Vertrekpremie
bij NS voor
buitenlanders
Beurskrach en uitgeversoorlog beheersten sofjaar 1987
Beter op weg
met de bos.
de
economie
'Biotechnologie vooral in
handen multinationals'
Beurscrisis
slecht voor
WOENSDAG 30 DECEMBER 1987
PAGINA 7
UTRECHT (ANP) - De Nederlandse Spoorwegen (NS) ge
ven buitenlandse werknemers die terugwillen naar hun va
derland geld mee om de eerste tijd in hun levensonder
houd te kunnen voorzien. Een woordvoerder van NS ver
klaarde gisteren dat dat uitsluitend gebeurt als de werkne
mer daarom vraagt.
De 'vertrekpremie' kan oplopen
van 4500 gulden bij zes dienstjaren
tot 35.000 gulden netto bij achttien
dienstjaren. De Federatieve Spoor
weg Vakvereniging (FSVj is niet
blij met de regeling van NS. De
bonden gaan in januari verder pra
ten om de vertrekpremie óf in de
cao onder te brengen of van tafel te
krijgen.
NS bieden al sinds 1983 buiten
lands personeel aan om hen bij re
migratie met een premie te steu
nen. Tot dusver hebben tien werk
nemers er gebruik van gemaakt, al
dus de NS-woordvoerder. De NS-
woordvoerder benadrukte dat het
bedrijf geen mensen 'weg wil heb
ben of de remigratie wil bevorde
ren'. Het heeft dan ook niets te ma
ken met de grote snoei-operatie
waarbij zo'n 2.000 banen bij NS op
de tocht staan, aldus de woord
voerder. Hij verwacht dat het aan
tal buitenlandse werknemers dat
Advies: melkquota
in 1988 per
fabriek verrekenen
LEEUWARDEN (GPD) - De Ne-
derlandse zuivel moet voor de ver
rekening van de superheffing over
schakelen op een ander systeem,
waarbij de quota niet per veehou
der worden verrekend, maar per
zuivelfabriek. Dat is het advies van
het Produktschap voor Zuivel en
de afdeling melkveehouderij van
het Landbouwschap. Voordeel
daarvan is dat zuivelondernemin
gen de mogelijkheid krijgen om
overschrijdingen met onderschrij-
dingen te
Volgens secretaris Bep Rams
van het Produktschap voor Zuivel
kan het systeem al in het op 1 april
beginnende nieuwe melkjaar wor
den ingevoerd. Het Landbouw
schap heeft zich eerder al uitge
sproken voor een dergelijk sys
teem. Op 15 januari zal het Pro
duktschap voor Zuivel een uit
spraak doen over het voorstel van
de adviesgroep. Daarna zal minis
ter Braks (landbouw) nog moeien
besluiten om van het bestaande
systeem af te stappen. In de Neder
landse zuivel is daar over het alge
meen veel bezwaar tegen.
Economie kort
Milieu
De milieulasten van het bedrijfs
leven bedragen jaarlijks minstens
anderhalf miljard gulden. Uit van
daag gepubliceerde cijfers van het
Centraal Bureau voor de Statistiek
(CBS) blijkt dat de ondernemingen
in 1984 al 1,4 miljard gulden op
moesten brengen voor milieumaat
regelen in eigen bedrijf en voor het
betalen van de milieuheffingen. De
milieulasten zijn ten opzichte van
1979 met ongeveer 14 procent ge
stegen.
PTT
De PIT gaat alle telecommuni
catievoorzieningen leveren voor
het Nederlands deel van de nieuwe
radarketen op de Schelde. De ra
darketen houdt vanaf de Noordzee
kust tot in Antwerpen alle scheeps-
bewegingen in de gaten en regelt
het radioverkeer tussen schepen
en wal en tussen de schepen onder
ling. Het telecommunicatiesys
teem wordt in 1990 opgeleverd. De
kosten bedragen bijna elf miljoen
gulden, zo zijn de PIT en het direc
toraat generaal scheepvaart en ma
ritieme zaken overeengekomen.
