Onbekende
Jakes volgt
Husak op
Israël vecht in Gazastrook tegen windmolens
Bush betrokken bij Iranzaak
Machtswisseling in Praag
Militaire assistentie
bemoeilijkt voedselhulp
Roemenië wijst hulp
van Westduitsers af
Bang&Olufsen Special bij:
Bang&Olufsen Special bij:
VRIJDAG 18 DECEMBER 1987
BUITENLAND
PAGINA 5
PRAAG/DEN HAAG (ANP/AFP/Rtr) - De onbekende
Milos Jakes is gisteren in Tsjechoslowakije gekozen tot op
volger van de 74-jarige partijleider Gustav Husak, die om
„serieuze redenen" heeft verzocht van zijn functies te wor
den ontheven. Jakes was al lid van het Politburo en secre
taris van het Centraal Comité.
ADDIS ABEBA (GPD) - De afge
lopen dagen heeft de voedselhulp
aan door honger en ziekte getrof
fen gebieden in het noorden van
Etiopië langer op zich laten wach
ten dan nodig was. Belangrijkste
reden hiervan is dat de doorgaande
noordelijke route tussen Asmera
en Mekele vanwege de burgeroor
log regelmatig door militairen en
politie wordt afgezet. Door de stag
natie heeft de distributie van het
voedsel drie dagen langer geduurd
dan de hulpverleners hadden voor-
De voedselkonvooien van de in
ternationale hulpverleningsorgani
saties blijven overigens de aange
boden militaire hulp bij het trans
port over de weg weigeren. Dat zei
gisteren in de Etiopische hoofd
stad Addis Abeba, Olivier Courvoi-
sier, afdelingshoofd van de delega
tie van het internationale Rode
Kruis uit Genève. Hij reageerde
hiermee op de een dag daarvoor ge
uite verklaring van een woordvoer
der van het Etiopische ministerie
van informatie dat juist dankzij mi
litaire hulp de wegen in de noorde
lijke provincies weer berijdbaar
zijn voor voedseltransporten.
De noordelijke vrijheidsstrijders
uit Eritrea, die in oorlog zijn met
het Etiopische leger, worden afge
schrikt om voedselkonvooien aan
te vallen, aldus de autoriteiten in
een eerdere verklaring. Maar Cour-
vertelde dat juist door on
duidelijke militaire manoeuvres
van het Etiopische leger op de be
langrijke noordelijke weg tussen
Mekele en Asmera voedseltranpor-
ten veel later aankomen dan ge
pland. „Gisteren kwam er in Meke
le nog een voedselkonvooi terug
dat vijf dagen nodig had om een af
stand van ongeveer 170 kilometer
af te leggen, terwijl dat anders in
een dag kan".
In het noorden van Etiopiëüs Me
kele de belangrijkste distributie
plaats van aangevoerd voedsel. Via
een luchtbrug vindt daar frequente
voedseltoevoer plaats. „Het is
strikt noodzakelijk om de distribu
tie vanuit Mekele te kunnen voort
zetten naar zuidelijker gelegen
plaatsen. Anders krijgen wë de si
tuatie dat mensen zelf op zoek gaan
naar voedsel. Het gevolg is dat ze
na een tocht van Vier dagen totaal
uitgeput neervallen en sterven. Dat
gebeurde drie jaar geleden ook
massaal; dat mag absoluut niet ge
beuren", aldus Courvoisier.
Olivier Courvoisier tot besluit:
„We zullen dit weekeinde dank
baar gebruik proberen te maken
van de openliggende wegen, maar
we doen dit zonder een beroep te
doen op welke militaire eenheid
dan ook. Als we een weg opgaan
dan controleren we die zelf wel.
Daarvoor hebben we niemand no
dig".
In een eerste reactie zeiden wester
se waarnemers dat Jakes een ge
matigde leider is van wie geen gro
te veranderingen te verwachten
zijn. „Hij is een onbekende. Ie
mand zonder uitgesproken eigen
profiel. Zijn benoeming betekent
een verandering, maar geen op
merkelijke verbetering", zo rea
geerde een westerse diplomaat in
Praag. Ook Oosteuropese diploma
ten in Nederland onthielden zich
van uitspraken over de nieuwe
man. „Hij is eigenlijk niet erg be
kend", zo werd gezegd. Zij voeg
den eraan toe dat onder Husak
geen werkelijke hervorming moge
lijk was. „Na achttien jaar zonder
veranderingen, kan iemand niet in
eens omslaan naar een hervormer.
Dat is ongeloofwaardig."
