Wapens blij ven weg naar Iran vinden
Willem Hl besteeg 300 jaar terug Britse troon
Achtergrond
Zweeds rapport werpt licht op schimmige handel
Duitse banken gaan
door met lokken
Nederlandse Idanten
Schrijfster
HannaLam
overleden
STOCKHOLM Een nauwelijks
bekende Zweedse zakenman heeft
een sleutelrol gespeeld in de
Golfoorlog doordat hij grote hoe
veelheden munitie en explosieven
aan Iran heeft verkocht. Dit heb
ben Zweedse douaniers en deskun
digen in de wapenhandel ver
klaard.
Wapenhandelaar Karl-Erik
Schmitz trad begin 1985 uit de
schaduw nadat ambtenaren van de
Zweedse douane een inval gedaan
hadden bij zijn onderneming Scan
dinavian Commodity in Malm in
het zuiden van het land. Het mate
riaal dat toen en by twee volgende
operaties in belslag werd genomen
bij elkaar ongeveer 18.000 docu
menten - bleek letterlijk dynamiet
te bevatten.
"Wij legden een netwerk bloot
dat voor een waarde van miljoenen
dollars explosieven, munitie en on
derdelen van artillerie van Israël,
Zuidafrika en zeker vijf Westeu-
ropese landen naar Iran verscheept
had", zegt een hogere functionaris
van de Zweedse douane die aan de
zaak gewerkt heeft.
Schmitz moet in maart voor de
rechter komen op verdenking van
smokkelen. Als hy schuldig bevon
den wordt, kan hij voor zes jaar in
de gevangenis belanden. Hij heeft
toegegeven explosieven aan Iran
verkocht te hebben, maar bestrijdt
dat hij de Zweedse wet heeft over
treden.
Schimmig
Functionarissen hebben kort ge
leden aan de pers ongeveer 1.600
bladzijden van het materiaal ter in
zage gegeven dat zij bij dé invallen
in beslag genomen hebben. Deze
documenten bieden een unieke
kijk in de schimmige wereld van de
internationale wapenhandel.
Ondanks de invallen bleef
Schmitz explosieven aan Iran leve
ren in heel 1985 en ook nog in 1986,
zo blijkt uit de documenten. Des
kundigen in de wapenhandel
schatten de waarde van zijn verko
pen aan Iran op ruim 1,1 miljard
gulden. Zijn activiteit vormde in
hun ogen een belangrijke factor
om Teheran in staat te stellen zijn
oorlogsinspanning tegen Iraq vol
te houden.
Volgens Aaron Karp, die verbon
den is aan het in Stockholm geves
tigde internationale instituut voor
vredesonderzoek (SIPRD dat de in
ternationale wapenhandel besta-
deert, is Iran voor ongeveer de helft
zelfvoorzienend op het terrein van
de kleine wapens, granaten, mor-
tierbommen en artilleriegranaten.
"Schmitz heeft hen voor de andere
helft geholpen", aldus Karp.
Volgens de SIPRI-medewerker
kon Schmitz vrij opereren omdat
Europese regeringen niet bedacht
waren op de opkomst van een zeer
omvangrijke zwarte markt in ex
plosieven als gevolg van de
Golfoorlog. "Tot dan bestond er
geen echte regulering van de han
del in oorlogsmaterieel. Niemand
wilde honderden miljoenen ton
nen van het goed tot de oorlog tus
sen Iran en Iraq de behoefte eraan
schiep", aldus Karp.
Vermakelijk
De Zweedse douane heeft een
zeer gespecificeerd rapport van
haar bevindingen verstrekt aan
haar collega's in Finland, Noorwe
gen. Frankrijk, België, Nederland,
Oostenrijk en Italië, waarmee zij
onderzoek in deze landen op gang
bracht of stimuleerde. De docu
menten bestaan uit contracten, op
drachten, aanbiedingen, laadbrie
ven, scheepslijsten, kredietbrieven
van banken in Zwitserland en Lon
den en ontelbaar veel telexen tus
sen Schmitz en zijn contacten in
Teheran en in geheel Europa.
Van tijd tot tijd bieden zij verma
kelijke lectuur. Zo stuurde
Schmitz op 19 september 1985 een
telex aan de nationale organisatie
voor de defensie-industrie in Tehe
ran, waarin hij zegt: "Hierbij stel
len wij u er van op de hoogte dat wij
zojuist alle bestaande wetten en re
gelingen hebben overtreden om de
mogelijkheid te verkrijgen dat wij
de goederen aan uw organisatie
kunnen leveren".
