Bonden: rijk
moet meer
geld uitgeven
Bij Porsche is de vaart er volledig uit
Bedrijven niet bang voor lage dollar
Toch VHS bij Sony
Computervirus bedreigt
netwerken in Florida
Mogelijk samenwerking
van Fokker en Lockheed
Verenigde Naties somber
over wereldeconomie '88
Afhankelijkheid van VS breekt sportwagenfabriek nu op
DINSDAG 12 JANUARI 1988
economie
PAGINA 7
Twaalf miljard extra investeren
DEN HAAG (GPD) - De FNV is voorstander van het star
ten van projecten als de TGV (Train Grand Vitesse), het
droogleggen van de Markerwaard en het aanleggen van
een oeververbinding over de Westerschelde. De overheid
moet daarvoor een financiële opstap geven: volgens de
vakbond door de komende vijfjaar twaalf miljard gulden
te investeren.
TAMPA (AP) - Een zichzelf ver
menigvuldigend computerpro
gramma verspreidt zich in de Ame
rikaanse staat Florida als een elek
tronisch virus door de plaatselijke
computernetwerken en bedreigt
systemen uiteenlopend van het
plaatselijke hoofdkwartier van
IBM tot kleine computerclubs. Vo
rige maand was in het enorme net
werk van IBM in Tampa ook al een
dergelijk virus aan het werk.
Een virus is in computeijargon
een computerprogramma dat door
een saboteur wordt ontworpen om
automatisch te worden gekopieerd
van de ene geheugenschijf naar de
andere, waardoor geleidelijk
steeds meer geheugenruimte in het
netwerk wordt opgeslokt.
Een dergelijk virus, dat was ont
worpen om duizenden computerfi
les en jaren van werk in een klap op
te slokken en uit te wissen, werd in
gevoerd in de computer van de He-
breeuwse Universiteit in Jeruza
lem. Het virus, ook wel 'Paard van
Troje' genoemd, was geprogram
meerd om op vrijdag 13 mei van dit
jaar toe te slaan, aldus Yisrael Ra-
dai van het computercentrum van
de universiteit. "Het is de meest
verwoestende zaak die wij ooit zijn
tegengekomen", zei Radai vorige
week.
De krant Tampa Tribune meldde
zondag dat de experts nog niet we
ten hoeveel schade het nu in Flori
da gevonden virus kan aanrichten.
Het zou echter sterk lijken op het
'Paard van Troje' dat in Israël is ge
vonden.
Jeff White van de Amiga Gebrui
kersgroep in Tampa zei dat het vi
rus al op 20 floppy's (computerpro
grammaschijfjes) stond voor het
werd ontdekt. Op dat moment was
het programmaatje al verspreid
met de 'disk-van-de-maand' van de
club.
In Israël zijn aan de Hebreeuwse
Het geld daarvoor kan worden
drijfsleven 13 miljard gulden c
kregen, zo meent de FNV, door het heidssteun per jaar terwijl boven-
tekort bij de overheid de komende
jaren 0,4 procent minder te laten
dalen en 600 miljoen gulden uit de
ir-pot (subsidieregeling
dien de winsten vaak fors stijgen.
Hofstede toonde zich ook bitter
over de rol van de werkgevers bij
de werkloosheidsbestrijding. Zelfs
vesteringen door bedrijven) te ha- de zondag als wekelijkse rustdag
len. Het resterende bedrag kan vol
gens de vakbond beschikbaar ko
men door belastingen en premie
heffingen met 0,2 procent te verho
gen. Dit staat in het FNV-plan 'In
vesteren in de toekomst' dat gister
middag tijdens de nieuwsjaarsbij-
eenkomst van de vakcentrale werd
gepresenteerd.
Nederland mag dan afhankelijk
zijn van economische grootmach
ten als Japan en de Verenigde Sta
ten, het blijft volgens de vakcentra
le belangrijk de eigen binnenland
se economie sterk te maken. Hoe
wel premier Lubbers het bedrag te
hoog vindt, wil de FNV dat de over
heid twaalf miljard extra gaat in
vesteren.