De 65-jarige Jakes was in het
Centraal Comité belast met econo
mische zaken. Zijn benoeming lijkt
Milos Jasek (foto anp>
Auto in Oslo
De toch al zwaarbelaste autobe
zitter in Oslo moet met ingang van
de lente 1988 telkens wanneer hij-
/zij de stadsgrens overschrijdt een
tol van 3 gulden betalen. Volgens
een woordvoerder van het Noorse
ministerie van verkeer stelt het rijk
geen geld meer beschikbaar voor
het wegennet en moeten de ge
meenten zelf maar aan middelen
zien te komen voor wegonderhoud
en verbetering. De Noren betalen
overigens, vergeleken bij andere
landen, al een hoge wegenbelas
ting en op de auto-import rust een
invoer-belasting van 100 procent.
Chemische wapens
De Verenigde Staten hebben de
produktie van chemische wapens
hervat. Hiermee is een eind geko
men aan een produktiestop van 18
jaar. In 1969 verbood president
Nixon de aanmaak van nieuwe
chemische wapens met het argu
ment dat het eventuele gebruik er
van 'weerzinwekkend is voor het
menselijk geweten'. President
Reagan redeneert thans echter dat
de beëindiging van het door Nixon
ingestelde verbod noodzakelijk is
voor de veiligheid van de VS en de
andere NAVO-landen.
Uruguay
Meer dan 630.000 Uruguayanen
hebben een petitie ingediend voor
het organiseren een landelijke
volksraadpleging over het intrek
ken van de amnestie die is gegeven
aan militaire officieren wie schen
ding van de mensenrechten ten las
te is gelegd. Leden van president
Sanguinetti's aan de macht zijnde
Coloradepartij hebben bij -herha
ling gezegd dat zij niet geloofden
dat de petitie het vereiste wettelij
ke aantal steramen %(554.000, een
kwart van de stemgerechtigde bur
gers) zou krijgen. De amnestie
werd vorig jaar december door het
parlement aan de officieren gege
ven nadat ze weigerden voor recht
banken te verschijnen.
Sneeuwstormen
Bij hevige sneeuwstormen in de
VS zijn de afgelopen dagen zeker
83 mensen om het leven gekomen,
zo heeft de Amerikaanse meteoro
logische dienst bekend gemaakt.
Vooral de staat Illinois, waar zeker
30 mensen omkwamen; had onder
de winterse stormen te lijden. De
luchthaven van Chicago moest
voor het eerst sinds 8 jaar sluiten.
Ook in Californië en Oregon waren
de weersomstandigheden bar.
dan ook in eerste instantie bedoeld
om het Tsjechoslo waakse equiva
lent van perestrojka, de zogeheten
'predstavba' ten uitvoer te bren
gen. De huidige zitting van het
Centraal Comité is voor een be
langrijk deel gewijd aan economi
sche zaken, waaronder de invoe
ring van een op de Sovjetpraktijk
geënte 'Wet op de staatsonderne
mingen'. Husak zelf bekende zich
pas openlijk tot de noodzaak van
hervormingen in Tsjechoslowakije
na het bezoek van partijleider Mi-
chail Gorbatsjov eerder dit jaar.
Gorbatsjov heeft Jakes per tele
gram geluk gewenst met zijn be
noeming. Zijn felicitaties gingen
gepaard met de opmerking dat het
Kremlin ervan overtuigd is dat
Jakes in staat zal zijn omvangrijke
economische en sociale hervor
mingen uit te voeren. Gorbatsjov
gebruikte daarbij de termen „her-
strukturering van de economische
mechanismes" en de „democrati
sering van het openbare en politie
ke leven", waarmee hij ook zijn ei
gen hervormingsprogramma in de
Sovjetunie heeft beschreven.
Jakes staat bekend als een
vriend van de Sovjetunie. Naast
Husak was hij vorig jaar de eerste
Tsjechoslowaakse partijleider die
door Gorbatsjov in Moskou werd
ontvangen. Bij die gelegenheid
kreeg Jakes ook veel ruimte in het
partijblad Pravda om het economi
sche programma van Praag uit de
doeken te doen.
Jakes is geboren op 12 augustus
1922 in Ceske Chaljupy. Na zijn op
leiding als elektriciën, volgde hij
een opleiding aan de partijschool
in Moskou. Hij trad al snel toe tot
de rijen van het partij-establish
ment. Vanaf maart 1968 tot 1977
was hij hoofd van de invloedrijke
controlecommissie van de partij.