In een vraaggesprek per telefoon
wijst Schmitz er op dat hij met deze
telex bij zijn klanten begrip wilde
wekken voor de moeilijkheden
waarmee hij te kampen had. Hij wil
er volstrekt geen schuldbekentenis
in zien.
De Europese landen waren op de
hoogte van zijn activiteit maar slo
ten er liever de ogen voor, aldus
Schmitz. "Er is in elk land een fa
briek die continu explosieven pro
duceert. Wie koopt die? Alleen lan
den die in oorlog zijn zoals Iran. Ie
dereen hield de zaak geheim totdat
de Zweedse douane zich ging ge
dragen als een olifant in de porse
leinkast en de zaak versteerde", al
dus de wapenhandelaar.
Watermerk
Uit de documenten blijkt zonne-.
klaar het gemak waarmee Schmitz
onder nationale regelingen uit wist
te komen die de verkoop van wa
pens aan Iran verboden. Hij kocht
Iraanse soldaten kraaien victorie met wapens van diverse makelij. Ondanks een embargo van de VN kan het
land gewoon wapens kopen op de internationale markt. ,f0to AP,
explosieven van maatschappijen
in heel West-Europa, en van Israël
en Zuidafrika. Hij kreeg groen licht
voor de export ervan door certifica
ten op tafel te brengen waaruit
bleek dat ze bestemd waren voor
landen als Joegoslavië, Pakistan of
Kenya.
Naar Schmitz verklaarde betaal
de hij aan Kenyaanse diplomaten
in Europa 10.000 dollar per keer
voor indrukwekkend ogende do
cumenten met het watermerk van
de president en de handtekening
van de stafchef. Uit de de certifica
ten bleek dat de explosieven be
stemd waren voor de Kenyaanse
strijdkrachten en dat ze niet door
verkocht zouden worden.
bchmitz betaalde ook commissie
aan staatswapenproduktiebedrij-
ven in Joegoslavië en Pakistan om
zich van hun medewerking te ver
zekeren, zo blijkt uit de documen
ten. "lederen had er doorheen kun
nen kijken als men dat gewild had.
Als je alle onderdelen bijeenneemt
die zogenaamd naar Kenya gingen.
had je genoeg voor het hele War
schau Pact".
De echo van de onthullingen
klinkt in heel Europa nog na. Het
hoofd van het Franse explosieven-
bedrijf, een staatsonderneming,
trad in december af op verzoek van
minister van defensie André Gi-
raud nadat bekend geworden was
dat de onderneming explosieven
aan Iran verkocht had. Het bedrijf,
de nationale maatschappij voor
kruit en explosieven (SNPE) was
één van de reguliere leveranciers
van Schmitz, zo komt uit de docu
menten naar voren.
Ruwe olie
Volgens de documenten waren
Iraanse functionarissen er vaak bij
als de schepen geladen werden in
havens in Zweden, de Duitse
Bondsrepubliek, België en Neder
land. Maar zij werden nooit waar
genomen door functionarissen van
de plaatselijke douane.
Schmitz stuurde zelfs monsters
van explosieven naar Iran met be
hulp van koeriers aan boord van
geregelde vluchten van Lufthansa
en Swissair, zo wijzen de documen
ten uit. Uit één telex blijkt dat het
delicate materiaal in handen gege
ven was aan een commercieel bo-
debedrijf.
Naar uit de documenten blijkt
liet Schmitz zich af en toe betalen
met ruwe olie. Zo kwamen de Ira-
niërs met hem overeen voor een in
1984 gesloten contract te betalen
met een partij ruwe olie tot een
waarde van 90 miljoen dollar.
Schmitz weigert aan te geven aan
wie hij de olie heeft doorverkocht.
Hij volstaat met de opmerking dat
"het op de wereldmarkt beland is".
Als gevolg van de zaak-Schmitz
hebben Zweden en verscheidene
andere Europese landen de regels
verscherpt die van toepassing zijn
op de export van explosieven.
Maar de handelsman in Schmitz
gelooft dat wapens en explosieven
hun weg blijven vinden richting
Iran. "Wie levert anno 1988 aan
Iran? Gelooft u mij, ettelijke lie
den".