Voor verkeer en vervoer moet 2,7
miljard worden uitgetrokken,
waarvan 800 miljoen voor het weg
werken van achterstallig onder
houd aan wegen en vaarwegen. De
FNV wil 1,1 miljard besteden aan
het verbeteren van de wegen en het
opheffen van knelpunten in de
Randstad. Verbetering van het
openbaar vervoer en de bouw van
tunnels zijn onontbeerlijk om het
fileprobleem op te lossen. De FNV
voelt echter niets voor de door dit
kabinet voorgestane samenwer
king tussen overheid en particulie
re beleggers. Zij ziet meer in sa
menwerking óp regionaal niveau.
In dat verband pleit de vakbond
voor een eigen budget voor ge
meenten en provincies van 1,5 mil
jard gulden.
De overheid zou verder geld
moeten vrijmaken voor uitbrei
ding en verbetering van riolerin
gen (2 miljard), energiebesparing
(800 miljoen), waterzuivering (1
miljard), stadsreconstructies en te
lecommunicatievoorzieningen.
Nu het economisch wat moeilij
ker lijkt te gaan mag het kabinet
niet bij de pakken gaan neerzitten.
Integendeel, Lubbers en de zijnen
zullen zich extra moeten inspan
nen om het aantal werklozen in
1990 op of onder de 500.000 te krij
gen. "Het kabinet mag worden ge
vraagd wakker te worden uit die
diepe winterslaap, met hooguit
enig gesnurk over opwaartse bij
stelling van het aantal werklozen of
om extra bezuinigingen". Dit heeft
voorzitter H. Hofstede van het
CNV gisteren in zijn nieuwjaars
toespraak gezegd.
Ook de CNV-voorman hamerde
erop dat de gevolgen van de econo
mische malaise niet kunnen wor
den bestreden met wéér nieuwe
bezuinigingen. Het kabinet moet
met een nieuw beleid komen, meer
investeren en een gericht indus
triebeleid ontwikkelen waarbij ook
vakbeweging en werkgevers wor
den ingeschakeld. Ook vroeg hij
zich af waarom de vele stimiUe-
ringsregelingen die gelden voor
ondernemend Nederland niet ge
heel gericht worden op het oplos
sen van de grote knelpunten van
deze tiid. In totaal krijgt het be-
Economie kort
Tulip Computers
De omzet van Tulip Computers
over 1987 zal uitkomen op onge
veer 150 miljoen gulden en daar
mee ongeveer 55 procent hoger zijn
dan die over 1986. De nettowinst
over vorig jaar zal vermoedelijk
rond negen procent meer bedra
gen, aldus Tulip-directeur Hetzen-
auer gisteren. Tulip maakte vorig
jaar een winst van 9,2 miljoen gul
den.
Hypotheekrente
De levensverzekeraars verlagen
met ingang van vandaag de hypo
theekrente met 0,3 procent. Daar
mee komt de basisrente op 6,9 pro
cent. Deze rente geldt voor hypo
theken met gemeentegarantie of
voor contracten die betrekking
hebben op leningen van ten hoog
ste 75 procent van de executie-
waarde van het onderpand (rente
betaling achteraf).
Oldelft
Besprekingen van de Oldelft
Groep met de curatoren van het op
tische bedrijf OIP te Gent om deze
failliete onderneming over te ne
men zijn in een vergevorderd stadi
um. De afwikkeling van het faillis
sement is in een laatste fase geko
men, zo blijkt uit een communiqué
van de curatoren van het Belgische
bedrijf. OIP had bij het faillisse
ment een opdracht voor nachtkij
kers voor het Belgische leger ter
waarde van 750 miljoen Belgische
frank (37,5 miljoen gulden) in por
tefeuille.
mag naar het museum. "Wat de
communisten in Rusland uit ideo
logische motieven afschaften,
moet hier kennelijk worden neer
gelegd op het altaar van de vooruit
gang, van de winstoptimalisering",
verzuchtte de CNV-voorzitter.
Hij waarschuwde ook tegen het
forse banenverlies dat kan onstaan
ten gevolge van inruilarbeid. Hier
bij moeten grote groepen oudere,
minder goed opgeleide werkne
mers plaats maken voor jongeren
met een betere opleiding. Hofstede
riep de CNV-bonden op allerhande
vormen van inruilarbied te bestrij
den "en zo mogelijk met wortel en
tak uit te roeien". Hofstede consta
teerde dat met name Philips, met
70.000 werknemers in Nederland
de grootste particuliere werkgever
vari ons land, aan de CNV-verlan-
gens geen boodschap heeft.
