'Ik ben per ongeluk presentator' Centerhoek: 'Audioboek op cd heeft toekomst' Jan Rietman ('Los Vast'-tv) lonkt naar België WOENSDAG 13 JANUARI 1988 PAGINA 19 HEERLEN - 'Los Vast' op tv wordt verder uitgebouwd, het zit er dik in dat dit jaar het 'Kuip- spektakel' opnieuw wordt gehouden en Jan Rietman gaat nu ook in België een radioprogramma presen teren. „Ik ben per ongeluk presentator, maar ik heb na mijn opleiding aan het conservatorium altijd mu zikant willen worden". door Harrie Cremers De 35-jarige in Doetinchem, in de Achterhoek, geboren Rietman wil dat wel eens nadrukkelijk kwijt. „Dat we met de uitzendingen van de 'Los Vast'-band zijn begonnen is voor mij een leuk samenspel van spelen en presenteren. Wanneer ik mezelf terug zie bij de presentatie van de 'Los Vast'-uitzendingen weet ik niet wat me overkomt. Jon gen, een gekrijs en een geschreeuw als van een kip zonder kop! Ik zeg helemaal niks, ik schreeuw alleen maar. In de voorbije vijf jaar is dat wel even veranderd. Ik ben nu vrij serieus geworden". De beslissing dat hij 'Los Vast' niet meer op de radio presenteert, vindt Jan Rietman nog steeds jam mer. „Maar ja, het was noodge dwongen door al dat gedonder met de financiën van Los Vast Produc ties met de NCRV. Een zaak overi gens waar ik niets mee heb te ma ken. Ze moeten het zelf maar uit vechten", aldus Rietman. „Het werd bij die afdeling van de radio steeds moeilijker werken. Dus dan is het beter om op zo'n moment uit elkaar te gaan, maar radio blijft m'n eerste liefde. Van de andere kant is het goed om me nu eens helemaal in te zetten voor tv. Dat is weer eens iets heel anders. Ik ben over gestapt naar Joop van de Ende Pro- dukties, maar ik blijf werken voor de NCRV-televisie. Net als bij de radio heben we nu ook weer ergens in een hal een podium, licht, décor en publiek, maar tijdens de live programma's voor tv is het toch weer net een tikkeltje anders. Er wordt meer aandacht besteed aan het camerawerk, aan de manier waarop ik praat en loop, aan de mu ziek. Een zachte song, dat kon vroeger bij de radio niet als het geen hit was. Je kon het bijna niet Jan Rietman: samenspel van spelen en presenteren. (foto gpdi riskeren met het publiek in de zaal. De mensen luisterden niet. Ze schreeuwden alleen maar de hits mee. Nu op tv kun je met 'Los Vast' wel lekkere muziek brengen". Long Tall Ernie Op z'n zevende had Jan Rietman voor de eerste maal pianoles. Hij speelde in allerlei bandjes, volgde conservatorium en kwam bij 'Long Tall Ernie and the Shakers' terecht. Nadien ging hij werken in studio's, maakte arrangementen voor grote orkesten. Als pianist behaalde hij tijdens het Loosdrecht Jazzfestival een tweede plaats en na 'Rainbow Train' ontmoette hij Eddy Becker, die indertijd 'Los Vast' presenteer de. Becker had zijn eigen produk- tiemaatschappij en Jan werd, nu vijf jaar geleden, zijn opvolger als presentator van 'Los Vast' op de in middels tot popzender gebombar deerde Hilversum 3. Met het pro gramma gingen ze het land in. Hij herinnert zich: „We begonnen in Bunschoten/Spakenburg met 300 mensen. We waren bang dat we geen publiek hadden, maar je moest echt op de grond zitten, want anders konden ze achterin de zaal niets zien. Het was de tijd van 'Doe Maar'. We zagen een golfbe weging. Het was gewoon niet aan te slepen. Voor de uitzending van twaalf uur lagen de mensen 's och tends om vijf, zes uur al voor de deur. Vijf- of zesduizend enthousi aste fans, dat was geen uitzonde ring. Ongelooflijk voor een Neder landstalig programma. Daarna is het weer een tijdje minder geweest met de publieke belangstelling, maar op het moment dat we stop ten, in december van het afgelopen jaar, was het weer drukker dan ooit. Bedenk hierbij dat het de Ne derlandse artiesten heel slecht gaat. We hebben op dit momenl nog maar één artiest in de hitpara de." 