(Reuter)
ENSCHEDE (GPD) - Duitse banken in het grensgebied die regelm
tig in Nederlandse dagbladen adverteren, gaan ondanks het verbi
van het Nederlandse ministerie van financiën gewoon door met ht 1
reclamecampagnes. De Deutsche Bank heeft na een pauze van e< i
halfjaar zijn advertentiecampagne in de regionale dagbladen eind n
vember hervat. Ook de Stadssparkasse Gronau ziet geen aanleidii
om de advertenties stop te zetten.
Na een eerste waarschuwing in het begin van dit jaar kreeg een aai i
tal banken in Duitsland, België en Luxemburg eind oktober van h
ministerie van financiën opnieuw een brief met de mededeling d
hun wervende advertenties in stijd met de Nederlandse wet zoude
zijn. Het ministerie beroept zich daarbij op een artikel in de Wet To
zicht Kredietwezen waarin wordt gesteld dat alleen in Nederland e
kende bankinstellingen hun diensten aan het het Nederlandse p
bliek mogen aanbieden.
"Van nieuw beleid of van een aanscherping is helemaal geen spr
ke". aldus een woordvoerder van Financiën, "volgens de wet mag hi
gewoon niet en daar hebben we de Duitse banken die in overtredir
waren, op gewezen". Hij bevestigt dat er een verband bestaat tuss<
het reclameverbod en de kapitaalvlucht eerder dit jaar als gevolg vs
het openbaar worden van de rente-inkomsten van spaarders bij Ni
derlandse banken. "Met die kapitaalvlucht is het nog wel meegeva
len, maar het is duidelijk dat we het niet leuk vinden als buitenland
banken gaan adverteren met teksten als: kom met je geld bij ons, hit
ben je veilig".
Bij de Deutsche Bank, de eerste die begin dit jaar door een reclaim
verbod werd getroffen, reageert men verbaasd op deze nieuwe acti
van het ministerie. "Wij hebben geen tweede brief gekregen", aldu
een woordvoerder van de bank in Gronau. "Na ons zijn nu de andere
kennelijk aan de beurt en op zichzelf zijn we het daar ook wel me
eens, want eerst leek het erop dat het reclameverbod alleen voor or
gold".
Bij de Deutsche Bank heeft men 0e gedwongen stop gebruikt om i
overleg met adviseurs in Nederland, onder wie ook een ambtena;
van financiën, een nieuwe advertentietekst op te stellen. "Daar hel
ben we uiteindelijk de goedkeuring voor gekregen en sinds eind ni
vember adverteren we weer in de regionale bladen in het grensgi
bied".
Overigens kunnen de Duitse banken het reclameverbod op eenvoi
dige wijze omzeilen door in Nederland een filiaal te openen zoals oo'
grotere Nederlandse banken in het buitenland filialen hebben. Gee
van de Duitse banken heeft op dit moment een dergelijk filiaal. W<
zijn er deelnemingen zoals van de Deutsche Bank in de Amsterdams
bank H. A. de Bary (joint-venture met Amro). De Duitse Kommer;
bank heeft een zelfstandige dochter in ons land. "Als een filiaal word
erkend door de Nederlandsche Bank, is er niets meer aan de hand e
mag er worden geadverteerd", bevestigt de woordvoerder van finai
ciën.
In Duitse bankkringen wordt overigens niet overwogen om nu o
grote schaal filialen in Nederland te openen. Men stelt zich op hf
standpunt dat de Europese banken in het algemeen vrijelijk met e,
kaar op de markt moeten kunnen concurreren. "Dat gebeurt ook", al
dus een woordvoerder, "Nederlandse banken zijn in Duitsland acti«
en wij in Nederland, in de omringende landen ligt dat net zo. De N<
derlandse overheid wordt nu alleen schichtig, omdat door de rentt
maatregel veel Nederlanders hun geld bij ons hebben gebracht. Maa
dat moet men niet ons, maar zichzelf verwijten".
Het Centrale Verband van Duitse Sparkassen zou nu overwegen or
een juridische procedure te beginnen tegen het reclameverbod, z
verluidt in Duitse bankkringen. Volgens de Duitsers zou het bewust
artikel in de Wet Toezicht Kredietwezen in de eerste plaats zijn be
doeld om Nederlanders te beschermen tegen malafide buitenlands
bedrijven. "Maar nu wordt het misbruikt om de marktpositie van dl
Nederlandse banken af te schermen en dat is concurrentieverval
sing".
