'Invloed van decaan op wat je kiest is groot'
'Student is kritischer'
Onderwijs =zzznzz=^=i====
Acht leerlingen Bonaventura over 'kies exact'
Bedrijfsleider van J. Ginsberg mevrouw Bos:
tw
Onderwijs en arbeidsmarkt
moeten beter op elkaar
aansluiten, vindt de overheid.
Vrijer vertaald: het moet
afgelopen zijn met het kiezen
van zogeheten pretpakketten
en studies die 'alleen maar
opleiden voor de WW'. Bij de
keuze van examenvakken op
de middelbare school en een
eventuele vervolgopleiding
moet de kans op een baan een
grotere rol gaan spelen, aldus
minister Deetman en
staatssecretaris Ginjaar-
Maas van onderwijs.
door
Nicole Lucas en
Wim Fortuyn
De exacte vakken vervullen daar
bij in hun ogen een sleutelrol. De
technologische ontwikkelingen
leiden immers tot een toenemende
vraag naar mensen die bepaalde
technische en beta-opleidingen
hebben gevolgd. Veel meer mid
delbare scholieren moeten daarom
wis-, natuur-, en/of scheikunde kie
zen en daarna verder gaan in een
exacte of technische richting.
Daarom heeft Onderwijs diverse
voorlichtingscampagnes opgezet,
die niet alleen zijn gericht op de
leerlingen zelf, maar ook op ouders
en leraren.
In maart ging de actie 'Kies
exact' van start, die er op is gericht
de keuze van het vakkenpakket te
beïnvloeden. In november werd
een begin gemaakt met de campag
ne 'Slaag exact, kies een studie met
perspectief. Doel hiervan is eind
examenkandidaten te stimuleren
een vervolgstudie te kiezen in de
exacte of technische richting.
Voor acht leerlingen van het
Leidse Bonaventuracollege die ho
pen aan het eind van dit schooljaar
het VWO-diploma in hun zak te
kunnen steken, komen beide acties
te laat. Zij hebben hun keus al ge
maakt. Van de twee jongens in het
gezelschap gaat Chris van Niekerk
(18) economie studeren, terwijl
Stephan Pieterse (18) naar de TH
wil om industrieel ontwerper te
worden. Van de meisjes hoopt Dia
na Verdel (17) ingeloot te worden
voor medicijnen, gaat Miijam van
der Veer (18) naar de pabo, wil Eliza
Oudshoorn (19) bestuurskunde
gaan studeren, heeft Mirjam Sies
(18) gekozen voor het conservatori
um en hebben Ellie Silverentand
(17) en Pauline Laan (18) resp. een
studie economie en rechten op het
oog.
Hebben zij zich bij de keuze voor
een bepaalde opleiding laten lei
den door de kansen op een baan?
Ellie en Diana zeggen van wel. El
lie: "Ik heb getwijfeld tussen rech
ten en economie, maar met dat
laatste heb je toch veel meer moge
lijkheden". Diana wilde eerst een
taal gaan studeren, maar besloot
tot iets heel anders. "Er zijn im
mers al zoveel werkloze leraren".
Ze maakt wel een kanttekening:
"Dat toekomstperspectief is na
tuurlijk ook maar relatief. Nu is er
in bepaalde richtingen veel werk,
maar tegen de tijd dat wij zijn afge
studeerd is de situatie misschien
heel anders".
prijs weer omhoog gaat zodra de
dollar meer waard wordt.
Nadelig voor de boekhandel. Of
je tien procent van honderd
gulden vangt of tien procent van
zestig gulden. Dan heb je het wel
over een een verschil van vier
gulden. Wanneer je zo'n boek
goedkoper aan de man kan
brengen, is dat wel prettiger
verkopen. Bij de student leeft
vaak de gedachte, dat de
boekhandel de prijs van een
studieboek bepaalt. Dat is niet
waar. De uitgever is de enige die
dat vaststelt. Hij richt zich
daarbij op de koers van de
dollar".
Het niet volgen van een
dollarkoers die stijgt is
verboden, benadrukt de
bedrijfsleider van Ginsberg.
Mevrouw Bos: "Een collega zal
je onmiddellijk aanklagen als je
een boek onder de prijs
verkoopt. Er is een vereniging
die controleert of je alles naar
behoren naleeft. Doe je dat niet,
dan kun je een boete krijgen die
tot enkele tienduizenden
guldens kan oplopen. De eerste
keer dat je op ongeregeldheden
wordt betrapt, loopt het met een
sisser af. Gebeurt het een tweede
keer, dan zul je moeten boeten.