'Los Vast' is een deel van zijn le ven. Rietman kon het succes jaren geleden niet voorspellen. Duizen den en nog eens duizenden fans. Heeft hem nooit een angstig gevoel bekropen bij zo'n vaak hysterische massa? Hij vindt het wel zinvol om daar iets over te zeggen: „We zitten nu in een soort cirkel waarbij het haast ondoenlijk wordt om men senmassa's te controleren. Je ziet wel wat er is gebeurd bij Neder- land-Cyprus tijdens dat bominci- dent. Grote groepen mensen kun nen op dit moment worden gemo lesteerd door dertig, veertig rad draaiers. Dat is een slechte zaak. Het is natuurlijk te gek om los te lo pen dat we twee- tot driehonderd security-mensen nodig hebben om in 'De Kuip' of in 'Ahoy' samen feest te vieren. Maar ook bij een op treden van Madonna moet je tegen woordig een horde veiligheids mensen laten aanrukken. Het is een sociaal probleem geworden." - Heb je ooit overwogen om een Eu ropees programma te gaan presen teren? „We leven in een uniek land. Om te beginnen spreekt negen van de tien Nederlanders redelijk Engels of men verstaat het. We hoeven ons dus niet afgsloten te voelen. België, Duitsland, Engeland, Frankrijk. Het ligt allemaal om de hoek. Dat zijn grote landen, ik zou wel Euro pees willen werken. Dat vind ik leuk, ik presenteer trouwens al sportprogramma's bij Sky Chan nel. De reacties zijn gigantisch. Eu ropa wordt een eenheid, net zoals de Verenigde Staten van Amerika. Dat houdt je niet meer tegen. We kunnen niet alleen meer Neder lands blijven denken. Nederland zal overigens altijd mijn basis blij ven, want ik hou van dit land. Euro pa komt echter steeds dichter bij elkaar. Straks komt dat allemaal wel goed als die satellietprogram ma's een beetje doorbreken. Wat zou er mooier zijn dan een uurtje Italiaanse, Zweedse, Spaanse of Zwitserse muziek op tv? Dan leren we die culturen ook eens kennen en de artiesten van daar. Neem nu bijvoorbeeld in Frankrijk France Gall. Iedereen in Nederland denkt dan nog aan 'Poupée de cire, pou- pée de son'. Maar na het songfesti val is er nog wel iets meer met France Gall gebeurd. Dat mens is te waanzinnig, gewoonweg een grootheid. Alleen hier hoort nie mand er meer wat van". Beleefdheid Overigens is een beetje chauvi nisme volgens Jan Rietman niet misplaatst. „Alleen moeten we in Nederland dan wel een consequen te lijn volgen. Als het Nederlands elftal speelt, dan staat het hele land erachter, maar dat moet met de ar tiesten ook. Economisch gezien is dat toch een grote groep, nietwaar? En verder: als het Nederlands leger iets bestelt, dan kijken ze eerst of ze bij DAF terecht kunnen en dan gaan ze pas naar Mercedes of een ander. Maar bij artiesten lijkt het wel alsof het precies andersom is. Hoe verder weg, hoe leuker het is. Liefde voor de eigen taal dat verge ten ze in Nederland nog wel eens. Hier wordt veel te gauw naar Prin ce en Madonna gegrepen. Wanneer ik met mijn auto door België rijd, dan hoor ik daar om de tien minu ten ergens op een van die zenders wel een Boudewijn de Groot of Will Tura". België heeft trouwens het hart van Jan Rietman gestolen. „Ik ben verslingerd aan dat land. De men sen zijn er zo lief, net zoals in Lim burg. Ze zeuren en schreeuwen niet van 'meneer Rietman, ik mot een handtekening'. Neen, in België zeggen ze altijd: „Awel, meneer Rietman zoudt gij effe tijd hebbe?" Ik houd daar van, van die Bourgon dische beleefdheid, want dat is het in principe". Idealen? Ach, Jan Rietman weet het eigenlijk niet. „Het lijkt me bij bijvoorbeeld vreselijk leuk om een film te maken, maar dat is wel tijd rovend. Ik ken mijn impulsiviteit