Mexico
De Verenigde Staten en Mexico
hebben een nieuw plan uitgewerkt
waarmee de schuldenlast van het
laatstgenoemde land kan worden
verminderd. Gisteren maakte het
Amerikaanse ministerie van finan
ciën bekend dat het gaat om door
de VS te verstrekken obligaties, die
dienen als garantie voor nieuwe
waardepapieren die Mexico de
Amerikaanse banken geeft in ruil
voor het afschrijven van oude le
ningen. Mexico heeft een bank-
schuld van 78 miljard dollar en een
totale buitenlandse schuld van
105,3 miljard dollar.
Wavin
De kunststofproducent Wavin
heeft een goed jaar achter de rug.
De omzet steeg met 11 procent tot
1,4 miljard gulden en het rende
ment is goed, zo heeft de onderne
ming vandaag laten weten. De
groei is te danken aan Verbetering
van de positie op bestaande mark
ten en overname van twee bedrij
ven, de Franse kunststoffabrikant
Teri en het Duitse verpakkingsbe
drijf Bastert Werke.
KOPENHAGEN (AFP/ANP) - De
Deense overheid heeft kaas van het
type Damsh Blue uit de handel ge
nomen, omdat in een partij be
stemd voor Finland de bacterie
'Listeria' gevonden is. Het gaat om
twee merken: Opus en Crème Roy
ale. Beide kazen komen uit de
Klank-fabriek in Aarhus. Gisteren
was nog niet bekend of de gevon
den bacterie van het gevaarlijke
soort is.
Een woordvoerster van het mi
nisterie van volksgezondheid in
Rijswijk verklaarde gisteren dat
importkaas steekproefsgewijs
wordt gecontroleerd. Wel bestaat
Deense kaas uit
de handel
vanwege bacterie
er verscherpte aandacht voor liste
ria in kazen, doordat deze bacterie
ook in Frankrijk en Zwitserland
aangetroffen is. Of de beide mer
ken Danish Bleu ook in ons land
worden verkocht was vanochtend
nog niet bekend.
De bacterie kan bij mensen her
senvliesontsteking veroorzaken.
Vooral babies, zwangere wouwen
en oude mensen zijn gevoelig voor
de infecterende werking van de lis
teria. Zij gedijt alleen in zachte ka
zen. In de harde Nederlandse kaas
heeft de bacterie geen schijn van
kans, aldus een woordvoerder van
het produktschap voor zuivel.
De listeria nestelt zich via vee
voer en slootwater in de ingewan
den van koeien, waarbij zij 'sponta
ne abortussen' kan opwekken. Dit
jaar zijn in Denemarken twintig
mensen besmet door de listeria.
Gemiddeld overlijdt een kwart tot
een derde van de geïnfecteerden
aan listeriose.
om een dergelijke premie vraagt,
zeer beperkt zal blijven. De NS
heeft ongeveer zestienhonderd -
merendeels Turkse- buitenlanders
in dienst, die voornamelijk lager
geschoold werk doen.
De bonden hoorden pas in april
van dit jaar van het bestaan van de
regeling. FSV-voorzitter J. Kruse
plaatst de nodige kanttekeningen
bij de NS-regeling. „Wij zijn erg
bang dat de vraag omslaat in aan
bod. Dat bij voorbeeld de plaatse
lijke afdelingschefs van NS de
werknemers zeggen: 'Jongen, zou
je niet eens naar huis toegaan'. NS
zit natuurlijk met die grote afslan
kingsoperatie".
Kruse ziet liever dat de regeling
in de cao wordt opgenomen en dan
voor alle werknemers geldt, dus
ook voor Nederlanders die zich in
het buitenland willen vestigen. De
NS heeft al meegedeeld daar niets
voor te voelen. "Maar op die ma
nier kunnen vakbonden en OR-le-
den de regeling niet controleren",
aldus Kruse. "Natuurlijk hebben
we verplichtingen jegens buiten
landers die we hier indertijd mas
saal hebben laten komen. Je mag
ze dan ook best een steuntje in de
rug geven. Maar dat is een zaak van
de politiek".
