Wetenschap, of geklets in de ruimte?
Voor J.B. Gieles is astrologie slechts het constateren van feiten
ZATERDAG 16 JANUARI V V W WM PAGINA 19
EXTRA
M A BIJLAGE VAN HET LEIDSCH/ALPHENS DAGBLAD
Even voorbijgaand aan de vraag of
astrologie een niet erkende we
tenschap dan wel onschuldig ge
klets in de ruimte is, staat het in
elk geval vast dat vele mensen de
astrologie belijden als een plaats
vervangende religie. Voor hen
spreken de sterren, ze geven hun
houvast in tijden van tegenspoed.
door Gerard van Putten
Hoe onzinnig ze dikwijls ook van sa
menstelling zijn, zelfs de weekhoro
scoop in het tijdschrift kunnen van
wege een vermeend ongunstige stand
van de sterren tegenslagen rechtvaar
digen. Het stond immers geschreven
in de horoscoop. De Haagse astroloog
Jan Bernard Gieles kent ze, de men
sen die geheel naar de vermeende ge
dragsregels van hun dierenriem gaan
leven. Bijvoorbeeld wetend dat ze
Leeuw zijn, gaan ze zich quasi-domi
nant gedragen. Niet vreemd als er
boeken verschijnen waarin de vraag
wordt opgeworpen hoe je een Stier
herkent, een Waterman of een
Boogschutter.
"Onzin, je reinste nep is dat. Iedere
mens is uniek, dus ook iedere per
soonlijke horoscoop. Zou het tegen
deel waar zijn, iedereen had dan het
zelfde baantje. Niemand is een uitge
sproken Stier, een specifieke Water
man of een pure Boogschutter. Ik be
strijd dat er zuivere Leeuwen en
Kreeften bestaan. Je reinste nep is
dat. Volks verlakkerij. Neem uzelf nu
maar eens. U bent dan wel een Leeuw,
maar Saturnus domineert in uw horo
scoop. In uw geval is er sprake van
een Steenbokachtige Leeuw met een
Weegschaal-ascendant. De Leeuw is
een gemakzuchtig teken en inder
daad, u kunt verrot lui zijn. Maar
doordat in uw geval de in het teken
Leeuw regerende zon in de sector
staat waar Saturnus de scepter
zwaait, berust u niet in uw gemak
zucht maar gaat u aan de gang zodra u
inziet dat dit moet. U wilt immers
vooruit, Steenbokken willen altijd ho
gerop, dat zijn strebers".
Afwijkingen
Hoezeer de astrologen ook zweren
bij hun overtuiging dat de sterren
spreken, doet zich sinds mensenheu
genis het merkwaardige feit voor ie
dere astroloog de 'taal' anders opvat.
Het is de tragiek van de astrologie dat
het heel wel mogelijk is dat een en de
zelfde persoon door twee astrologen
wordt omschreven als twee volstrekt
afwijkende figuren. Eigenlijk houden
de sterrenwichelaars er maar één ge
lijkluidende mening op na, verwoord
door J.B. Gieles: "Wij zullen nooit ge
loofd worden door wetenschappers,
laat staan erkend".
Gieles kan het zich voorstellen dat
de astrologie met name door hen met
argwaan wordt bekeken. Er zijn in de
ze omstreden beroepstak immers on
telbare systemen in omloop. Vertel
Gieles wat. Hij heeft ze allemaal toe
gepast om horoscopen te trekken. En
deze astroloog realiseert zich maar al
te goed dat al die afwijkende menin
gen en visies nu niet direct de geloof
waardigheid van de astrologie bevor
deren. Er wordt maar wat aangerot-
zooid, zo stelt Gieles vast. Eigenlijk
deugt er maar één systeem om ie
mands doopceel aan de hand van ster
ren en planeten te kunnen lichten, en
dat is naar zijn zeggen het systeem-
Gieles. Het min-één systeem dus, dat
hij meer dan een kwart eeuw geleden
bedacht en dat volgens hem het enige
bonafide systeem in de astrologie kan
zijn. Geloof in zijn systeem kan hij,
Jan Bernard Gieles, niemand geven.
Wel acht hij zich in staat anderen de
"deugdelijkheid" ervan aan te tonen.
Anders dan andere astrologen be
gint bij Gieles iemands leven een jaar
voorafgaande aan diens geboorte.