en ik ben bang dat ik tegen de muur zal lopen. Overigens hebben we vroeger met Long Tall Ernie and The Shakers al eens een film gemaakt: 'Het mes' met Willeke van Ammelrooy. Ik vond het vrese lijk leuk om te zien hoe die materie in elkaar zit. Maar denk nu niet dat hier een filmster tegenover je zit. Verre van daar, maar een rolletje als Alain Delon, een beetje listig, ja, dat zou me wel liggen". Op z'n minst heeft Rietman nog twee hobby's. Om te beginnen tv kijken. „Als ik wakker word dan gaat die meteen aan. Al is het maar het testbeeld of teletekst. Als het maar beweegt, weet je wel. Ik ben een vreselijke fan van ongecompli ceerde films. Cowboyfilms vind ik fantastisch en series als Perry Mason, daar zit ik echt van te genie ten. Dat vind ik lekker". Voetballen En dan voetballen! „We hebben een 'Los Vast'-elftal met allemaal artiesten. Als ik stoom wil afbla zen, dan ga ik een lekker potje voet ballen en dan hebben ze een kwaaie aan me. Ik ben vreselijk fa natiek, bij het gemene af soms. Maar dan gooi ik ook alle agressie d'ruit. Dat heb je in dit vak ook wel nodig, want de boog kan niet altijd gespannen zijn". Rietman lijkt ontspannen wan neer hij op radio of tv presenteert. „Je moet gewoon je werk doen, vooral niet overdrijven en zeker niet denken dat je een hele bink bent. Als de vuilnisman niet komt, dan zitten we met grotere proble men. In het leven moet je kunnen relativeren, het moet gezellig blij ven, je moet met z'n allen kunnen lachen. Dan hou je het lang vol. Ik hoop in 2025 nog te leven met mijn gezin en alle mensen die mij dier baar zijn. Ik hoop ook dat ik dan nog lekkere muziek kan maken en lekker kan presenteren. Maar het is - denk ik - 'de tand des tijds' die dit wel zal veranderen". Ad Roland schrijft boekje over illegale zender m*i_ _ii TT'i HILVERSUM - TROS-discjockey Ad Roland (41) heeft een boekje ge schreven over en vooral vóór radio piraten en amateurprogrammama kers. Een opmerkelijke daad van een gevestigde disc-jockey. „Ik weet niet of mij dit wordt kwalijk genomen door collega's bij de Hil- versumse zenders, maar daar lig ik niet van wakker. Ik kom zelf uit de piraterij en heb een zwak voor alles en iedereen die iets met radio te maken heeft." Roland staat bekend om zijn voorliefde voor Nederlandse mu ziek. In zijn nachtprogramma's worden dan ook veel vaderlandse platen gedraaid en schuwt Roland de meedeiners niet waar menig disc jockey zijn neus voor ophaalt. Zijn grootste fans zijn vrachtwa genchauffeurs en huisvrouwen die de 'piraten-achtige' aanpak van Ad Roland bijzonder op prijs stellen. Ad Roland: „Ik weet dat er nog steeds een hele grote behoefte is aan Nederlandse muziek. Jaren lang werd dit repetoire niet op de Hilversumse zenders gedraaid. Daarom had je in Nederland een heel bloeiend circuit van piraten. Hoewel piraterij tegen de wet is neemt dat feit niet de behoefte aan de muziek weg. De laatste tijd zijn er niet zoveel illegale zenders meer. De Radio Controle Dienst is hard tegen de zenders opgetreden. De ri sico's werden te groot en daarom heeft een groot aantal piraten in de loop der jaren afgehaakt. Jammer, maar er is goed werk verricht. De piraten hebben Hilversum wakker geschud." Roland doelt hiermee op de lang zaam veranderde kijk van gevestig de Hilversum dj's op Nederland stalige platen. „Het gaat nu einde lijk de goede kant op. Hilversum kon ook niet meer om de behoefte van het volk heen. Je ziet ook dat de programma's met Nederlandse muziek een enorme populariteit hebben. De piratenzenders hebben daarvoor baanbrekend werk ver richt." door Frederike Contant Fm luisterrijk Het boekje dat Roland heeft ge schreven voor radio-piraten en amateur programmamakers draagt