In het ergste geval kan het ertoe
leiden, dat je geen Nederlandse
boeken meer mag verkopen".
Concurrentie
Over concurrentie, zo blijkt uit
het relaas van mevrouw Bos, valt
in het wereldje van de
boekverkopers helemaal niet te
praten. Concurrentie is een
verboden begrip.
De bedrijfsleider: "Je kunt
alleen maar concurreren op basis
van service die je verleent, de
bediening, snelle aflevering en
de kwaliteit van de boeken die je
in huis hebt. Meer niet. Met de
prijzen valt absoluut niet te
sjoemelen. Die moeten overal
gelijk zijn. En de handel in
tweedehands studieboeken? Ja,
dat is een service die niet elke
universiteitsboekhandel biedt.
Ginsberg doet dat wel. Om het
studeren voor de student
aantrekkelijker te maken".
De meeste studenten
hebben het niet breed.
Draaien elk dubbeltje eerst
om voordat ze het uitgeven.
Studeren is duur. Vooral de
boeken. Hoewel die
studenten krap bij kas
zitten, hebben de
boekverkopers niet echt te
klagen. Hun omzet stijgt
nog altijd.
Een gesprek met mevrouw
C. Ph. Bos-Vink,
bedrijfsleider bij de Leidse
universiteitsboekhandel J.
Ginsberg, over de vraag hoe
dat te rijmen valt. En hoe
groot de invloed van de lage
dollarkoers op de prijs van
studieboeken is.
door
Jan Westerlaken
De zaak ligt simpel.
Studieboeken. De omzet lijkt af
te kalven. Bij Ginsberg gaan ook
minder nieuwe boeken over de
toonbank. Maar omdat er meer
studenten komen, blijft die
omzet toch op peil.
Zo zit de vork in de steel. Veel
is er veranderd, merkt mevrouw
Bos in de loop van het gesprek
op. Vroeger kocht de student zijn
boeken in één keer. Nu doet hij
dat niet meer. De verklaring: de
student is kritischer geworden.
Mevrouw Bos: "Hij bladert nu
Met behulp van de computer zoeken deze studenten of het gewenste
boek misschien in de bibliotheek is. (foto gpdi
Boos
Mevrouw Bos kan zich daar
verschrikkelijk boos om maken.
Ze zegt: "Kijk, wij hebben dan
die boeken in huis en blijven er
vervolgens mee zitten.
Mevrouw Bos: "Reken maar.
Boeken die vorig jaar meer dan
honderd gulden kostten, gaan nu
voor nog geen zes tientjes de
deur uit. Als gevolg van die lage
koers. De andere kant is. dat die
Mevrouw Bos: "Met de prijzen valt absoluut niet te sjoemelen. Je kunt alleen naar concurreren op basis
van de service die je verleent". (foto Holv
kunde wordt aangeraden dat vak
maar te laten vallen, een jongen
met hetzelfde cijfer wordt geadvi
seerd wat harder te werken.
De acht leerlingen van het Bona
ventura ontkennen in eerste in
stantie bijna allemaal dat de lera
ren op hun school verschillende
maatstaven aanleggen voor jon
gens en meisjes. Stephan: "Ik heb
daar niets van gemerkt". Gaande
weg komen echter de nodige voor
beelden waaruit blijkt dat er wel
degelijk onderscheid wordt ge
maakt.
Ellie vertelt dat haar is afgeraden
natuurkunde te kiezen, terwijl jon
gens met dezelfde cijfers werd ge
zegd dat ze het maar moesten pro
beren. En volgens Paulien maken
leraren weieens opmerkingen dat
vakken als wiskunde en scheikun
de eigenlijk niets voor meisjes zijn.
De tegenwerping dat dat toch al
leen maar geintjes zijn wordt door
Mirjam van der Veer gepareerd
met de opmerking dat dergelijke
grapjes wél veel invloed hebben.
Invloed
Collectief zijn ze het er over eens
dat de invloed van leraren (vooral
de decaan) en ouders bij de keuze
van vakkenpakket en verdere op
leiding groot is. Mirjam van der
Veer- "Toen ik in de vierde klas
moest beslissen, twijfelde ik erg.