AMSTERDAM (ANP) - De aanhou
dende crisis op de financiële mark
ten kan nare gevolgen hebben voor
de Nederlandse economie. Dat
staat in het derde kwartaalbericht
van de Nederlandsche Bank dat
gisteren is verschenen.
De Bank vreest vooral dat de ver
mindering van het vertrouwen in
de effectenbeurzen een negatieve
invloed zal hebben op de bestedi-
negen. Voor bedrijven kunnen
openbare aandelenemissies moei
lijker worden, waardoor de finan
ciering van investeringen belem
meringen zou kunnen ondervin
den.
De Bank tekent daarbij overi
gens wel aan dat de financiële posi
tie van de meeste bedrijven de
laatste jaren sterk is verbeterd.
Zij verwacht dat een aanhouden
de daling van de dollarkoers de
concurrentiepositie van ons land
ten opzichte van landen die niet
deelnemen aan het Europees Mo
netair Systeem (EMS) onder druk
kan zetten. Tussen het begin van
1985 en het tweede kwartaal van dit
jaar is de concurrentiekracht van
Nederland al aanzienlijk verslech
terd, aldus de Bank.
Uit het kwartaaloverzicht blijkt
verder dat de aankopen van Neder
landse aandelen en obligaties door
buitenlanders 2,1 miljard gulden
bedroegen. Er werden ook minder
overheidsobligaties gekocht, mede
door het geringere aanbod van
nieuwe stukken. De aankopen van
buitenlandse effecten door ingeze
tenen veerden sterk op. Er was
vooral belangstelling voor Ameri
kaanse en Japanse aandelen.
HAARLEM (GPD) - Het bericht
van de op handen zijnde fusie van
de Nijmeegse uitgeverij Audet en
de Haarlemse VNU heeft op de re
dacties van de aangesloten dagbla
den niet tot onrust of extreem ne
gatieve reacties geleid. Het kwam
voor velen echter wel als een ver
rassing.
"Verbazing wekte het niet, want
er gingen natuurlijk wel geruchten.
Maar het is eerder gekomen dan
wij hadden verwacht", aldus een
redactiewoordvoerder van De
Stem, de Audet-krant in Breda.
Op grond van de summiere infor
matie waarover het personeel van
de vier Audet-kranten en de vier
dagbladen van de VNU-uitgeverij
Brabant Pers gisteravond beschik
te, waren de reacties gematigd en
neutraal van toon. "Het betreft hier
een overname van verwante broe
ders, regionale dagbladen van on
geveer dezelfde signatuur in de
zelfde streek. De commotie is verre
van de stemming zoals die bij de
overname van het Limburgs Dag
blad door de Telegraaf in 1972
was", stelt Sjef Kusters, voorzitter
van de redactiecommissie van De
Limburger (Audet) vast.
"Ik denk niet dat er veel op aan te
merken is. Ik verwacht dat de men
sen van Audet er bij de VNU op
Rustige reacties
op fusie van
Audet en VNU
vooruit zullen gaan, met name in
de secundaire arbeidsvoorwaar
den", reageert Hans Bos, voorzitter
van de ondernemingsraad van het
Dagblad voor Noord-Limburg (Au
det).
Alle woordvoerders wijzen er
echter op dat bij de fusie garanties
gegeven moeten worden over de
redactionele zelfstandigheid van
de verschillende dagbladen. Bos:
"Met name tussen De Stem (Audet)
en Het Nieuwsblad (VNU) en het
Brabants Dagblad (VNU) is nu
sprake van een genadeloze concur
rentie. Vooral in Brabant zal de
identiteit van de verschillende bla
den gewaarborgd moeten worden.