In dat verband wordt erop gewezen dat Nederlandse en Duitse ban
ken in het grensgebied nauw met elkaar samenwerken. "We hebbel
zelfs speciale verrekeningskonto's met de Nederlandse banken", al
dus een woordvoerder van de Sparkasse Bocholt. "Het Nederland
geld dat bij ons binnenkomt, gaat via die rekeningen weer terug naa
Nederland. De staat behoeft dus niet bang te zijn dat de briefjes vei
dwijnen. Die komen allemaal weer keurig terug in Nederland".
DEN HAAG - Precies driehonderd
jaar geleden trok Willem III, de als
koning-stadhouder bekend gewor
den Oranjetelg, met duizenden
Hollandse soldaten naar Groot-
Brittannië. Gesteund door voor
aanstaande Britten en omdat het
grootste deel van het Britse leger
overliep, vloeide er nauwelijks
bloed bij deze invasie. Zijn over
tocht werd bekroond met het twee
hoofdig koningschap over Enge
land en Schotland en met gewe
tensvrijheid door burgerlijke en
godsdienstige verdraagzaamheid.
In juni begint het officiële her
denkingsjaar voor Willem III en
Mary II Stuart. Er worden vanaf ju
ni tientallen manifestaties georga
niseerd, niet alleen in ons land en
Groot-Brittannië, maar ook in de
Verenigde Staten. Bij het ministe
rie van buitenlandse zaken in Den
Haag is voor de organisatie het Uit
voerend Comité Willem III en Ma
ry geïnstalleerd.
Het valt onder de ambassadeur
voor internationale culturele sa
menwerking. De evementen en
manifestaties worden betaald door
er bestaande begrotingsposten
voor aan te spreken. Het bestuur
van de Stichting 1688 - 1988 heeft
daarnaast het bedrijfsleven uitge
nodigd als sponsor van manifesta
ties op te treden.
De roemrijke omwenteling in
Groot-Brittannië werd in 1688 in
geluid toen de protestantse stad
houder Willem III, laatste telg uit
de Hollandse Oranjetak, zich in
Hellevoetsluis inscheepte om zijn
katholieke schoonvader Jacobus
in Engeland te bevechten. Willem
kreeg zijn vrouw en nicht en met
haar ook zichzelf, alleen op de
troon na het afsluiten van een con
tract met het Engelse parlement.
Met zyn troonsbestijging werd
voorkomen dat oom en schoonva
der Jacobus een dictatoriaal re
giem vestigde.
Het contract, de Bill of Rights,
betekende tevens hét begin van de
parlementaire democratie en is
nog steeds bepalend voor het den
ken over bestaande monarchieën.
Willem kwam vervolgens met zijn
Toleration Act voor verdraagzaam
heid, ook ten aanzien van zijn vij
anden. Beide documenten hebben
veel weerklank gevonden. De ver
worvenheden klinken door in on
der andere de Amerikaanse Consti
tutie en de Amerikaanse Onafhan
kelijkheidsverklaring.
Op 20 juli herdenken in Londen
de beide Huizen van het Britse
Parlement de Bill of Rights. Daar
bij wordt koningin Elizabeth door
de Speakers toegesproken. Twee
dagen eerder zijn dan in Torbay de
jachten aangekomen die onder es
corte van de Koninklijke Marine
de overtocht herhalen die Willem
III in 1688 maakte met 250 sche
pen. Het was een landingsvloot die
tot D-Day 1944 de grootste zou blij
ven.
In ons land besteedt een parle
mentaire commissie aandacht aan
de Bill of Rights. Dat gebeurt on
der leiding van de beide Kamer
voorzitters in april 1989. In februari
van '89 wordt in Williamsburg in
de Amerikaanse staat Virginia, een
internationale studiebijeenkomst
gewijd aan wat de documenten
hebben betekend voor de Ameri
kaanse grondwet.
"Van vervolging tot verdraag
zaamheid: godsdienstige minder
heden in Brittannië voor en na
1688" is het thema van een confe
rentie die op 10 en 11 november in
Londen wordt gehouden. Voor ons
land wordt een kerkhistorisch
symposium voorbereid. Brielle
herdenkt op 27 oktober de Natio
nale Bidstonde die de Staten-Ge-
neraal uitschreef voor het welsla
gen van de tocht van Willem III. De
stonde werd indertijd ook door
Mary II Stuart bijgewoond.