Hij stond in die periode bekend als
een lid van de conservatieve vleu
gel en hij was min of meer belast
met de zuiveringen tijdens de pe
riode van „normalisering". Sinds
het midden van de jaren zeventig is
zijn naam echter ook wel genoemd
als voorstander van maatregelen
ter liberalisering van de economie.
In '77 werd Jakes gekozen tot se
cretaris belast met landbouw en
voedselvoorziening en vier jaar la
ter volgde zijn benoeming tot lid
van het Presidium (Politburo) en
partijsecretaris belast met econo-
Schip zinkt
met voedsel
WASHINGTON (AP) - Voor de
kust van de Amerikaanse staat
Florida is eerder deze week een
schip met 20.000 ton voedsel,
dat bestemd was voor Etiopië.
in aanvaring gekomen met een
ander vrachtschip. Daarbij is
het schip met voedsel gezon
ken. De lading is geheel verlo
ren gegaan. Dit is gisteren mee
gedeeld door Alan Woods, een
functionaris van de Ameri
kaanse hulporganisatie Agency
for International Development
(AID). Volgens Woods was de
inhoud van het schip voldoen
de om 250.000 mensen een half
jaar te voeden.
SEOUL - Betogers in de Zuidkoreaanse hoofdstad Seoul laten zich door leden van de oproerpolitie afvoeren
nadat de ontruiming van een door de demonstranten bezet gebouw op een veldslag was uitgedraaid. De ravage
was enormeen gebouw van vijf verdiepingen vernield en twintig bussen uitgebrand. Ongeveer 500 betogers
werden gearresteerd. Zij protesteerden tegen vermeende verkiezingsfraude die eerder deze week ex-generaal
Roh Tae Woo de presidentsverkiezingen zou hebben doen winnen. Ook de twee verslagen oppositiekandidaten.
Kim Young Sam en Kim Dae Jung, hebben de regering van fraude beschuldigd en gezegd dat zij de uitslag niet
zullen respecteren. Internationale waarnemers hebben echter tegengesproken dat er sprake is geweest van
fraude op grote schaal. (foto anp>
BUKAREST (Rtr/AFP/AP) - Roe
menië heeft geen behoefte aan
voedselhulp uit de Bondsrepu
bliek Duitsland. Dit heeft de West-
duitse minister van buitenlandse
zaken, Genscher, gisteren tijdens
zijn bezoek aan Bukarest meege
deeld.
De minister zei dat hij de Roe
meense leider Ceausescu niet heeft
kunnen overreden voedselhulp te
aanvaarden. In kringen van de
Westduitse delegatie verluidde dat
de gesprekken „zeer open en
kortaf' zijn geweest. Ceausescu
verklaarde dat zijn land geen extra
buitenlandse hulp nodig heeft. Al
les wat Roemenië uit het buiten
land nodig heeft wordt tegen beta
ling geïmporteerd, voegde hij er
volgens Westduitse bronnen aan
toe.
Ook gaf Genscher toe er niet in te
zijn geslaagd concessies af te dwin
gen ten aanzien van de emigratie
van etnische Duitsers uit Roeme
nië. Hij zei te hopen dat zijn inspan
ningen ten gunste van de Duitse
minderheid indruk hebben ge
maakt. In diplomatieke kringen
werd vernomen dat Bonn doorgaat
met zijn pogingen een nieuw ak
koord te bereiken over de Duitse
minderheid, in totaal 230.000 per
sonen. Volgens een in 1978 geslo
ten akkoord mogen jaarlijks 12.000
etnische Duitsers naar het Westen
emigreren. Dat akkoord loopt ech
ter midden 1988 af.
In Westduitse regeringskringen
verluidt dat Genscher bereid is
meer te betalen als het aantal etni
sche Duitsers dat uit Roemenië
weg mag wordt verhoogd. Tot nog
toe betaalt Bonn aan Roemenië bij
na 9000 gulden per geëmigreerde
Duiter. Tachtig procent van de
Duitse minderheid in Roemenie
zou naar het Westen willen vertrek
ken.
Het Europese Parlement heeft
gisteren met 129 stemmen voor en
2 tegen een resolutie aangenomen,
waarin de politieke onderdrukking
in Roemenie, en met name het op
treden van de politie tegen de op
standige arbeiders in de stad Bras-
ov, wordt veroordeeld.
ADVERTENTIE
WASHINGTON (Rtr/AP) - De ge- "Het is de eerste aanwijzing (ook
combineerde Congrescommissie al is die uit de tweede hand) die de
die het schandaal van de geheime commissies hebben gevonden
Amerikaanse wapenverkopen aan de positie van de vice-president in
Iran en de illegale overheveling het Iran-initiatiefaldus de ge-
winsten daaruit naar de Nica- combineerde onderzoekscommis-
zijn geloofwaardigheid daar niet
mee in het geding is gebracht.