Zijn theorie luidt: "Stel dat de astrolo
gie bestaat, dan hebben de twaalf te
kens ieder hun eigen betekenis. Op de
cirkel van een horoscoop staan twaalf
tekens op de hoek, ze symboliseren
een lichaamsdeel. De Ram stelt het
hoofd voor, de Stier de keel, de Twee
lingen de longen en ga zo maar door.
Als er een compleet mens op aarde
moet komen, dan moet de zon door de
hele zodiak gaan. Het conceptiemo
ment kun je niet als uitgangspunt
voor een persoonlijke horoscoop ge
bruiken. De vraag is wanneer ze el
kaar pakken, bovendien gaan er nog
eens twaalf uur overheen voordat het
eitje is bevrucht".
Fantasten
Onlangs debatteerde hij voor de tv-
camera met prof. dr. C. de Jager, voor
zitter van het Genootschap van Scep
tici. De hoogleraar beweert al een jaar
of veertig naar de hemel te hebben ge
keken in de hoop iets buitensporigs
waar te nemen, maar helaas, hij heeft
nooit een ufo gezien. En ook de astro
logen heeft de sterrenkundige zelden
op een waarheid kunnen betrappen.
Als ware scepticus verzet De Jager
zich er dan ook tegen, meer bepaald
tegen het commerciële aspect ervan.
Dagbladen en tijdschriften zouden
naar zijn mening geen weekhorosco
pen moeten publiceren, terwijl ook
het trekken van persoonlijke horosco
pen berust op de larie van onverbeter
lijke fantasten. "Humbug is het",
meent De Jager, ''klinkklare onzin, al
klopt er natuurlijk altijd wel iets van".
Zelf levend in de overtuiging dat de
Jan Bernard Gieles: "Vooral als het volle maan is gebeuren er de gekste dingen".
astrologie als gevolg van de "beun
haasachtige praktijken" van astrolo
gen een naar scepsis zwemende kriti
sche benadering verdient, acht Gieles
het een goede zaak dat er een Genoot
schap van Sceptici is opgericht en dat
de voorzitter zich een houding aan
matigt die ongeloof verraadt. "Dat is
prima, er zit inderdaad veel kaf onder
het koren. Maar De Jager maakt één
fout: hij generaliseert. Een kennis van
mij heeft hem gevraagd eens bij mij
langs te komen. Hij heeft toen geant
woord: met astrologie wil ik niks te
maken hebben. Dat vind ik dan niet
helemaal in de haak. Ik heb de val van
de dollar voorspeld. De Jager heeft
gezegd dat hij dat ook had gekund.
Dat zal best, maar niet twee jaar van
tevoren! Wie astrologen wil beoorde
len en veroordelen moet ze eerst af
checken door ze aan de tand te voeien.
Zonder dat daar een Jiinein-interpre-
tatie aan te pas mag komen. Achteraf
redeneren op grond van reeds beken
de feiten. Ik wil van niemand iets we
ten, bij het trekken van een persoon
lijke horoscoop heb ik geen hulp no
dig. Ik zal het sterker vertellen, de
mensen die hier komen mógen me
niet helpen. Ze hoeven alleen maar
hun geboortedatum en geboorte
plaats op te geven, verder kunnen ze
volstaan met het zeggen van ja of nee
in reactie op mijn vragen".
De moraal van zijn betoog: kritiek
leveren op de praktijken van een as
troloog mag, maar geef de astroloog in
elk geval de gelegenheid zichzelf te
bewijzen.
Geen goden
Zelf doet Gieles dat bij herhaling,
omdat hij nog altijd niet in astrologie
zegt te geloven. Hij wijst op zichzelf.
"Wij", verstrekt de astroloog onge
vraagd een zelfanalyse in meervouds
vorm, "wij zijn geen goden". In magie
gelooft hij ook niet, als helderziende
wenst Gieles zich evenmin te betite
len. "Voor mij is astrologie het consta
teren van feiten. Ik confronteer men
sen met de keerpunten in hun leven
zoals die in hun persoonlijke horo
scoop zijn aangegeven. Onder keer
punten versta ik: echtscheidingen,
sterfgevallen, weglopen van huis. Ik
bewijs mezelf als astroloog door ze
het verleden voor te houden. Als je
het verleden van iemand niet kunt be
wijzen kun je ook iemands toekomst
niet voorspellen, dan deugt de horo
scoop niet".