De 300 jaar Nederlands-Engelse
vriendschap wordt ook gevierd
door de uitgifte van twee speciale
Willem, en Mary-postzegels en een
zilveren munt van vijftig gulden.
De zegels worden in Hellevoetsluis
op 14 juni gepresenteerd. De munt
is in het najaar overal verkrijgbaar.
Hellevoetsluis zal ook bijzondere
aandacht schenken aan zijn ge
schiedenis als vlootbasis en als
eindpunt van de vroegere veer
dienst en postverbinding met Har
wich. Het gehele seizoen is er in de
vesting bovendien een zeventien-
de-eeuws legerkamp te vinden.
Verspreid over het hele land
worden in het herdenkingsjaar
meer dan dertig tentoonstellingen
gehouden. Hoogtepunt is 'De we
reld van Willem III en Mary II' van
5 juli tot 30 september in de Nieu
we Kerk in Amsterdam. Daar wor
den belangrijke ontwikkelingen op
het gebied van handel, economie.
cultuur, wetenschap en technolo
gie, pers en communicatie, leger en
vloot en het leven van alledag ge
toond.
In de residentie brengt het Haags
Historisch Museum de intocht van
de koning-stadhouder in beeld en
kunnen tochten worden gemaakt
langs paleizen en andere gebou
wen uit zijn tijd. Het Mauritshuis
in Den Haag bereidt een expositie
voor over de smaak van Willem III.
Daarbg wordt bijzondere aandacht
gevestigd op werk van Hondecoe-
ter en de uit Groot-Brittannië mee
gebrachte schilderiien.
De koning-stadhouder en zijn
vrouw verzamelden niet alleen
schilderijen, maar ook Delfts aar
dewerk, Chinees en Japans porce-
lein. Dat is te zien in paleis Het Loo
in Apeldoorn, het favoriete huis
van Willem en Mary. Pronkstuk
van die tijd is in dit onderkomen
het interieur dat Daniel Marot ont
wierp. De tuin die in opdracht van
Willem en Mary werd aangelegd,
staat centraal op de tentoonstelling
'De Gouden Eeuw van de Holland
se Tuinkunst', die van september
tot december in het tegenwoordige
rijksmuseum Paleis Het Loo wordt
gehouden.
Hoe de landingsvloot met over
tocht werd voorbeid, uitgerust en
georganiseerd is te zien op 'Glo
rieuze Overtocht' van 1 juni tot 1
oktober in het Maritiem Museum
Prins Hendrik in Rotterdam. In het
Marinemuseum in Den Helder is
van juni tot september een exposi
tie gewijd aan de samenwerking
van de Engelse en Nederlandse
marine door de eeuwen heen. Dit
soort relaties vormen ook het the
ma van de in juni te houden twee
daagse intemationele studiebijeen
komst op het Koninklijk Instituut
voor de Marine.
Het Holland Festival besteedt in
zowel 1988 als 1989 aandacht aan
Willem en Mary met werken uit de
barok. Het heeft tevens de Britse
danser en choreograaf Michael
Clark opgedragen een ballet te ma
ken dat in het teken staat van de
geschiedenis van de koning-stad
houder en zijn vrouw. Nederland
biedt Engeland ook podiumkun
sten, waaronder een festival van
moderne dans. Het Rotterdams
Filharmonisch Orkest, Het Bra
bants Orkest en het Concertg
bouworkest zullen tournees dol
Engeland maken. Het Regiona
Jeugdorkest speelt op het Jeugi
festival in Aberdeen.
Tolerantie
Dat Willem III wat tolerantie b
treft, zijn tijd ver vooruit won
geacht, wordt voor het herdei
kingsjaar vertaald in aandacl
voor groepen in achterstandssitui
ties. Ze genieten speciale aandacl
van de Britse beschermheer va
het herdenkingsjaar, Prins Cha
les. Ze worden in beide landen ei
tra bij de herdenking betrokkei
Zo is 'Werkgelegenheid voor joi
geren in grootstedelijke gebiedei
op het programma gekomen, ee
internationale conferentie in okt<
ber 1988 in Rotterdam. De deelni
mers eraan zullen een jaar later nq
eens bekijken waar hun aanbevi
lingen toe hebben geleid.
Op handels- en financieel gebie
wil men vanuit betrokken lande
de banden nauwer aanhalen. Bi
het Commissariaat voor Buiteii
landse Investeringen in Nederlani
is het idee ontstaan om een Williai
and Mary Venture Capital Fund o;
te richten ter bevordering van ir
vesteringen van Groot-Brittanni
in Nederland en omgekeerd.