AMSTERDAM (ANP) - Gewaar
schuwd maar niet geschokt. Zo ty
peerde drs. A. van der Zwan, sinds
1 januari vice-voorzitter van de
hoofddirectie van Vendex, de
stemming onder de vijftien onder
nemers, die gisteren in Amsterdam
bijeen waren voor de traditionele
'presidents' lunch'. Daar gaven
topmensen uit bedrijven hun visie
op 'Ondernemen na beurskrach en
dollarcrisis'.
Veel hangt af van wat de dollar
gaat doen. Van der Zwan denkt dat
de Amerikaanse munt op korte ter
mijn op 2 gulden redelijk zal zijn te
handhaven. Op langere termijn
moet de dollar bij een sanering van
de Amerikaanse economie volgens
hem naar 2,50 tot 3 gulden kunnen.
Directeur drs. H.B. van der Weerdt
van het vastgoedbeleggingsfonds
VIB voorziet daarentegen voor de
rest van het jaar fluctuaties en een
verdere daling. Op termijn ver
wacht ook hij een koersstijging.
Van der Zwan verklaarde de
beurscrisis behalve uit de proble
men in de Verenigde Staten ook
aan verlies van vertrouwen door de
teruglopende economie in Neder
land en een aantal andere landen.
Zo daalde in ons land de groei van
investeringen in machines al in het
tweede kwartaal van 1987 van meer
dan 20 procent naar 6 tot 8 procent.
Niets van gemerkt, was de reac
tie van topman jhr. mr. F.O.J.
Sickinghe van de machinefabriek
Stork. De export in moeilijkheden
door de harde gulden? Ook geen
probleem bij Stork. "Wij kopen
daardoor goedkoper in het buiten
land en het loonpeil is hier gema
tigd gebleven", aldus Sickinghe,
die zei te beschikken over een goed
gevulde orderportefeuille en nog
geen vertraging in de orderont
vangst had bespeurd.
In het geheel niet bevreesd voor
de gevolgen van een mogelijke eco
nomische recessie toonde zich mr.
R.H.J. Jansen van Center Pares.
Juist als het minder goed gaat blij
ven de mensen dichter bij huis en
huren zij sneller een bungalow in
eigen land, zo betoogde hij. Center
Pares heeft voor het net begonnen
jaar een investeringsprogramma
van minstens 450 miljoen gulden
op stapel staan. Van de lage dollar
heeft de onderneming geen last
omdat zij niet exporteert naar of
concurreert met Amerika. Integen
deel, de lage dollar betekent lage
energieprijzen en bij een jaarlijke
afname van 30 miljoen kubieke
meter aardgas is de zwakte van de
'greenback' althans voor Center
Pares eerder een voordeel dan een
nadeel.
Ook Grolsch kent weinig angst
want "wij zijn niet erg conjunc
tuurgevoelig', zo zei directievoor
zitter drs. P.P. Snoep.
In de automatiseringssector
noopt de economische situatie wel
tot enige voorzichtigheid. Voor Ge-
Van der Zwan: dollar op termijnveke Electronics betekent
cent een daling van de guldensom-
zet met ongeveer 3 procent, zo zei
directeur drs. A.H.J. Risseeuw.
Dat hoeft volgens hem geen
winstdaling te betekenen. Hij voor
ziet een vermindering van de groei
van de aanschaf van computerap
paratuur, maar toeneming van de
vraag naar onderhoud. Dankzij het
laatste zal Geveke Electronics de
groei kunnen voortzetten. Kleinere
bedrijven zijn door het inzakken
van de beurskoersen weer goedko
per geworden en dat betekent dat
r 3 gulden
(foto anp) ling van de dollarkoers van 10 pro-
TOKYO (Rtr) - Het Japanse elek
tronicaconcern Sony gaat videore
corders produceren die werken
volgens het VHS-systeem (Video
Home System). Sony heeft de weg
gebaand voor het gebruik van vi
deorecorders in de huiskamer met
zijn eigen Betamax-systeem, maar
volgens Nobuo Kanoi van Sony
kan het concern niet meer om het
VHS-systeem heen onder meer
omdat de videotheken voor het
grootste deel VHS-videobanden op
de plank hebben staan.
Kanoi verklaarde dat Sony in
april VHS-recorders in Europa
gaat verkopen. Die recorders wor
den dan nog wel gemaakt door Hit
achi. In Japan begint de verkoop
van VHS-recorders in de tweede
helft van dit jaar en Sony begint
dan ook zelf met de produktie er
van. In de VS levert Sony de recor
ders niet eerder dan volgend jaar.