Van Cleef
Bang&Olufsen Center
raguaanse opstandelingen onder
zocht, heeft gisteren aantekenin
gen van het Witte Huis vrijgegeven
die belastend zijn voor vice-presi
dent George Bush. Uit het compu-
Bush, die van de Republikein
se kandidaten voor de presidents
verkiezingen van 1988 de grootste
kans heeft genomineerd te wor
den, heeft herhaaldelijk geweigerd
terdossier van het Witte Huis blijkt uitsluitsel te geven over zijn rol in
namelijk dat Bush achter de po- de Iranaffaire met als argument dat
ging van de regering-Reagan stond zijn advies aan de president privé
om wapens aan Iran te leveren in moet blijven. In december 1986
ruil voor Amerikaanse gijzelaars. verklaarde hij in een redevoering
dat de regering er fout aan had ge
daan om het met Iran op een ak-
De vroegere Nationale Veilig- koordje te willen gooien en zei hij
heidsadviseur Poindexter schreef dat hij tegen een ruil van wapens
op 1 februari 1986 aan zijn voorgan
ger McFarlane over de wapenver
koop aan Iran dat „de president en
de vice-president erop staan dat
wij het moeten proberen". Het
briefje, dat de Congrescommissie
uit de computers van het Witte
Huis opdiepte, geeft verder aan dat
minister Schultz van buitenlandse
r gijzelaars was.
De onthulling door de Congres
commissie kan de kansen van
Bush op het presidentschap grote
schade toebrengen. Bush laat zich
immers vooral voorstaan op zjjn
deskundigheid op het gebied van
de buitenlandse politiek. De
ADVERTENTIE
Swaak Bruingoed
zaken en zijn collega van defensie president werd onlangs nog over
A zijn rol in de Iranzaak aangevallen
door zijn rivalen voor de Republi
keinse kandidatuur. De voormali
ge minister van buitenlandse za
ken Haig vroeg in een televisiede
bat smalend waar Bush had geze
ten in het vliegtuig met wapens
naar Iran, „in de cockpit of achter
in?". Bush zei in een reactie op de
publicatie dat hij het memo zelf
nog niet had gezien. "Maar als er in
staat dat ik de president steunde,
dan klopt dat, zoals ik altijd naast
hem heb gestaan". Hij meende dat
GAZA - Een in burgerkleding gestoken Israëliër schiet op Palestijnen in de Gaza-strook. Beelden hiervan
waren gisteravond op de Israëlische tv te zien en maakten felle reacties los. De regering van Israël heeft het
optreden tegen de opstandige Palestijnen in de Gaza-strook steeds verdedigd en gezegd dat het leger niet
toestaat dat ook joodse burgers de wapens opnemen.
TEL AVIV - Het bloed van Pales
tijnen dat de afgelopen dagen is
verspild bij de opstand in door Is
raël bezet gebied, heeft vooral de
aan de Gazastrook verbonden poli
tieke en historische problemen aan
de vergetelheid onttrokken. De 45
kilometer lange en acht kilometer
brede strip met 650.000 door wan
hoop gedreven militante Palestij
nen is al meer dan veertig jaar het
stiefkind met een waterhoofd van
het Midden-Oosten waarin Israël
nu met rubber- en dum-dumkogels
gaten schiet.
door
Taco Slagter
Sinds de bezetting in 1967 heeft
geen enkele Israëlische regering
goed nagedacht over wat er met de
Gazastrook en haar snel groeiende
bevolking zou moeten gebeuren.
De plannen tot annexatie of een
territoriaal compromis bij vredes
onderhandelingen hebben zich tot
op heden hoofdzakelijk gericht op
de westelijke Jordaanoever. Zelfs
het rechtse Likudblok van premier
Shamir belijdt het inlijven van de
strip meer met de mond dan met
daden. Maar ook de Arbeiderspar
tij van Shimon Peres heeft de afge
lopen twintig jaar een halfslachtige
politieke stellingname verkon
digd.
Juist het standpunt dat de socia
listen onder de premiers Meir en
Rabin in de regeerperiode 1967-
1977 huldigden heeft bijgedragen
tot de uit opgekropte frustraties ge
boren doodsverachting van de Pa
lestijnen in Gaza. Die tien jaar later
niet meer schromen als martelaren
de gerichte geweerlopen van de Is
raëlische veiligheidstroepen tege
moet te treden, omdat ook de Ar
beiderspartij nimmer heeft uitge
sproken de strip als een buitenge
west van Israël op te geven. Dat na
de machtsovername van de Likud
in 1977 2500 joodse kolonisten zich
in Gaza vestigden was voor de Pa
lestijnen in dit gebied slechts een
bevestiging van wat ze onder het
regime van de Arbeiderspartij had
den ervaren.