(ANI
De schrijfster Hanna Lam is za
terdag in haar woonplaats Bun-
nik overleden. Zij werd 59 jaar.
Hanna Lam genoot in kringen
van kerk en onderwijs grote be
kendheid door haar bijbelliede
ren voor de jeugd. In 1966 ver
scheen haar eerste bundel - met
melodieën van Wim ter Burg -
onder de titel 'Alles wordt
nieuw'. Sindsdien kwamen nog
drie bundels onder die titel uit
met een gezamenlijke oplage van
vele honderdduizenden exem
plaren. Het afgelopen najaar ver
scheen haar laatste bundel, geti
teld 'Met andere woorden'.
Ds. W. Barnard, die gedichten
publiceert onder het pseudo
niem Guillaume van der Graft,
noemde haar dichtwerk verras
send eenvoudig en goed van taal,
toon en theologie. Naast liederen
maakte Hanna Lam een kinder
bijbel en - samen met Sienie
Strikwerda - een boek over fe
ministische theologie, getiteld
'Leer mij de vrouwen kennen'.
Zij was redacteur van een aan
tal tijdschriften, waaronder
'Open venster', en werkte mee
aan radio- en tv-programma's
van de NCRV, zoals 'Plein Pu
bliek' en 'Gewoon geloven'.
In Hoogland is, 67 jaar oud,
ds. W. Knoppers overleden. Hij is
meer dan dertig jaar predikant
geweest van de remonstrantse
gemeente in Utrecht.
Knoppers was aanvankelijk
chemisch technicus bij de Ba
taafse Petroleum-Maatschappij.
Hij studeerde theologie aan de
Leidse universiteit. In 1949 werd
hij predikant van de remon
strantse gemeente in Lochem.
Secretaris was hij van de vereni
ging van religieuze socialisten
'Woodbrookers' in Barchem.
Ook behoorde hij tot de oprich
ters van de 'Vrije Werkplaats'.
Op 82-jarige leeftijd overleed
in Den Haag de gereformeerde
predikant S. Eringa. Van 1954 tot
aan zijn emeritaat in 1970 werkte
hij in Den Haag.
Naar Rome
Van 6 tot 13 januari brengen
de rooms-katholieke bisschop
pen van Nederland hun verplich
te vijfjaarlijkse bezoek aan Ro
me. Dan bespreken zij met de
verschillende afdelingen van de
curie en met de paus hun werk in
de voorbije periode. Elke bis
schop heeft daartoe een verslag
opgesteld. Die verslagen blijven
geheim.
Toen de bisschoppen begin
1980 naar Rome waren geroepen
voor een speciale synode, namen
zij zich eensgezind voor, hun
hartelijke en broederlijke be
trekkingen' te verdiepen. Na
acht jaar moet de conclusie wor
den getrokken dat de geest van
eensgezindheid op z'n minst te
wensen overlaat.
"Trots kunnen wij niet zijn op
1987, althans niet als bisschop
penconferentie. Iemand merkte
in dit verband op, dat het bisdom
Rotterdam dermate onder de on
enigheid gaat lijden, dat afstand
nemen van het landelijke geheel
overwogen zou moeten worden".
Deze woorden van bisschop Bar
in zijn nieuwjaarswens tot de le
zers van het 'Katholiek Nieuws
blad' typeren wel de sfeer onder
de bisschoppen.
Maar dat er de afgelopen vijf
jaar niets zou zijn bereikt, is te
pessimistisch. Vooral met be
trekking tot de priesteropleiding
hebben de bisschoppen zich in
gespannen om aan de eisen van
het Vaticaan tegemoet te komen.
Voor het eerst sinds twintig jaar
werden in 1986 in alle bisdom
men van Nederland een of meer
priesters gewijd. En de bisschop
pen versterkten hun greep op het
Hoger Katechetisch Instituut m
Nijmegen.
De invoering van het nieuw
kerkelijk wetboek leidde tot aan
passing van de statuten van de
Nationale Katholieke School
raad. De bisschoppen krijgen
meer bevoegdheid over het ka
tholiek onderwijs. Maar dat ging
bisschop Gijsen van Roermond
nog niet ver genoeg. Hij maakte
een eigen reglement, waaraan
bestuur en leerkrachten zich
hebben te houden, wil hun
school zich als katholiek mogen
presenteren. Ook met zijn evan
gelisatiecampagne in Limburg
ging Gijsen een eigen weg. De
andere bisschoppen namen dit
initiatief niet over.