Anders zie ik het ervan komen dat
er van die drie bladen eentje wordt
opgeheven." Peter Schouten van
De Stem: "Je kunt een golf vgn ver
ontwaardiging verwachten als die
autonomie onvoldoende wordt ge
garandeerd."
Hoofdredacteur Van Houtert
van het Eindhovens Dagblad
denkt niet dat de redactionele onaf
hankelijkheid op enigerlei wijze in
het geding is en er is op de redactie
ook geen ongerustheid daarover,
zo stelt hij. Jaren geleden is het
Eindhovens Dagblad betrokken
geweest bij een zeer ingrijpende fu
sie met het Brabants Dagblad in 's-
Hertogenbosch en Het Nieuwsblad
in Tilburg (behorend tot de Bra
bantpers van VNU).
Op grond van de beschikbare in
formatie is ook NVJ-woordvoerder
H. van Niftrik niet bang dat de fu
sie een 'samenwerking van redac
ties, laat staan het in elkaar schui
ven van kranten zal betekenen'
Fusies hoeven de veelzijdigheid
van de pers ook niet aan te tasten,
vindt hij. In sommige gevallen heb
ben fusies er juist toe geleid dat be
paalde bladen hierdoor konden
blijven bestaan. "Wat ons dwarszit
is dat de beslissing over wat er
wordt uitgegeven aan steeds min
der mensen wordt overgelaten. Te
veel macht in te weinig handen is
per definitie ongezond en in de
pers geldt dat zeker", aldus Van
Niftrik, die volgende week met de
uitgeverij-directies gaat overleg
gen.
WENEN (IPS) - fiet Amerikaanse
bedrijf Genetech verkoopt een
middel dat bloedstolsels kan te
gengaan. De markt in de Verenigde
Staten reserveerde Genetech voor
zichzelf. De rechten voor Europa,
het Midden-Oosten en Zuid-Ame-
rika gingen over naar de Westduit-
se firma Boehringer Ingelheim, ter
wijl Mitsubishi Chemical uit Japan
Azië voor zijn rekemng nam.
Volgens de VN-Organisatie voor
Industriële Ontwikkeling (Unido)
is de handel in dit preparaat een ty
pisch voorbeeld van hoe de markt
in de Derde Wereld opgedeeld
wordt tussen westerse bedrijven.
Genetech's produkt moet nog ver
der worden ontwikkeld, maar wie
de leveranciers voor de winkels
worden, staat nu reeds vast.
In een net uitgekomen rapport
stelt de Unido dat biotechnologie
steeds meer een aangelegenheid is
van een paar grote bedrijven in de
wereld. Dankzij biotechnologie
kunnen in het laboratorium door
experimenten met plantecellen,
bacteriën of weefsel goedkope,
kunstmatige alternatieven worden
uitgevonden voor natuurlijke stof
fen. Door de uitgebreide toepas
singsmogelijkheden praten som
migen al over de 'bio-revolutie'.
Grote bedrijven investeren graag
in deze jonge, strategische indus
trietak. Van de 500 grootste bedrij
ven in de Verenigde Staten houden
minstens 83 zich ook bezig met bio
technologie, zegt de Unido. Nu in
vesteren in onderzoek betekent in
de toekomst controle over de pro-
duktie, aldus de VN-organisatie.
Wat dat betreft ziet het er somber
uit voor de Derde Wereld. Van de
1.036 bedrijven die zich op dit ter
rein bewegen, zijn slechts twintig
afkomstig uit de Derde Wereld
Voedselproducenten, chemische
bedrijven en olie-ondernemingen
investeerden aanvankelijk vooral
in biotechnologie om hun eigen be
langen als producent te bescher
men. Hun sector levert tal van toe
passingsmogelijkheden. Maar Uni
do wijst erop dat deze ondernemin
gen, meest multinationals, hun ter
rein de laatste jaren verleggen. Far
maceutische en petrochemische
bedrijven kochten zaadonderne
mingen op.