Dan ben je heel beïnvloedbaar"
De andere Mirjam vindt dat de
voorlichting dan ook vooral zou
moeten worden gericht op ouders
en leraren. "Maar dat gebeurt nu
ook wel", constateert ze. "De pos
ters van 'Slaag exact schreeuwen'
je overal tegemoet. Dat zet dan
meer mensen aan het denken dan
alleen leerlingen".
Over de noodzaak om exacte
vakken, en dan vooral wiskunde te
kiezen, lopen de meningen uiteen.
Stephan en Chris vinden dat het ei
genlijk wel moet, omdat je voor een
heleboel opleidingen nou eenmaal
wiskunde nodig hebt. Mirjam van
der Veer heeft daar zo haar beden
kingen bij: "Straks krijg je een sa
menleving waarin alleen mensen
met een exacte opleiding nog maar
meetellen". Diana verwoordt de
gedachten van de anderen als ze
stelt dat als iemand nog niet weet
wat-ie wil gaan doen, het dan wel
verstandig is wiskunde in het pak
ket te nemen: "Dan kun je daarna
nog alle kanten op".
Ze voelt er echter niets voor om
wiskunde verplicht te stellen, want
'als je het nou echt niet kan'. Mir
jam Sies is het met haar eens. "Het
is een aantasting van je vrijheid en
bovendien heb je het voor bepaal
de opleidingen helemaal niet no
dig".
Eliza is de enige die wel voelt
voor wiskunde als verplicht vak
'zolang er decanen zijn die zeggen
dat meisjes beter talen kunnen
doen dan exacte vakken'. "Het is
dan een soort bescherming, want
de invloed van de decaan op watje
kiest is nu eenmaal heel groot". Én
dat laatste wordt door de anderen
niet ontkend.
Op de eerste rij Pauline Laan en Ellie Silverentand. Daarachter van links naar rechts: Mirjam van der Veer, Eliza Oudshoorn, Chri
Piterse.
Ook Eliza vindt dat je je bij de
keuze voor een bepaalde vervolgo
pleiding niet al te zeer moet laten
leiden door de kans op werk. "Je
moet een bepaalde studie natuur
lijk ook leuk vinden. Als je alleen
maar afgaat op wat je er daarna
mee kunt doen, zit je misschien je
hele leven vast aan iets waar je ei
genlijk helemaal geen plezier in
hebt". Geen van de acht heeft ove
rigens een duidelijk beeld van de
baan die ze straks (willen) krijgen.
"Het hangt er maar vanaf waar je
inrolt", aldus Chris.
Minder kans
In zowel 'Kies exact' als 'Slaag
exact' wordt specifiek aandacht
besteed aan meisjes. Dat past bin
nen het emancipatiebeleid van de
ze regering. In het Beleidsplan
Emancipatie is vastgelegd dat de
jongeren die na 1990 achttien jaar
worden economisch op eigen be
nen moeten staan. Dit betekent dat
jongens én meisjes in principe hun
eigen inkomen moeten verdienen.
Meisjes hebben echter minder
kans op een baan door de opleiding
die ze kiezen. Ze volgen weliswaar
steeds vaker een hogere opleiding
- veertig procent van de studenten
in het hoger onderwijs is vrouw -,
maar kiezen daarbij heel vaak voor
studies met beperkte kansen op
werk. Bij een richting als werktuig
bouwkunde of elektrotechnieken
daarentegen - waar de banen bij
wijze van spreken voor het op
scheppen liggen - zijn ze bijna op
de vingers van één hand te tellen.
Toch heeft nog nooit iemand
kunnen aantonen dat meisjes min
der geschikt zouden zijn voor exac
te vakken en opleidingen. Uit di
verse onderzoeken is gebleken dat
de houding van leraren een belang
rijke rol speelt bij de keuze van
meisjes voor bepaalde vakken en
studies. De Emancipatieraad
schrijft in een onlangs verschenen
ina Verdel, Mirjam Sies en Stephan
rapport: "Het is bekend dat docen
ten bij jongens meer letten op leer
prestaties en bij meisjes op eigen
schappen als gedrag en netheid. De
capaciteiten van meisjes worden
vaak te laag ingeschat. Als ze slech
te cijfers halen, denkt men al snel
dat het te moeilijk voor ze is. Slech
te resultaten van jongens worden
minder makkelijk geaccepteerd.
Jongens worden aangespoord om
beter hun best te doen". Oftewel:
een meisje met een 6 min voor wis-
eerst het boek door om na te gaan
of hij alles nodig heeft wat er in
staat. Is dat niet het geval, dan
kopieert hij het gedeelte dat voor
hem van belang is. Op de
universiteiten doen ze dat ook.