Het VHS-systeem is een vinding
van het Japanse concern JVC. Op
het ogenblik bestaat ongeveer ne
gentig procent van de in de hele
wereld verkochte viderecorders uit
Universiteit twee 'geneesprogram-
ma's' gemaakt, met de namen 'Im
mune' en 'Unvirus', waarmee Tro
jaanse Paarden kunnen worden
opgespoord en vernietigd.
Bij IBM werkte het virus als een
soort elektronische kettingbrief,
die een zo grote omvang aannam
dat het boodscbappenverkeer er
sterk door werd vertraagd. Het pro
gramma was verpakt als een kerst
boodschap, waarmee als groet een
kerstboom op het scherm werd ge
toverd. Het programma bleef zich
zelf herhalen en kopiëren. De tech
nische dienst van IBM kon het pro
gramma onschadelijk maken voor
het terecht kwam in apparatuur
van klanten in de VS en in het bui
tenland.
Intussen is een elektronisch fil
ter aangebracht in het netwerk,
waardoor programma's niet meer
automatisch van het ene systeem
naar het andere kunnen verhuizen.
Beurzen rustig
TOKYO (UCN/VWD/ANP) - De ef
fectenbeurzen in het Verre Oosten
hebben zich vannacht iets hersteld
van de koersverliezen op maandag.
De beursbarometers in Tokyo,
Hongkong en Sydney wisten met
een kleine winst af te sluiten. De
dollarkoers stabiliseerde zich rond
de 1,84 gulden. De effectenbeurs
van Wall Street heeft zich iets her
steld van de forse verliezen van
eind vorige week.
De Amsterdamse effectenbeurs
opende vanochtend een fractie ho
ger. In Tokyo ging de Nikkei-index
van 225 aandelen na een grillig
koersverloop met 46,62 puntén om
hoog tot 22.625,05. Het herstel op
Wall Street zorgde voor een hogere
opening, die echter door winstne
mingen werd omgezet in een ver
lies van bijna 120 punten.
Tijdens de nieuwjaarsbijeenkomst van de FNV gistermiddag werd een toost uitgebracht op het nieuwe jaar.
Van links naar rechts: Jan Stekelenburg (vice-voorzitter), Jaap van de Scheur (voorzitter AbvaKabo), Maria van
Veen (voorzitter Vrouwenbond FNV), Jakob Draijer (voorzitter Druk en Papier), Pierre Bruis (voorzitter Dien
stenbond), Ahrend Drenth (voorzitter Vervoersbond) en Hatis Pont (voorzitter FNV) (foto and
er ook voor Geveke Electronics
weer mogelijkheden zijn om uit te
breiden door aankoop van andere
bedrijven.
Ook directeur ir. H. Matthes van
het automatiseringsbedrijf Raet
ziet wel kansen, in het bijzonder
voor grote en sterke bedrijven,
maar de bedreigingen moeten vol
gens hem niet worden onderschat.
Directeur F. Hetzenauer van Tulip
Computers voorziet voor zijn on
derneming weinig negatieve effec
ten van de dollardaling.
HAARLEM (GPD) - Fokker en de
Amerikaanse vliegtuigbouwer
Lockheed praten al enige tijd over
mogelijke samenwerking. Lock
heed zoekt een Europese partner
die zijn vliegtuigen in licentie wil
laten bouwen in de Verenigde Sta
ten. Fokker zoekt op zijn beurt
naar een manier om de Amerikaan
se markt met zijn vliegtuigen te pe
netreren. Zowel Fokker als Lock
heed bevestigen dat er contacten
bestaan. "Het is echter nog uiterst
speculatief om te praten over een
ophanden zijnde overeenkomst",
aldus een woordvoerder van Fok-
Samenwerking zou op dit mo
ment beide vliegtuigbouwers bij
zonder goed uitkomen. Zoals be
kend. stagneert de afzet van Fok
ker 100's in Amerika door de zeer
lage dollarkoers. Toen de dollar
nog ruim boven de drie gulden
stond, kostte een Fokker 100 zo'n
15 miljoen dollar. Wil Fokker nu
nog iets aan zijn vliegtuig verdie
nen, dan moet een luchtvaartmaat
schappij bij de huidige koers zo'n
25 miljoen dollar per vliegtuig
neertellen. Hierdoor wordt het bij
zonder moeilijk om te concurreren
met Amerikaanse vliegtuigbou
wers als Boeing en McDonnell
Douglas. Door bij Lockheed vlieg
tuigen te laten bouwen, kan Fok
ker de kostprijs van zijn toestellen
enorm drukken.