Hoewel de verwerpelijke neder
zettingenpolitiek in het dichtstbe
volkte stukje land ter wereld voor
rekening komt van de Likud, ook
Peres en zijn politieke makkers ge
loven nog steeds dat „demilitarise
ring" van de Gazastrook een bres
slaat in Israëls veiligheidspolitiek
aan de zuidgrens. Ten tijde van de
socialistische kabinetten werd in
het gebied rond Rafiah, dat de Ga
zastrook en een deel van de Sinai-
woestijn overlapt, een militaire
bufferzone ontwikkeld. De bedoe
ling was dit gebied te annexeren,
zodat bij een vredesakkoord met
Egypte het merendeel van de ver
overde Sinai kon worden terugge
ven. Maar de toenmalige Egypti
sche president Anwar Sadat stond
er bij de Camp David besprekin
gen op dat „elke centimeter" van
het woestijn-schiereiland door de
Israëli's zou worden ontruimd.
In de visie van Israël is het mede
om die reden onder de huidige om-
ADVERTENTIE
standigheden onmogelijk de mili
taire controle over de Gazastrook
los te laten. Dat de opstand er voor
Israëlische dienstplichtige solda
ten langzamerhand de vorm van
een hel heeft aangenomen, ver
murwt het politieke establishment
in Jeruzalem niet. Generaals en de
meeste politici herinneren de kriti-
kasters van het rechteloze optre
den in de strip er aan dat toen de
Egyptenaren er meester waren,
vanuit Gaza „moordende infiltra
ties" in Israël werden georgani
seerd. Zij vrezen dat Palestijnse au
tonomie in Gaza - Peres heeft eens
gesuggereerd dat de strook daar
voor als eerste van de bezette ge
bieden in aanmerking komt - de
smokkel van wapens en explosie-
ven vanuit Egypte zal aanmoedi
gen. En dat is te riskant, want het
dichtbevolkte Tel Aviv ligt slechts
zestig kilometer van de strook ver
wijderd, zo wordt beweerd.
Meer algemener heerst de opvat
ting in Israël dat Palestijnen in de
Gazastrook de sociaal-economi
sche en demografische problemen
aan zichzelf hebben te wijten en
daar zelf maar een oplossing voor
moeten zoeken. In het Israëlisch le-
geijargon heet dat „Zabasham":
breken jullie je nek er maar over en
laat ons met rust. Dit cynisme
voedt de ijzeren-vuist-politiek
waarmee het Israëlische leger op
dit moment de opstand in de
strook probeert te onderdrukken.
Voor Israël vormt de Gazastrook
een dilemma met het veiligheids
probleem als grootste hoofdbre
ker. Maar voor de Palestijnen, van
wie veertig procent onder mens
onterende toestanden in vluchte
lingenkampen woont, is dat niet re
levant. Zij willen op de eerste
plaats een einde aan de economi
sche uitbuiting en militaire onder
drukking. Want veertig procent
van hun beste grond en belangrijke
waterbronnen is door de kolonis
ten ingepikt. Maar ook de moderne
slavernij zijn zij zat. Dagelijks zijn
tienduizenden Palestijnen ge
dwongen zich voor het levenson
derhoud langs de snelwegen bui
ten Gaza voor werk aan te bieden
tegen lage lonen en zonder redelij
ke arbeidsvoorwaarden. En elk
economisch initiatief dat de bewo
ners van de Gazastrook financiële
zelfstandigheid kan geven, wordt
door het militair bestuur met een
wurgende bureaucratie de nek om
gedraaid. Omdat het Israëls bedrij
vigheid zou kunnen beconcurre-
Israëlische soldaten vechten in
Gaza in feite tegen windmolens.
Want hun kogels doden niet het Pa
lestijnse ideaal. Noch levert het een
constructieve bijdrage aan Israëls
veiligheid en democratie. Over nog
geen 12 jaar leven er één mihoen
Palestijnen in deze strook, van wie
tachtig procent onder de Israëli
sche bezetting is geboren. En die
zullen er uiteindelijk voor zorgen
dat Israël tegen die tijd de Ga
zastrook met grof geweld mis
schien nog wel beheerst, maar niet
zal behouden.
De aan de Middellandse Zee gele
gen Gaza-strook bevindt zich in het
westen van Israël.