Zo levert de Zwitserse farmaceu
tische multinational Sandoz via de
Nederlandse Zaadunie, haar eigen
dom, een belangrijk deel van de
groentezaden in Afrika en West-
Azie. De bloemkool en de wortel
tjes die in Kenya worden ge
kweekt, groeiden uit Sandoz-zaad.
Een Zweedse multinational levert
het zaad voor kool.
Een handjevol Amerikaanse be
drijven maakt de dienst uit in de Fi-
lipijnen en Latijns-Amerika. De
sert Seeds, een dochter van de olie
maatschappij Atlantic-Richfield,
verkoopt groentezaden in deze re
gio. Campbell Soup, de voedselgi
gant, sloot een overeenkomst met
een bedrijf voor genetisch onder
zoek om in Brazilië nieuwe toma-
tensoorten aan de man te brengen.
Multinationals zijn ook actief
met hun produkten van biotechno
logie op de geneesmiddelenmarkt
in de Derde Wereld, constateerde
de Unido. Het rapport noemt het
voorbeeld van de Zwitserse firma
Biogen, die een gemeenschappelij
ke onderneming aanging met de
Chinese overheid. De Derde We
reld blijkt in dat geval niet alleen
geschikt om produkten te verko
pen maar ook een geschikte proef
tuin, aldus de Unido.
ADVERTENTIE
AMSTERDAM - Gisteren werd in de palmenkas van de Amsterdamse Hortus Botanicus een van de oudste plan
ten ter wereld, een 450 jaar oude Encephalartos-Altensteinii, verpot. Met behulp van een hefvorkapparaat werd
de ongeveer 3 meter hoge plant uit het plantegat getild, waarna ze werd voorzien van nieuwe aarde. De palm
staat al 350 jaar in de Amsterdamse Hortus. Een VOC-schip bracht de toen al 100 jaar oude palm in 1637 naar
Amsterdam. (foto anp>
NZH-DIENSTREGELING
OUDEJAAR AVOIMD 1987
NIEUWJAARSOCHTEND 1988
31 December eindigen de busritten op
een vroeger tijdstip.
Alle ritten die 21.00 uur of later van
de beginpunten vertrekken, komen te
vervallen.
1 Januari rijden de bussen pas vanaf
9.00 uur. De bussen beginnen dan bij de
halten, waar ze volgens de dienstregeling
behoren te vertrekken.
ALKMAAR - LEEUWARDEN v.v.
31 December:
laatste rit vanaf Alkmaar vertrek 19.06 u
laatste rit vanaf Leeuwarden: vertrek 18.38 u
1 Januari
eerste rit vanaf Alkmaar vertrek 8.03 u
De chauffeurs van de NZH
wensen U een prettige jaarwisseling
en een goede reis in 1988!
AMSTERDAM - "Dit is afgrijse
lijk", zo vatte een beurshandelaar
op maandag 19 oktober (Zwarte
Maandag) zijn ontsteltenis samen
over de vrije val waarin de Amster
damse beurs verzeild raakte. Op
die dag begon wat als de beurs
krach van 1987 de geschiedenis in
zou gaan.
door
Sam Camphuijsen en
Chris Drillenburg/ANP
De koersdalingen van die maan
dag waren nog maar kinderspel
vergeleken met het drama dat zich
later in de week over de hele we
reld afspeelde. Op de avond van de
19e zakte het zo hecht lijkende
beursbouwsel in Wall Street als
een slappe pudding in elkaar.
Ruim 500 punten zag de Dow Jo-
nes-index voor industriële fondsen
zich ontgaan.
Toen in New York de stofwolken
waren opgetrokken kelderden de
koersen op alle grote effectenbeur
zen in de wereld. In Amsterdam
brak de volgende dag het uur der
waarheid eerst goed aan. Er brak
grote paniek uit en men bezigde
begrippen als abattoir, puinhoop,
chaos en bloedbad. Wat eerst het
vijfde achtereenvolgende hausse-
jaar leek te zullen worden, werd ge
degradeerd tot een waar sofjaar
voor de beleggers.