Lockheed zoekt om geheel ande
re redenen een partner. Op het
ogenblik bouwt Lockheed in zijn
fabrieken in Marietta, Georgia,
transportvliegtuigen (C-5B's) voor
het Amerikaanse leger. Dit project
loopt begin 1989 af. Daarom zoekt
Lockheed nu naar een Europese
partner om de produktiefacilitei-
ten in Georgia op gang te houden.
Dick Martin van Lockheed be
vestigde gisteravond dat Fokker
een van de gesprekspartners is.
Maar er wordt volgens hem ook ge
sproken met andere Europese
vliegtuigbouwers, zoals het Franse
Aerospatiale, British Aerospace en
Airbus. Ook deze vliegtuigbou
wers kampen met verliezen op hun
verkopen door de lage dollarkoers.
"Het gaat ons erom werk naar Ma
rietta te halen", aldus Martin. "Het
is nog te vroeg om te zeggen met
wie we een contract zullen teke
nen. Bovendien is het niet ondenk
baar dat we met meerdere Europe
se vliegtuigbouwers tegelijk kun
nen samenwerken". Lockheed
produceert in Georgia zo'n 170
vliegtuigen per jaar.
Fokker-woord voerder G. Knook
noemt de berichten over mogelijke
samenwerking 'voorbarig en spe
culatief. Hij bevestigt wel dat Fok
ker met Lockheed praat. Maar, zo
voegt hij hieraan toe, "we praten
met tal van mogelijke partners. Op
dit ogenblik past het niet om Lock
heed naar voren te halen. Niets
wijst nog in de richting van enige
besluitvorming. De voor- en nade
len van samenwerking moeten al
tijd eerst nauwkeurig onderzocht
worden. En dat kan een zeer lang
durig proces zijn".
VHS-recorders. Niettemin vinden
velen het Betamax-systeem van
Sony beter dan het VHS-systeem,
vooral in de VS.
Deskundigen hebben gezegd dat
Sony nu heeft toegegeven het niet
gehaald te hebben met zijn eigen
systeem. Philips is iets dergelijks
ook overkomen. Het Video 2000-
systeem werd ook technisch supe
rieur geacht, maar dat systeem
wordt niet meer geleverd.
Sony blijft wel apparatuur vol
gens zijn eigen Betamax-systeem
maken. Volgens de deskundigen
kan Sony profijt trekken van zijn
besluit om ook VHS te gaan produ
ceren. De merknaam Sony is zo be
kend dat het concern een bepaald
marktaandeel met VHS kan ver
werven, zo werd gezegd.
Sony zou tot zijn besluit zijn ge
komen door het succes van video
recorders die werken volgens het
nieuwe Super VHS-systeem, dat
een vrijwel perfecte beeldkwaliteit
levert. Op die nieuwe recorders
kunnen ook normale VHS-video
banden worden afgespeeld.
NEW YORK (UPI) - De afdeling
Economische en Sociale Informa
tie van de Verenigde Naties is in
haar rapport over de ontwikkelin
gen van de wereldeconomie in 1988
vrij somber. De beurscrisis van ok
tober gaat hand in hand met enkele
structurele zwakheden in de we
reldeconomie en tezamen zorgen
zij ervoor dat de vooruitzichten in
het gunstigste geval zeer onzeker
zijn. Een flinke recessie op wereld
schaal is niet denkbeeldig. "In de
voor ons liggende maanden kan
een nieuwe economische schok in
de industriële wereld een recessie
veroorzaken", aldus het rapport.
Het rapport voorspelt in het alge
meen een kleinere en trage groei
van de produktie en de handel, ter
wijl het internationale financiële
systeem uitermate instabiel zal
blijven. Verwacht wordt dat de
economie van de industrielanden
met twee procent zal groeien. De
groei in rest van de wereld zal drie
procent bedragen. Volgens het rap
port zal de wereldhandel met drie
procent toenemen.