de titel 'FM Luisterrijk' en behan delt bijna alle facetten van radio maken. Roland geeft ook een kort overzicht van het ontstaan van de piraterij in Nederland en zet hij nog even de schijnwerpers op de be roemde zeezenders waar hij zelf is begonnen. Vervolgens behandelt de TROS- dj het zuilenstelsel in Hilversum en verklaart hij waarom, zijns inziens, piraten zo'n succes hebben. Rol and denkt dat het succes voorna melijk toe te schrijven is aan ver staanbare Nederlandstalige platen waarmee de luisteraars zich kun nen identificeren. Ook wijdt hij een hoofdstuk aan 'vrije radio' zoals hem die zelf voorstaat. Ad Roland weet waarover hij praat als hij spreekt over vrije com merciële radio. Sinds 1 januari is hij niet meer in vaste dienst bij de TROS omdat hij het te druk kreeg met zijn nevenactiviteiten. Hij be kleedt bij een groot aantal comm- cerciële radiostations in het buiten land de functie van adviseur. „In de meeste landen is commer ciële radio heel gewoon. Eigenlijk mag het alleen in Nederland niet. In Duitsland bijvoorbeeld heb ik nu van drie stations een commer cieel succes weten te maken. Ook in Engeland ben ik bezig met het reorganiseren van een aantal zen ders. De meeste mensen denken te makkelijk over het maken van ra dio. Ze draaien een plaatje houden een praatje en denken dat de luiste raars en adverteerders dat prachtig vinden. Zo werkt het niet. Heel be langrijk is om onderzoek te doen naar je doelgroep en daarop, vol gens een uitgekiende formule, je programma's af te stemmen. Ra diomaken is een serieuze aangele genheid waarbij je' best spontaan mag zijn, maar je kan een heel sta tion niet goed laten draaien op toe valligheden. Er moet een basis zijn van waaruit de mensen werken. Dan zit er een lijn in en weten luis teraars waaraan ze toe zijn." Rapporteur Roland heeft in zijn huis, in de Betuwe, een grote studio waar hij al zijn plannen uitbroedt. „Van le vensbelang voor een radiostation is dat er regelmatig 'air-checks' wor den gedaan. Ik laat bij alle pro gramma's van zo'n station waar ik adviseur ben, een band meelopen waarop je alleen de dj's hoort. De platen worden niet opgenomen. Al die banden luister ik thuis af en maak aan de hand daarvan lijvige rapporten waarmee iedereen zijn voordeel kan doen. Ook train ik de dj's van de diverse stations. Eigen lijk is het meest belangrijk dat er systematisch wordt gewerkt. Als je een formule bedenkt die aansluit op je doelgroep-onderzoeken, dan kan een station eigenlijk niet meer stuk. Dan weetje voor wie je werkt en kan de luisteraar zich thuisvoe- len bij dat station." Roland is niet bang voor kritiek van Hilversumse collega's op zijn boekje. „Het kan me niet schelen wat anderen daarvan denken. Mijn radioprogramma's worden ook lang niet door alle collega's gewaar deerd. Misschien kijken ze er wel China in your hand - T'Pau The time of my life - B Medley en H Warnes My baby just cares for me - Nina Simone When I fall in love/my arms keep missing you - Rick Astley Paid in full - Eric B en Rakim Once upon a long ago - Paid Mccartney Always on my mind Pet Shop Boys Troy - Sinead O'Connor Children say - Level 42 Tango - Dalbello Need you tonight - Inxs Never can say goodbye - The Communards Faith - George Michael Say you will - Foreigner 15 (10) 16 (22) 17 (18) 18 (14) 19 (25) 20 (26) 21 (24) 22 (23) 23 24 (17) 25 (21) 26 (31) 27 (33) 28 (28) 29 (29) 30 (19) 31 (35) 32 (20) 33 (27) 34 35 36 37 Cookie 38 (32) 39 Everlasting love - San dra Turn back the clock - Johnny Hates Jazz Koud he? - The V-Boys The way you make me feel - Michael Jackson Heaven is a place on earth - Belinda Carlisle Stuck on earth - Alf Some guys have all the luck Max Priest Etienne - Guesch