Over de oorzaken van de krach is
en wordt veel geschreven en ge
sproken. Duidelijk is wel gewor
den dat er sprake is geweest van
een opeenstapeling van negatieve
factoren. De zeer grote Amerikaan
se begrotingstekorten, verhoging
van de prime rate (de rente die de
Amerikaanse banken berekenen
aan hun beste klanten), de lage dol
lar, aanbod vanuit de optiebeurzen,
het openlijk verbaal laten vallen
van de dollar door de VS-minister
van financiën Baker, verkooppro
gramma's van computers, de Golf
oorlog, het waren factoren die el
kaar versterkten.
Mislukking
De koersval had voor de Amster
damse beurs ook nevengevolgen,
zoals het uitstel en daarmee soms
de mislukking van enkele aange
kondigde introducties. Zo werden
de komst van Atag en Nedschroef
enkele weken uitgesteld. Toen uit
eindelijk toch tot introductie werd
overgegaan, liepen deze op een fali-
kante mislukking uit, doordat be
leggers weinig belangstelling aan
de dag legden. Andere voorgeno
men introducties zoals die van Van
Nelle werden op de lange baan ge
schoven. In elk geval kwam aan de
stroom introducties een abrupt
einde.
Inmiddels viel het doek voor het
hoekmansbedrijf Mellegers Van
den Elsaker. Dit bedrijf kwam door
de koersval in zodanige financiële
problemen dat het faillissement
moest worden aangevraagd. Enke
le andere effectenmakelaars raak
ten eveneens in moeilijkheden
maar konden het hoofd nog wel bo
ven water houden.
In de aandelensector werden
zware klappen uitgedeeld. Ten op
zichte van begin januari, maar nog
meer vergeleken met het hoogste
peil van het jaar, waren de nadelige
verschillen vaak zeer groot. De
fondsen die de twijfelachtige eer te
beurt vielen het diepst te zijn ge
zonken waren Océ-Van der Grin
ten en Hollandia-Kloos. Tegenval
lende bedrijfsresultaten duwden
Océ terug van 478 tot 149 gulden. In
december kon een herstel worden
geboekt tot circa 200 gulden. Hol
landia-Kloos zakte van 600 naar 285
gulden.
Er vonden een flink aantal beurs
introducties plaats, vrijwel alle
vóór de krach. Zo mocht de beurs
als nieuwe fondsen verwelkomen
de Nederlandse Participatie Maat
schappij, Gouda Vuurvast, Van der
Hoop, Weweler, Aalberts, NKF (fal
cons), Ordina, Dico, Kühne
Heitz, Frans Maas, Nedschroef.
Atag, Vastned en Homburg. Ook
'de heer van stand' Marten Toon
der kwam in de handel. Een voor
genomen introductie van Green
land werd op het laatste nippertje
afgeblazen in verband met het ver
slechterende beursklimaat.
Naast de verbanning van Brede-
ro en Breevast naar het niet-officië-
le gedeelte van de beurs verdwe
nen voorgoed Van Schuppen (fail
liet), FGH (inlijving bij Nationale
Nederlanden), Thomassen en Drij
ver (voor de tweede maal), Gelatine
Delft en Pont (overnemingen) en
last but not least Ceteco wegens de
fusie met Van Ommeren.
De afkoeling
normaal zorgt in de financiële we
reld bleef in 1987 uit door de grim
mige strijd tussen Wolters Sam-
som, Kluwer en Elsevier. Deze
strijd, die zou eindigen met de vor
ming van de combinatie Wolters-
Kluwer, werd later vergeleken met
een dramatische bokswedstrijd,
waarbij Kluwers Alberdingk
Thijm in de eerste ronden werd
aangeslagen, langzaam een pun-
tenvoorsprong opbouwde en de ge
vreesde knock out door Elseviers
Vinken uitbleef.