Gesprekken
Met de Nederlandse Missie
raad en de Sint Willibrordvereni-
ging zijn gesprekken gaande
over aanpassing van de statuten
aan het nieuwe wetboek. Ook
hier is meer invloed van de bis
schoppen op het beleid het uit
eindelijke gevolg. De herziening
van het reglement voor parochie
besturen stuitte in bijna alle bis
dommen op verzet. De bisschop
pen besloten inmiddels aan en
kele bezwaren tegemoet te ko
men.
Sinds het vorige verplichte be
zoek aan Rome laten in Neder
land twee bewegingen van ver-
nieuwinsgezinde rooms-katho-
lieken regelmatig van zich ho
ren: 'Acht Mei' en 'Mariënburg'.
Zij slaagden er tot nu toe niet in,
de instemming van de bisschop
pen te krijgen. Pas kortgeleden
werd een uitgangspunt aanvaard
voor een ontmoeting tussen de
bisschoppen en de 'Acht Mei'-be-
weging. Dat gesprek is eind deze
maand.
Onlangs bezocht bisschop Bo
mers van Haarlem een bijeen
komst van de 'Mariënburg-vere-
niging'. Ook dat wees op een ze
kere toenadering. En kardinaal
Simonis sprak kortgeleden de
hoop uit, dat "de onzalige ver
deeldheid waaronder wij katho
lieken al jarenlang gebukt gaan"
nu eens mag worden overwon
nen.
Met die hoop gaan de bis
schoppen Rome-waarts. Per
vliegtuig. Behalve bisschop Gij
sen, want die heeft een onbe
dwingbare angst voor vliegen.
Hij reist per trein.
Ziekenhuizen
Afgevaardigden van vier
rooms-katholieke ziekenhuizen
die kunstmatige bevruchting
toepassen, hebben begin deze
maand een gesprek met het Vati
caan over de toelaatbaarheid van
deze medische technieken. Het
zijn het Radboud-ziekenhuis in
Nijmegen, onderdeel van de Ka
tholieke Universiteit, een zieken
huis in Lille (Frankrijk) en twee
Belgische: Leuven en Louvain-
la-Neuve.
Zowel kunstmatige donor-in
seminatie (inbrenging zaadcel
van een vreemde man) als 'in vi
tro fertilisatie' (bevruchting via
de reageerbuis) is in strijd met de
rooms-katholieke leer. omdat
menselijke voortplanting vrucht
van het huwelijk moet zijn. De
vier ziekenhuizen hebben direct
na verschijning van het docu
ment daarover de betrokken bis
schoppenconferenties om be
middeling gevraagd voor een ge
sprek met de congregatie voor de
geloofsleer in Rome.
Ondertussen zetten de zieken
huizen hun praktijk op het ge
bied van kunstmatige bevruch
ting gewoon voort. Zij gaan uit
van hun eigen bestuurlijke ver
antwoordelijkheid. Volgens rec-
tor-magnificus professor dr. B.
van Iersel van de Katholieke
Universiteit houden universiteit
en ziekenhuis zich aan de katho
lieke leer, "maar men zou van
mening kunnen verschillen over
de vraag waar precies de grenzen
van die leer liggen".
Hervormde Kerk: benoemd
tot pastoraal werker te Mussel en
Vledderveen (Gr.) A. Schaper,
pastoraal werker te Nieuwlande
(Dr.); aangenomen naar Winters-..
wijk mevrouw Fr. J. B. de Raad
Odoorn-Valthermond (deelge
meente 'Bethel', hervormd-gere
formeerd).
Gereformeerde Kerken Vrij
gemaakt: aangenomen naar Ap-
pingedam kandidaat M. Wiel-
houwer Voorburg. Christelijke
Gereformeerde Kerken: beroe
pen te Bennekom H. de Boer
Eemdijk, te Nunspeet J. Brons
Urk (Maranathakerk). Gerefor
meerde Gemeenten: bedankt
voor Middelburg B. van der Hei
den Woerden.
Doopsgezinde Broederschap:
aangenomen de benoeming tot
pastoraal medewerker te Bal-
lum-Hollum (Ameland) me
vrouw W. I. Beuker Hollum.