Maar al te graag bedient hij zich van
de geuzennaam "belhamel onder de
astrologen", omdat niemand zich
naar zijn zeggen zou wagen aan toe
komstvoorspellingen. "Mijn blad
Sagittarius, dat me vanwege de kos
ten op de rand van faillissement heeft
gebracht maar dat na vijftien jaar nog
altijd bestaat, is het levende bewijs
De astrologie vormt sinds mensenheugenis een
omstreden discussiethema. Zelfs Jan Bernard Gieles,
volgens menigeen de ster onder de Nederlandse
astrologen, durft niet geheel en al in te staan voor de
betrouwbaarheid van het resultaat van zijn
sterrenwichelarij. "Wij zijn geen goden. Voor mij is
astrologie het constateren van feiten". Gieles
voorspelde onder meer feilloos de val van Nixon, het
terugtreden van Willy Brandt, en niet te vergeten de
oktober-crach in Wall Street.
van de astrologie. Daarin kan ieder
een mijn voorspellingen lezen".
Hij gaat er prat op dat die voor
"tachtig procent" betrouwbaar zijn.
Tegenover zijn 3200 lezers legt Gieles
ook telkens verantwoording af in zijn
vaste rubriek 'Terugkijken', waarin
hij zijn eerdere gedane toekomstvoor
spellingen toetst aan de feiten.
In datzelfde tijdschrift liet Gieles
een van zijn medewerkers afrekenen
met de mythe van Nostradamus. De
astroloog verkeert in de mening dat
thans met "allerlei berekeningen' af
doende is aangetoond dat die nog al
tijd bewonderde en gevreesde 'ziener'
in 1550 enkele voorvallen profeteerde
uit een vlaag van paranoia.
Toeval of niet, Gieles kondigde ooit
tot op de juiste datum het aftreden
van Nixon aan. Hij voorzag ook min
stens twee jaar van tevoren het terug
treden van Willy Brandt, de abdicatie
van koningin Juliana, de vrije val van
de dollarkoers. "Natuurlijk moet je
enige mazzel bij dit werk hebben. Ik
was hier eens bezig met lesgeven. Op
een avond dat de maan in het teken
Scorpio zat, het teken van de gijzeling
en de mafia. Nu moet u weten dat de
maan alles beïnvloedt, vooral als het
volle maan is gebeuren er de gekste
dingen. Op die avond zei ik tegen m'n
leerlingen: wat een rare kleur heeft
die maan. Het zou best eens kunnen
dat er in het Midden-Oosten een gijze
ling op stapel staat. Nou, anderhalf
uur later was het al op tv, in Iran wer
den die Amerikanen gegijzeld".
Reputatie
Alleen al op grond van die al frap
pante overeenkomsten tussen prog
nose en werkelijkheid geniet Gieles
de reputatie van ster onder de Neder
landse astrologen, al zouden vele van
zijn collega's hem met zijn zogeheten
min-één-systeem het liefst naar een
andere planeet wensen. Als hij op zijn
woord mag worden geloofd, is de ja
lousie de métier groot in deze specifie
ke branche. Zelf laat hij zich nooit in
met andere sterrenwichelaars, de
meeste kenschetst hij als charlatans,
meelijwekkende dillettanten. Alleen
voor Jacques Chandu en
lijke collega kan hij een zekere mate
van respect opbrengen, volgens hem
zijn die wel integer bezig zonder zich
overigens te wagen aan toekomst
voorspellingen.
Als hij praat over astrologen, dan
komen ook wat dat betreft de wijzen
uit het Oosten. Uit het Verre Oosten
dan wel te verstaan. Vergeleken met
hen voelt Gieles zich maar een half
was. Hij kwam in 1959 in aanraking
met de astrologie, daartoe min of
meer aangespoord door een vriend
van Indonesische komaf. "Schrijf het
maar gerust op", adviseert Gieles,
"mijn vrouw was net bij me weggelo
pen en ik voelde me bepaald niet lek
ker. Enfin, ik zat aan de borrel en toen
zei die vriend, Bill Vasmer: ze komt
woensdag terug, op een heel gek tijd
stip. Enfin, op die bewuste nacht ging
om drie uur 's nachts de bel en daar
was mijn vrouw dan weer. Later
kwam ik die Vasmer weer tegen. Ik
vroeg, verrek hoe wist jij dat? En toen
zei hij met dat Australische accent dat
hij van zijn moeder had geërfd: well
Jan, it's pearls before swine, I am an
astrologer".
