Niet alleen de plaatselijke puinhoop
maakt Marawi uitzonderlijk. Ook de
moslim-meerderheid (95 procent van de
bevolking) maakt het een eilandje in het
door christenen gedomineerde Man-
danao. De christenen kwamen als mi
granten van andere Filipijnse eilanden.
Met steun van de overheid ontgonnen ze
braakliggend land in het oorspronkelijk
overwegend door moslims beheerste
Mindanao. Die christelijke dominantie
zit de moslims niet lekker. De moslims
beschuldigen de migranten van 'diefstal'
van hun 'nationale ergoed', het land. De
christenen argumenteren echter dat de
overheid hun dat land indertijd legaal
heeft gegeven.
Ook de uitgestrekte bananen- en ana
nasplantages zijn de kleine moslim-deel-
pachters een doorn in het oog. De Ameri
kaanse ananas-gigant Dole heeft 'legaal'
9000 hectare moslimland ingenomen
omdat de oorspronkelijke bewoners
geen eigendomspapieren konden over
leggen. De rijkdom van Mindanao gaat
aan de neus van de moslims voorbij.
Te laat
„Het moslim-verwijt van Filipijns ko
lonialisme heeft zeker enige grond, maar
de moslims deden gewoon hun ogen te
laat open", meent Manuel Celdran sr. uit
Iligan, 40 kilometer van Marawi. Celdran
is een van de directeuren van de National
Steel Corporation, de enige staalfabriek
op de Filipijnen. Hij is ook een van de le
den van de door president Aquino inge
stelde commissie die zich buigt over de
explosieve situatie in Mindanao.
"Het conflict in Mindanao is geen ge
vecht tussen christenen aan de ene en
moslims aan de andere kant", aldus pas
toor Eliseo Mercado van de door mos
lims gedomineerde parochie van Datu
Piang. „De strijd woedt tussen de chris
telijke en moslim-elite om de politieke
posities en de economische belangen.
Daarbij spannen beide kampen gewone,
onschuldige christenen en dito moslims
voor hun karretje".
Naast de economische machtsstrijd
doen ook wederzijds wantrouwen en
vooroordelen een duit in het zakje. Bis
schop Fernando Capalla van Iligan: „Ik
ben geboren in het centrum van de Fili
pijnen en groeide op in een omgeving die
me leerde de moslims te haten. Het
woord moslim was synoniem met duivel.
Die houding tegenover de moslims is een
erfenis van de Spaanse overheersers. Het
zit nog steeds diep, heel diep in ons".
Veel christenen waarschuwen: „Pas op!
Draai nooit je rug naar een moslim".
In het leven van alledag staan de chris
tenen en moslims in Mindanao elkaar
overigens niet naar het leven. Veel mos
limkinderen gaan naar een katholieke
school; gemengde huwelijken zijn onge
woon, maar niet uitzonderlijk. De mos
lims hebben hun eigen scholen, eigen
rechtbanken en moskeeën. De meeste
christenen accepteren de moslims en
hun cultuur zolang ze er maar niets mee
te maken hebben.
De opleving van de spanning tussen
christenen en moslims en de vrees dat
Aquino de moslims meer zelfbeschik
kingsrecht zal geven, heeft echter de af
gelopen maanden veel eerzame christe
nen ertoe verleid zich te bewapenen. Lo
kale autoriteiten hebben ook zogenaam
de 'burgerwachten' in het leven geroe
pen in de strijd tegen de moslimrebellen.
Maar niet alleen met wapengekletter
treedt het kerkvolk de moslim-eilandge
noten tegemoet. Een kleine groep chris
tenen probeert een 'dialoog' te vperen
met de moslims. Bisschop Capalla, een
van hen, probeert via die dialoog voor
lichting te geven over de geschiedenis en
de oorzaken van het christen-moslim-
conflict. Tot nu toe heeft de bisschop
echter de wind tegen. Zowel de christe
nen als de moslims blijven de uitgesto
ken hand wantrouwen. De moslims zijn
bang dat de kerk hen wil bekeren en de
christenen vrezen dat Capalla's dialoog
de deur zal openen voor meer moslim
zeggenschap.
Bisschop Capalla blijft aan de weg tim
meren, want het wederzijdse wantrou
wen torpedeert tot nu toe iedere mogelij
ke vreedzame oplossing van het autono-
mie-conflict in Mindanao. Een oplossing
waartegen de christelijke meerderheid
zich verzet maakt geen kans van slagen,
maar ook een compromis waarmee de
moslims niet gelukkig zijn zal de bevol
king van Mindanao geen rust en orde
brengen. De moslims en de christenen
zijn tot elkaar veroordeeld.
Ex-burgerwacht-aanvoerder Max Wijnschenk tussen twee Amsterdamse agenten: "De top weet niet waarmee de ondergeschikten bezig zijn'
Moslim-guerrilla's van het Moro National Liberation Front (MNLF) houden zich op in de jungle ten noorden van
ae stad Cotabato.