Als structurele economische
problemen, waar de ineenstorting
van de effectenbeurzen op 19 okto
ber nog eens bijkwam, noemt het
rapport de steeds toenemende one
venwichtigheid in de handel tus
sen Japan, de Bondsrepubliek
Duitsland en de VS en verder de
snel veranderende rentetarieven
en wisselkoersen.
Door de beurscrisis kwam ook
nog eens duidelijk aan het licht dat
het zeer moeilijk is internationaal
een gemeenschappelijk financieel
en monetair beleid te voeren. Er
wordt volgens het rapport op dit
terrein maar weinig vooruitgang
geboekt.
Het rapport beklemtoont dat er
internationaal samengewerkt moet
worden om een klimaat te schep
pen waarin rentetarieven en wis
selkoersen beter voorspelbaar zijn.
Ook wordt geadviseerd het inter
nationale schuldenprobleem
krachtig aan te pakken.
OLIEPRIJS Saudiarabie ver
koopt momenteel olie onder de
door de OPEC vastgestelde prijs
van 18 dollar per vat. Dit is gisteren
gemeld door de maandelijkse
nieuwsbrief Middle East Econo
mie Survey. Volgens het blad heeft
de Arab American Oil Company
(Aramco) olie gekocht tegen
marktprijzen. Ook Iran, Iraq, Qatar
en Oman, dat geen lid is van de
OPEC, verkopen volgens MEES
olie tegen marktprijzen, die lager
liggen dan de OPEC-prijzen.
BONN - Porsche rijden, dat was
eens de droom van vele jongeren.
Maar die tijd is voorbij, want Por
sche is Porsche niet meer. De
sportwagenfabrikant uit Zuid-
Duitsland zit zwaar in de proble
men. Nadat de verkoopcijfers in de
Bondsrepubliek al jaren daalden,
is nu ook de afzet in de Verenigde
Staten in elkaar geklapt.
Topdirecteur Peter Schutz is al
ontslagen. Deze Duitse Amerikaan
opende de markt in de VS voor de
snelle flitsers, maar dat hield wel in
dat Porsche steeds afhankelijker
werd van de koers van de dollar.
Zeven gouden jaren beleefde Por
sche. In de VS steeg de afzet van
8000 tot 30.000 stuks, zestig procent
van de totale produktie. De kleine
autofabriek uit Baden-Württem-
berg verdiende honderden miljoe
nen per jaar.
door
Hans Hoogendijk
Maar met de val van de dollar be
gon ook de val van Porsche. Mid
den vorig jaar verklaarde Peter
Schutz nog dat de pijngrens voor
Porsche lag bij een dollarkoers van
1,70 mark. Intussen is de dollar nog
maar 1,60 mark waard. Daarop was
niet gerekend.
Schutz destijds: "We hebben in
de periode van de hoge dollarkoers
(3,40 mark) een schaduwboekhou
ding gevoerd, op basis van 2,20
mark. Daar was vooral in de perio
de van de extreme winsten een
hulpmiddel om met beide benen
op de grond te blijven staan". Hij
dacht realistisch te zijn, maar was
veel te optimistisch. Dat heeft hem
de kop gekost.
Grote aandelenpakketten zijn
nog altijd in handen van de fami
lies Porsche en Piech. De grote ou
de man Ferdinand Porsche (78)
greep in. De 57-jarige directeur en
financiële expert, Heinz Branitzky,
kwam op de hoogste stoel. Maar
vrij algemeen wordt aangenomen
dat hij slechts als tussenpaus zal
fungeren. Want de vraag is of hij de
grote problemen die nog op Por
sche af komen wel aan kan.
Ontslagen
De werknemers hebben de eer
ste gevolgen al aan den lijve onder
vonden. De kerstvakantie werd
met een week verlengd en dit jaar
moet er 47 dagen korter worden ge
werkt bij de hoofdvestiging in
Stuttgart-Zuffenhausen en bij Au
di in Neckarsulm waar de Porsche
924 wordt geassembleerd. Ontsla
gen worden niet langer uitgesloten,
want niet alleen de zwakke dollar
brengt de nijvere Schwaben in de
problemen.
De crisis is ook een gevolg van
het feit dat prijzen en modellenpro-
gramma bij Porsche al lang niet
meer op elkaar zijn afgestemd. De
vier-cilinderserie 924 - met de vari
Porsche 924
ant 944 - werd goed tien jaar gele
den ontwikkeld als beginmodel
voor minder welvarende klanten.