Desgevraagd weigerde zijn vriend
hem de geheimen van de astrologie te
vertellen, wel had hij uit de horoscoop
van Gieles afgeleid dat deze over ze
kere mogelijkheden beschikte om op
dit gebied het een en ander te preste
ren. Om een lang verhaal kort te ma
ken besloot Gieles alles stuk te lezen
over wat er was verschenen met be
trekking tot zesduizend jaar astrolo
gie. En als echte Pietje Precies, als
rechtgeaarde secondenkliever ont
dekte hij fouten in bepaalde bereke
ningen. Gieles had in ruime mate de
tijd voor dat ingrijpende onderzoek,
omdat hij zojuist als directeur ("ten
onrechte, ik heb geprocedeerd en ge
wonnen, zoals ik alle procedures
win") was ontslagen bij de EMS, het
toen florerende maar later ingestorte
onroerend góed-imperium van Rein-
der Zwolsman. "Ik geloofde nergens
in en dat doe ik nu nog niet, ik wilde
het bewezen zien en dat wil ik nu
nog".
Fout
Intussen hangt Gieles wel de over
tuiging aan dat er een verband bestaat
tussen hemel en aarde, dat sterren en
planeten wel degelijk hun invloed
hebben op het aardse bestaan. Ze lie
gen volgens hem nooit, die hemelli
chamen. Als uit een persoonlijke ho
roscoop niet de concrete voorvallen
naar voren komen die de betrokkene
heeft doorleefd en die hem of haar ei
gen zijn, is er gegarandeerd ergens
een fout geslopen in de berekening.
"Er zit een onbetrouwbaarheidsfac
tor in van twintig procent. Als het mis
gaat komt dat meestal omdat ik van
iemand een bepaald aspect mis. Er is
dan bijvoorbeeld een verkeerd ge
boorte-uur opgegeven. Vier minuten
verschil in de geboortetijd maakt een
jaar verschil uit op de gebeurtenissen
naderhand".
"Maar het komt ook voor dat de ge
boortedag niet klopt. Neem nou Prins
Bernhard. We hebben ons blindge-
staard op zijn horoscoop. Er viel wer
kelijk niets zinnigs uit op te maken.
Dat ik destijds de Lockheed-affaire
heb voorspeld dank ik aan de horo
scoop van Beatrix. Toen ik aankon
digde dat Bernhard zich schuldig had
gemaakt aan financiële malversaties,
kreeg ik vele woedende telefoontjes.
Hoe durfde ik het in mijn hoofd durf
de te halen dit te schrijven. Een week
of twee later stond het wel in alle
kranten, maar dit terzijde. Wat er met
de horoscoop van prins Bernhard was
misgegaan was de foute geboorte
datum. Iedereen denkt dat hij op 29
juni 1911 is geboren, maar in werke
lijkheid was dat op 28 juni 1911 rond
kwart voor drie. In Jena. Toen ik daar
van uitging begon zijn horoscoop te
lopen als een trein. Bijna alles kwam
er uit".
Bewijs
Laatst had hij John Haenen op be
zoek. De Veronica-verslaggever liet er
geen misverstand over bestaan dat hij
van dat hele sterrengedoe geen barst
geloofde. Gieles respecteerde die uit
spraak, trok wel de "goed lopende"
horoscoop van Haenen om vervol
gens bij het afscheid de reporter te ad
viseren: jongen, pas op in het verkeer,
je kunt een accident krijgen. Die jon
gen heeft een verschrikkelijke klap
gehad, hij heeft tweeënhalve maand
in het ziekenhuis gelegen. En al gun
ik dat niemand, dus ook hem niet, het
bewijs had ik wel geleverd".
Ook schrijver dezes moet eraan gelo
ven, gewend als Gieles nu eenmaal is
zichzelf te bewijzen met het trekken
van een persoonlijke horoscoop. De
astroloog beroept zich er op dat er een
ruwe versie ter waarde van 250 gulden
op tafel ligt, er mag volgens hem sterk
worden getwijfeld aan de juistheid
van het opgegeven geboorte-uur. Het
resultaat van zijn reken- en schets-
werk levert inderdaad enkele opmer
kelijke herkenningspunten op, zoals
ook een redelijk betrouwbare karak
terschets. Althans, intimi blijken
maar al te graag bereid het door Gie
les opgeroepen beeld te herkennen
van een heetgebakerd, chaotisch, am
bitieus, koppig en eigenzinnig per
soon met een scherpe tong. Van het
tegendeel van een allemansvriend,
van een type ook dat geenszins ge
bukt gaat onder een minderwaardig
heidscomplex.