Op 3 juni kondigt Elsevier een
openbaar bod aan op Kluwer, na
dat contacten met de Deventer uit
gever over een fusie op niets blij
ken te zijn uitgelopen. Kluwer zegt
direct het bod als vijandig te be
schouwen en zich tot het uiterste te
zullen verzetten, omdat de beide
concerns niet bij elkaar passen.
De echte tegenzet komt op 15 ju
ni: Kluwer kondigt aan te gaan
werken aan een volledige samen
werking met Wolters-Samsom uit
Zwolle. Daarmee worden de mes
sen geslepen. De aankondiging
blijkt de voorbode van een weken
lange periode met persconferen
ties, aandeelhoudersvergaderin
gen en herhaalde opschortingen
van noteringen van de drie con
cerns door een argwanend beurs-
bestuur: het circus Wolters Sam-
som, Kluwer en Elsevier trekt door
het land. Elsevier is de grote zwij
gende in de strijd.
Kluwer blokkeert de plannen
van Elsevier door de plaatsing van
preferente aandelen, eerst bij een
bevriende stichting en later ook bij
Wolters. Ook koopt Kluwer op de
beurs een belang in Wolters. Op 3
augustus blijkt Wolters defintief in
het bezit van 51 procent van Klu
wer te zijn en Elsevier van 48 pro
cent van de aandelen. Elsevier
geeft het nog niet op. Zij blijft ko
pen op de beurs, waar fantasieprij-
zen tot stand komen van 1000 gul
den voor een aandeel Kluwer.
Onduidelijk bleef bij dit alles de
rol van de aggressieve Britse uitge
ver Maxwell, waarvan de naam
herhaaldelijk werd genoemd. Een
gevolg van de uitgeversstrijd was
wel, dat de discussie over de toe
laatbaarheid van beschermings
constructies tegen ongewenste
overnemingen door bedrijven op
laaide. Minister Ruding van finan
ciën liet onder meer weten, dat hij
weinig aversie had tegen onvrien
delijke overnemingen
Teleurstelling
Ondanks de gebeurtenissen van
de laatste maanden is men in de fi
nanciële wereld toch niet pessimis
tisch voor de nabije toekomst. Inte
gendeel, de bedrijven die in deze
markt werken zijn voor zichzelf
voor 1988 vaak gematigd optimis
tisch. Ook in beurskringen worden
deze geluiden gehoord, al kreeg
men vlak na kerst weer een stevige
teleurstelling te verwerken door
een opnieuw sterk zakkende dollar
tot zelfs onder 1,80 gulden.
De ABN zegt van mening te zijn,
dat de valutamarkten wel onrustig
zullen blijven, maar dat de fluctua
ties in de dollarkoers minder sterk
zullen zijn. De dollar zakt nog wat,
totdat over een aantal maanden de
bodem is bereikt. Een stijging zou
in de tweede helft van het jaar of
vroeg in 1989 kunnen inzetten. De
rente op de Nederlandse geld
markt zal in 1988 gemiddeld iets la
ger zijn of op een gelijk niveau als
in 1987 liggen, denkt de ABN.
Het bedrijfsleven beoordeelt de
toekomst met gemengde gevoe
lens. Philips acht het desgevraagd
waarschijnlijk dat in de loop van
volgend jaar de groei in de VS af
zwakt. In Europa staat eveneens
een groeivertraging voor de deur
Omdat in de VS het aandelenbe
zit wijdverspreid is lijkt de beurs
krach in dat land een negatieve m
vloed op de particuliere consump
tie te zullen uitoefenen. In Europa
is dat effect volgens Philips ver
moedelijk gering, te meer omda«
de val van de dollar de koopkrach"
ondersteunt.
Nederland zal geen uitzondering
vormen op het algemene beeld
voor Europa: enige vertraging in
de groei van de particuliere con
sumptie en een verslechtering van
de concurrentiepositie van het be
drijfsleven, aldus Philips.