Maar de prijs lag zo hoog dat de 924
weinig kansen had tegenover de
concurrentie. Een klasse daarbo
ven biedt Porsche de 911 aan, een
'oldie' met achterin geplaatste mo
tor, al een kwart eeuw oud, kosten:
anderhalve ton.
De 928, het topmodel, kost nog
veel meer. De 320 pk sterke 928, het
snelste paard uit de Porsche-stal,
moest eigenlijk de bejaarde 911 af
lossen. Maar de zware achtcilinder
werd niet het verwachte succes. De
managers bleef niets anders over
dan de 911 keer op keer te moderni
seren en te variëren. De veteraan
Luxe
Het resultaat is dat de kleine au
tofabrikant zich de luxe permit
teert van drie totaal verschillende
modellenseries, even veel als bij
voorbeeld BMW. Maar terwijl bij
de Beierse autofabrikant hele bou
welementen bijna identiek zijn en
daardoor in grote hoeveelheden
goedkoop kunnen worden gepro
duceerd, past bij Porsche niets sa
men.
De 924, de 911 en de 928 zijn auto
werelden op zich. Het pakket
hangt van toevalligheden aan el
kaar. De ene keer werd een wagen
ontwikkeld met de motor voorin,
de volgende had de motor weer
achterin, het ene type was luchtge-
koeld, het andere had waterkoe
ling.
Bij Porsche hebben de modellen
eigenlijk alleen het embleem ge
meenschappelijk. De ontslagen
Peter Schutz gaf eens toe, dat de fa
briek in Stuttgart "meer weg heeft
van een kunstenaarsatelier dan van
een autofabriek". Dat deerde hem
aanvankelijk niet. "Want wat we
hier niet kwijt raken, zetten we wel
in de VS af', zo dacht de laconieke
ex-directeur.
Inmiddels heeft Porsche beslo
ten de produktie van de 924 en 944
te staken. Dat gaat waarschijnlijk
bij Audi honderden werknemers
hun baan kosten. Volgens Peter
Schutz ligt de schuld voornamelijk
bij Audi, omdat daar zo inefficiënt
wordt gewerkt dat de wagens te
gen veel te hoge prijzen op de
markt moeten worden gebracht.
Audi stelt dat de produktie is zo ver
gerationaliseerd als bij de verou
derde Porsche-modellen maar mo
gelijk is.
Angst
Een uitzondering op de algeme
ne Porsche-malaise vormt nog het
veelgeprezen ontwikkelingscen
trum in Weissach. Daar werd de su
perauto 959 ontwikkeld, die ruim
een half miljoen kost. De paar hon
derd exemplaren waren binnen de
kortste keren verkocht, zonder dat
iemand die nieuwe superwagen
nog had gezien. Hun reputatie is zo
goed dat bijna alle autofabrikan
ten, van Daimler-Benz tot Rolls
Royce, de experts uit Weissach om
raad vragen.
Maar ook hier waart de angst
rond. Drie externe efficiencyex-
perts moeten het hele bedrijf door
lichten. Alom vragen deskundigen
zich af of Porsche nog wel kan blij
ven bestaan als zelfstandige onder
neming. Peter Schutz, die de pro
duktie verdubbelde, stelde altijd
dat de Porsche AG alleen kan over
leven als de produktie minstens
50.000 bedraagt.
Experts schatten dat de sporwa-
genfabrikant dit jaar hooguit
30.000 auto's kan verkopen. De
nieuwe strategie van Porsche lijkt
gericht op klein maar fijn. De ver
nieuwde 911 en 928 zullen verder
worden gebouwd voor hele exclu
sieve klanten. De markt onder de
ton laat Porsche aan de concurren
tie over.
Ferdinand Porsche is ervan over
tuigd dat zijn bedrijf kan overle
ven. In een interview zei hij: "Net
als bij schaken zijn er in een onder
neming figuren die bepaalde mo
gelijkheden openen, maar ook na
delen hebben. Ik zoek de dame die
alles kan". Tussenpaus Branitzki is
die alleskunner niet en dus wordt
er gespeculeerd. 'Ferry' Porsche
heeft overname-aanbiedingen uit
de hele wereld gekregen, maar in
Stuttgart-Zuffenhausen staat een
ding vast: als Porsche wordt ver
kocht zal het bedrijf Duits blijven.