Dat moge allemaal zo zijn, in de ho
roscoop ontbreken minstens twee
markante feiten die niet onvermeld
hadden mogen blijven. Af en toe
dreigt de astroloog zelfs op een
dwaalspoor te raken, waarna het vra
gen wordt naar een weg die hem naar
bekend terrein moet voeren. Tijdens
de horoscoop-uitleg van Gieles laten
vaagheden en gemeenplaatsen zich
aflossen door duidelijke aanwijzin
gen over de levensloop van onderge
tekende. "Het kan zijn dat uw geboor
tedatum correctie behoeft", vermoedt
Gieles, die op grond van die opmer
king het voordeel van de twijfel ver
dient.
Gorbatsjov
Een mededeling van J.B. Gieles,
speciaal bestemd voor twijfelaars aan
de oprechtheid van glasnost en pe
restrojka, voor communistenvreters
en fervente Ruslandhaters: met Gor
batsjov zitten we écht goed. Na 26 uur
zoeken naar het juiste geboorte-uur
van de partijleider kwam er een alles
zins integer, verdraagzaam en open
hartig persoon naar voren, die met
zijn kordate optreden ook door tegen
standers zal worden gerespecteerd.
De astroloog verwacht dat Gorbatsjov
ook Afghanistan zal afstoten.
De eerste juiste voorspelling met
betrekking tot 1988 heeft Gieles al ge
noteerd. Op 6 december 1987 kondig
de hij aan dat rond 7 januari "grote on
rust" zou ontstaan in het bankwezen
en op de effectenbeurzen. Op 8 janua
ri maakten de aandelenkoersen op
Wall Street een vrije val. Daarentegen
blijkt het Nederlandse klimaat voor
Gieles net zo onpeilbaar als voor de
meteorologen. Op 6 december 1987
kondigde hij aan dat de zon rond 28
december conjunct samenvoe
gend) Neptunus ging staan en er daar
om terdege rekening moest worden
gehouden met sneeuwval, gladheid
en mistvorming. Maar in de weer-
praatjes van eind december domi
neerden regen en hoge temperaturen.
Dat koningin Beatrix geveld zou
worden door een hersenvliesontste
king, heeft Gieles niet voorzien. In de
editie van september/oktober 1987
van Sagittarius schreef de astroloog:
"Deze horoscoop is tamelijk lang ge
leden (januari/februari 1986) door ons
behandeld. Wij hadden destijds de as
pecten berekend tot en met 29 augus
tus 1986. U zult zich wel afvragen of ik
de ziekte van de koningin voorzien
zou hebben. De zaken achteraf bekij
kend, zeg ik: ik weet het niet. Wel
weet ik zeker dat ik gezegd zou heb
ben dat zij eventueel met onderzoe
ken in een ziekenhuis te maken zou
krijgen".
In de Sagittarius-uitgave van janua
ri/februari 1988 definieert Gieles deze
uitspraak als volgt: "Als aanwijzer
van haar ziekte hadden wij het vier
kants-aspect tussen de progressieve
cusp 12 en de Zon". De meest recente,
van 12 november daterende horo
scoop van koningin Beatrix duidt op
grote veranderingen: in haar werk
vanwege de "progressieve" Mars en
binnenskamers wat zich op 14 augus
tus zou kunnen uiten. "Veranderin
gen die nogal scherpe kanten heb
ben".
Ook voor de voetballer Marco van
Basten lijken er veranderingen op
komst, Gieles vermoedt zelfs dat het
contract met AC Milan voortijdig
wordt ontbonden.
Heijn
Tot zijn spijt beschikt Gieles niet
over de persoonlijke gegevens van
Gerrit Jan Heijn. Hij heeft ze wel
schriftelijk opgevraagd, maar het
Ahold-concern heeft beleefd doch be
slist geweigerd ze te verstrekken. Het
is overigens de eerste keer dat een
verzoek van Gieles niet welwillend is
beantwoord. Over het waarom heeft
hij zo zijn gedachten,, maar die wei
gert hij prijs te geven aan de open
baarheid.
Wat zegt zjjn eigen horoscoop over
de toekomst van Gieles? "Dat mijn le
ven een gewelddadig einde zal krij
gen. In 1943 ben ik al ter dood veroor
deeld door de Duitsers, nadat ze me
hadden opgepakt. Mijn kop zou eraf
gaan, dat is gelukkig niet gebeurd.
Maar ik weet het zeker, ik zal geen na
tuurlijke dood sterven. En dan hoeft
er niet per se een misdrijf in het ge
ding te zyn, dat kan ook door een mis
lukte operatie".
Voor de 69-jarige Gieles is het te ho
pen dat hü zijn horoscoop niet goed
heeft berekend.