Patti father figure - George Michael The lock of love - Madon- Nothing's gonna change - Labi Siffre rits - Bertus Staigerpaip Mijn leven - Zangeres Zonder Naam Love letters Alison Mo- yet Oh Mona! - De Haven zangers Hot girl - Sabrina Ideal world - The Chris tians Got my mind set on you - George Harrison Critzicize - Alexander O'Neal Letter from America - The Proclaimers Sign your name Teren ce Trent d'Arby Packjammed - Stock, Aitken en Waterman Females (get on up) - Crew ESP - Bee Gees King without a crown - ABC Ga niet weg van mij - Benny Neyman. op neer, maar dat doet me niks. Ik nog een toekomstdroom? „Zake- werk niet voor de collega's maar lijk gezien heb ik alle grote succes- voor de luisteraar. En die stelt mijn sen eigenlijk wel gehad. Maar ik programma's wel op prijs." ben nog steeds op zoek naar nieu- De populaire TROS-dj is nu 41 we uitdagingen. Ik ben een radio jaar en heeft eigenlijk alles in radio- freak en dat zal ik altijd wel blijven land wel meegemaakt. Heeft hij ook." Béjart-ster leider van Viehy Ballet PARIJS (GPD) - Jorge Donn wordt artistiek leider van het nieuwe Vichy Ballet in de gelijknamige Franse stad. De 40-jarige Donn was jarenlang in Brussel als danser de ster van het Ballet van de XXe Eeuw van Maurice Béjart. Zelf besloot Béjart de afgelopen zomer overigens met zijn gezel schap te verhuizen naar de Zwitserse stad Lausanne. Donn heeft toestemming van Béjart om een aantal van dierts choredgra- fieën in Vichy te gebruiken. Daaronder zijn l'Oiseau de feu, Cygne en Se- rait-ce la mort. Tegenover Le Monde zei Donn over de vestigingsplaats van het Ballet Vichy: „Djaghilev was daar drie maanden voor zijn dood met Les Ballets Russes en Béjart debuteerde er als danser". DEN HAAG (GPD) - Willem Jan van de Wetering van uitgeverij Centerhoek in Weesp gelooft er heilig in: literatuur op compact discs heeft anno 1988 in ons land goede mogelijkheden en zal vroe gere teleurstellingen met het 'au- dioboek' grondig wegwissen. Het fenomeen van schrijvers die op verschillende geluidsdragers (plaat, band) uit eigen werk voorle zen, is niet nieuw. De afgelopen twintig jaar zijn er op het gebied van het 'luisterhoek' diverse, niet erg serieuze en daardoor bijna steeds mislukte initiatieven geno men. Soms ging het om het voordra gen van een verhaal of (fragmenten uit een) boek door een acteur. Soms deed de schrijver het zelf. Er werd een enkele langspeelplaat uit gegeven met zelf voorgedragen werk van Carmiggelt, Gerard Reve of Jules Deelder. Of - aangekocht - een Dylan Thomas die indrukwek kend uit 'Under Milkwood' voor- settes) gold hetzelfde: zo nu en dan waagde zich een uitgever aan een experiment maar ook dat liep steeds op mislukking uit. Er was wellicht één uitzondering: de door Nel Benschop geschreven en zelf voorgedragen christelijk geïnspi reerde dichtbundel 'Reik me je hand'. Dit 'boek' op cassetteband werd destijds een relatief succes. Er werden meer dan 4.000 exem- plaren van verkocht, weet uitgeve rij Kok in Kampen zich te herinne ren. Duidelijke oorzaken voor die verder onwillige markt waren er ei genlijk niet. Er werd wel beweerd dat men in kringen van (goede) boekverkopers zijn neus voor plaat en band ophaalde en dat het boven dien een lastig produkt werd ge vonden omdat het niet geruild kan worden. Maar Van de Wetering van Cen- 'Dat het audioboek in Nederland niet en in het buitenland - vooral de Verenigde Staten - wél van de grond is gekomen, heeft voor een belangrijk deel te maken met de af standen die met name per automo biel worden afgelegd. Het normale woon-werkverkeer vergt daar vaak uren rijden. Onderweg vallen ra diostations in Amerika na verloop van tijd gewoon weg, of je nu een automatische scanner hebt of niet. Dan zet men dus graag een bandje of cd'tje op. Gesproken woord, een voorgelezen roman, is dan eens iets anders'. De rijafstanden in ons land blij ven uiteraard dezelfde, maar de houding van het Nederlandse pu bliek blijkt zich volgens Van de Wetering de laatste tijd toch enigs zins te wijzigen ten gunste van spreektaal op geluidsdragers. 