Voor een paar centen kunnen de
studenten die syllabus kopen.
Wat je tegenwoordig ook ziet, is
dat ze samen met één studieboek
doen".
Ginsberg ervaart die tendens
heel duidelijk. Mevrouw Bos
zegt er dit over: "We merken het
aan het hele patroon in de
boekhandel. Voorheen was het
echt verschrikkelijk druk als de
studie op het punt stond te
beginnen. Nu is het veel meer
gespreid. Watje nogal eens ziet is
dat een studieboek pas wordt
aangeschaft op het moment dat
de student het daadwerkelijk
nodig heeft. En er wordt
behoorlijk wat groepsgewijs
ingekocht. Dan mogen wij een
bepaalde korting verlenen. Jaren
terug zag je dat nauwelijks of
helemaal niet. Ja, het drukt onze
inkomsten. Behoorlijk zelfs".
Marginaal
Echt klagen doet mevrouw
Bos niet. "Maar", zegt ze, "als je
wilt blijven bestaan, is het hard
werken geblazen. De
boekhandel is bepaald geen
business waarin goed te
verdienen valt. Je moet er van
alles bij doen. Dus verkopen we
tevens tweedehands boeken. We
kopen ze ook terug. Voor de
student is die tweedehands
handel best aantrekkelijk. Zeker
als de prijs van een nieuw boek
aan de hoge kant is. Die student
is onze markt. We zorgen er dus
voor, dat hij zijn studieboeken zo
goedkoop mogelijk krijgt.
Indien mogelijk kopen wij altijd
paperbacks in en geen gebonden
boeken. Dat scheelt enorm in de
prijs. De andere kant is echter
wel, dat je ervoor moet waken
niet zelf in moeilijkheden te
geraken".
Daarom ook geeft mevrouw
Bos af op de beunhazen.
Ouderejaars studenten die bij
een uitgever studieboeken tegen
inkoopsprijs proberen te kopen
en ze voor het volle pond aan de
beginnende student slijten. Als
lokkertje stelen ze een korting
van tien procent in het
vooruitzicht.
Mevrouw Bos heeft het al eens
meegemaakt. De bedrijfsleider
van Ginsberg: "Via de
verenigingen zien ze kans de
adressen van de eerstejaars te
pakken te krijgen. Ze schrijven
die mensen aan en vertellen wat
ze in de aanbieding hebben. Ooit
heeft een student onze naam
daarvoor misbruikt. Op het
terrein van de universiteit had
hij een kraam waar boven onze
naam prijkte. Nee, wij wisten
van niets. Ik kwam er achter toen
eén van zijn klanten onze winkel
binnenstapte om zijn boeken op
te eisen. Die waren wel betaald,
maar niet geleverd. Uiterst
kwalijk".
Terugsturen heeft weinig zin
want de portokosten zijn enorm
hoog. Bovendien kost het je dan
geld en verdien je er geen cent
aan. Wij zijn voor de
studieboeken, maar die
beunhazen gaan met de winst
strijken".
Raar, maar waar. Toch doet
Ginsberg alle moeite om het de
student zo gemakkelijk mogelijk
te maken. Zoals een gespreide
betaling. Mevrouw Bos
daarover: "De student krijgt pas
in de loop van oktober zijn
toelage, maar in september heeft
hij zijn boeken al nodig, omdat
dan de colleges beginnen. Daar
doen wij niet moeilijk over. De
student krijgt gewoon zijn
boeken en mag ze later betalen".
Ook hier verloopt het niet zo
gladjes als men zich in de
boekhandel zou wensen.
Mevrouw Bos: "Dat is voor ons
soms een vrij dure
aangelegenheid. Vooral als de
student niet betaalt. Want dat
komt nogal eens voor. Dan blijft
er niets anders over dan de
deurwaarder erop af sturen.
Eerst hebben we wel zelf de
nodige moeite gedaan om het
geld te innen. Ja, je praat dan wel
over een behoorlijk bedrag. Ik
schat dat we een kleine tien
procent van de studenten die bij
ons kopen achter hun broek
moeten zitten om de rekening te
betalen. Zeker, dat loopt aardig
in de papieren. Aardig in de
papieren betekent, dat we het
over tonnen hebben. Tonnen die
de studenten bij ons in het krijt
staan".
Dollar
De lage koers van de dollar
heeft die, omdat veel
studieboeken uit Amerika
komen, invloed op de prijs?