'Daarom zijn wij met literatuur werk. op compact discs gekomen. Dat is het materiaal waar de 'intelligent sia' met de hogere inkomens eer der haar oog op laat vallen. Het is een prachtig, zeer verzorgd pro dukt. Het zit allemaal in een keurig plastic doosje, met een mooi boek je erin met bijvoorbeeld handge schreven gedichten van de desbe treffende auteur'. Uitgeverij IC in Amsterdam, van Maurits Rubinstein (.neefje van co- lumniste-schrijfster Renate), is het absoluut oneens met de bewering over de definitieve teloorgang van het literaire cassettebandje. Sinds eind 1986 heeft IC 9 auteurs uitge bracht: Annie M.G. Schmidt, Renate Rubinstein, Simon Carmig gelt, Karei van het Reve, Maarten 't Hart, Adriaan van Dis, F.B. Hotz, Leo Vroman en Kees van Kooten. Eén voor één lezen ze voor uit eigen De bandjes hebben een wat at tractiever verpakking gekregen dan ze vroeger hadden, waardoor ze wat meer aanspreken. Er wordt ook wat meer aan reclame en pre sentatie gedaan. Over de verkoop resultaten is Elly Dikker van IC niet ontevreden. 'Het gaat steeds beter. We krijgen veel positieve re acties. Maar we moeten blijven vechten om het publiek met deze vorm van literatuuroverdracht ver trouwd te maken. Ons land loopt wat audioliteratuur betreft ver ach ter bij Amerika en delen van Euro- Van de Wetering van Centerhoek baseert zijn vertrouwen in het suc ces met literatuur op cd op het aan tal verkochte exemplaren met zelf voorgelezen werk van Hugo Claus. hebben afgezet komt weliswaar nog niet in de buurt van de duizend - noodzakelijk minimum om uit de kosten te komen - maar de verkoop loopt toch een stuk beter vergele ken met de tot nu toe toegepaste vormen van audioliteratuur'. Centerhoek - overigens in sa menwerking met platenfirma CNR - is met de cd-literatuur heel wat van plan. Aanstaande maandag worden nóg drie literaire cd's ge presenteerd. Dat gebeurt in Knok- ke, in België waar ook de produ cent van het project, Hans Kusters, woont. In zfjn studio, in Aartselaar, worden de platen opgenomen. Van de Wetering: 'Dat gebeurt in het algemeen binnen één dag. Onze indruk is dat de meeste schrijvers het een eer vinden om met ons mee te doen. We zijn bezig nieuwe schrijvers aan te trekken, maar de keuze is natuurlijk beperkt omdat slechts een klein aantal ook een in teressante voorleesstem hebben. Sommigen hebben zelfs hun be reidheid uitgesproken om speciaal voor compact disc te schrijven'. Centerhoek 'doopte' dezerdagen cd-werk van Jan Wolkers, Remco Campert en (de Vlaamse dichter- journalist) Herman de Coninck. Wolkers leest onder meer voor uit Serpentina's Pettycoat, Terug naar Oegstgeest en Turks Fruit en draagt voorts zeven sonnetten voor die nooit eerder zijn gepubliceerd. In het begeleidend boekje staat het handgeschreven, eveneens nog niet eerder gepubliceerde gedicht Speurtocht. Verder foto's van klei ne Jan, zijn moeder en een gesprek met Theun de Winter. Campert leest poëzie voor (o.m. drie gedich ten over jazzmusici, 1955) en in het boekje staat het handgeschreven gedicht Vorm, plus een jeugdfoto. Ook De Coninck draagt gepubli ceerd en ongepubliceerd werk voor; in het boekje een gedicht over Eddy Merckx, alsmede het handgeschreven gedicht Glimlach van 24. Ad Roland: voorliefde voor Nederlandse muziek.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1988 | | pagina 19